Ikpa Okikpa Nkween̄mkpọ Ugwem Mè Ikwaan̄ Kiji Kubọk Ebi Eyi Karais

ONYAN̄ INI 13-19

INU UNYE OTU EWE OKUP ME USEM AWAJI | IBEBENE 31

“Jekọp mè Leban Minyan̄a Inyan̄a Ibot Esuuk”

(Ibebene 31:44-46) Eya orọ, mgbọ keyi, eji enenyan̄a ibot, emi melek kwun̄, mè inyan̄a-ibot yi ikup kubọk inu ata-ikọ me etete kwun̄ melek n̄a.” ⁴⁵ Jekọp onenibene ewuuk ge igwuun̄ kubọk atà isasa ikeek inyan̄a-ibot ya, ⁴⁶ mè itumu ibe ebi kan̄ eteen̄ ewuuk etitiin̄ si. Ema eteteen̄ ewuuk ititiin̄ ibene. Ema otutuuk ene enenikup me agba lek èdọ ewuuk ya igbaan̄ irie inorie.

it-1 883 ¶1

Galedi

Jekọp mè Leban minen̄e ikọ ema ekaan̄be isun̄ me esuuk sa me inyanyan̄a ibot. Mije inyan̄a ibot ya, Jekọp igwuun̄ ewuuk kubọk atà mè itumu inyi “ebi kan̄” ibe eteen̄ ewuuk etitiin̄ si, usini mgbọ ema mira ineen̄ ewuuk cha kubọk ikasi eyi ema esabe irie inorie inyan̄a ibot ya. Mije ewuuk etitiin̄be cha, Leban igwen ere ya “Jega Sayaduta” me usem Aram (Siria) ire, Jekọp igwen ere ya “Galedi,” me usem Iburu, eyi osibi mkpọ yaage si. Leban otutumu inyi Jekọp ibe, “Èdọ ewuuk yi [Iburu, gal] ore inu ata-ikọ [Iburu, ʽedh] inyi owu melek n̄a chereyi.” (Ibeb 31:44-48) Ewuuk cha etitiin̄be ibene (mè ewuuk egwuun̄be kubọk atà) ikeke kubọk inu ata-ikọ inyi ebi geelek ibeje iraka me ere ya. Agba eyi 49 itumu ibe ke migwen ere ya “Mijipa (Ere mbem) [Iburu, mits·pahʹ]” si, eyi okijeen̄ ibe ke Jekọp mè Leban michieek isusun̄ esuuk me etete ototun̄ ukan̄ kiban̄ ge ge. (Ibeb 31:50-53) Me mburudun̄ mgbọ, misa ewuuk irọ mkpọ me oniin̄ yaage, kubọk inu ata-ikọ ikakebisan̄a amọn.—Jos 4:4-7; 24:25-27.

(Ibebene 31:47-50) Leban ogwegwen ere ya Jega Sayaduta. Jekọp oyayaka igwen si ere ya Galedi. ⁴⁸ Leban otutumu inyi Jekọp ibe, “Èdọ ewuuk yi ore inu ata-ikọ inyi owu melek n̄a chereyi.” Mije keyi ke egwen ere ya Galedi, ⁴⁹ mè igwen si Mijipa, mije, Leban ìtumu ibe, “Kè [Jioba NW ] ikibem emi melek kwun̄ me mgbọ eji isiyiyala. ⁵⁰ Ire owu otutuku bọn n̄a ebibaan̄, mè ìyaka ire, ire odo ofifi nwa igbaalek bọn n̄a, ubọk geelek kpunube ebi ofifi ene me etete kiji, riọọn̄ ibe ke Awaji ore ogwu ata-ikọ me etete kwun̄ melek n̄a.”

it-2 1172

Uwu Mbem

Jekọp ititiin̄ ewuuk ibene mè igwen ere ya “Galedi” (eyi osibi “Èdọ Ewuuk Orere Inu Ata-ikọ”) mè “Mijipa (Ere Mbem).” Leban onenitumu ibe, “Kè [Jioba NW ] ikibem emi melek kwun̄ me mgbọ eji isiyiyala.” (Ibeb 31:45-49) Ewuuk etitiin̄be cha obojeen̄ ibe ke Jioba okikpọ imumun̄ ibe ke Jekọp mè Leban miluk igọọk inyan̄a ibot esuuk eyi ema enyan̄abe.

(Ibebene 31:51-53) Leban onenitumu inyi Jekọp ibe, “Kpọ, ke omun̄ èdọ ewuuk yi, melek ewuuk yi eyi mbenebe igwuun̄ kubọk inu ata-ikọ me etete kwun̄ melek n̄a! ⁵² Èdọ ewuuk yi melek atà ewuuk yi ore inu ata-ikọ ibe ke emi m̀kparaka okike ere keyi inirọ owu ijo inu, owu si òkporaka okike ere keyi inu inirọ emi ijo inu. ⁵³ Kè Awaji kè Ebereyam mè Nayọ, ogwu òrere si Awaji kè nte kiji, ifieek oyerebet inyi eji agan̄ iba.” Jekọp onenisa erieen̄ Awaji ogwu Ajiki nte kan̄ okitet ukpook me lek, inyan̄a si ibot.

