Cwinyi bed tek nia Yehova bikonyi i saa mi peko

1-2. Juyahudi ma gidwogo i Yeruzalem ginwang’iri ku peko ma kani m’urombo ku lembe ma wabekadhu kud i iye tini? (Nen sanduku ma thiwiye tie, “Rundi p’Hagai, pa Zekaria, man pa Ezra.”)

NYO saa moko lworo benegi pi nindo m’ubino? Copere nyo tic uweki man ibedieng’ i kum kite m’icopo pong’o ko yeny mi juot peri. Anyobanyoba mi lemgamba, ragedo, kunoke jai ma jubejai ko i kum tic mwa mi lembanyong’a romo ketho idieng’ lee i kum bedomoth mi juot peri. Nyo peko maeno moko umulo kumi de? Tek eyo, ibinwang’u tielocwiny kinde m’ibeneno kite ma Yehova ukonyo ko Juisrael mi rundi ma con saa ma gibino nwang’iri kud ayi peko ma rom eno.

² Ugam ukwayu Juyahudi ma i kwo migi zoo gibedo i Babeli ginyuth yiyoyic ma lee pi niweko lonyo migi man nidok i ng’om ma ging’eyo lembe nyanok mandha i wiye. Nyanok i ng’ey ma gitundo, ginwang’iri ku peko pa sente, anyobanyoba mi lemgamba man jai. Eno uketho ebino tek ni jumoko m’i kindgi niketho wigi i kum tic mi giero hekalu pa Yehova. Pieno i kum oro 520 W.N.Y., Yehova uoro jubila ario, niwacu Hagai man Zekaria pi nidwoko amora i kumgi. (Hag. 1:1; Zek. 1:1) Calu ma wabineno, tielocwiny mi jubila maeno ukonyo dhanu lee mandha. Re ceng’ini oro 50 i ng’eye, cwiny Juyahudi utur kendo. I ng’eye, Ezra ma jagor ma riek mi Cik ubino i Yeruzalem niai kud i Babeli pi nitielo cwiny dhanu pa Mungu kara giketh thier mandha i kabedo ma kwong’a i kwo migi.—Ezr. 7:1, 6.

3. Wabidwoko wang’ penji ma kani? (Lembrieko 22:19)

³ Tap calu ma lembila p’Hagai man pa Zekaria ukonyo dhanu pa Mungu mi rundi ma con kara gimediri nigeno Yehova i saa ma gin’i wang’ jai, ecopo konyo wan bende nibedo ku genogen nia Yehova bikonyowa kadok watie i peko ma nenedi de. (Som Lembrieko 22:19.) Kinde ma wabeweco iwi lembe ma Mungu uyero nikadhu kud i bang’ Hagai giku Zekaria man ma wabeng’iyo i lapor pa Ezra, wabidwoko wang’ penji ma e: Peko ma Juyahudi ginwang’iri ko saa ma gidwogo, ubino ku matoke ma kani i wigi? Pirang’o ukwayu waketh wiwa i kum timo yeny pa Mungu i saa mi peko? Man wacopo dwoko genogen mwa tek iwi Yehova nenedi i saa mi peko?

PEKO UKETHO JUYAHUDI GIBAYU AMORA MIGI

4-5. Pirang’o amora ma Juyahudi gibino ko i kum tic mi giero hekalu uthumi?

⁴ Saa ma Juyahudi gitundo i Yeruzalem, gibino ku tic lee m’ukwayu gitim. E ndhundhu, gigiero kendo pemlam pa Yehova man giketho kathere mir hekalu. (Ezr. 3:1-3, 10) Re amora ma gilar gibino ko uthum. Pirang’o? M’umedo tic mir hekalu, ugam ukwayu bende gigier udi migi, gipidh cam, man gipong’ yeny mi juot migi. (Ezr. 2:68, 70) Judegi migi de unyutho igi jai, man giporo lembe kara tic mi giero hekalu ujiki.—Ezr. 4:1-5.

⁵ Juyahudi ma gidwogo kud i ng’eca ginwang’iri bende ku peko pa sente man anyobanyoba mi lemgamba. I saa maeca ng’om migi ubino i the loc mi bimobim mi Jupersi. I ng’ey m’ubimo Kuro mir ario mi Persi utho i oro 530 W.N.Y., Cambyses mir ario m’udok ucamu ker i ng’eye umito ecidh ekied i dhu Jumisiri. Kinde ma juaskari pare gibecidho i Misiri, copere nia gikadhu kud i ng’om mir Israel man giwok gikwayu cam, pii, man hema i bang’ Juisrael; eno umedo can migi ameda. I ng’ey Cambyses, Dario mi kwong’o udok ucamu ker. Bimobim pare de ubino lingo lingo lee i acaki. M’umbe jiji, lembe maeno ceke uketho Juisrael ma dupa ma gidwogo kud i ng’eca cwinygi ubino dieng’ i kum kite mi pong’o yeny mi juot migi. Nikum peko ceke ma Juyahudi ginwang’iri ko, jumoko m’i kindgi uparu nia eno ubino ngo saa m’anzilo mi giero kendo hekalu pa Yehova.—Hag. 1:2.

