Nawˬ˗euˬ nui ma yaw sahˇ paw˗euˬ pyuˇ shuiˇ myawˬ gahˬ nehˬ˗ehˇ bi jaˆ

1, 2. (a) Yeˬhawˇbaˬ neh biꞈ˗euˬ pyuˇ shuiˇ myawˬ gahˬ smˇ jeˬ aˬ geu nga? (b) Aˬ dui heu kawˆ laꞈ kʼoeˇ aˬ jeˬ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ ja sawˇ˗eu nga?

Yeˬhawˇbaˬ boeˬ boeˬ luˆ luˆ laꞈ kʼoeˇ neh smˇ muiˬ kʼaˇ muiˬ dzehˬ˗eu gʼaˬ pyeuꞈ˗awˇ yawˬ jeˬ na luꞈ aˬ yawꞈ˗euˬ pyeuꞈ meh. (1 Laˬsaˬbaˬ 29:11, 12) Yeˬhawˇbaˬ yawˬ gʼaˬ na luꞈ˗ahˇ nui ma muiˬ˗eu meh. Aˬ yawꞈ aˬ dui˗ahˇ yaw sahˇ paw˗euˬ pyuˇ shuiˇ myawˬ gahˬ gʼawˬ mya ni biꞈ nehˬ laꞈ˗euˬ miˇ neh laꞈ kʼaˬ cehˇ dui dui miˇ˗a. Pyuˇ shuiˇ myawˬ gahˬ teu naˇ aˬ jeˬ jeˇ nga? (1) Miˬyehˇ˗euˬ Miˇkʼahˬ (2) tsaꞈ gaˬ˗eu gaˇ (3) Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ poeˬ˗eu yaw tsaˬ yaw dawˇ heu deuˬ pyeuꞈ meh. Ehˇ kʼawꞈ aˬ dui maˬ yahˇ naˇ aˇ saˬ saˬ iˇ ngeh pyuˇ shuiˇ myawˬ gahˬ teu aˇ naˆ ni poeˬ˗eu lehˇ maˬ noeˬ ni pyeuꞈ iˇ nya˗eu meh. Aˬ myah luꞈ yawˬ haˇ yawˬ ha saˇ tiˇ biꞈ naˇ aˇ poeˬ baw˗eu lehˇ sawˇ gaˇ duˇ˗awˇ myawˬ gahˬ teu deuˬ˗ahˇ gaˬ dzehˬ laˇ˗eu meh. Yeˬsuˇ ehˇ˗eu “naw maꞈ neh pyuˇ shuiˇ myawˬ gahˬ kʼaˇ poˆ uiˬ taˬ˗euˬ tsahˇ˗ahˇ naw maꞈ˗euˬ nui ma jaˆ tehꞈ˗a.”—Luˇkaꞈ 12:34.

² Aˬ dui Miˬyehˇ˗euˬ Miˇkʼahˬ tsaꞈ gaˬ˗eu gaˇ yaw tsaˬ yaw dawˇ heu deuˬ˗ahˇ gaˬ˗eu jeˬ hawˇ˗eu guiˬ lahˬ huiˬ˗eu jeˬ aˬ joˆ˗ehˇ bo saˆ daˆ leꞈ nya˗eu nga lehˇ ja sawˇ ma. Teu loꞈ˗ehˇ jahˇ luꞈ ngeh yaw sahˇ paw˗euˬ pyuˇ shuiˇ myawˬ gahˬ˗ahˇ gaˬ˗eu jeˬ myaˬ laˇ ni aˬ joˆ˗ehˇ jahˇ nya nga lehˇ jiˇ shaˇ noeˬ shaˇ sawˇ.

Miˬyehˇ˗euˬ Miˇkʼahˬ poeˬ˗eu sehˇ˗ahˇ duˇ

3. Yeˬsuˇ ja˗eu gaˇ kawˆ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ aˬ li teu gʼaˬ sehˇ tiˬ siˬ zeuˇ˗eu gʼaˇ duˬ nui ma keuˆ˗eu laꞈ kʼoeˇ aˬ jeˬ jahˇ˗euˬ nga? (Dahˬ beh˗eu baˇ˗ahˇ haw.)

³ Maꞈtehˬ 13:45, 46-ahˇ gui. Yeˬsuˇ sehˇ gaꞈ˗eu aˬ li tiˬ gʼaˬ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ ngehˬ keuˆ taˬ˗euˬ meh. Tiˬ nah keuˆ laˇ ngeh aˬ li teu gʼaˬ aˬ yawꞈ neh mawˇ haw laꞈ˗euˬ sehˇ deuˬ naˆ maˬ tseˇ poeˬ˗eu sehˇ tiˬ siˬ mawˇ˗euˬ meh. Aˬ yawꞈ sehˇ teu siˬ˗ahˇ geuꞈ mawꞈ dui dui˗eu miˇ neh zeuˇ˗eu gʼaˇ duˬ aˬ yawꞈ kʼaˇ jaˆ˗eu jeˬ ahˬ jiˇ˗euˬ meh. Nawˬ˗ahˇ mawˇ laˇ miˇ˗a loˇ sehˇ teu siˬ aˬ yawꞈ˗euˬ gʼaˇ duˬ aˇ naˆ ni aˇ poeˬ baw nga lehˇ?