Week Inu Unye Otu Ewe Okup Me Usem Awaji

(Ibebene 31:19) Me mgbọ ya, Leban înan̄a isi ere ekisọp inwọọn̄ me lek arọọn̄ kan̄. Mgbọ înan̄abe me uwu, Rechen ochichiin̄ ebikaan̄ ogwu ute.

it-2 1087-1088

Ebikaan̄

Mkpọ ebi ikiwọlọ mkpọ iweek emun̄be me Mesopotemia mè usini ere me agba lek ama ya ikijeen̄ ibe ke ire ogwu ebikaan̄ ebi uwu okupbe me ubọk obokaan̄ mkpọ nkaan̄ eyi uwu me irot. Usini mgbọ, igọọk me lek akpakpa ewuuk ge eweekbe imun̄ me Nuzi, ire ire ebikaan̄ ebi uwu ge ikup me ubọk ogwu ugot ebi uwu ya, ogwu ugot ya mokọt isi uwu oyerebet isi itumu ibe ke ire ọmọ obobọkọ mkpọ nkaan̄ nte nwa kan̄ okwukwu me irot. (Ancient Near Eastern Texts, edited by J. Pritchard, 1974, pp. 219, 220, and ftn 51) Rechen ira ikaan̄ eyi me ejit mè ikeek ibe ke itat ibe ogọt imọnọ ebikaan̄ ogwu ute eyi irebe ibe ke nte kan̄ isa ofiaan̄ igọọk nlom kan̄ Jekọp irọ mkpọ. (Kpọ si Ibeb 31:14-16.) Ebikaan̄ ebi uwu ichubọk ikup ufiak ire ene ibobọkọ mkpọ nkaan̄ nte kan̄ me irot, mkpọ si Leban mè ebi ngwan̄ kan̄ egọọkbe Jekọp ire ere omọmọnọ ema usen jaabe irere. (Ibeb 31:19-30) Me atikọ, Jekọp ikariọọn̄ mkpọ Rechen orọbe (Ibeb 31:32), kpunu mkpọ okijeen̄ ibe ke ọmọ iweek isasa ebikaan̄ ebi uwu nwa kan̄ ibọkọ mkpọ nkaan̄ kè Leban me ubọk bọn kan̄. Jekọp ikakaan̄ mgbaan̄ me lek mkpọmfaka. Ebikaan̄ kè Leban ira igọọk me lek otutuuk awaji ebi ofifi ido okup me ubọk ebi uwu kè Jekọp, echi ifuun̄be me irak ebon uti ile ge okup me agba lek Sekem.—Ibeb 35:1-4.

(Ibebene 31:41, 42) Eyi mè ọmọ, òso akọp acha iba nkwukwulube me uwu kwun̄. Nsi ikwaan̄ inyi owu akọp mè acha ini mije bọn ebibaan̄ iba kwun̄, mè iyaka isi ikwaan̄ inyi owu acha gweregwen, inyi ǹkaan̄ usini me lek anam kwun̄. Owu onwenwene mkpukpe n̄a otuuk kè akọp mgbọ. ⁴² Mebe Awaji ebi nte nte n̄a, òrere Awaji kè Ebereyam, mè Awaji ogwu Ajiki nte n̄a okitet ukpook me lek, ìkakeke ìnyi emi, me atikọ, kè owu òria emi ofo ukpọk ubọk. Ire, Awaji îmun̄ ujaralek n̄a mè otutuuk kwulukwulu nsabe ubọk n̄a ikwukwulu inyi owu, mè ifieek oyerebet inwọn emi me isi kwun̄ me emen ilaak me eririeen̄ iyakwut.”

(Pita Eyi Adasi 2:18) Enyi ebi usun̄, ìsa me ulibi ìsiki ibot ìnyi ebi nte uwu kinyi. Ìkare ebi ìkakaan̄ ata ejit mè ikimọnọ ene gaalek, ìkisiki ibot si ìnyi ebi ìkirọ enyi nnaan̄, mè ikigana ikọ inyi enyi.

w13 3/15 21 ¶8

Jioba—Ere Iluluk Kiji

⁸ Mgbọ Jekọp orebe Aran, ngwan̄ nte kan̄, Leban ibọkọ ọmọ itap mè inyi ọmọ Lia mè Rechen kubọk nwa me mburudun̄ mgbọ. Ire, mgbọ mgbọ okije, Leban iweek isasa Jekọp isi ikwaan̄ me onwọn eyi kan̄, mè inwene mkpukpe kè Jekọp akọp mgbọ! (Ibeb 31:41, 42) Ire, Jekọp ime nnaan̄ cha Leban orọbe ọmọ mije ikaan̄be utoon̄ ejit ibe ke Jioba mokup inye ikikpọ chieen̄ me lek kan̄,—Jioba irọ ikeya si! Me atikọ, me ike mgbọ Awaji otumube inyi Jekọp ibe igwu ikom ifo Kenan, Jekọp ira ikaan̄ “ogbogbo anam, mè owuwa ebi usun̄ ebirieen̄ mè ebibaan̄, mè owuwa aligọ mè inyinya akpan.” (Ibeb 30:43) Jekọp ijeen̄ itọn̄ mè ibeek uriaak ibe: “Me atikọ, emi ogwu usun̄ kwun̄, ǹkagbe ogwu owu obokaan̄ ata ejit me lek, mè irọ si atikọ inyi, kubọk owu orọbe inyi emi. Mgbọ nsababe okwaan̄ Jodan yi me adasi mgbọ, ǹkaan̄ mkpat gaalek me ubọk. Ire, me mgbọ keyi, mmumana iwa iso urum iba.”—Ibeb 32:10.

