Ikpa Okikpa Nkween̄mkpọ Ugwem Mè Ikwaan̄ Kiji Kubọk Ebi Eyi Karais
© 2023 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
ONYAN̄ JAABA 3-9
INU UNYE OTU EWE OKUP ME USEM AWAJI | EJIRA 4-6
“Ikatap Ufialek Geege Me Lek Ikwaan̄ Uwu Mbuban Awaji Yi”
w22.03 18 ¶13
Ire Okakimun̄ Inu Jekaraya Omun̄be Ni?
13 Michit ikwaan̄ iyayaka inama uwu mbuban. Ire, ebirieen̄ ebi egobobe ibe ekeje me isi—Jesuwa (Josuwa) Ogwu Ibot Ebi Ngwugwa mè Jerubaben Ogwu Ibot Mkpulu—ebebene “ikpọk inama Uwu Mbuban Awaji me Jeruselem.” (Ejira 5:1, 2) Inu ya ema ekirọ mokọt ikup kubọk mkpọ ikatatge isa inyi usini ebi Ju. Ikwaan̄ inanama uwu mbuban ikare inu ebekọt ilet ibe ebi ochicha kiban̄ ebi ikiweek irek geelek isasa itap ema ufialek me lek ekamun̄. Ebirieen̄ iba chi ikije me isi, Josuwa mè Jerubaben miweek inu oborọ ibe ejit kiban̄ inye ibe ke Jioba okibieen̄ ema inye. Jioba ibieen̄ ema inye si. Ike owa ni?
w86 2/1 29, box ¶2-3
Jioba “Okekigwuun̄ Chieen̄ Ikikpọ Ebi Ibot Ebi Ju”
Ebi Ju inan̄a me usun̄ akọn̄ me Babilọn ika kperọ ikwaan̄ geege me lek uwu mbuban me mkpọ obet lek akọp mè acha gweregwen. Ebi nriran Agai mè Jekaraya mitap ebi Ju cha efuuk me owot, ema eyayaka ibene ikinama uwu mbuban Jioba. Ire, ikafifiin̄, ebi otuchieen̄ mkpulu ebi Pesia enunu ikinido ema ibe: “Ìre ekene onyi enyi unye ibe enyi ekpọk enama Uwu Mbuban yi, mè ekebala ejaan̄ ikeyi?”—Ejira 5:1-3.
Ufọọk-otu isa inyi idodo yi ikup ufiak enenen. Ire ebi ugane cha itele ibe etap ema ukpook me emen, ikwaan̄ iyayaka inama uwu mbuban ya ikpoyaka ije ifo isi. Ire ema igọọk ebi otuchieen̄ mkpulu cha ikigbini, mekọt ichit ikwaan̄ ya ugwat ugwat. Ọmọ orọ, ebi ugane cha (kpolọlọ, ire Jerubaben Ogwu Ibot Mkpulu mè Josuwa Ogwu Ibot Ebi Ngwugwa eje me isi kiban̄) minyi ema ufọọk-otu ojejeen̄ iriọọn̄-inu mè itet mun̄. Ema miyaka ikeek ebi otuchieen̄ mkpulu cha ibe ke Sarọs inyi ebi Ju unye ibe eyaka enama uwu mbuban me ujọn̄ọ ujọn̄ọ mgbọ oraraka. Mije ebi otuchieen̄ mkpulu cha eriọọn̄be ibe ke kpekinwene ikan geelek ogwu ubọọn̄ Pesia otapbe, ema misa me iriọọn̄-inu ijit ikekeke ikeme ida ogwu ubọọn̄ ya onyibe. Mitele ibe ikwaan̄ ya ikije inyi isi mege ire mgbọ Ogwu Ubọọn̄ Dariọs onyibe ida eyi kan̄ ibe ekakput ikwaan̄ ya!—Ejira 5:11-17; 6:6-12.
w22.03 15 ¶7
Ire Okakimun̄ Inu Jekaraya Omun̄be Ni?
7 Unwene ge isa atalek usiki-efuuk ijet ebi ikinama uwu mbuban cha. Unwene owa ire eya? Me acha 520 B.C.E., ayaya ogwu ubọọn̄ orere, Dariọs I, obebene ikikpulu Pesia. Me oso acha iba me lek mkpulu kan̄, Dariọs oweweek imun̄ ibe ke ogban etapbe me lek ikwaan̄ iyayaka inama uwu mbuban ya ilọ mè inyi ida ibe enama uwu ya esan̄a. (Ejira 6:1-3) Etip yi igbe mkpọ oboke ene geelek chieen̄—ire, ikare eya gaalek. Ogwu ubọọn̄ ya inyi ida ibe mè ebi ido ikukup ikana ebi Ju ekayaka isisaak ema, kpan̄asi ikeya, enyi ema ikpoko mè ofifi ofifi mkpọ ikwaan̄ esa ebieen̄ ikwaan̄ ya enye! (Ejira 6:7-12) Mije ida ya ogwu ubọọn̄ onyibe, ebi Ju mikọt inama uwu mbuban ya isan̄a me mkpọ oraraka acha ini gaalek, me acha 515 B.C.E.—Ejira 6:15.
w22.03 19 ¶16
Ire Okakimun̄ Inu Jekaraya Omun̄be Ni?
16 Ofifi oniin̄ Jioba okisa inyi ebi enyi kan̄ ntọ-ubọk ire itibi ‘usun̄ ogbegbe utoon̄-ejit mè iriọọn̄ inu.’ (Mat. 24:45) Usini mgbọ, usun̄ yi mokọt inyi ntọ-ubọk eyi eji kpegobo itet ijaan̄. Kubọk inu njeen̄, mokọt inyi eji ntọ-ubọk isasa ineen̄ eji iban ufialek eyi eji kpekeek ibe mokọt irọ me agan̄ kiji, mè iyaka ire, eji mekọt ikikeek ibe ke usun̄ yi okirọ iraka iman̄ me mgbọ orukan̄ ge. Keke ke oborọ mè ire okikeek ibe ke ntọ-ubọk enyibe ikakaan̄ oruru geege ni? Eji mekọt ikeek oruru ebi Ijeren ekaan̄be mije ema egọọkbe ntọ-ubọk kè Josuwa mè Jerubaben. Eji si mekọt ikeek mfufuk Baibul eji efukbe. Usini mgbọ, ebi eyi Awaji mikibọkọ ntọ-ubọk echi okikup me chieen̄ ebilene kubọk inu ikpotetbe mun̄, ire, mè ota kan̄, ikinyan̄a ugwem kiban̄.—Oyer. 7:7; 8:10.