4. Aˬ dui Miˬyehˇ Miˇkʼahˬ˗euˬ gʼaˇ duˬ nui ma keuˆ˗eu laꞈ kʼoeˇ aˬ jeˬ jahˇ nehˬ peuˬ˗eu nga?

⁴ Yeˬsuˇ ja˗eu gaˇ kawˆ laꞈ kʼoeˇ neh aˬ dui aˬ jeˬ dzaw geuꞈ nya˗eu nga? Miˬyehˇ Miˇkʼahˬ˗euˬ yaw tsaˬ yaw dawˇ gaˇ kawˆ poeˬ˗eu sehˇ˗ahˇ duˇ˗eu meh. Aˬ dui Miˬyehˇ Miˇkʼahˬ˗ahˇ sehˇ˗ahˇ aˇ poeˬ taˬ baw˗eu aˬ li teu gʼaˬ loꞈ˗ehˇ gaˬ naˇ Miˬyehˇ Miˇkʼahˬ uˆ lahˇ uˬ moˆ jawˇ laˇ˗eu gʼaˇ duˬ nui ma keuˆ˗eu laꞈ kʼoeˇ yawˬ jeˬ na luꞈ˗ahˇ byehˇ dzeh peuˬ meh. (Maˬkuˆ 10:28-30-ahˇ gui.) Teu loꞈ˗ehˇ jahˇ˗euˬ tsawˇ haˬ nyiˬ gʼaˬ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ haw iˇ ma.

5. Saˬgehˇ Miˬyehˇ Miˇkʼahˬ˗euˬ gʼaˇ duˬ laꞈ kʼaˬ tiˬ cehˇ aˬ jeˬ jahˇ nehˬ mawꞈ˗eu nga?

⁵ Saˬgehˇ˗aˬ kawˬ taꞈ˗eu tsawˇ haˬ meh. Aˬ yawꞈ zaˬ lahˇ deuˬ˗ahˇ kʼaˆ dzaˬ˗eu miˇ neh smˇ muiˬ muiˬ laˇ˗euˬ meh. (Luˇkaꞈ 19:1-9) Ehˇ kʼawꞈ tiˬ nah keuˆ laˇ ngeh Saˬgehˇ Yeˬsuˇ Miˬyehˇ Miˇkʼahˬ˗euˬ gaˇ kawˆ mehˬ gaˇ ya gaˬ ngeh ya leˇ dui dui˗awˇ dehꞈ paˇ mawꞈ laˇ˗euˬ meh. Aˬ yawꞈ “Sahˬpaˬ˗oˇ ngaˬ˗euˬ pyuˇ shuiˇ myawˬ gahˬ tiˬ paˆ shaˬ˗eu zahˬ˗eu tsawˇ haˬ deuˬ˗ahˇ biꞈ ma. Ngaˬ neh tsawˇ haˬ tiˬ gʼaˬ na˗ahˇ tiˬ jeˬ paˬ myawꞈ dzaˬ taˬ˗euˬ jaˆ naˇ oeˬ bymˇ tsoeˬ kʼoꞈ nehˬ ma” lehˇ ehˇ˗eu meh. Saˬgehˇ zaˬ lahˇ deuˬ˗euˬ pyuˇ˗ahˇ biꞈ kʼoꞈ˗awˇ nui kʼahˇ maˬ paˇ huiˬ˗euˬ meh.

6. Zaˬ miˬ aˬ buˇ tiˬ gʼaˬ aˬ jeˬ laˆ paˇ˗euˬ nga? Aˬ jeˬ miˇ neh aˬ yawꞈ teu loꞈ˗ehˇ jahˇ˗euˬ nga?

⁶ Zaˬ miˬ aˬ buˇ tiˬ gʼaˬ dzeuˇ laꞈ˗euˬ yaw myaˬ kʼoꞈ˗ahˇ Miˬyehˇ Miˇkʼahˬ˗euˬ gaˇ kawˆ gaˬ haw˗euˬ meh. Aˬ yawꞈ naˇ aˬ buˇ caw aˇ bu dehꞈ gaˇ taꞈ haw˗euˬ tiˬ gʼaˬ pyeuꞈ˗awˇ aˬ buˇ cawˬ aˬ buˇ dehꞈ gaˇ miˇ kʼahˬ zaˬ deuˬ ha geuꞈ ni leh jeh˗eu aˇ muˇ laꞈ kʼoeˇ kʼawꞈ aˬ yuiꞈ tiˬ gʼaˬ pyeuꞈ meh. Ehˇ kʼawꞈ Jaˇliꞈ dzaw˗awˇ Miˬyehˇ Miˇkʼahˬ˗euˬ aˇ poeˬ baw˗euˬ jeˬ˗ahˇ ya siˬ ngeh ngaˬ˗euˬ dehꞈ ziˇ laꞈ kʼoeˇ yaw kʼaˆ˗ehˇ ya dehꞈ paˇ nga siˬ lehˇ aˬ yawꞈ ehˇ˗eu meh. (1 Gawˇliˬtu 6:9, 10) Aˬ yawꞈ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ gaˬ˗eu miˇ neh aˇ muˇ teu laꞈ kʼoeˇ neh doˆ iˇ˗awˇ aˬ buˇ cawˬ aˬ buˇ dehꞈ˗eu jeˬ˗ahˇ byehˇ dzeh˗euˬ meh. Aˬ yawꞈ 2009 kʼoꞈ˗ahˇ iˇ cuꞈ shawˇ˗awˇ nyaˆ taꞈ tiˬ kʼoꞈ naˇ aˬ myah luꞈ huˬ mehˬ mehˬ˗eu gʼaˬ geuꞈ iˇ˗euˬ meh. Aˬ yawꞈ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ gaˬ˗eu jeˬ yaw beh aˬ yawꞈ neh jaˆ haw˗euˬ maˬ muiˬ˗eu jeˬ naˆ maˬ tseˇ myaˬ dzeh˗eu miˇ neh aˬ yawꞈ˗euˬ dehꞈ ziˇ yaw kʼaˆ˗ehˇ laˆ paˇ˗euˬ meh.—Maˬkuˆ 12:29, 30.