Ifufuk Baibul

(Ibebene 31:1-18) Usen ge, Jekọp onọnọ ibe ke bọn ebirieen̄ kè Leban ekitumu ibe ke ọmọ ìkpulu otutuuk inu nte kiban̄ okaan̄be isa irọ eyi kan̄, ke otutuuk inu ọmọ osabe ibọọn̄ ubọọn̄ ìre echi kè nte kiban̄. ² Jekọp îmun̄ si ibe ke Leban ìkayaka ìbele ejit me lek kan̄ kubọk adasi mgbọ. ³ [Jioba NW ] onenitumu inyi Jekọp ibe, “Gwu kom fo ido kè nte kwun̄, mè ama iman kwun̄, ke mâkup melek kwun̄.” ⁴ Usen ge, Jekọp okukup me ere îkikpukpo anam kan̄ ilook etip igwen Rechen mè Lia ebi nwa ibe esibi enu me ere ya ọmọ okupbe. ⁵ Inenitumu inyi ema ibe, “Mgbọ keyi, mmun̄ ibe ke irọrọ nte kinyi me lek n̄a ìkayaka ìkup kubọk îkupbe me adasi mgbọ. Ire, Awaji kè nte n̄a îkeke inyi emi. ⁶ Enyi mîriọọn̄ ibe ke nsa otutuuk efuuk n̄a isi ikwaan̄ inyi nte kinyi. ⁷ Ire, nte kinyi ofefeen̄ emi, mè inwunween̄ mkpukpe îchieekbe ikpekpe emi akọp mgbọ. Ire, Awaji ìkachieek ibe isak emi unan geege me lek. ⁸ Ìkire, nte kinyi isichieek ibe ke ebot echi nyen̄enyen̄e lek obore mkpukpe n̄a, otutuuk ebot cha mîra imaan̄ bọn nyen̄enyen̄e lek. Ire iyaka itumu ibe ke echi ngwugwat lek obore mkpukpe n̄a, otutuuk ebot cha mîra imaan̄ bọn ngwugwat lek. ⁹ Ikeya ke Awaji osa ibọkọ anam nte kinyi okaan̄be iyaka isa inyi emi. ¹⁰ “Mmumun̄ ilaak ge me ibot mgbọ orie anam okitoon̄ echi uman. Me emen ilaak ya, mmun̄ ike otutuuk orie ebot geelek òkitoon̄ echi uman orebe echi ngwugwat lek, mè echi nyen̄enyen̄e lek, mè echi ntọọk ntọọk lek. ¹¹ Ogwu osat [Jioba NW ] ogwegwen emi me emen ilaak ya, ‘Jekọp!’ Nchechieek. ¹² Inenitumu inyi emi ibe, ‘Kpọ, otutuuk orie ebot òkitoon̄ echi uman ìre echi ngwugwat lek, mè echi nyen̄enyen̄e lek, mè echi ntọọk ntọọk lek. Îre ikeya, mije, emi mmun̄ otutuuk inu cha geelek Leban okirọ owu. ¹³ Emi ìre Awaji ogwu òchichichini owu me Beten, ere owu obenebe ewuuk igwuun̄, mè itọkọ aran̄ igwook me lek, mè inyan̄a ibot inyi emi. Mgbọ keyi, nan̄a me ere yi, mè gwu kom je fo ama iman kwun̄.’ “ ¹⁴ Rechen mè Lia efọfọọk ibe, “Ìre keke ke eji eyaka ikaan̄ me uwu nte kiji? ¹⁵ Nte kiji ìyaka ikimọnọ eji kubọk ebi ichen. Îra inyam eji isibi, mè ibọkọ ikpoko ibot kiji irie isan̄a kpai. ¹⁶ Me atikọ, otutuuk inu ubọọn̄ Awaji obọkọbe me ubọk nte kiji isa ikana inyi owu ìyaka ire echi kiji mè echi bọn kiji. Eya orọ, inu geelek Awaji obe owu òrọ, rọ.” ¹⁷ Jekọp onenikpulu ebi bọn, mè ebi nwa itoon̄ me inyọn̄ aligọ. ¹⁸ Îkpulu si otutuuk anam kan̄, mè otutuuk inu geelek îkaan̄be me Padan Aram, isa igbaalek inin̄ oniin̄ ifo igọọk Ajiki ogwu ute me ido Kenan.

ONYAN̄ INI 20-26

INU UNYE OTU EWE OKUP ME USEM AWAJI | IBEBENE 32-33

“Ire Okekitap Àlo inyi Okaan̄ Ugbana Ni?”

(Ibebene 32:24) Mè inikup ọmọ gaalek me agan̄ ya. Me eririeen̄, enerieen̄ ge osisibi inu, mè initap àlo melek kan̄ ejit yaage ire agan̄ egwe.

w03 8/15 25 ¶3

Ire Okakisa Me Uyok Uyok Ejit Iweek Jioba Ni?

Baibul iben owuwa akpat ukot ofolek ebi itatap efuuk enenen me iweweek Jioba. Ene ge orọrọ ikeya ire Jekọp, ogwu otatap àlo melek ogwu osat Awaji onwenwene ikana ebilene ire agan̄ egwe mè ikawọge lek. Eya orọ, egwenbe Jekọp Ijeren Ogwu Orururumun̄ melek Awaji mije Jekọp “irurumun̄,” mè iyaka ire “ikweek inye,” “itap efuuk [kan̄],” “ikweek ire ota,” melek Awaji. Ogwu osat ya igbana ọmọ mije ata efuuk ọmọ otapbe.—Ibebene 32:24-30.