Week Inu Unye Otu Ewe Okup Me Usem Awaji
w93 6/15 32 ¶3-5
Ire Omokọt Itoon̄ Ejit Me Lek Baibul Ni?
Erọ ikpoko yi me Tasọs, ama ile ge okup me agan̄ osiki me ido ekigwen Turkey me chereyi. Erọ ikpoko yi me ukot mkpulu Mazaeus ogwu Pesia, me mkpọ obet lek efit acha ini sabum ukot kiji. Egwen ọmọ ogwu ibot mkpulu okikpulu “Usaba Okwaan̄ Yuferetis.”
Ire, keke orọ usem yi osibi esese ni? Mije misa mbet lek usem yaage isa irọ mkpọ me emen Baibul. Ikpa Ejira 5:6–6:13 ikpa mkpọ ofolek ikpa echi Dariọs Ogwu Ubọọn̄ Pesia mè ogwu ibot mkpulu ekigwen Tatenai ege ijet lek kiban̄. Ema ege inu ofolek ebi Ju iyayaka inama uwu mbuban me Jeruselem. Ejira ire ogwu orọriọọn̄ ubọk ekige ikan Awaji ijaan̄, ọmọ orọ, inu geelek igebe ibotatat. Ire okpọ ikpa Ejira 5:6 mè 6:13, omomun̄ ibe ke misa usem Tatenai “ogwu ibot mkpulu usaba okwaan̄ Yuferetis” isa irọ mkpọ.
Ejira ige inu yi me mkpọ obet lek 460 B.C.E., mkpọ oraraka efit acha ge sabum erọbe ikpoko ya. Ire, usini ene mekọt ikitumu ibe ke erieen̄ egwenbe ogwu ibot mkpulu me ukot ikaan̄ ikakup ufiak. Ire, mè ire eji ebekọt itoon̄ ejit me lek ebi igege Baibul me lek asabọn asabọn inu okup ikeya, ire eya ikporọ ibe utoon̄-ejit kiji me lek ofifi ofifi inu ema egebe inye ni?
ONYAN̄ JAABA 10-16
INU UNYE OTU EWE OKUP ME USEM AWAJI | EJIRA 7-8
“Eru Kè Ejira Isa Itọn̄ Ijet Jioba”
w00 10/1 14 ¶8
Ikwekween̄ Mkpọ Me Oniin̄ Okakaan̄ Oruru mè Itop
8 Igbe ibe ima eji ekaan̄be me lek usem Awaji inan̄a eji me ejit. Eji ekekaan̄ ulọk ikekifiat mgbọ ikikeek mkpọ ofolek ere Baibul eji ekifuk. Eji ekekeek mkpọ ofolek udọk udọk atikọ eji efukbe, etele ibe ire eji ejit mè ekegwu nkeek ekom me lek. Eyi moweek ibe eji ekup me ere okukup dii mè ekebeek uriaak. Kubọk Ejira, ikup ufiak ibe eji eneen̄ ejit kiji enyi ifufuk mè ikwekween̄ Usem Awaji. Ofolek kan̄ Baibul ibe: “Ejira ìsasa otutuuk ejit kan̄ inyi ikwekween̄ Ikan [NW, Jioba], mè ikirọ si, mè ikijeen̄ otutuuk ebi Ijeren orọmijọn̄ Awaji mè Ikan Awaji.” (Ejira 7:10) Taba iman̄ me lek mkpọ ita orọrọ ibe Ejira ineen̄ ejit kan̄: ikwekween̄ ikan Awaji, irọrọ, mè ijejeen̄ ebi ene. Igbe ibe eji egọọk akpat ukot kan̄.
si 75 ¶5
Ikpa Baibul Eyi Òso Akọp mè Ita—Mfufuk Eyi Adasi
5 Kpunu ene geege ogbegbe igak Ejira igege mfufuk otatat yi. “Mije Ejira ìsasa otutuuk ejit kan̄ inyi ikwekween̄ Ikan [NW, Jioba] mè ikirọ si, mè ikijeen̄ otutuuk ebi Ijeren orọmijọn̄ Awaji mè Ikan Awaji.” (Ejira 7:10) Jioba isa ekwukwu kan̄ isa itap ubọk inyi ọmọ. Ogwu Ubọọn̄ Pesia imun̄ iriọọn̄-inu Awaji okup me emen Ejira mè inyi ọmọ unye me agan̄ Juda. (Ejira 7:12-26) Mije ikaan̄be mbieen̄-nnye Awaji mè eyi ogwu ubọọn̄, Ejira mokọt ige mfufuk kan̄ inan̄a me lek ikpa geelek okukup me mgbọ ya.
it-1 1158 ¶4
Nsikilek
Inyinyi Ntọ-Ubọk Otatat. Ene geelek ogwu okisiki lek me isi Awaji mokaan̄ ntọ-ubọk Awaji. Ejira ikaan̄ akpan ikwaan̄ omimin, orere, isasa mkpọ oraraka obop ebirieen̄ ge mè efit go isọkọ me lek ebi ngwugwa, ebi bọn ikwaan̄ uwu mbuban, ebibaan̄ mè asasa nsabọn inan̄a me Babilọn inu me Jeruselem. Ema miweek ebi mbem me lek ije ya, ire, Ejira ikaweek ijejeen̄ ibe ke ema eyaka lek ibieen̄ me lek unye ebilene sa me idodo ogwu ubọọn̄ Pesia ibe inyi ema ebi akọn̄ ibebem ema. Ofifi si, iwuuk lek itumu inyi ogwu ubọọn̄ ya ibe: “Ubọk Awaji kiji òwa okichit otutuuk ebi ìkitọbọ ebum inyi ọmọ.” Eya orọ, ibebe me ema eniin̄ ijin-otu, inyi ebi Ju cha esiki lek kiban̄ me isi Jioba. Ema mibeek uriaak inyi Awaji, Awaji onọnọ ida kiban̄ mè ibem ema isan̄a me ubọk ebi ochicha inyi ema ekọt eje ije okpikup ufe ufe enere Jeruselem me esuuk. (Ejira 8:1-14, 21-32) Ogwu nriran Danien okup me usun̄ akọn̄ me Babilọn ire ogwu Awaji omabe enenen. Awaji iria ogwu osat kan̄ ibe irọ inyi imun̄ ilaak ọkpọchieen̄, mije, Danien isiki lek kan̄ me isi Awaji ikiweek ntọ-ubọk mè ngobo-ntet kan̄.—Dan 10:12.
