የግርጌ ማስታወሻ

b የሉቃስ 23:34 የመጀመሪያ ክፍል በአንዳንድ የጥንት ቅጂዎች ላይ አይገኝም። ሆኖም ተአማኒነት ባላቸው በሌሎች ብዙ ቅጂዎች ላይ ስለሚገኝ በአዲስ ዓለም ትርጉም እና በሌሎች በርካታ የመጽሐፍ ቅዱስ ትርጉሞች ውስጥ ተካትቷል። እዚህ ላይ ኢየሱስ ስለሰቀሉት የሮም ወታደሮች እየተናገረ ሳይሆን አይቀርም። ስለ ኢየሱስ ትክክለኛ ማንነት የሚያውቁት ነገር ስላልነበረ የሚያደርጉትን አያውቁም ሊባሉ ይችላሉ። በተጨማሪም እንዲገደል የጠየቁትን በኋላ ግን በእሱ ያመኑትን አይሁዳውያን አስቦም ሊሆን ይችላል። (የሐዋርያት ሥራ 2:36-38) እርግጥ ነው፣ ሞት እንዲፈረድበት ያደረጉት የሃይማኖት መሪዎች ይህን ተግባር የፈጸሙት የኢየሱስን ማንነት አውቀውና በክፋት ተነሳስተው በመሆኑ በምንም ዓይነት ከተጠያቂነት ነፃ ሊሆኑ አይችሉም። ከእነሱ መካከል አብዛኞቹ ይቅር ሊባሉ አይችሉም።—ዮሐንስ 11:45-53