(Ibebene 32:25, 26) Mgbọ ogwu enerieen̄ ya omun̄be ibe ke ọmọ ìkakọt ìtọbọ Jekọp me ijọn̄, isusulu Jekọp me otu ukwuuk ekwut ebon, ukwuuk ya okwakwala me otu usọk. ²⁶ Ogwu enerieen̄ ya onenibe Jekọp, “Tele mè m̀fo, ke egwe môniwele.” Ire, Jekọp ofọfọọk ibe, “M̀kpatele owu òfo, îtata mè owu ògbagbana emi.”

it-2 190

Akọọk

Akọọk kè Jekọp. Mgbọ Jekọp orebe akọp acha onaan̄ge mè jaaba, ichichini ogwu osat Awaji onwenwene ikana ebilene mè itap àlo melek kan̄ otuuk eririeen̄ ge. Jekọp ikọt itet ogwu osat ya ikam mege igbanabe ọmọ. Me mgbọ ema ekirurumun̄, ogwu osat ya ichak ubọk me lek otu ukwuuk ekwut ebon kè Jekọp, ukwuuk ya okwakwala me otu usọk. Eya orọ inyi Jekọp ikakọt ije ije ijaan̄. (Ibeb 32:24-32; Osia 12:2-4) Jekọp ire ogwu ekeekbe me mgburudun̄ mgbọ ibe ke ikerere ibe ke ọmọ igọọk “Awaji [Ogwu Osat Awaji] melek ebilene itap àlo, mè itim ikpan̄,” ke ọmọ ikachubọk itim igak ogwu osat Awaji onyenye lek, ubọk ogwu osat ya otumube. Ire Awaji ochieek ibe Jekọp itap àlo melek ogwu osat ya, isasa ijeen̄ ibe ke Jekọp ichubọk inwọọn̄ ikakaan̄ ugbana Awaji.

(Ibebene 32:27, 28) Ogwu enerieen̄ ya ododo Jekọp ibe, “Keke ore erieen̄ kwun̄?” Jekọp ofọfọọk ibe, “Erieen̄ n̄a ìre Jekọp.” ²⁸ Ogwu enerieen̄ ya onenibe ọmọ, “Erieen̄ kwun̄ ìkpoyaka ire Jekọp, ìboyaka inire Ijeren, mije, owu ogọọk Awaji melek ebilene itap àlo, mè itim ikpan̄.”

it-1 1228

Ijeren

1. Erieen̄ Awaji onyibe Jekọp mgbọ irebe akọp acha onaan̄ge mè jaaba. Ire me eririeen̄ usen Jekọp osababe okwaan̄ Jabọk, mgbọ ibosi ichichini ngwan̄ kan̄ Isọ, ke itap àlo melek ogwu ọmọ oyakabe iniriọọn̄ kubọk ogwu osat. Ire mije Jekọp otetbe lek inye ire ota ke Awaji ogbana ọmọ sa me inwenwene erieen̄ kan̄ ikana Ijeren. Isasa ikeek inu ya obọbọkọ irek, Jekọp igwen ere ya Penien mè iyaka ire Penuen. (Ibeb 32:22-31; kpọ JEKỌP No. 1.) Me mgburudun̄ mgbọ, Awaji ikpọk igwen ọmọ ayaya erieen̄ ya me Beten, bene me mgbọ ya isa ire mgbọ ikwube, migwen Jekọp Ijeren owuwa mgbọ. (Ibeb 35:10, 15; 50:2; 1 Mfuf 1:34) Ire, erieen̄ ya, Ijeren echakbe otu me lek me mkpọ oraraka obop iba mè efit go ikitọ ubọk ifolek bọn bọn kè Jekọp kubọk ido ge.—Isis 5:1, 2.

Week Inu Unye Otu Ewe Okup Me Usem Awaji

(Ibebene 32:11) Soso, nyan̄a emi sibi me ubọk kè Isọ ngwan̄ n̄a. Mije, emi ǹkifieek owot me lek ngwan̄ n̄a, ibe ke môben akọn̄ inu emi me lek, mè inikpan̄ emi mè nsabọn chi, mè ebi nga kiban̄.

(Ibebene 32:13-15) Jekọp onenilaak me ere ya iwele egwe, mè inisan̄a inu ìbosa iche inyi Isọ ogwu ngwan̄ isibi. ¹⁴ Uche ya ìre efit uman ebot iba, mè akọp orie ebot iba, mè efit uman arọọn̄ iba, mè akọp orie arọọn̄ iba, ¹⁵ mè akọp uman aligọ ita mè bọn kiban̄ ìkinwọ ebe, mè akọp uman eriembuuk ini, mè akọp orie eriembuuk, mè akọp uman inyinya akpan iba, mè akọp orie inyinya akpan.

w10 6/15 22 ¶10-11

Ata Usem Ikinama Ata Mgbaan̄je

¹⁰ Usem onwọnwọn mè ata mgbaan̄ mkpa usem ikitap ubọk inama ata mgbaan̄je. Me atikọ, ire eji itap efuuk ikirọ inyi mgbaan̄je kiji melek ebi ofifi ife inwọn, morọ ufuna eji ekegọọk ema ekpa usem me oniin̄ onwọnwọn. Ikekisa ata ejit irọ ata inu inyi ebi ofifi ife—ikekiweek irek itatap ubọk inyi ema, ikekinyi ema uche onan̄a me ejit kiji, mè ikekibọkọ ema itap—mokọt ikibook irek inyi eji melek kiban̄ ekekpa usem. Inu chi mokọt ikana “mbubuuk ukan̄” me ibot ene, eyi mosan̄abe ata eru ene ya okaan̄be isibi mè irọ inyi mgbaan̄ mkpa usem ifet.—Rom 12:20, 21.

¹¹ Jekọp igobo inu yi itet ijaan̄. Isọ inaan̄ ejit inyi ọmọ enenen ire lek Jekọp olibibe inan̄a me lek ukpook ibe ke Isọ mokpan̄ ogọt. Mgbọ owuwa acha orakabe, Jekọp igwu ikom ika. Isọ melek efit ebirieen̄ ini minu inichichini ọmọ. Jekọp ibeek ntap ubọk kè Jioba me uriaak. Mè iria ikwaan̄ ibe esa owuwa anam kubọk uche esa eje me isi ejet Isọ. Uche ya irọ ikwaan̄ kan̄. Me ike mgbọ ema echichinibe lek kiban̄, ejit kè Isọ itọọk, ililibi isi ikat Jekọp.—Ibebene 27:41-44; 32:6, 11, 13-15; 33:4, 10.