Week Inu Unye Otu Ewe Okup Me Usem Awaji
w06 1/15 19 ¶10
Ikpakpa Isibi Inu Okup Me Ikpa Ejira
7:28–8:20—Keke orọ owuwa ebi Ju ikup me Babilọn kpeweek igọgọọk Ejira ifo Jeruselem? Ikerere ibe ke iraka akọp acha gweregwen karake adasi ebi Ju eyaka inu me ama kiban̄, ebi ene kpewa me Jeruselem. Iyayaka inu me Jeruselem ibosibi iyayaka ibene ayaya ugwem me irek okpiyọt mè ikup ufe ufe. Jeruselem me mgbọ ya ikayaka ijaan̄ me chieen̄ mè inwọn iluluk ata ugwem ubọk ema ekebiluk me Babilọn. Ofifi mkpọ orọrọ si ire ije okukup ufe ufe ema ebeje. Iweek ichechieek onyenye me lek Jioba, uyok uyok ejit me lek ata ntọbọ-ebum mè unye-ejit me ubọk ebi Ju ibeyaka inu me ama kiban̄. Ikerere Ejira me lek kan̄, ikọt irọ eyi mije unye Jioba Awaji okupbe me lek kan̄. Sa me efuuk Ejira otapbe me owot ebi ene, obop ototun̄ ukan̄ ge mè efit go (1,500)—ebi ibeso mkpọ obet lek obop ene gweregwen (6,000)—miyaka ika inu me ama kiban̄. Ike Ejira otapbe efuuk igbaalek si, ofifi akọp ebi Libia ita mè jeeta mè efit ebi bọn ebi ikwaan̄ uwu mbuban iba mè akọp iba migọọk ika si.
ONYAN̄ JAABA 17-23
INU UNYE OTU EWE OKUP ME USEM AWAJI | EJIRA 9-10
“Unaan̄ Ikpakpaka Ibot Okisa Inu”
w06 1/15 20 ¶1
Ikpakpa Isibi Inu Okup Me Ikpa Ejira
9:1, 2—Ike owa ke ibabat ebi inan̄a me ofifi ido osa ikaan̄ unan ire? Ire ebi Ju inan̄a me usun̄ akọn̄ ere ebi ibekibem ata ntọbọ-ebum kè Jioba mege Ogwu Mesaya onu. Ikekibat mè ikekido ebi inan̄a me ofifi ido ire atalek mkpọ unan isa inyi ata ntọbọ-ebum. Mije usini ene ekibat mè iyaka ire ido ebi ikitọbọ ebum inyi mkpọmfaka, ike mgbọ okije, ebi ido ya mekọt ikana ebi ikiriaak ataak awaji. Ata ntọbọ-ebum kpomoyaka ikup me inyọn̄ ijọn yi. Ire ebi owa ke Ogwu Mesaya monu me lek? Ọmọ orọ inu yi okibọkọ irek oyọtbe me lek Ejira enenen!
w09 10/1 10 ¶6
Keke Ke Jioba Okiweek Eji Me Ubọk?
Nsiki-ibot kiji mosa ugbana inu. Mosis ige ibe: “Ikisun̄ otutuuk ikan . . . echi ikinyi enyi me cherekeyi, inyi inu ikije ijaan̄ me lek kinyi.” (Agba eyi 13) Iin̄, ikan Jioba geelek—inu geelek iweekbe eji me ubọk—ire me onwọn kiji. Eyi ire atikọ mije, Baibul ibe ke “Awaji ìre imumechieen̄.” (Jọn Eyi Adasi 4:8) Ọmọ orọ, ikinyi eji ikan echi oborọ eji oruru ire mgbọ geelek. (Asaya 48:17) Irọrọ otutuuk inu geelek Jioba oweekbe eji me ubọk, mosan̄a eji isan̄a me lek ufialek me mgbọ keyi mè irọ inyi eji ekaan̄ ugbana ikakaan̄ge itata me irak Mkpulu Awaji.
Week Inu Unye Otu Ewe Okup Me Usem Awaji
w06 1/15 20 ¶2
Ikpakpa Isibi Inu Okup Me Ikpa Ejira
10:3, 44—Keke orọ elapbe nsabọn kiban̄ igbaalek nwa kiban̄? Ire ejuuk nsabọn cha itele, monyi ebi nwa cha elapbe irek ibe eyaka enu mije nsabọn kiban̄. Ogak ge, asasa nsabọn miweek ibe ebi nga kiban̄ ekekpọ ema chieen̄ me lek.
ONYAN̄ JAABA 24-30
INU UNYE OTU EWE OKUP ME USEM AWAJI | NEYEMAYA 1-2
“Nrariaak Uriaak Inyi Awaji”
w08 2/15 3 ¶5
To Jioba Me Isi Kwun̄ Mgbọ Geelek
5 Usini mgbọ, mokọt iweek ibe eji ebeek ntap-ubọk Awaji ugwat ugwat. Me mgbọ ge, Atejakisis Ogwu Ubọọn̄ Pesia imun̄ ibe ke isi Neyemaya ogwu okitọkọ miin̄ inyi ọmọ ikaton̄ọ. Ogwu ubọọn̄ ya ododo ọmọ ibe: “Keke ke oweek?” Mgbọ yaage, Neyemaya orariaak “uriaak inyi Awaji òkup me inyọn̄.” Neyemaya ikakup ifiin̄ me lek uriaak ya iriaakbe me ejit kan̄. Ire, Awaji ifọọk ọmọ, mije, ogwu ubọọn̄ inyi Neyemaya unye ibe isi inama mgban ama Jeruselem. (Fuk Neyemaya 2:1-8.) Iin̄, ikerere mgbidim uriaak eriaakbe me emen ejit ene, ikitet mun̄.