6. Juyahudi ginwang’iri ku peko mange ma kani, man Zekaria utielo cwinygi nenedi? (Zekaria 4:6, 7)

⁶ Som Zekaria 4:6, 7. M’uweko peko pa sente man anyobanyoba mi lemgamba, Juyahudi ginwang’iri bende ku ragedo. I oro 522 W.N.Y., judegi migi giketho gavmenti mi Persi ujigo tic mi giero hekalu pa Yehova. Ento Zekaria utielo cwiny Juyahudi nia Yehova bitiyo ku tego mi tipo pare pi nikabu macero moko ci ma n’i wang’gi. E i oro 520 W.N.Y., ubimo Dario ugonyo dhu tic mi giero hekalu man emiyo sente pi tije. Ekwayu kadok jubim ma loka Kulo de ukonygi.—Ezr. 6:1, 6-10.

7. Saa ma Juyahudi giketho timo yeny pa Mungu i kabedo ma kwong’a, ginwang’u mugisa ma kani?

⁷ Nikadhu kud i bang’ Hagai man Zekaria, Yehova ung’olo ni dhanu pare nia ebikonyogi tek giketho tic mi giero hekalu i kabedo ma kwong’a. (Hag. 1:8, 13, 14; Zek. 1:3, 16) Nikum tielocwiny mi jubila maeno, Juyahudi gicaku giero hekalu kendo i oro 520 W.N.Y., man gidare i wang’ oro abic. Calu ma Juyahudi giketho timo yeny pa Yehova i kabedo ma kwong’a kadok kud i kind peko, ekonyogi i thenge mi kum kende ngo, ento bende i thenge mi tipo. Eno uketho gitimo ire kud anyong’a.—Ezr. 6:14-16, 22.

KETH WII I KUM TIMO YENY PA MUNGU

8. Wec ma nwang’ere i Hagai 2:4 copo konyowa nenedi niketho wiwa i kum timo yeny pa Mungu? (Nen bende korolembe mi there.)

⁸ Calu ma masendi ma dit udhingo ceng’ini, pire tie tek nia watim tic mi rweyo lembanyong’a m’umbe galu. (Mark. 13:10) Re eromo bedo iwa tek niketho wiwa i kum tije ka wabenwang’ara ku peko pa sente kunoke ku jai i iye. Dong’ ang’o ma copo konyowa niketho tic mi Ker i kabedo ma kwong’a? Utie nibedo ku tegocwiny nia “Yehova mir udul”b ni kudwa. Ebikonyowa tek wabemedara niketho yeny mi Ker i wang’ mwa. Pieno wambe ku thelembe mi bedo ku lworo.—Som Hagai 2:4.

9-10. Umego moko giku min ot pare gineno nenedi nia wec ma Yesu yero i Matayo 6:33 utie lemandha?

⁹ Wakewec iwi lapor p’umego Oleg giku min ot pare Irinac ma gitie juyab yo. I ng’ey ma gidok i kabedo mange pi nikonyo cokiri moko, tic migi m’ubed uwodho igi sente unyothere nikum peko pa lim m’upodho i ng’om migi. Kadok nwang’u gibino mbe ku tic pi oro ma romo acel de, re gineno kony pa Yehova thiri thiri man saa moko umego ku nyimego bende ubed ukonyogi. Gitimo ang’o i saa mi peko maeno? Oleg ma cwinye ukeung’abere lee, uyero kumae: “Wamiyara zoo i tic mi lembanyong’a man eno ukonyowa niketho wiwa i kum gin ma pire tek nisagu i kwo.” Saa ma gibesayu tic, giwotho mediri asu nirweyo lembanyong’a.

¹⁰ Nindo moko saa ma giai i tic mi lembanyong’a, jirani migi acel uwok unyutho igi nia jarimgi moko ma ceng’ini uwotho kilometre ma romo 160 pi nikelo igi saki ario mi cam. Oleg uyero kumae: “Ceng’ nica, waneno kendo nia Yehova karacelo ku cokiri gibedieng’ piwa lee mandha. Watie ku tegocwiny nia Yehova wil ungo nyanok de ku jutic pare, kadok ubeyenyo nen nia genogen umbe igi.”—Mat. 6:33.