(Ibebene 33:20) Jekọp oneninama ntook ngwugwa ge me ere ya, mè igwen ntook ya Eli Elọye Ijeren.

it-1 980

Awaji, Awaji kè Ijeren

Mije chinichini Jekọp okaan̄be melek ogwu osat kè Jioba me Penien, minwene erieen̄ kan̄ ikana Ijeren, me mgbọ ọmọ melek Isọ ngwan̄ kan̄ echichinibe me esuuk isan̄a, Jekọp iluk me Sukot mè iyaka isi iluk si me Sekem. Ire me Sekem yi ke Jekọp olep ijọn̄ me ubọk bọn kè Amoru, mè igwuun̄ uwu ọfọ kan̄. (Ibeb 32:24-30; 33:1-4, 17-19) “Jekọp oneninama ntook ngwugwa ge me ere ya, mè igwen ntook ya Eli Elọye Ijeren [Awaji ogwu òre Awaji ebi Ijeren].” (Ibeb 33:20) Sa me isasa erieen̄ kan̄ igbaalek erieen̄ ntook ngwugwa ya, Jekọp ikijeen̄ ibe ke ọmọ ima mè ibọkọ erieen̄ ya itap, mè ubọk Awaji osabe iban ọmọ owọwọ inire Ijọn̄ Echieekbe Me Use ya. Usem yi isibi mgbọ ge gaalek me Ikpa Mbuban.

Ifufuk Baibul

(Ibebene 32:1-21) Jekọp mè ebi melek kan̄ enenikije me oniin̄ ije kiban̄. Ebi osat [Jioba NW ] esisibi ichichini ọmọ. ² Jekọp imumun̄ ife cha, itutumu ibe, “Ìkpolọlọ ere yi ke Awaji okigba isiki efuuk.” Mije keya, igwegwen ere ya Mayanayim. ³ Jekọp oneniria ebi ikwaan̄ kan̄, inyi eje me isi kan̄, esi lek kè Isọ ogwu ngwan̄, me Seya òkup me ido ebi Edọm, ⁴ mè inyi ema ida ibe, “Ìsi ìtumu ìnyi ogwukaan̄ n̄a, Isọ, ibe ke emi Jekọp ogwu usun̄ kè ogwugwu, ǹgọọk Leban iluk, mè ikup me ere ya mege inire chereyi, ⁵ ke nkaan̄ owuwa eriembuuk, mè inyinya akpan, mè arọọn̄, mè ebot, mè ebi usun̄ ebirieen̄ mè ebibaan̄; ke emi ǹkiria etip yi ijet ogwugwu, ogwukaan̄ n̄a, ikisa ibeek ibe ogwugwu ibọkọ emi itap me atata.” ⁶ Ebi ikwaan̄ cha esisi, mè igwu ikom ika inilook Jekọp ibe, “Eji mîsi imun̄ Isọ ngwan̄ kwun̄. Ọmọ ògwa òkinu me oniin̄ ibonichichini owu, ọmọ melek efit ebirieen̄ ini.” ⁷ Mgbọ Jekọp onọbe etip ya, ukpook otetet ọmọ enenen, mè itap ọmọ ufieejit. Ineniche ebi melek kan̄ irek iba, mè iche si otutuuk arọọn̄ kan̄, mè eriembuuk kan̄, mè aligọ kan̄ irek iba iba. ⁸ Ekiket kan̄ ìre, ire Isọ inichichini irek ge, mè ibene akọn̄ me lek kiban̄, ke irek ge keyilọ môlibi inwọnọ. ⁹ Jekọp oneniriaak uriaak ibe, “Jei, Awaji kè nte nte n̄a Ebereyam mè Awaji kè nte n̄a Ajiki! Jei [Jioba NW ], ke owu otumu inyi emi ibe emi ǹgwu ǹkom m̀fo ido kiji mè ama n̄a, ke owu môrọ inyi inu ije ijaan̄ emi me lek. ¹⁰ Me atikọ, emi ogwu usun̄ kwun̄, ǹkagbe ogwu owu obokaan̄ ata ejit me lek, mè irọ si atikọ inyi, kubọk owu orọbe inyi emi. Mgbọ nsababe okwaan̄ Jodan yi me adasi mgbọ, ǹkaan̄ mkpat gaalek me ubọk. Ire, me mgbọ keyi, mmumana iwa iso urum iba. ¹¹ Soso, nyan̄a emi sibi me ubọk kè Isọ ngwan̄ n̄a. Mije, emi ǹkifieek owot me lek ngwan̄ n̄a, ibe ke môben akọn̄ inu emi me lek, mè inikpan̄ emi mè nsabọn chi, mè ebi nga kiban̄. ¹² Îre owu Awaji ochieek emi use ibe, me atikọ, ke owu môrọ inyi inu ije ijaan̄ emi me lek, mè irọ inyi bọn owot iman n̄a emumana enenen kubọk okpoon̄ agba awaji, eyi ene kpokọtbe ifuk otu ifuk.” ¹³ Jekọp onenilaak me ere ya iwele egwe, mè inisan̄a inu ìbosa iche inyi Isọ ogwu ngwan̄ isibi. ¹⁴ Uche ya ìre efit uman ebot iba, mè akọp orie ebot iba, mè efit uman arọọn̄ iba, mè akọp orie arọọn̄ iba, ¹⁵ mè akọp uman aligọ ita mè bọn kiban̄ ìkinwọ ebe, mè akọp uman eriembuuk ini, mè akọp orie eriembuuk, mè akọp uman inyinya akpan iba, mè akọp orie inyinya akpan. ¹⁶ Ineniche anam cha itap me ubọk ebi usun̄ kan̄, me urum me urum, kpa chieen̄ anam kpa urum kiban̄, mè ibe edasi esa eje, mè iteme ema ibe, “Mgbọ enyi mêkije me oniin̄, urum ge ikup ijọn̄ọ ere me lek urum ògọgọọk.” ¹⁷ Ineniteme ogwu òboje me isi ibe, “Ire Isọ ngwan̄ n̄a imun̄ owu, mè ido owu ibe ìre ekene ore nte uwu kwun̄, mè ìre owu òbosi owa, mè ìyaka ire, mè ìre ekene okaan̄ anam kechi òkup me isi kwun̄? ¹⁸ Fọọk ibe, ‘Îre echi kè Jekọp ogwu usun̄ kwun̄. Ìbe esa inu chi eneche enyi owu, ogwukaan̄ kan̄ Isọ. Ọmọ me lek kan̄ òkinu me udun̄.’ “ ¹⁹ Jekọp înyi si ogwu usun̄ kan̄ òso iba, mè ogwu òso ita, mè otutuuk ebi ìbesa urum anam cha ije, ida ibe, “Ìtumu si otu yaage mgbọ enyi isimun̄ Isọ me oniin̄. ²⁰ Ikalọ itutumu inyi Isọ ibe, ‘Ogwu usun̄ kwun̄ Jekọp òkinu me udun̄.’ “ Jekọp ìkeek ibe, ire ọmọ isa inyinyi cha irọ inyi ejit kè Isọ ideke sabum ọmọ ònomun̄ ogwugwu isi mè isi, usini mgbọ, ke ogwugwu môkaan̄ ata ejit me lek kan̄. ²¹ Jekọp oneniria inyinyi cha ijet Isọ, mè isiki ilaak me ere m̀gba-ǹgwele ukan̄ ya iwele egwe.