be 177 ¶4
Inyinyi Usem Me Uyok Uyok Ejit
Keke obotap ubọk inyi okọt orọ ojaan̄ esibe owu onokpa nchieek kwun̄ osibi me mgbọ okaneen̄be lek? Gọọk akpat ukot Neyemaya ogwu odadasi ibeek uriaak me emen ejit kan̄ sabum ifọọkbe idodo Ogwu Ubọọn̄ Atejakisis odobe ọmọ. (Neyem. 2:4) Ofifi si, gwat lek keek mkpọ obotumu me ejit kwun̄. Omokọt irọ ikeyi: (1) Gobo inu ge mè iyaka ire iba echi obokpa mkpọ ofolek (omokọt isa inu okup me ikpa Reasoning From the Scriptures irọ mkpọ). (2) Gobo ere Baibul echi obosa ibieen̄ inu okiweek ikpakpa cha inye. (3) Neen̄ ubọk obosa me iriọọn̄-inu ikpa inu cha ufuna ogwu ododo idodo ya ikaan̄ ulọk igbagban̄, mè bene kitumu.
Week Inu Unye Otu Ewe Okup Me Usem Awaji
w86 2/15 25
Ata Ntọbọ-Ebum Itim Igak
Ijo irek Jeruselem okupbe ire mkpọ Neyemaya okibeek uriaak ofolek “eririeen̄ mè ikarek” me ujọn̄ọ ujọn̄ọ mgbọ. (1:4, 6) Mgbọ irek osibibe ibe itumu inyi Ogwu Ubọọn̄ Atejakisis ulọk ikaan̄be iyayaka inama mgban ama Jeruselem, Neyemaya iyaka ibeek uriaak, irọ mkpọ iwuuk lek ikirọ owuwa mgbọ. Ufọọk-otu Jioba onyibe irọ ibe enyi ida ibe eyaka enama mgban ama Jeruselem.
Inu Ikijeen̄ Eji: Neyemaya iweek ntọ-ubọk Jioba. Eji esiberọ ntumu-mfieek omimin, igbe ibe eji ekeriaak “uriaak mgbọ geelek” mè ekerọ mkpọ egọọk ntọ-ubọk kè Jioba.—Ebi Rom 12:12.
ONYAN̄ JAABA 31–ONYAN̄ JEETA 6
INU UNYE OTU EWE OKUP ME USEM AWAJI | NEYEMAYA 3-4
“Ire Omokọt Isi Ikwaan̄ Ebi Ene Ekikpọ Chieen̄ Ilọ Me Lek Ni?”
w06 2/1 10 ¶1
Ikpakpa Isibi Inu Okup Me Ikpa Neyemaya
3:5, 27. Eji ekamọnọ asabọn asabọn ikwaan̄ ekirọ isasa ibieen̄ ata ntọbọ-ebum inye kubọk inu eji kpebekọt igọọk itap lek me lek ike “ebi isi ile” me ama Tekowa erọbe. Kpan̄asi ikeya, eji egọọk akpat ukot ebi ikike me ama Tekowa, ebi isasan̄a lek isibi igọọk irọ ikwaan̄.
w19.10 23 ¶11
Keke Ke Jioba Obokọt Irọ Inyi Okana?
11 Me owuwa acha oraraka, Jioba isa bọn ebibaan̄ Salum irọ ikwaan̄ inanama mgban ama Jeruselem. (Neyem. 2:20; 3:12) Ikerere ibe nte kiban̄ ire ogwu ibọt mkpulu, bọn ebibaan̄ kè Salum mikup me mbem-lek irọrọ ikwaan̄ oyọyọt mè ikup ufe ufe. (Neyem. 4:15-18) Eyi ikup esese me lek eru ebi isi ile ama Tekowa, ebi “kpechieek itatap lek me lek ikwaan̄ ya!” (Neyem. 3:5) Keek-nu mbet lek unwọọn̄ bọn ebibaan̄ Salum ebekaan̄ me mgbọ esibe ikwaan̄ ya isan̄a me akọp usen go mè iba gaalek! (Neyem. 6:15) Me chereyi, bọn ute ibaan̄ ebi ikisan̄a lek isibi mikikaan̄ ubelejit inan̄a me lek itatap ubọk igọọk irọ ikwaan̄ okukup me mbuban orere, igọgọọk ikinama mè ikikpọ chieen̄ me lek uwu ekisa irọ ikwaan̄ inyi Awaji. Uka, uyok uyok ejit mè igbegbe utoon̄-ejit kiban̄ ikup ufiak enenen mè irọrọ ibe ikwaan̄ ya ikije ijaan̄.
w04 8/1 18 ¶16
Kisiki Lek Kubọk Jisọs
16 Otutuuk ebi eyi Karais, mè ire ebi ijija sa ire ebi ininin̄ ugane, ekesiki lek kubọk Jisọs. Mikirọ owuwa ikwaan̄ me emen ntitiin̄. Eji ekajit irọrọ ikwaan̄ mije eji ekimọnọ ikwaan̄ ya kubọk ikwaan̄ osisiki. (Samien Eyi Adasi 25:41; Ebi Ubọọn̄ Eyi Òso Iba 3:11) Uga mè ute, ire enyi ekekitap efuuk me owot nsabọn kinyi, ebi asasa mè ebi ijija ibe ekesa me unwọọn̄ ekerọ ikwaan̄ geelek enyibe ema, mè ire me Uwu Ntitiin̄, ere chinichini sekut mè iyaka ire chinichini ilile ni? Ire ema mikimun̄ enyi ekirọ asabọn asabọn ikwaan̄ ni? Gwun̄ ute ge ogwu okisi ikwaan̄ me ere ibot ikwaan̄ Ebi Ata-Ikọ Jioba ikeek akpat ukot nga kan̄ mè nte kan̄. Itumu ibe: “Ubọk ema ekirọ ikwaan̄ isusun̄ Uwu Ntitiin̄ mè iyaka ire ere ekirọ chinichini me utana ikijeen̄ emi ibe ke ema mimọnọ ikwaan̄ cha ikup ufiak. Ema ekisasan̄a lek isibi irọ ikwaan̄ oborọ ebi bọn ute oruru mè ekakpọge chieen̄ me lek ubọk ikwaan̄ ya osabe isip ire. Eru yi itap ubọk inyi emi nkup me mbem-lek irọrọ ikwaan̄ geelek enyibe emi me Bethel.”
