Ikpa Okikpa Nkween̄mkpọ Ugwem Mè Ikwaan̄ Kiji Kubọk Ebi Eyi Karais
ONYAN̄ GWEREGWEN 1-7
INU UNYE OTU EWE OKUP ME USEM AWAJI | IBEBENE 44-45
“Josefu Itele Inyi Ebi Ngwan̄ Kan̄”
(Ibebene 44:1, 2) Josefu oneninyi ogwu ibot ikwaan̄ uwu kan̄ ida ibe, “Tap inorie jot akpa otutuuk ebirieen̄ cha, ike geelek ema ebekọt ibeme, mè yaka ikpoko kiban̄ tap me otu akpa kiban̄ me ge me ge. 2 Ben ekpen̄ n̄a, eyi alata okuket ya, tap me otu akpa ogwu ijija ya gbaalek ikpoko îsabe ikpe ewe inorie îlepbe.” Ogwu enerieen̄ ya orọrọ ubọk Josefu otumube.
w15 5/1 14-15
“Emi Ǹkare Awaji”
Josefu itap ufe inyi ebi ngwan̄ kan̄. Iria ogwu ibot ikwaan̄ kan̄ ibe igọọk, itet, mè itoon̄ ebi ngwan̄ kan̄ uraamọn ibe ke ema michiin̄ ekpen̄ kan̄. Mgbọ emun̄be ekpen̄ ya me emen akpa Benjamin, otutuuk kiban̄ egwugwu ikom ika inu me lek Josefu. Mgbọ keyi, Josefu mochubọk iriọọn̄ mbet lek ife ebi ngwan̄ kan̄ erebe. Juda otumu ikọ me ibot kiban̄. Iriaak Josefu ibe ijeen̄ ema nsan, mè itumu si ibe ke ema akọp mè ene ge mekana usun̄ inyi ọmọ me Ijipiti. Josefu otutumu ibe ke ire Benjamin gaalek obokana usun̄ inyi ọmọ, mè ebibilọ efo.—Ibebene 44:2-17.
Juda onenitumu ikọ orere Josefu ejit. Ofolek Benjamin, Juda itumu ibe “ogwu ngwan̄ ogwu ọmọ melek kan̄ erebe uga ge îkwu, . . . nte kiji îma ọmọ enenen.” Usem chi ira ire ejit kè Josefu mije ọmọ ore ngwan̄ ogwu ugane ya, ogwu Rechen nwa kè Jekọp, ogwu imabe omanbe inyi ọmọ, Rechen ikwu me mgbọ ikebiman Benjamin. Kubọk nte kan̄ Jekọp, Josefu ikawuuk mkpọ osilek nga kan̄ Rechen. Mokọt ire eya orọ inyi Josefu ima Benjamin enenen.—Ibebene 35:18-20; 44:20.
Juda iriaak Josefu ibe ikasa Benjamin irọ usun̄. Itumu ibe ke ọmọ mokana usun̄ me useen̄ kè Benjamin. Inenisa usem obore ene ejit ikana igwook ikeyi: “Ìre emi m̀bajeje ikọt igwu ikom ifo, ire gwun̄ yi ìkagọọk emi ìje? In̄-in̄, emi m̀kpakọt isa chieen̄ imun̄ ojelek ufieejit ile òkup ikeyi okikeme nte n̄a.” (Ibebene 44:18-34) Isibi utoon̄ mgbọ keyi ibe ke Juda inwene. Ikare gaalek ibe ke ọmọ igwu ikom, ijeen̄ eru nsan mè njijin, ikaweek inwọn eyi kan̄ gaalek si.
Josefu ikayaka ikọt itet lek kan̄ ikaan̄. Mun̄ ito monisibi ọmọ me chieen̄. Itutumu inyi otutuuk ebi usun̄ kan̄ ibe esibi oyet, mè ito ito enenen ire lek enọbe ida ito kan̄ me uwu ogwu Fero. Inenikpọk mbum lek kan̄ sa me itutumu ibe: “Emi ìre Josefu ngwan̄ kinyi.” Ebi ngwan̄ kan̄ miriki, ire, Josefu ikat ema mè itele ijo inu ema erọbe ọmọ inyi ema. (Ibebene 45:1-15) Josefu igọọk akpat ukot ntele nnyi kè Jioba. (Itọn̄ 86:5) Ire eji ekekirọ mbet inu yaage ni?