ONYAN̄ INI 27–ONYAN̄ GO 3

INU UNYE OTU EWE OKUP ME USEM AWAJI | IBEBENE 34-35

“Unan Ijo Mgbaan̄je Okisan̄a Isibi”

(Ibebene 34:1) Usen ge, Daina gwun̄ enenwaan̄ Lia omanbe inyi Jekọp, oneninan̄a ije isibi ibosi ikpọ usini nsabọn ibaan̄ ebi ido Kenan ìluk me ere ya.

w97 2/1 30 ¶4

Sekem—Ama Okup me Iteke Ijọn̄

Kpa ubọk ke nsabọn ebirieen̄ okup me ama ya ebekimun̄ obaak gwun̄ enenwaan̄ yi, ogwu okimalek inu me ama kiban̄ —ọmọ gaalek ni? Gwun̄ ogwu ubọọn̄ ge “onenimun̄ Daina, mè itet me unye igọọk ilaak, mè irọ ọmọ inu esip.” Keke orọ Daina ogọọkbe ebi barabat kè Kenan igbaan̄ ije, inu keya eyi obosan̄a unan isibi ni? Ire mije ọmọ oweekbe ebibaan̄ ogbo kan̄ me lek unene? Daina ire ogwu unye ibot mè ogwu okiweek ikakaan̄ lek kan̄ kubọk usini ebi ngwan̄ kan̄ ebirieen̄ ni? Fuk mfufuk yi me ikpa Ibebene, mè kọt gobo tet mbet sasaak mè esip Jekọp mè Lia ekaan̄be mije unan eyi osisibi mije gwun̄ kiban̄ enenewaan̄ okebisi ama Sekem.— Ibebene 34:1-31; 49:5-7; kpọ si The Watchtower, June 15, 1985, isi ikpa 31.

(Ibebene 34:2) Ogwu enerieen̄ ge ekigwen Sekem, gwun̄ kè Amoru ogwu ubọọn̄ ido ebi Ifi, onenimun̄ Daina, mè itet me unye igọọk ilaak, mè irọ ọmọ inu esip.

lvs 124 ¶14

“Ìlibi Ìnan̄a Me Lek Ugwem Barabat!”

¹⁴ Sekem irọ inu otatat me chieen̄ kan̄. Bak lek Sekem okaan̄be ulọk me lek Daina, itetet ọmọ “me unye igọọk ilaak” mè “irọ ọmọ inu esip.” (Fuk Ibebene 34:1-4.) Ijo inu yi irọbe osan̄a inu echi ogọgọọk isibi, echi oyaka ikana mkpọ ufieejit isa inyi Daina melek otutuuk ebi ototun̄ ukan̄ kan̄.—Ibebene 34:7, 25-31; Ebi Galesia 6:7, 8.

(Ibebene 34:7) Mgbọ yaage bọn kè Jekọp enọbe inu ya òrọrọ, ema enanan̄a me ere ema ekikpukpo anam ika inu. Ema mîfieek ejit, mè inaan̄ ejit enenen, mije, itetet gwun̄ enenwaan̄ kè Jekọp me unye igọọk ilaak, ike Sekem orọbe, ìre ijo burubut inu me etete ebi Ijeren. Ìkagbe ibe ojelek inu òkup ikeya irọ me etete kiban̄.