Week Inu Unye Otu Ewe Okup Me Usem Awaji
w06 2/1 9 ¶1
Ikpakpa Isibi Inu Okup Me Ikpa Neyemaya
4:17, 18—Ike owa ke ene obokọt isa ubọk ge ikisi ikwaan̄ nnama-uwu? Isa inyi ebi ikiben akpan, eyi ikpobore inu oyọyọt. Ema isiben akpan ya itoon̄ me oguga mè iyaka ire ibot kiban̄, ema mekọt isa ubọk ge isa itet ikaan̄ mè isa ubọk agan̄ keyilọ isa itet “nroon̄ akọn̄.” Ebi ikinama uwu ikisa ubọk iba irọ ikwaan̄, mekwaan̄ “nroon̄ akọn̄ me agba ebon” kiban̄. Ema mikup me mbem irọrọ mkpọ mgbọ geelek ebi ochicha kiban̄ isinu.
ONYAN̄ JEETA 7-13
INU UNYE OTU EWE OKUP ME USEM AWAJI | NEYEMAYA 5-7
“Neyemaya Iweek Isisi Ikwaan̄, Ikaweek Ibe Ebi Ofifi Ife Esi Ikwaan̄ Enyi Ọmọ”
w02 11/1 27 ¶3
Ebi Ibebieen̄ Ata Ntọbọ-Ebum Inye Me Mgbọ Oraraka mè Mgbọ Keyi
Neyemaya ikasa mgbọ mè iriọọn̄-inu kan̄ gaalek isa ibieen̄ ikwaan̄ ya inye. Isa inu nkaan̄ kan̄ isa ibieen̄ ata ntọbọ-ebum inye. Isa ikpoko kan̄ isa iyaka ilep ebi Ju ogbo kan̄ inan̄a me usun̄. Ifọọk ikpoko kan̄ inyi ebi ene mè ikatoon̄ge urot geege me inyọn̄. Ikaben “ikpele akpan” itoon̄ ebi Ju sa me idodo ema inu echi ekikpe inyi ebi ibot mkpulu, mkpọ echi ikaan̄be unen idodo. Kpan̄asi ikeya, ikaan̄ uwu ere efit mè akọp ene go, ebi Ju mè ebi inan̄a me ido òkukup ikana ema ekinirie inorie. Egwe geelek, ikikpakpan̄ “orie eriembuuk ge esan̄abe òsok, mè arọọn̄ gweregwen òjajaan̄ lek, igbaalek owuwa unọn isa item inu” inyi ebi ichen kan̄. Ofifi si, mgbọ ge me akọp usen geelek ikigwook “esese isi miin̄ ijot ere inyi ebi ene enwọ”—ikirọ otutuuk inu chi inanā me akpa kan̄.—Neyemaya 5:8, 10, 14-18.
w16.09 6 ¶16
“Kachieek Ibe Ubọk Kwun̄ Igbeen̄”
16 Inan̄a me ntap-ubọk kè Jioba, Neyemaya mè ebi melek kan̄ mitap efuuk isi ikwaan̄. Ema minama mgban ama Jeruselem isan̄a me akọp usen go mè usen iba! (Neyem. 2:18; 6:15, 16) Neyemaya ikakpọkpọ ikikpọ chieen̄ me lek ikwaan̄ ya gaalek. Igọgọọk itap lek me lek ikwaan̄ inanama mgban ama Jeruselem ya. (Neyem. 5:16) Ubọk yaage si, owuwa ebi ugane ntitiin̄ mikigọọk itap ubọk irọ ikwaan̄ me lek inu echi ntitiin̄ okinama mè iyaka ire igọọk ikikpọ chieen̄ mè ikisun̄ Uwu Ntitiin̄ me utana. Sa me ikekigọọk bọn ute ikisibi uko mè ikekije ichak ema, mikitap efuuk me owot ebi ikikaan̄ sasaak me ejit kiban̄.—Fuk Asaya 35:3, 4.
w00 2/1 32
Ike Owa Ke Jioba Obokeek Owu?
Owuwa mgbọ, Baibul isibe ke Awaji “ikeek inu,” isibi ibe ke iborọrọ mkpọ. Kubọk inu ijeen̄, mgbọ mun̄ omeen̄be inyọn̄ ijọn̄ me efit usen ge mè akọp usen go, “Awaji ìkawuuk Nuwa . . . , Awaji onenirọ inyi efet iwut me linyọn̄. Mun̄ ile ya onenibene ikirak.” (Ibebene 8:1) Mgbọ efit efit acha orakabe, mgbọ ebi Filisia erọkọbe ọmọ chieen̄ mè itap ọmọ me mkpọn, Samsin ibeek Jioba ibe: ‘Jioba, soso keek emi. Jei Awaji, nye lek kpọk tap emi unye me emen mgbọ ge keyi gaalek.’ Jioba ikeek Samsin sa me inyinyi ọmọ unye osibi esese inyi ikọt irọ ebi ochicha Awaji useen̄ inu ema erọbe ọmọ. (Ebi Oyerebet 16:28-30) Ofolek Neyemaya, Jioba igbana efuuk kan̄, mè iyaka irọ inyi ata ntọbọ-ebum ikup me Jeruselem.