7. Aˬ dui Miˬyehˇ˗euˬ Miˇkʼahˬ˗ahˇ ziꞈ dah ni aˬ joˆ˗ehˇ gaˬ daˆ leꞈ nya˗eu nga?

⁷ Miˬyehˇ Miˇkʼahˬ˗euˬ zaˬ lahˇ geuꞈ laˇ˗eu gʼaˇ duˬ aˬ dui gʼawˬ mya gʼaˬ dehꞈ ziˇ ya dehꞈ poˆ ya dehꞈ paˇ jiˇ˗euˬ meh. (Loˇmaˆ 12:2) Ehˇ kʼawꞈ aˬ dui˗euˬ deuˆ ceh ceh˗eu jeˬ maˬ jiˇ˗aˬ siˬ. Aˬ dui Miˬyehˇ Miˇkʼahˬ˗ahˇ gaˬ˗eu jeˬ˗ahˇ tiˬ jeˬ neh˗iˬ ma ya bi laˆ teˬ˗a. Yaw jeˬ ma jeˬ pyuˇ shuiˇ˗ahˇ gaˬ˗eu maˬ ngeuˇ naˇ dehꞈ bahˬ dehꞈ muˆ mawꞈ˗eu nui ma. (Dawˬdaˬ 4:23; Maꞈtehˬ 5:27-29) Aˬ dui Miˬyehˇ˗euˬ Miˇkʼahˬ˗ahˇ gaˬ˗eu jeˬ gʼaˬ kʼaˆ laˇ ni caw ba nehˬ˗eu gʼaˇ duˬ Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗ahˇ poeˬ˗eu pyuˇ shuiˇ myawˬ gahˬ nyaˆ taꞈ tiˬ jeˬ paˇ biꞈ nehˬ taˬ˗euˬ meh.

Aˬ dui˗euˬ tsaꞈ gaˬ˗eu gaˇ dehꞈ ziˇ gʼawˬ mya ni˗ahˇ caw ba

8. (a) Pawˇluˆ tsaꞈ gaˬ˗eu gaˇ˗ahˇ aˬ jeˬ miˇ neh “poeˬ dui dui˗eu pyuˇ shuiˇ myawˬ gahˬ heu deuˬ dawˆ ahˇ taˬ˗euˬ miˇ tsaˬ oeˬ lahˬ” lehˇ kuˇ˗eu nga? (b) Pawˇluˆ tsaꞈ gaˬ˗eu gaˇ˗ahˇ gaˬ˗eu lehˇ aˬ joˆ˗ehˇ mˇ mawˇ˗eu nga?

⁸ Yeˬsuˇ aˬ dui˗ahˇ tsaꞈ gaˬ˗eu gaˇ a nehˬ˗awˇ Miˬyehˇ Miˇkʼahˬ˗euˬ gaˇ kawˆ bi mehˬ˗euˬ meh. (Maꞈtehˬ 28:19, 20) Pawˇluˆ Miˬyehˇ gaˇ mˇ˗eu gaˇ˗ahˇ miˇ tsaˬ oeˬ lahˬ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ poeˬ˗eu pyuˇ shuiˇ myawˬ gahˬ lehˇ kuˇ˗eu meh. (2 Gawˇliˬtu 4:7; 1 Tiˆmoˇseˬ 1:12) Aˬ dui maˬ byah kuꞈ˗eu miˇ neh miˇ tsaˬ shaˬ jehˆ˗ahˇ duˇ kʼawꞈ tsaꞈ gaˬ˗eu gaˇ kawˆ heu naˇ aˬ dui˗ahˇ hawˇ˗eu ha geuꞈ˗eu deuˬ˗ahˇ dehꞈ˗eu jeˬ biꞈ˗eu miˇ neh poeˬ˗eu pyuˇ shuiˇ myawˬ gahˇ˗ahˇ duˇ˗eu meh. Teu miˇ neh Pawˇluˆ “Laꞈ kʼaˬ cehˇ˗eu guiˬ lahˬ dawˬ˗ahˇ taꞈ˗eu guiˬ lahˬ˗ahˇ ngaˇ jiˇ za nya ni Laꞈ kʼaˬ cehˇ˗eu guiˬ lahˬ dawˬ gʼaˇ duˬ kʼoeˇ deuˬ dawˬ tawˆ luꞈ ngaˇ mˇ˗euˬ ma” lehˇ ehˇ˗eu meh. (1 Gawˇliˬtu 9:23) Pawˇluˆ aˬ cawˬ˗ahˇ Miˬyehˇ Miˇkʼahˬ gaˇ kawˆ mehˬ˗eu leh jeh dui dui˗eu meh. (Loˇmaˆ 1:14, 15; 2 Tiˆmoˇseˬ 4:2-ahˇ gui.) Laꞈ kʼaˬ cehˇ˗eu guiˬ lahˬ dawˬ˗ahˇ gaˬ˗eu heu naˇ kʼehˬ˗eu kʼaˆ˗eu jeˬ˗ahˇ ya puˬ kʼawꞈ tsaꞈ gaˬ daˆ leꞈ nya ni caw ba nehˬ˗eu meh. (1 Teˇsaˬloˇni 2:2) Pawˇluˆ tsaꞈ gaˬ˗eu gaˇ˗ahˇ gaˬ˗eu jeˬ˗ahˇ neh aˬ dui aˬ joˆ˗ehˇ dzaw geuꞈ nya˗eu nga?