(Ibebene 34:25) Òso usen ìta, mgbọ ufiak unan ya onin̄be ema lek enenen, bọn ebirieen̄ iba kè Jekọp, Simiọn mè Libai, ebi melek Daina erebe uga ge, ewọwọọk oge akọn̄ kiban̄ isibi, mè ije inin̄ emen ama ya me utelelek, mè ikpan̄ otutuuk ebirieen̄ isan̄a kpai.

w09 9/1 21 ¶1-2

Mgbọ Ene Orọbe Owu Ilọ

Owuwa mgbọ, ebi ikirọ ene useen̄ inu ekirọ ikeya inyi ejit kiban̄ itọọk mije ijo inu ene orọbe ema. Kubọk inu njeen̄, Baibul ikpa inyi eji ibe ke mgbọ nsabọn ebirieen̄ kè Jekọp ogwu Iburu ya enọbe ibe ke Sekem irọ ogwu ngwan̄ kiban̄ Daina inu esip, “ema mîfieek ejit, mè inaan̄ ejit enenen.” (Ibebene 34:1-7) Bọn iba kè Jekọp mitọt irọrọ ikeme Sekem mè ebi uwu kan̄ me useen̄ ijo inu ọmọ orọbe ngwan̄ kiban̄ enenwaan̄. Simiọn mè Libai misa me ifiọk inin̄ ama Kenan mè ikpan̄ otutuuk ebirieen̄ ikup me ere ya, ema mikpan̄ Sekem si.—Ibebene 34:13-27.

Ire otutuuk eje ema efiatbe irọ inyi ufialek ya ita ni? Mgbọ Jekọp onọbe inu bọn kan̄ erọbe, ikan̄ inu inyi ema ibe: “Enyi mîto ùrioon̄ itoon̄ emi me ibot, mè irọ emi ǹkana ogwu ochicha me etete otutuuk ebi Kenan, . . . ire ife chi igbaan̄ ititiin̄ lek, mè ijibi akọn̄ inin̄ emi lek, mêkpan̄ emi mè otutuuk uwu n̄a isan̄a kpai.” (Ibebene 34:30) Iin̄, mkpọ ema erọbe ya irọ ntikwo inu kpan̄asi iborọ inyi ufialek ya ita; Jekọp mè ebi ototun̄ ukan̄ kan̄ mekup me ugwọọk chieen̄ mgbọ keyi ufuna ebi mburuk kiban̄ ekasa me unaan̄ ejit inirọ ikeme ema. Mokọt ire inyi mbet inu okup ikeya ikarọ ke Awaji onyi Jekọp ida ibe me isa ebi ototun̄ ukan̄ kan̄ isibi me ere ya isi Beten.—Ibebene 35:1, 5.

Week Inu Unye Otu Ewe Okup Me Usem Awaji

(Ibebene 35:8) Dibọra, ogwu enenwaan̄ òkpọkpọ chieen̄ me lek kè Ribeka, onenikwu me ere ya, ebeben ifuun̄ me irak ebon ilip ge òkup me osiki Beten. Eya orọ egwenbe ere ya Alọn Bakut.

it-1 600 ¶4

Dibọra

1. Ogwu okpọkpọ chieen̄ me lek Ribeka. Dibọra igọọk Ribeka mgbọ inan̄abe me uwu nte kan̄ Betuwen isi Palestine isi ibat Ajiki. (Ibeb 24:59) Dibọra isi ikwaan̄ owuwa acha me uwu kè Ajiki, mokọt ire mgbọ Ribeka okwube ke ọmọ obene ikisi ikwaan̄ me uwu kè Jekọp. Mokọt ire mkpọ oso acha 125 iraraka me lek mgbọ Ribeka obatbe Ajiki, ke Dibọra okwu, efufuun̄ ọmọ me irak uti ile ge me Beten. Erieen̄ enyibe uti ya (Alọn Bakut eyi osibi “Ikpele Uti Ito”) ikijeen̄ ubọk Jekọp mè ebi ototun̄ ukan̄ kan̄ esabe ima Dibọra ire.—Ibeb 35:8.

(Ibebene 35:22-26) Usen ge, mgbọ ema ekupbe me inyọn̄ ijọn̄ ya, Ruben osisi igọọk Biliya, ugan ogwu ute ilaak. Jekọp onọnọ. Jekọp ìbon akọp mè bọn ebirieen̄ iba. ²³ Bọn ebirieen̄ Lia omanbe ìre Ruben, adasi gwun̄ kè Jekọp, mè Simiọn, mè Libai, mè Juda, mè Isaka, mè Jebulọn. ²⁴ Bọn ebirieen̄ Rechen omanbe ìre Josefu, mè Benjamin. ²⁵ Bọn ebirieen̄ Biliya, ogwu usun̄ enenwaan̄ kè Rechen omanbe ìre Dan, mè Nafitali. ²⁶ Bọn ebirieen̄ Jilipa ogwu usun̄ enenwaan̄ kè Lia omanbe ìre Gadi, mè Ase. Ebibi ere bọn ebirieen̄ kè Jekọp ebi emaan̄be inyi Jekọp me Padan Aram.

w17.12 14

Idodo Ebi Ene Edobe

Me Ijeren ukot ikaan̄, ire otutuuk ebi irere nte nte Ogwu Unyan̄a ere adasi gwun̄?

Eji mira iwuuk lek itumu mkpọ okup ikeya. Ikup kubọk ijejeen̄ yi ije ikike me lek mkpọ eji efukbe me ikpa Ebi Iburu. Ere ya ibe ke Isọ ‘ikajeen̄ itọn̄ me lek inu okup me mbuban,’ isasa “irek adasi gwun̄ enerieen̄ eyi ọmọ orebe inwene alala inorie ge gaalek [me ubọk kè Jekọp].” Eyi ikijeen̄ ibe ke ibet lek Jekọp ikana nte nte Ogwu Unyan̄a si mgbọ ngwan̄ kan̄ onyambe “irek adasi gwun̄ enerieen̄ eyi ọmọ orebe” inyi ọmọ. —Mat 1:2, 16; Luk 3:23, 34.