Week Inu Unye Otu Ewe Okup Me Usem Awaji
w07 7/1 30 ¶15
“Ìkisa Ata Inu Ìtim Ìkpan̄ Ijo Inu”
15 Oso ita, ebi ochicha misa ogwu Ijeren ge ekigwen Semaya ibe inileke Neyemaya inyi irọn̄ ikan Awaji. Semaya itumu inyi Neyemaya ibe: “Eji enesi emen Uwu Mbuban Awaji, mè egon afọn̄ Uwu Mbuban ekwek lek kiji me ere keya, mije, ebi ìbekpan̄ owu mêkinu me oniin̄, ebenu me ejit eririeen̄ inikpan̄ owu.” Semaya ibe ke ebi ene mekinu ibenikpan̄ Neyemaya, ire, ke ọmọ mokọt inyan̄a ugwem kan̄ mè ire isi ilet me uwu mbuban. Ire, Neyemaya ikare ogwu ngwugwa. Ibore ijo inu mè ire Neyemaya inin̄ uwu mbuban isi ilet. Ire mokpaka ibot inyi Awaji inyi inyan̄a ugwem kan̄ ni? Neyemaya ifọọk ọmọ ibe: “Ìre ogwu òbet lek n̄a môlibi isi inin̄ emen Uwu Mbuban ilet lek, inyi igat ugwem ni? M̀kpasi!” Keke orọ ibe Neyemaya ikarọn̄ inin̄ ufe etipbe inyi ọmọ ni? Mije iriọọn̄ ibe ke ikerere ibe ke Semaya ire ogwu Ijeren, ke “ìkare Awaji onyi ọmọ etip ya.” Mije, ata ogwu nriran ikpotumu ibe ene isirọn̄ ikan Awaji. Ofifi si, Neyemaya ikachieek ibe ebi ochicha kan̄ etim egak ọmọ. Ikafifiin̄ inu yi orọbe isanā, Neyemaya otutumu ibe: “Akọp usen go mè iba ke esa ikpọk inama mgban ama Jeruselem isan̄a. Ikwaan̄ ya ìta me akọp usen iba mè go me onyan̄ Elulu.”—Neyemaya 6:10-15; Otu Ifuk 1:51; 18:7.
ONYAN̄ JEETA 14-20
INU UNYE OTU EWE OKUP ME USEM AWAJI | NEYEMAYA 8-9
“Unwọọn̄ Kè Jioba Ore Unye Kwun̄”
w13 10/15 21 ¶2
Inu Echi Ekween̄be Inan̄a Me Lek Uriaak Eneen̄be Ijaan̄
2 Onyan̄ ge sabum ema enigbaan̄ ititiin̄, ebi Ju minama mgban ikana ama Jeruselem isan̄a. (Neyem. 6:15) Ebi eyi Awaji esa akọp usen go mè iba gaalek irọ ikwaan̄ ya isan̄a, mè ibene ikirọ mkpọ ofolek irek emen ekwukwu kiban̄. Ọmọ orọ, me adasi usen me emen ayaya onyan̄, orere onyan̄ Tisiri, ema etititiin̄ me oyet ile ge ibenigban̄ ike Ejira mè ofifi ebi Libai ekifuk mè ikikpa ikan Awaji iwele. (Ogugo 1) Otutuuk ebi ototun̄ ukan̄, orere, “ebi geelek ìbekọt itet ibot me lek inu ema enọbe,” ekekeke mè ikigban̄ “bene me ewelegwe mege isi ire ejit ikarek.” Eyi ichubọk ire ata akpat ukot isa inyi eji ebi ikisi ikween̄mkpọ me Uwu Ntitiin̄ onwọnwọn me chereyi! Ire, usini mgbọ, ire ejit kwun̄ ikekinan̄a me lek mkpọ ekikween̄ ifo lek inu echi ikakupge ufiak ni? Ire ikeya, yaka kpọ-nu akpat ukot ebi ijeren cha me ukot ikaan̄ ejeen̄be. Ema kpekpọkpọ igban̄ gaalek, ire, ema mitap inu cha ema enọbe me ejit ire lek ema etobe ito bak lek ema kpesun̄ ikan Awaji.—Neyem. 8:1-9.
w07 7/15 22 ¶9-10
Ire Omotele Ibe ‘Ekwukwu Awaji Ikijeen̄ Owu Oniin̄’ Ni?
9 Unwọọn̄ ire ikakaan̄ ikpele ubelejit. Jioba ire ‘Awaji ogwu okibele ejit.’ (Timọti Eyi Adasi 1:11; Okwa Itọn̄ 104:31) Jisọs ikinwọọn̄ ikekirọ nkeek Nte kan̄. (Okwa Itọn̄ 40:8; Ebi Iburu 10: 7-9) Ofifi si, “unwọọn̄ kè Jioba ore unye [kiji].”—Neyemaya 8: 10.
10 Unwọọn̄ Awaji okinyi eji ikinyinyi eji ujot-owot eji esikirọ nkeek Kan̄ ikerere me mgbọ uyọt mkpọ, ufieejit mè iyaka ire tukutuku. “Irọriọọn̄ Awaji” ikisa atalek ubelejit ijet eji! (Urọk 2: 1-5) Mgbaan̄je okinyi ene unwọọn̄ eji ekaan̄be melek Awaji iyaka ibieen̄ me lek ata iriọọn̄-inu, mè ichechieek eji ekaan̄be me lek kan̄ mè ngwugwa mkpenwene kè Jisọs. (Jọn Eyi Adasi 2:1, 2) Irere ge me lek ntitiin̄ Jioba okup me otutuuk linyọn̄ yi ire ofifi inu okinyi eji unwọọn̄. (Jefanaya 3:9; Agai 2:7) Ikpọchieen̄ Ama Ubọọn̄ mè irek ile eji ekaan̄be ikekikpa ata etip inyi ebi ene ikirọ inyi eji ekekaan̄ unwọọn̄. (Matiyu 6:9, 10; 24:14) Ikpọchieen̄ iluluk ire mgbọ ikakaan̄ge itata si ikirọ ibe eji ekaan̄ unwọọn̄. (Jọn 17:3) Mije eji ekaan̄be mbet lek ata ikpọchieen̄ okup ikeyi, igbe ibe eji ‘ekenwọọn̄ unwọọn̄ mgbọ geelek.’—Ikan Òso Mgbọ Iba 16:15.