9. Aˬ dui tsaꞈ gaˬ˗eu gaˇ˗ahˇ gaˬ˗eu lehˇ aˬ jeˬ jeˇ mˇ mawˇ nya˗eu nga?

⁹ Pawˇluˆ tsaꞈ gaˬ˗eu gaˇ˗ahˇ gaˬ˗eu lehˇ mˇ mawˇ˗eu tiˬ jeˬ naˇ kʼaˇ yehꞈ laˇ ngeh aˬ cawˬ˗ahˇ tsaꞈ gaˬ˗eu heu meh. Pawˇluˆ hawˇ˗eu dahˬ beh˗euˬ Ka li zaˬ deuˬ loꞈ˗ehˇ duˇ ni aˬ dui kʼawꞈ tiˬ nymˇ maˬ doe maˬ doe˗ehˇ maˬ ehˇ tsawˇ haˬ uiˬ gaˇ maˬ ehˇ kʼaˇ yehꞈ laˇ gaˇ maˬ ehˇ tsawˇ haˬ deuˬ˗ahˇ tsaꞈ gaˬ˗eu ma. (Gʼaˬkʼehˇ 5:42; 20:20) Aˬ dui tsawˇ haˬ deuˬ˗ahˇ kʼaˇ gʼeh nya gaˇ neh leh jeh˗awˇ tsaꞈ gaˬ˗eu ma. Gʼeh nya naˇ aˬ dui tiˬ poˆ na huˬ mehˬ mehˬ˗eu gʼaˬ maˬ ngeuˇ naˇ aˬ myah luꞈ huˬ mehˬ mehˬ˗eu gʼaˬ geuꞈ˗eu ma. Kʼoeˇ naˇ aˬ dui nui jeˬ˗euˬ dawˬ dzaw˗eu yawˬ ha miˇ kʼahˬ laꞈ kʼoeˇ yawˬ gaˇ yawˬ˗ahˇ pawˇ iˇ˗eu maˬ ngeuˇ naˇ yawˬ kʼahˬ yawˬ˗ahˇ jawˇ paˇ iˇ˗eu ma.—Gʼaˬkʼehˇ 16:9, 10.

10. Ai liˇ tsaꞈ gaˬ˗eu gaˇ˗ahˇ leh jeh˗eu baˬ da neh aˬ jeˬ gaˇ dahˇ tsoe˗eu jeˬ za˗euˬ nga?

¹⁰ Aˬmeˬliˇkaˬ miˇ kʼahˬ˗ahˇ jawˇ˗eu smˇ miˇ maˬ iˇ˗euˬ mehˇ nmˇ Ai liˇ Laˇsiˬ˗yaˬ dawˬ ngehˬ˗eu deuˬ˗ahˇ guiˬ lahˬ dawˬ tsaꞈ gaˬ mawꞈ˗eu meh. Teu miˇ neh 1993-ahˇ Niˬ˗yuˬ Yawˇ meuˬ˗ahˇ jaˆ˗eu Laˇsiˬ˗yaˬ aˇ muˇ˗ahˇ gm iˇ˗eu meh. Teu ngeh aˇ muˇ laꞈ kʼoeˇ tsaꞈ gaˬ˗eu deuˬ 20 gʼaˬ jawˇ˗eu tehꞈ meh. 20 kʼoꞈ byah laˇ ngeh “Ngaˬ˗ahˇ Laˇsiˬ˗yaˬ dawˬ yaw kʼaˆ˗ehˇ maˬ ngeh nya nya siˬ” lehˇ Ai liˇ ehˇ˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ hawˇ˗eu mehˇ nmˇ nui deuˬ˗ahˇ Laˇsiˬ˗yaˬ dawˬ ngehˬ˗eu deuˬ˗ahˇ tsaꞈ gaˬ tawꞈ leˬ nya ni caw ba nehˬ˗euˬ meh. Teu miˇ neh nymˇ naˇ Niˬ˗yuˬ Yawˇ meuˬ˗ahˇ Laˇsiˬ˗yaˬ dawˬ ngehˬ˗eu aˇ muˇ koꞈ muˇ jaˆ laˇ taˬ˗euˬ meh. Ai liˇ Jaˇliꞈ gʼawˬ mya gʼaˬ˗ahˇ mehˬ nehˬ˗awˇ 15 gʼaˬ iˇ cuꞈ shawˇ˗euˬ meh. Nymˇ tiˬ gʼaˬ na Beˬdeˬlaˇ˗ahˇ mˇ luꞈ˗awˇ tiˬ gʼaˬ na huˬ mehˬ mehˬ˗awˇ aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu gʼaˬ geuꞈ luꞈ˗eu meh. “Ngaˇ mˇ nya˗eu jeˬ nui deuˬ˗ahˇ mˇ iˇ˗euˬ law nmˇ˗aˬ heu loꞈ˗ehˇ laꞈ kʼaˬ cehˇ˗eu jeˬ˗ahˇ maˬ za˗eu paˬ” lehˇ Ai liˇ ehˇ˗eu meh. Ai liˇ aˬ yawꞈ mˇ˗eu gaˇ˗ahˇ aˇ poeˬ taˬ baw dui dui˗eu meh.