Ire, mfufuk Baibul ijeen̄ ibe ke ikakup ufiak ibe ogwu enerieen̄ ire adasi gwun̄ inyi ire nte nte Ogwu Unyan̄a. Kpọ nu mkpọ ijejeen̄ keyi:

Me lek bọn ebirieen̄ kè Jekọp (Ijeren), adasi gwun̄ kan̄ Lia omanbe ire Ruben. Ire, mgbọ mgbọ orakabe, Rechen omaman adasi gwun̄ eyi kan̄, orere Josefu. Mgbọ Ruben orọbe inu ikatatge, enenisa unen eyi irek adasi gwun̄ kan̄ ikana inyi Josefu. (Ibeb 29:31-35; 30:22-25; 35:22-26; 49:22-26; 1 Mfuf 5:1, 2) Ire, Ogwu Unyan̄a ikanan̄a isibi me otoko kè Ruben mè iyaka ire Josefu. Ire otoko kè Juda, gwun̄ enerieen̄ òso ini Lia omanbe.—Ibeb 49:10.

Ifufuk Baibul

(Ibebene 34:1-19) Usen ge, Daina gwun̄ enenwaan̄ Lia omanbe inyi Jekọp, oneninan̄a ije isibi ibosi ikpọ usini nsabọn ibaan̄ ebi ido Kenan ìluk me ere ya. ² Ogwu enerieen̄ ge ekigwen Sekem, gwun̄ kè Amoru ogwu ubọọn̄ ido ebi Ifi, onenimun̄ Daina, mè itet me unye igọọk ilaak, mè irọ ọmọ inu esip. ³ Sekem onenikaan̄ ikpele ulọk me lek kè Daina gwun̄ kè Jekọp, mè ima gwun̄ enenwaan̄ ya enenen, mè isa unin̄i otu itumu ikọ itap me ejit kan̄. ⁴ Inenitumu inyi Amoru ogwu ute ibe isi ido gwun̄ enenwaan̄ ya inyi ọmọ me lek nwa. ⁵ Mgbọ Jekọp onọbe ibe ke Sekem îchaka Daina ogwu gwun̄ mbuban me lek, ebi bọn ebirieen̄ ekup me oron ere ema ekikpukpo anam. Eya orọ, irariaan̄ ere, mè ikup ikikpọ mgbọ ema mêkabe inu. ⁶ Amoru, nte kè Sekem oneninan̄a isi igọọk Jekọp ikpa ukpatu ofolek kè Daina. ⁷ Mgbọ yaage bọn kè Jekọp enọbe inu ya òrọrọ, ema enanan̄a me ere ema ekikpukpo anam ika inu. Ema mîfieek ejit, mè inaan̄ ejit enenen, mije, itetet gwun̄ enenwaan̄ kè Jekọp me unye igọọk ilaak, ike Sekem orọbe, ìre ijo burubut inu me etete ebi Ijeren. Ìkagbe ibe ojelek inu òkup ikeya irọ me etete kiban̄. ⁸ Amoru, nte kè Sekem onenitumu inyi ema ibe, “Sekem gwun̄ n̄a îkaan̄ ikpele ulọk me lek kè Daina gwun̄ kinyi. Soso, ìnye lek ìsa Daina ìnyi Sekem ido me lek nwa. ⁹ Ìchieek si mè eji melek kinyi ekegbaan̄ ebat olom, bọn ebibaan̄ kinyi ekebat bọn ebirieen̄ kiji, mè bọn ebirieen̄ kinyi ekedo si bọn ebibaan̄ kiji. ¹⁰ Enyi ìgọọk eji ìluk. Ijọn̄ ijọn̄ ire echi! Ere geelek òneneme enyi, ìluk, mè ìkijijen̄e ìkana me inyọn̄ ijọn̄ yi, mè ìbọkọ si ijọn̄ ìkaan̄.” ¹¹ Sekem onenitumu inyi nte kè Daina mè ebi ngwan̄ kè Daina ibe, “Soso ìchieek mè ǹdo gwun̄ kinyi me lek nwa, ke mâkpe inu geelek enyi etumube ibe emi m̀kpe. ¹² Inu geelek enyi eweekbe ibe emi m̀kpe me ibot gwun̄ kinyi, mâkpe, ubọk geelek îminbe ikeke. Gaalek, ìtele mè ǹdo gwun̄ enenwaan̄ ya me lek nwa.” ¹³ Mije Sekem ochakabe mbuban me lek kè Daina, bọn kè Jekọp efọfọọk Amoru mè Sekem ogwu gwun̄ ikọ ya ofiaan̄ ofiaan̄, ¹⁴ mè itumu inyi ema ibe, “Eji kpebekọt isa gwun̄ kiji iche olom inyi ogwu enerieen̄ ikafieekge afi. Eya ìbore irọrọ eji inu ochak. ¹⁵ Sabum eji enechieek, ebirieen̄ kinyi geelek mêfieek afi ubọk eji ebi Ijeren ekirọ. ¹⁶ Mgbọ ya ke eji ebekisa bọn ebibaan̄ kiji iche olom inyi enyi, mè ikibọkọ si bọn ebibaan̄ kinyi ido, mè igọọk enyi igbaan̄ iluk, mè eji agan̄ iba ekana ido ge. ¹⁷ Ire, ire enyi kpechieek ifefieek afi, ubọk eji etumube, eji mêsa ngwan̄ kiji ifo.” ¹⁸ Ikọ kiban̄ onenibele Amoru mè Sekem ogwu gwun̄ ejit. ¹⁹ Sekem osisi irọ inu ya mgbọ yaage, mije, îkaan̄ ulọk me lek kè Daina gwun̄ kè Jekọp enenen. Sekem ìre ogwu otutuuk ebi uwu ogwu ute ekinyi ulibi.