(Ibebene 44:33, 34) “Eya orọ, mgbọ keyi, soso, ogwu nte, emi ogwu usun̄ kwun̄ mâbia me ere keyi me useen̄ gwun̄ ya, mè ikana usun̄ inyi owu, mè gwun̄ yi igọọk ebi ngwan̄ ifo. 34 Ìre emi m̀bajeje ikọt igwu ikom ifo, ire gwun̄ yi ìkagọọk emi ìje? In̄-in̄, emi m̀kpakọt isa chieen̄ imun̄ ojelek ufieejit ile òkup ikeyi okikeme nte n̄a.”
(Ibebene 45:4, 5) Josefu obebe ema, “Ìje ìriaak emi lek.” Ema ejeje iriaak. Inenitumu inyi ema ibe, “Emi ìre Josefu ngwan̄ kinyi, ogwu enyi etetbe inyam itap me Ijipiti. 5 Mgbọ keyi, ikafieek ejit! Ikafieek lek kinyi ikọ me lek enyi etetbe emi inyam inu me ere keyi. Me atikọ, îre mije inyanyan̄a ebek ugwem ebi ene ke Awaji odasi iria emi inu me ere yi me isi kinyi.
Week Inu Unye Otu Ewe Okup Me Usem Awaji
(Ibebene 44:13) Otutuuk kiban̄ esasa me ufieejit itaba ofọnti òkup me lek kiban̄ igwak isan̄a, mè ikpulu akpa inorie kiban̄ itoon̄ me inyọn̄ inyinya akpan kiban̄, mè igwu ikom ika inu Ijipiti.
it-2 813
Itataba Ofọnti Igwak
Ebi Ju mè ebi iluk me agan̄ Asia ekimalek igwak ofọnti kiban̄ isasa ijeen̄ ufieejit, ogak ge me mgbọ enọbe ibe ke ogwu ngwan̄ kiban̄ ikwu. Me owuwa irek, ekigwak ofọnti ire otu ejit, kpekigwak ire lek eyi mofiatbe inyi ekayaka itap.
Adasi ere echakbe otu me lek igwagwak ofọnti me Baibul ire mgbọ Ruben, adasi gwun̄ kè Jekọp ogwube ikom isi ikpọ emen udọn̄ etapbe Josefu, mije ikamun̄be ọmọ me ere ya, igwagwak ofọnti kan̄ mè ibe: “Jei, gwun̄ ya ìkayaka ìkup me emen udọn̄ ya! Sà emi,—ìre ere owa ke mbanin̄?” Kubọk adasi gwun̄, ire Ruben ke ebedo mkpọ ofolek Josefu. Mgbọ Jekọp onọbe ibe ke gwun̄ kan̄ ikwu, igwak ofọnti okup me lek kan̄ mè mọnọ ofọnti ufieejit itap (Ibeb 37:29, 30, 34), igbaalek si, mgbọ emun̄be ekpen̄ kè Josefu me emen akpa Benjamin me Ijipiti, ebi ngwan̄ kan̄ migwak ofọnti okup me lek kiban̄.—Ibeb 44:13.
(Ibebene 45:5-8) Mgbọ keyi, ikafieek ejit! Ikafieek lek kinyi ikọ me lek enyi etetbe emi inyam inu me ere keyi. Me atikọ, îre mije inyanyan̄a ebek ugwem ebi ene ke Awaji odasi iria emi inu me ere yi me isi kinyi. 6 Acha iba ire eya akan̄ ojijakabe inyọn̄ ijọn̄ yi. Ìyaka inisik acha go mgbọ ebi ene kpebekọt iwop inu geege, kpebekọt si irọkọ inu geege me uko. 7 Ire, Awaji ìdasi iria emi inu me isi kinyi, inyi ǹnensa me ikpele oniin̄ òkup ikeyi ǹnyan̄a ugwem kinyi, inyi enyi ekakwaan̄ otutuuk ìsan̄a me linyọn̄. 8 Eyi îjeen̄ isibi ibe ke ìkare enyi eria emi inu me ere yi, ke îre Awaji oria emi inu, mè isa emi irọ ute inyi ogwu Fero, mè irọ emi ogwu ibot me otutuuk uwu ogwu Fero, mè isa emi irọ si ogwu ibot mkpulu me otutuuk ido Ijipiti.