11. Kʼehˬ˗eu kʼaˆ˗eu jeˬ˗ahˇ ya daˬ kʼawꞈ tsaꞈ gaˬ daˆ leꞈ naˇ aˬ jeˬ za˗eu nga?

¹¹ Aˬ dui tsaꞈ gaˬ˗eu gaˇ˗ahˇ aˇ poeˬ taˬ baw naˇ kuiˇ laꞈ Pawˇluˆ˗ahˇ duˇ˗awˇ kʼehˬ˗eu kʼaˆ˗eu jeˬ jaˆ kʼawꞈ tsaꞈ gaˬ daˆ leꞈ meh. (Gʼaˬkʼehˇ 14:19-22) Yaw jeˬ ma jeˬ 1930 kʼoꞈ˗ahˇ neh 1944 kʼoꞈ heu kaˬ˗ahˇ Aˬmeˬliˇkaˬ miˇ kʼahˬ˗ahˇ jawˇ˗eu mehˇ nmˇ deuˬ kʼehˬ˗eu kʼaˆ˗eu yaw myaˬ jeˬ˗ahˇ ya tahˬ puˬ˗euˬ meh. Ehˇ kʼawꞈ aˬ yawꞈ maꞈ tsaꞈ gaˬ daˆ leꞈ˗euˬ meh. Baoˬ jaˆ˗eu deuˬ aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ laˆ tsoeˬ ngeh aˬ yawꞈ maꞈ saˇ naˇ daˆ iˇ˗awˇ gʼawˬ mya poˆ gʼaˬ leˇ˗euˬ meh. 1943 kʼoꞈ˗ahˇ mehˇ nmˇ Naw Aˬmeˬliˇkaˬ miˇ kʼahˬ Huiˬ˗eu Saˇ naˇ˗ahˇ daˆ leˇ˗awˇ ja gʼaˬ˗euˬ yaˇ kʼaˬ tiˬ hmˬ˗ahˇ ngehˬ keuˆ˗eu meh. Maˬ tsaꞈ gaˬ iˇ law nmˇ˗aˬ Saˇ naˇ daˆ iˇ˗eu maˬ loˬ˗a lehˇ ehˇ˗awˇ miˇ kʼahˬ doe ni jawˇ˗eu mehˇ nmˇ deuˬ tsaꞈ gaˬ daˆ leꞈ˗euˬ miˇ neh aˬ yawꞈ maꞈ neh laˆ tsoeˬ˗euˬ jeˬ maˬ pyeuꞈ leˇ ngaˬ lehˇ siˬ laˇ ngaˇ lehˇ ehˇ˗eu meh. Yawˬ kʼahˬ yawˬ˗ahˇ jawˇ˗eu mehˇ nmˇ deuˬ kʼawꞈ teu loꞈ˗ehˇ ja gʼaˬ˗euˬ meh. Aˬ dui tsaꞈ gaˬ˗eu gaˇ˗ahˇ gaˬ˗eu jeˬ heu naˇ kʼehˬ˗eu kʼaˆ˗eu jeˬ˗ahˇ ya daˬ kʼawꞈ mˇ tawꞈ leꞈ nya ni caw ba nehˬ˗eu meh.

12. Nawˇ aˬ jeˬ mˇ˗eu lehˇ noeˬ tsoˆ taˬ leˬ?

¹² Aˬ dui tsaꞈ gaˬ˗eu gaˇ˗ahˇ aˇ poeˬ ta baw naˇ heu siˬ˗ahˇ tsaꞈ gaˬ iˇ˗euˬ naˬ liˬ aˇ myaˆ laꞈ za˗euˬ nga lehˇ tehꞈ˗ehˇ maˬ paˇ kʼahˬ lahˇ meh. Aˬ dui kʼaˇ gʼeh nya gaˇ neh “Laˬ kʼaˬ cehˇ˗eu Guiˬ lahˬ dawˬ mehˬ˗eu gaˇ heu mˇ luiˆ yaꞈ nya ni” leh jeh˗eu meh. (Gʼaˬkʼehˇ 20:24; 2 Tiˆmoˇseˬ 4:5) Ehˇ kʼawꞈ aˬ dui aˬ cawˬ˗ahˇ aˬ jeˬ meh nehˬ paˬ nga? Miˬyehˇ˗euˬ myawˬ gahˬ nyaˆ taꞈ tiˬ jeˬ˗ahˇ paˇ ja sawˇ iˇ ma.

Aˬ dui neh ya dzaw˗euˬ poeˬ˗eu yaw tsaˬ yaw dawˇ

13, 14. Maꞈtehˬ 13:52-ahˇ Yeˬsuˇ ehˇ˗eu myawˬ gahˬ˗euˬ “kuˆ lawˆ” heu naˇ aˬ jeˬ nga? Aˬ dui aˬ joˆ˗ehˇ poˆ mawˇ nya˗eu nga?