Week Inu Unye Otu Ewe Okup Me Usem Awaji
it-1 145 ¶2
Usem Aram
Owuwa acha iraraka me lek ebi Ju enan̄abe me usun̄ akọn̄ me Babilọn ika, Ejira ogwu ngwugwa ifuk ikpa Ikan isa inyi ebi Ju itititiin̄ me Jeruselem. Usini ebi Libai mikpa ikan cha iwele inyi ebi ene, ikpa Neyemaya 8:8 ibe: “Ema ekekifuk ikpa Ikan Awaji ya, mè ikikana itap me usem ema ekinọ, mè ikikpa iwele, inyi ebi ene ekegobo inu cha ekifuk etet.” Ikpakpa iwele mè iyaka ire ikakaba usem yi igọbọ iyayaka ikitumu usem efukbe me Iburu itap me usem Aram, mokọt ire ibe ke ebi Ju ebene ikitumu Aram mgbọ ema ekupbe me Babilọn. Ikpakpa iwele yi si mokọt igọbọ ikpakpa inu usem cha osibibe, inyi ubọk geelek ibe ke ebi Ju cha migobo usem Iburu itet, ema mekọt iriọọn̄ mkpọ inu efukbe cha ochubọk isibi.
ONYAN̄ JEETA 21-27
INU UNYE OTU EWE OKUP ME USEM AWAJI | NEYEMAYA 10-11
“Ema Migwa Ngwugwa Inyi Jioba”
w98 10/15 22 ¶13
Jeruselem Eyi Otatat Me Lek Erieen̄ Kan̄
13 “Mgbaan̄-nchieek ògbagbaan̄” ema ibọp eyi ebi Ju ekaan̄be me usen kè Neyemaya ineen̄ ema iban usen ebeyaka mgban ama Jeruselem itap me ubọk Awaji. Ire, ofifi ufialek ọmọ owa eyi oweweek ibe ekpọ chieen̄ me lek. Ikerere ibe ke minama mgban ikana mè itap akọp mè otunchit iba ikana, Jeruselem iweek owuwa ene ebi ibeluk me emen. Ikerere si ibe ke usini ebi Ijeren mekiluk me Jeruselem, “Jeruselem îmin enenen, mè iwele isaak. Ire, ebi ìluk me emen kan̄ ìre ene inen mè inen gaalek.” (Neyemaya 7:4) Isasa ineen̄ ufialek yi, “otutuuk ebi Ijeren kechilọ eneniroon̄ nriroon̄ isa igobo ene ge me akọp ene, inyi enegọọk eluk me Jeruselem ama mbuban ya.” Mije ibe ke ebi ene mibieen̄ ndọmọ yi inye, ebi ijeren kechilọ migbana “otutuuk ebi ìchechieek ibe ema mêluk me Jeruselem.” (Neyemaya 11:1, 2) Eyi ichubọk ire ata akpat ukot isa inyi ebi usun̄ Awaji me chereyi, ebi irek kiban̄ ochieekbe ibe ema esi ere ufiak ominbe!
w86 2/15 26
Ata Ntọbọ-Ebum Itim Igak
Itetele irot ene mè isi iluk me Jeruselem moweek ibe ene ifiat ikpoko mè iyaka ire ichep usini mkpọ. Ebi ikiluk me ama ya si mekọt ichichini usini mkpọ unan. Ire mije inu chi ke ebi ofifi ife emun̄ ebi isasan̄a lek isibi isi iluk me Jeruselem kubọk ebi igbegbe ibe etọn̄, mè iriaak uriaak ibe Jioba igbana ema.
w16.04 8 ¶15
Igbegbe Utoon̄-Ejit Ikirọ Ibe Ekaan̄ Nnwọn-Isi Awaji
15 Mgbọ eji esabe ugwem kiji inyi Jioba, eji michieek ọmọ use ibe ke eji mesa otutuuk ugwem kiji isa irọ nkeek kan̄. Eji miriọọn̄ ibe ke irọrọ use yi iso moweek ibe eji esa lek kiji egwa ngwugwa. Ire, ntumu-mfieek kiji ya mokọt inin̄ me ntọ-mkpọ ire ebe mè eji erọ mkpọ eji kpema me adasi mgbọ. Eji esigwa ngwugwa chi mè isi ikwaan̄ inyi Awaji, ikerere ikwaan̄ eji ekamabe, eji ekijeen̄ ibe ke eji ire ebi ikigbe utoon̄-ejit. Ugbana eji ekikaan̄ ikiwawa igak ngwugwa geelek eji egwabe, ikerere ibe ke ngwugwa cha iyọt. (Mal. 3:10) Ire, ofolek gwun̄ enenwaan̄ kè Jefita ye?
Week Inu Unye Otu Ewe Okup Me Usem Awaji
w06 2/1 11 ¶1
Ikpakpa Isibi Inu Okup Me Ikpa Neyemaya
10:34—Keke orọ etumube ibe mè ebi ene esa iye enu? Ikan kè Mosis ikatumu ibe ekenyi iye kubọk inyinyi. Eweek ibe esa iye enu mije ufiak osisibi me mgbọ ya. Miweek owuwa iye echi ebekisa iwọp ngwugwa me inyọn̄ ntook ngwugwa. Usini mgbọ, mokọt ire ibe ke ebi bọn ikwaan̄ uwu mbuban kpewa, ife chi ire ebi kpere ebi Ijeren ebi ikisi ikwaan̄ me uwu mbuban. Ọmọ orọ eroon̄be nriroon̄ isasa imun̄ ibe ke mekisa iye inu mgbọ geelek.
ONYAN̄ JEETA 28–ONYAN̄ ONAAN̄GE 3
INU UNYE OTU EWE OKUP ME USEM AWAJI | NEYEMAYA 12-13
“Kigbe Utoon̄-Ejit Nyi Jioba Osikigobo Ebi Unene Kwun̄”
it-1 95 ¶5
Ebi Amọn
Mgbọ esan̄abe Tobaya me ere ekisun̄ inu me uwu mbuban, efufuk ikan Awaji okup me ikpa Ikan Òso Mgbọ Iba 23:3-6 eyi ogbagban ebi Amọn mè ebi Mowabu ibe ekanin̄ ntitiin̄ ebi Ijeren mè itap me ikwaan̄. (Neyem 13:1-3) Etap ikan yi obọp acha ge oraraka mije ebi Amọn mè ebi Mowabu kpechieek itatap ubọk inyi ebi Ijeren mgbọ ema ebenin̄ Ama Echieekbe Me Use. Ikan yi isibi ibe ke ebi inan̄a me ama chi kpebekọt ikana bọn owot Ijeren mè igọọk ikinwọọn̄ unen mè irek echi irere bọn owot obokọt inyi ene. Ikasibi ibe ke ogwu Amọn mè iyaka ire ogwu Mowabu ikpobokọt igọọk ogwu Ijeren irọ mkpọ mè iyaka ire iluk me etete ebi Ijeren mè igọọk ikinwọọn̄ ugbana Awaji okinyi ebi eyi kan̄. Eyi isibi utoon̄ mije etapbe erieen̄ Selek kubọk ene ge me lek ebi usọ akọn̄ kè Debit, mè Rufu ogwu ama Mowabu me mfufuk ofolek kan̄.—Rufu 1:4, 16-18.