11. Ka waketho wiwa zoo i kum timo yeny pa Mungu, cwinywa copo bedo tek iwi lembang’o?

¹¹ Yehova ubemito nia waketh wiwa zoo i kum tic ma bodho kwo, ma en e tic mi ketho dhanu udok julub. Calu ma waneno i udukuwec mir 7, Hagai ukwayu dhanu pa Yehova nia gicak tic mi giero hekalu kendo. Yehova ung’olo nia ‘ebimiyo igi mugisa’ tek gitimo kumeno. (Hag. 2:18, 19) Wan bende wacopo bedo ku tegocwiny nia tek waketho tic m’emiyo i korwa i kabedo ma kwong’a, ebimiyo mugisa iwi kero ma wabetimo.

WACOPO DWOKO GENOGEN MWA TEK IWI YEHOVA NENEDI?

12. Pirang’o Ezra ku juwagi gibino ku yeny mi yiyoyic ma teki?

¹² I oro 468 W.N.Y., Ezra udok i Yeruzalem kud ungu mir ario mi Juyahudi ma giai i ng’eca. Woth maeno ugam ukwayu gibed ku yiyoyic ma tek pilembe ariti ubino lee i gengi. Calu ma giyeyo mola ma kwar ku mola ma tar ma jumiyo igi pi tic mir hekalu i kadhiri ma lee, jukwo romo wok yakugi yot yot. (Ezr. 7:12-16; 8:31) M’umedo maeno, ginyang’ nia kadok i adhura mi Yeruzalem de lembe ubino rac. Dhanu ubino tak tak i iye man ugam ukwayu juyik gang’kidi ku dhugolane. Lapor pa Ezra ubeponjowa ku lembang’o iwi bedo ku genogen ma tek iwi Yehova?

13. Ezra udwoko genogen pare tek iwi Yehova nenedi? (Nen bende korolembe mi there.)

¹³ Ezra ugam uneno kite ma Yehova ukonyo ko dhanu pare i saa mi peko. Oro ma dupa i wang’e, niwacu i oro 484 W.N.Y., copere nia Ezra ubino kwo i Babeli saa m’ubimo Ahasuero uwodho ng’ol ma nia judar Juyahudi cen kud i the bimobim mi Persi. (Est. 3:7, 13-15) Kwo pa Ezra ubino i ariti ma lee! Nikum lembuno, Juyahudi ma gin’i “ng’etker ceke” gikwiro cam, giywak man m’umbe jiji gilokiri i bang’ Yehova pi nikwayu telowic. (Est. 4:3) Kepar kite ma Ezra ku Juyahudi wagi giwinjiri ko kinde ma lembe udok ulokere i kum ju m’uporo lembe nia juneggi! (Est. 9:1, 2) Lembe ma Ezra ukadhu kud i iye i saa ma tek maeno uketho ebedo ayika pir amulaic m’uwok i ng’eye, man m’umbe jiji, udwoko genogen pare tek iwi Yehova nia etie ku copo mi gwoko dhanu pare.d

14. Kinde ma nyamego moko unwang’u gwok pa Yehova i saa mi peko, eno umiyo ire ponji ma kani?

¹⁴ Ka Yehova ugwokowa i saa mi peko, eno dwoko genogen mwa tek magwei i wiye. Wakewec iwi lapor pa nyamego Anastasia ma kwo i Europe ma yo nyangu. Eweko tic pare kara kud edikere i lemgamba. Eyero kumae: “Ebino ira wang’ ma kwong’a nikoso sente i kwo para.” Emedo kumae: “Aweko lembene i cing’ Yehova man aneno kite m’egwoka ko ku mer. Tek tic uweka kendo, lworo binega tak de ngo, pilembe ka Vwa m’i polo ugwoka tin, ebigwoka urwo bende.”

15. Ang’o m’ukonyo Ezra kara emedere nigeno Yehova? (Ezra 7:27, 28)

¹⁵ Ezra uneno cing’ Yehova i kwo pare. Kinde ma Ezra uparu pi saa ma Yehova ugam ukonye i iye, m’umbe jiji eno uketho emedere nibedo ku genogen i wiye. Eyero kumae: “Cing’ Yehova Mungu para . . . ni wia.” (Som Ezra 7:27, 28.) Etiyo ku wec maeno wang’ abusiel i buku m’ulwong’ere ku nyinge.—Ezr. 7:6, 9; 8:18, 22, 31.

16. Waromo neno cing’ Mungu kamaleng’ i kwo mwa i saa mi lembe moko ma kanigi? (Nen bende cal.)

¹⁶ Yehova copo konyowa i saa ma lembe tie tek i iye. Ku lapor, ka wabekwayu jadit tic mwa nia ewek iwa nindo moko kara wadikara i coko moko ma dit, kunoke nia eyik i program mwa mi tic kara wabed wadikara i coko mwa ceke, eno copo miyo iwa kaka mi neno cing’ Yehova i kwo mwa. Adwogi mi lembene romo wang’u iwa lii. Lembuno ketho genogen mwa doko tek magwei iwi Yehova.