¹³ Yeˬhawˇbaˬ neh biꞈ˗euˬ myawˬ gahˬ smˇ jeˬ aˬ yawꞈ jeˬ naˇ aˬ dui neh kʼaˇ ya dzaw˗euˬ yaw tsaˬ yaw dawˇ heu meh. Yeˬhawˇbaˬ˗aˬ tsaˬ˗eu jeˬ˗euˬ dawˬ pehˬ pyeuꞈ meh. (2 Saˬmeuˬlaˆ 7:28; Ja ceuˬ 31:5) Kʼoeˇ naˇ nui ma muiˬ˗eu Aˬda tiˬ gʼaˬ pyeuꞈ˗eu miˇ neh tsaˬ˗eu jeˬ teu aˬ dui˗ahˇ ehˇ nehˬ mawꞈ˗eu meh. Aˬ dui tsaˬ˗eu jeˬ teu˗ahˇ Jaˇliꞈ gui gaˇ neh maˬ ehˇ boꞈ doˆ jahˇ doˆ taˬ˗euˬ jeˬ˗ahˇ haw gaˇ neh maˬ ehˇ huiˬ˗eu mehˬ bawˬ smˬ nah hawˇ˗eu tiˬ nah˗ahˇ iˇ gaˇ neh maˬ ehˇ yawˬ jaw na luꞈ aˇ muˇ mehˬ bawˬ˗ahˇ iˇ gaˇ neh maˬ ehˇ ya siˬ nya˗euˬ ma. Aˬ dui tsaˬ˗eu jeˬ˗ahˇ yaw kʼaˆ˗ehˇ siˬ nya laˇ ngeh Yeˬsuˇ neh ehˇ˗eu myawˬ gahˬ˗euˬ “kuˆ lawˆ”˗ahˇ tsaˬ˗eu jeˬ “yaw shuiꞈ hawˇ˗eu yaw oeˇ” jaˆ laˇ˗eu meh. (Maꞈtehˬ 13:52-ahˇ gui.) Aˬ dui tsaˬ˗eu jeˬ˗ahˇ zaꞈ taˬ˗euˬ pyuˇ shuiˇ myawˬ gahˬ˗ahˇ poˆ˗eu loꞈ˗ehˇ poˆ naˇ Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗euˬ myawˬ gahˬ˗euˬ “kuˆ lawˆ”˗ahˇ byah laˇ ni caw ba nehˬ meh. (Dawˬdaˬ 2:4-7-ahˇ gui.) Aˬ dui teu loꞈ˗ehˇ aˬ joˆ˗ehˇ jahˇ nya˗eu nga?

¹⁴ Aˬ dui aˬ myah luꞈ Jaˇliꞈ hawˇ˗eu Jaˇliꞈ˗euˬ dawˬ tsuiꞈ˗ahˇ puiˇ kʼawˬ˗eu paˇ dmˬ deuˬ˗ahˇ yaw muiˬ˗ehˇ ya pyehˆ tseˇ˗eu meh. Heu naˇ aˬ dui˗ahˇ tiˬ jawˇ˗iˬ maˬ siˬ haw˗euˬ tsaˬ˗eu jeˬ “yaw shuiꞈ”˗ahˇ mawˇ ni caw ba nehˬ˗eu meh. (Yawˇshuˆ 1:8, 9; Ja ceuˬ 1:2, 3) 1879 kʼoꞈ Shiꞈ siˬ ba la˗ahˇ doˆ dahˬ beh laˇ˗euˬ Loꞈ˗eu nymˇgoˇ paˇ dmˬ laꞈ kʼoeˇ tsaˬ˗eu jeˬ˗ahˇ yaˇ moꞈ nawˆ gaˇ dehꞈ˗eu aˇ yehˆ nehˬ˗ehˇ sheu cehˆ taˬ˗euˬ meh. Aˬ dui teu loꞈ˗ehˇ gʼeh˗eu aˇ yehˆ˗ahˇ poˆ mawˇ˗eu gʼaˇ duˬ ya leh jeh dui dui˗eu meh. Paˇ mawˇ ngeh jawˇ kʼawꞈ tiˬ yehˆ tehꞈ˗ehˇ nui kʼahˇ maˬ shiˇ niˇ aˇ yehˆ yaw myaˬ za˗eu gʼaˇ duˬ poˆ tawꞈ leꞈ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu meh. Teu gaˇ duˇ ni aˬ dui kʼawꞈ tsaˬ˗eu jeˬ tiˬ kawˆ na˗ahˇ ya siˬ ngeh teu kawˆ˗ahˇ tehꞈ˗ehˇ nui kʼahˇ shiˇ shiˇ˗ehˇ maˬ jawˇ ni tsaˬ˗eu jeˬ gʼawˬ mya kawˆ˗ahˇ siˬ nya˗eu gʼaˇ duˬ leh jeh daˆ leꞈ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu meh.

15. Aˬ dui tsaˬ˗eu jeˬ tiˬ kawˆ na˗ahˇ aˬ jeˬ miˇ neh “yaw oeˇ” lehˇ kuˇ˗eu nga? Nawˬ˗euˬ mehˬ shi aˬ geu kawˆ poeˬ dzehˬ nya?

¹⁵ Aˬ dui Jaˇliꞈ dzaw dahˬ beh ngeh zahˬ leˇ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu tsaˬ˗eu jeˬ tiˬ jeˬ na˗ahˇ ya mawˇ˗eu meh. Aˬ dui teu˗ahˇ dzaw beh beh˗eu poˆ pyeuꞈ˗eu miˇ neh tsaˬ˗eu jeˬ “yaw oeˇ” lehˇ kuˇ˗eu ma. Tsaˬ˗eu jeˬ teu deuˬ naˇ aˬ jeˬ jeˇ nga? Aˬ dui dzaw dahˬ beh ngeh Yeˬhawˇbaˬ Beh˗euˬ yaw sahˇ pyeuꞈ˗awˇ tsawˇ haˬ zaˬ˗euˬ gʼaˇ duˬ noeˬ taˬ˗euˬ jeˬ jaˆ˗eu lehˇ ya dzaw˗euˬ ma. Kʼoeˇ naˇ aˬ dui˗ahˇ iˬ baˇ hawˇ˗eu shiˇ˗eu jeˬ˗ahˇ neh bi buˬ iˇ˗eu gʼaˇ duˬ aˬ yawꞈ˗euˬ Zaˬmaˇ bi ka kʼoꞈ le˗euˬ lehˇ jiˇ ya dzaw˗awˇ Miˬyehˇ˗euˬ Miˇkʼahˬ shaˬ zahˬ dawˬ tawˆ luꞈ˗ahˇ laˆ cawˆ jiˇ˗awˇ aˬ dui˗ahˇ laꞈ kʼaˬ cehˇ nui saˇ oꞈ˗eu jawˇ duˬ˗ahˇ bi jawˇ˗eu lehˇ jiˇ aˬ dui ya dzaw˗euˬ ma.—Yoˇhaˬ 3:16; Pah mehˬ˗eu 4:11; 21:3, 4.