w13 8/15 4 ¶5-6
Misun̄ Enyi Me Mbuban
5 Fuk Neyemaya 13:4-9. Mkpọ echi obokọt ichaka ene mbuban me lek okana eji, ọmọ orọ, ikafet ikukup me mbuban. Kpọ-nu Eliasibu mè Tobaya. Eliasibu ire ogwu ibot ebi ngwugwa sa Tobaya ore ogwu Amọn, usini mgbọ, mokọt ire ogwu okisi ikwaan̄ inyi mkpulu Pesia me agan̄ Juda. Tobaya mè ebi melek kan̄ mikeke ikput Neyemaya me mgbọ ikiweek iyayaka inama mgban ikana Jeruselem. (Neyem. 2:10) Ebi Amọn si ire ebi kpebechieek ibe enin̄ oyet egep uwu mbuban. (Ikan. 23:3) Ire ikeya, keke orọ ogwu ibot ebi ngwugwa osa agwut isun̄-inu ge me uwu mbuban isa inyi ene obet lek Tobaya ni?
6 Tobaya ikana atalek ogwu unene Eliasibu. Tobaya mè Joyoyanan ogwu gwun̄ mido ebibaan̄ ebi Ju me lek nwa, owuwa ebi Ju si mikitumu ata ikọ ofolek Tobaya. (Neyem. 6:17-19) Gwun̄ gwun̄ kè Eliasibu ido gwun̄ enenwaan̄ kè Sambalat, ogwu ibot mkpulu Sameria, atalek ogwu unene Tobaya me lek nwa. (Neyem. 13:28) Mokọt ire inu chi orọ ibe Eliasibu Ogwu Ibot Ebi Ngwugwa itele ibe ogwu ofifi ido okekeke ikeme ebi eyi Awaji ikaan̄ ijo mgbaan̄ me lek kan̄. Ire, Neyemaya ijeen̄ ibe ke ọmọ igbe utoon̄-ejit inyi Jioba sa me ikpukpulu nroon̄ uwu Tobaya isibi me uwu isun̄-inu ya ifiin̄ me oyet.
w96 3/15 16 ¶6
Inu Obokitap Ubọk Inyi Eji Ekegbe Utoon̄-Ejit Enyi Jioba
6 Ire eji iweek igbegbe utoon̄-ejit inyi Jioba, ikup ufiak ibe eji ejit irere unene me lek otutuuk ebi geelek ichacha Ọmọ. Ọmọ orọ Jemis ogwu udun̄ kè Jisọs ogebe ibe: “Enyi kechi ìkup kubọk enenwaan̄ òtetele ogwu olom, mè ikisi ije oyet ikana! Ìre enyi kperiọọn̄ ibe ke imama linyọn̄ ìre ichacha Awaji? Eya orọ, ene geelek ògọgọọk linyọn̄ itet unene îkana ogwu ochicha me lek Awaji.” (Jemis 4:4) Eji miweek igbegbe utoon̄-ejit kubọk Ogwu Ubọọn̄ Debit ogwu ogege ibe: “Jioba, ǹchacha ebi ìchacha owu igo; njọ ejit me lek ebi ìkifieek lek isan̄a me lek kwun̄. Ncha ema isan̄a kubọk olu ifin; m̀mọnọ ema ibe ìre ebi ochicha n̄a.” (Okwa Itọn̄ 139:21, 22) Eji kpeweek ikekigọọk ebi ikigen ibak irọ ijo inu igbaan̄ mkpọ irọ, mije, eji melek kiban̄ kpere inu yaage. Igbegbe utoon̄-ejit inyi Jioba mogban eji ibe ekagọọk ebi ochicha Jioba geege igbaan̄ mkpọ irọ mè ire me isi mè isi sa ire me TV.
Week Inu Unye Otu Ewe Okup Me Usem Awaji
it-2 452 ¶9
Okwa
Kpọ-nu ubọk esabe imọnọ ikọkọt okwa me uwu mbuban ibene. Eyi isibi utoon̄ mije, mikitumu mkpọ ofolek ebi ikikọt okwa owuwa mgbọ me emen Ikpa Mbuban, ema si ire ebi kpekinyi ofifi ikwaan̄ ebi Libai ekisi, inyi ema esa otutuuk mgbọ kiban̄ esa enyi ikwaan̄ ikọkọt okwa. (1 Mfuf. 9:33) Irek kiban̄ kubọk urum ebi Libia osisibi esese ire eyi osisibi utoon̄ si mije, egege ema esese me mgbọ ekige ebi inanan̄a me Babilọn ika. (Ejira 2:40, 41) Ikerere Atejakisis (Longimanus) Ogwu Ubọọn̄ Pesia inyi ida ibe ekabọkọ otitip ido, otitip mkpulu mè ikpoko ikwaan̄ geege me ubọk ebi ikikọt okwa mè ofifi ebi ikisi ikwaan̄ osibi esese. (Ejira 7:24) Ike mgbọ ojebe, ogwu ubọọn̄ ya si inyi ida ibe ekenyi ebi ikikọt okwa inu ema eweekbe me usen me usen. Ikerere ibe ke etumu ibe ire Atejakisis onyi ida ya, mokọt ire Ejira onyi mije unye ntọ-ikọ ogwu ubọọn̄ Atejakisis onyibe ọmọ. (Neyem. 11:23; Ejira 7:18-26) Ọmọ orọ, ikerere ibe ke ebi ikikọt okwa ire ebi Libai, Baibul ikpa inu ofolek “ebi ìkọt okwa, mè ebi otoko kè Libai” kubọk esese ife.—Neyem. 7:1; 13:10.