17. Ezra unyutho jwigiri nenedi i saa mi peko? (Nen cal m’i ng’eye.)

¹⁷ Ezra urwo i bang’ Yehova ku jwigiri pi nikwayu kony. Saa ceke ma ka cwiny Ezra ung’abere pi gin m’ukwayu etim, ebed erwo i bang’ Yehova ku jwigiri. (Ezr. 8:21-23; 9:3-5) Timo parene ucwalu jumange de nidiko cing’gi kude man nilubo lapor mi yiyoyic pare. (Ezr. 10:1-4) Saa ma cwinywa ubedieng’ akeca pi yeny mwa mi thenge mi kum kunoke pi juot mwa, ukwayu warwo i bang’ Yehova ku tegocwiny ma nia ebikonyowa.

18. Ang’o ma copo konyowa nimedo genogen ma watie ko iwi Yehova?

¹⁸ Ka wabed wakwayu kony i bang’ Yehova ku jwigiri man wayiyo kony mi juyic wadwa, genogen ma watie ko i wiye bimedere. Mego moko ma nyinge Erika ma tie kud awiya adek, umedere nigeno Yehova kadok kinde m’enwang’ere ku can ma lith. I kind nindo ma nok, nyathin pare ma fodi unyolere ngo man won ot pare m’emaru lee githo. Pi lembe maeno ceke, edog eyero kumae: “Ilar ing’eyo ngo kite ma Yehova bikonyi ko. Kony copo bino i ayi ma nwang’u iparu de ngo. Atuc nineno nia wang’ rwo para ceke udwogo nikadhu kud i lembe ma jurimba giyero man gitimo. Kan ayabu adundena ni jurimba, gikonya yot yot mandha.”

BED KU GENOGEN IWI YEHOVA NITUNDO I AJIKI

19-20. Lapor mi Juyahudi ma gibino mbe ku copo mi dok i Yeruzalem ubemiyo iwa ponji ma kani?

¹⁹ Lapor mi Juyahudi m’ubino mbe ku copo mi dok i Yeruzalem de romo miyo iwa ponji moko ma pire tek akeca. Copere nia ju ma dupa m’i kindgi gidok ungo nikum tiyo, remokum, kunoke peko mi juot migi. Kakok kumeno de, gidiko cing’gi ku ju m’udok nikadhu kud i giramiya ma ku berocwiny. (Ezr. 1:5, 6) Ubenen nia kago oro 19 i ng’ey m’ungu ma kwong’a mi nyithindho mir Israel ma gidwogo kud i ng’eca gitundo i Yeruzalem, nwang’u fodi ju ma gidong’ i Babeli gibemediri asu nioro ajok i Yeruzalem.—Zek. 6:10.

²⁰ Kadok nwang’u wambe ku copo mi timo lee i tic pa Yehova de, re cwinywa copo bedo tek nia ebeneno kero ceke ma wabetimo pi ninyayu anyong’a i iye. Wang’eyo lembuno nenedi? I rundi pa Zekaria, Yehova ukwaye nia eyik jamkermiwic ku mola ma kwar man mola ma tar ma Juyahudi ma gin’i Babeli gioro. (Zek. 6:11) “Jamkermiwic” ma dit maeno bibepoyo wijo i kum giramiya migi ma ku berocwiny. (Zek. 6:14) Wacopo bedo ku tegocwiny nia Yehova biwil tak de ngo ku kero ceke ma wabetimo pi nitimo ire i saa mi peko.—Ebr. 6:10.

21. Ang’o ma bikonyowa nibedo ku genogen iwi Yehova i anyim?

²¹ Ma jiji mbe, wabimedara ninwang’u peko i kajik ceng’ maeni, man i nindo m’ubino lembe romo doko kwar magwei. (2 Tim. 3:1, 13) Ento ukwayu ngo wawek cwinywa ung’abere nikadhu mukero. Poy nia i rundi p’Hagai, Yehova uyero ni dhanu pare kumae: “Wanuti wakudu . . . Kud wulwor.” (Hag. 2:4, 5) Wan bende cwinywa copo bedo tek nia Yehova bibedo karacelo kudwa i saa ceke ma wabeii nitimo yeny pare. Ka wabetiyo ku ponji ma wanwang’u i lembila p’Hagai man pa Zekaria, man i lapor pa Ezra, wabimedara nibedo ku genogen ma tek iwi Yehova kadok kinde ma wabinwang’ara ku peko i nindo m’ubino.