16. Aˬ dui neh Jaˇliꞈ˗ahˇ gʼoˆ shaw taˬ˗euˬ jeˬ poˆ laˇ paˇ laˇ ngeh aˬ dui aˬ jeˬ ya jahˇ˗eu nga?

¹⁶ Tiˬ poˆ na˗aˬ aˬ dui neh maˬ keuˆ laˇ miˇ ehˇ taˬ dawˬ nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ gʼoˆ shaw taˬ˗euˬ jeˬ poˆ laˇ paˇ laˇ nya˗eu meh. Teu ngeh aˬ dui laˆ paˇ˗euˬ gaˇ kawˆ teu˗ahˇ yaw muiˬ˗ehˇ pyehˆ tseˇ˗awˇ shaˇ noeˬ shaˇ sawˇ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu meh. (Gʼaˬkʼehˇ 17:11; 1 Tiˆmoˇseˬ 4:15) Aˬ dui gʼoˆ shaw taˬ˗euˬ jeˬ yaw oeˇ hawˇ˗eu yaw shuiꞈ aˬ joˆ˗ehˇ beu gaˇ nga lehˇ tehꞈ˗ehˇ maˬ haw ni gʼoˆ shaw paˇ˗eu jeˬ nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ neh jiˇ duꞈ yawˇ ni ya haw˗eu meh. Aˬ dui yaw muiˬ˗ehˇ pyehˆ tseˇ˗awˇ shaˇ noeˬ shaˇ sawˇ naˇ tsaˬ˗eu jeˬ yaw shuiꞈ heu Jaˇliꞈ˗euˬ tsaˬ˗eu jeˬ kuˆ lawˆ˗ahˇ uiˬ laˇ˗eu yaw duˬ baw meh. Teu loꞈ˗ehˇ leh jeh˗eu teu aˬ jeˬ miˇ neh muiˬ˗eu gaˇ kawˆ pyeuꞈ nga?

17, 18. Muiˬ˗eu shawˇ˗eu yaw sahˇ aˬ dui˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ caw baˬ nehˬ˗eu nga?

¹⁷ Miˬyehˇ˗euˬ yaw sahˇ aˬ dui neh dzaw taˬ˗euˬ jeˬ˗ahˇ noeˬ mawˇ nya ni caw ba nehˬ meh lehˇ Yeˬsuˇ mehˬ˗eu meh. (Yoˇhaˬ 14:25, 26) Heu naˇ aˬ dui tsaꞈ gaˬ iˇ ngeh aˬ joˆ˗ehˇ caw ba˗eu nga? Mehˇ nmˇ Piˇteuˬ neh puˬ haw laꞈ˗euˬ jeˬ˗ahˇ shaˇ noeˬ haw kaˇ˗euˇ. 1970 kʼoꞈ˗ahˇ aˬ yawꞈ 19 kʼoꞈ byahˇ˗awˇ Eˬgaˬlamˬ miˇ kʼahˬ˗euˬ Beˬdeˬlaˇ˗ahˇ mˇ iˇ˗euˬ maˬ myahˇ laˇ mi na˗ehˇ tiˬ nymˇ maˬ doe maˬ doe˗ehˇ tsaꞈ gaˬ iˇ gaˇ mehˬ mahˬ gʼawˬ mahˇ ni tsoꞈ˗eu aˬ da da haˇ tiˬ gʼaˬ˗ahˇ ya mawˇ˗awˇ nawˇ Jaˇliꞈ˗ahˇ gʼoˆ shaw mawꞈ miˇ˗a laˬ lehˇ naˇ haˬ˗euˬ meh. Teu gʼaˬ naˇ Yuˇdaˆ saˬ laˬ tiˬ gʼaˬ pyeuꞈ˗awˇ zaˬ guˬ tiˬ gʼaˬ aˬ yawꞈ˗ahˇ Jaˇliꞈ mehˬ˗eu lehˇ ehˇ˗eu miˇ neh aˬ yawꞈ tsawˬ guˆ iˇ taˬ˗euˬ meh. Aˬ yawꞈ Piˇteuˬ˗ahˇ nya ngaˇ laˬ lehˇ jahˇ haw˗eu gʼaˇ duˬ “Daˬyeˬlaˇ sahˬ boꞈ˗ahˇ aˬ jeˬ daw neh boꞈ˗euˬ lehˇ si nya ma loˇ li˗oˬ?” lehˇ naˇ haˬ˗euˬ meh. “Tiˬ tsehˆ naˇ Eˇlaˬme dawˬ neh boꞈ˗euˬ meh lehˇ” Piˇteuˬ ehˇ nehˬ˗euˬ meh. “Saˬ laˬ teu gʼaˬ naˇ ngaˇ dawˬ kʼoꞈ teu aˬ joˆ˗ehˇ biꞈ nehˬ nya˗eu nga lehˇ zahˬ leˇ taˬ˗euˬ meh. Ehˇ kʼawꞈ aˬ yawꞈ naˆ maˬ tseˇ zahˬ leˇ taˬ˗euˬ naˇ ngaˇ ma dawˬ kʼoꞈ teu aˬ joˆ˗ehˇ bi nehˬ nya˗euˬ nya lehˇ?” “Ngaˇ iˇ kahˇ˗ahˇ gʼoꞈ iˇ˗awˇ myahˇ laˇ˗euˬ Loꞈ˗eu nymˇgoˇ hawˇ˗eu Noeˬlaˇ˗awˬ! paˇ dmˬ˗ahˇ poˆ tseˇ haw ngeh Daˬyeˬlaˇ sahˬ boꞈ Eˇlaˬme dawˬ neh boꞈ˗euˬ lehˇ dzawˇ neh taˬ˗euˬ sahˬ boꞈ aˇ deuˆ˗ahˇ poˆ mawˇ˗euˬ ma” lehˇ ehˇ˗eu meh. (Daˬyeˬlaˇ 2:4) Ngeuˇ meh muiˬ˗eu shawˇ˗eu yaw sahˇ heu naˇ gaˇ hu aˬ dui neh gui˗awˇ myawˬ gahˬ˗euˬ kuˆ lawˆ˗ahˇ dawˆ ahˇ taˬ˗euˬ gaˇ kawˆ deuˬ˗ahˇ noeˬ doˆ laˇ ni caw ba nehˬ nya˗eu meh.—Luˇkaꞈ 12:11, 12; 21:13-15.

¹⁸ Aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ neh biꞈ˗euˬ tsaˬ˗eu jeˬ˗ahˇ gaˬ˗awˇ guiˬ lahˬ huiˬ naˇ aˬ dui myawˬ gahˬ˗euˬ kuˆ lawˆ˗ahˇ yuˇ taˬ daˆ leꞈ mawꞈ meh. Teu loꞈ˗ehˇ jahˇ naˇ aˬ dui nui ma laꞈ kʼoeˇ aˬ cawˬ deuˬ˗ahˇ mehˬ nehˬ˗eu gʼaˇ duˬ lehˬ hmˬ luꞈ nya lehˇ noeˬ laˇ˗eu meh.

Nawˬ˗euˬ myawˬ gahˬ˗ahˇ haw piˇ

19. Aˬ jeˬ miˇ neh yaw sahˇ paw˗euˬ pyuˇ shuiˇ myawˬ gahˬ˗ahˇ ya haw piˇ˗eu nga?

¹⁹ Heu kawˆ laꞈ kʼoeˇ yaw sahˇ paw˗euˬ pyuˇ shuiˇ myawˬ gahˬ˗ahˇ aˇ poeˬ taˬ baw˗eu aˬ dui gʼaˇ duˬ aˇ naˆ ni aˇ yehˇ huiˬ nga lehˇ ya dzaw˗euˬ ma. Ehˇ kʼawꞈ Saˬdaˬ hawˇ˗eu miˇ tsaˬ heu neh aˬ dui myawˬ gahˬ heu˗ahˇ gaˬ˗eu jeˬ maˬ ya bi teˬ iˇ ni ya yahˇ˗eu meh. Aˬ dui maˬ yahˇ naˇ pyuˇ gʼawˬ mya ni biꞈ ma lehˇ saˇ jaˇ dzaˬ˗eu gaˇ dehꞈ dzaˬ laˇ˗eu gaˇ kawˆ˗ahˇ yuꞈ maˆ maˆ˗eu myawˬ gahˬ deuˬ neh kʼahˬ sehˇ jehˆ˗eu heu deuˬ neh bi gʼeu pyawˇ nya˗eu meh. Kuiˇ laꞈ Yoˇhaˬ miˇ tsaˬ hawˇ˗eu miˇ tsaˬ heu neh biꞈ˗eu jeˬ naˇ gʼawˬ myahˇ maˬ gʼeh˗ehˇ byoˆ iˇ jiˇ meh lehˇ saˇ tiˇ biꞈ˗eu meh. (1 Yoˇhaˬ 2:15-17) Teu baˬ da neh aˬ dui guiˬ lahˬ huiˬ˗awˇ yaw sahˇ paw˗euˬ pyuˇ shuiˇ myawˬ gahˬ˗ahˇ bo saˆ daˆ leꞈ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu meh.

20. Nawˬ˗euˬ yaw sahˇ paw˗euˬ pyuˇ shuiˇ myawˬ gahˬ˗ahˇ haw piˇ˗eu gʼaˇ duˬ nawˇ aˬ jeˬ jahˇ˗eu lehˇ noeˬ tsehˆ taˬ leˬ?

²⁰ Miˬyehˇ˗euˬ Miˇkʼahˬ˗ahˇ gaˬ˗eu jeˬ˗ahˇ laˆ teˬ laˇ˗eu jeˬ˗ahˇ nui ma keuˆ laꞈ kʼoeˇ ya byehˇ dzeh˗eu meh. Nui ma keuˆ˗eu laꞈ kʼoeˇ leh jeh˗awˇ tsaꞈ gaˬ Miˬyehˇ gaˇ˗ahˇ gaˬ˗eu jeˬ˗ahˇ taˬ bi cawˆ iˇ. Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ tsaˬ˗eu jeˬ˗ahˇ poˆ daˆ leꞈ. Nawˇ teu loꞈ˗ehˇ jahˇ naˇ “smˇ kʼoeˬ maˬ kʼoeˬ leˇ nya boeˬ coeˇ maˬ coeˇ leˇ nya˗eu mˬ kʼoeˇ taˆ pyuˇ shuiˇ myawˬ gahˬ” taˬ duˬ˗ahˇ laˆ uiˬ taˬ˗awˇ “pyuˇ shuiˇ myawˬ gahˬ kʼaˇ poˆ uiˬ taˬ˗euˬ tsahˇ˗ahˇ naw maꞈ˗euˬ nui ma jaˆ tehꞈ˗a.”—Luˇkaꞈ 12:33, 34.