w04 8/15 15 ¶15
Ochicha Ejit Me Lek Ogwu Ikarọge Ijo Inu Geege
15 Keke obotap ubọk irọ inyi eji ekakinaan̄ ejit inyi ebi ichacha eji mè mgbọ eji kperọ ema ijo inu geege ni? Kawuuk ibe ke Setan mè ebi ijo ekwukwu echubọk ire ebi ochicha kiji. (Ebi Efesọs 6:12) Usini ene ekigegen ibak itutuku eji, ire, owuwa me lek ebi ikikeke ikeme ebi eyi Awaji kperiọọn̄ mkpọ ema ekebirọ, usini si ire ebi ekibebieen̄ ibe erọ eji me lek. (Danien 6:4-16; Timọti Eyi Adasi 1:12, 13) Jioba iweek ibe “otutuuk ene ekaan̄ unyan̄a, mè eriọọn̄ atikọ kan̄.” (Timọti Eyi Adasi 2:4) Me atikọ, usini me lek ebi iwuwuuk ikitutuku eji minikana bọn ute kiji mije ata eru eji ejeen̄be. (Pita Eyi Adasi 2:12) Isọkọ me lek si, eji mekọt ikween̄ mkpọ inan̄a me lek Josefu, gwun̄ kè Jekọp. Ikerere ibe ke Josefu ibọkọ ukwook enenen mije inu ebi ngwan̄ kan̄ erọbe ọmọ, ikakaan̄ njijọ ejit me lek kiban̄. Keke orọ ni? Bak lek imun̄be ubọk Jioba me lek inu cha orọrọ, ubọk ikebinwene irek cha inyi ikọt irọ nkeek kan̄ iso. (Ibebene 45:4-8) Ikeya si, Jioba mokọt isa ijo irek eji ekupbe me emen mije nnaan̄ ebi ene ekebirọ eji imin erieen̄ kan̄.—Pita Eyi Adasi 4:16.
Ifufuk Baibul
(Ibebene 45:1-15) Me mgbọ ya, Josefu ìkayaka ìkọt ìtet lek kan̄ ìkaan̄ me isi otutuuk ebi ikwaan̄ kan̄. Itataan̄ ukpo inyi ida ibe, “Enyi otutuuk ene, ìsibi ìnan̄a me agba lek n̄a!” Otutuuk ene enanan̄a isibi itele ọmọ mè ebi ngwan̄ gaalek. Sa me ikeyi, kpunu ene geege òkukup me ere ya mgbọ Josefu ochilibe lek kan̄ ijeen̄ ebi ngwan̄ kan̄. 2 Josefu otataan̄ ukpo ito ito enenen. Ebi Ijipiti enọnọ ida ito kan̄. Etip ito ya otataan̄ isi ire uwu ogwu Fero. 3 Josefu otutumu inyi ebi ngwan̄ ibe, “Emi ìre Josefu. Ìre nte n̄a ọmọ òwa si me ugwem?” Ire, ebi ngwan̄ kpekọt ifọọk ọmọ otu, mije, ukpook îtet ema enenen me isi kan̄. 4 Josefu obebe ema, “Ìje ìriaak emi lek.” Ema ejeje iriaak. Inenitumu inyi ema ibe, “Emi ìre Josefu ngwan̄ kinyi, ogwu enyi etetbe inyam itap me Ijipiti. 5 Mgbọ keyi, ikafieek ejit! Ikafieek lek kinyi ikọ me lek enyi etetbe emi inyam inu me ere keyi. Me atikọ, îre mije inyanyan̄a ebek ugwem ebi ene ke Awaji odasi iria emi inu me ere yi me isi kinyi. 6 Acha iba ire eya akan̄ ojijakabe inyọn̄ ijọn̄ yi. Ìyaka inisik acha go mgbọ ebi ene kpebekọt iwop inu geege, kpebekọt si irọkọ inu geege me uko. 7 Ire, Awaji ìdasi iria emi inu me isi kinyi, inyi ǹnensa me ikpele oniin̄ òkup ikeyi ǹnyan̄a ugwem kinyi, inyi enyi ekakwaan̄ otutuuk ìsan̄a me linyọn̄. 8 Eyi îjeen̄ isibi ibe ke ìkare enyi eria emi inu me ere yi, ke îre Awaji oria emi inu, mè isa emi irọ ute inyi ogwu Fero, mè irọ emi ogwu ibot me otutuuk uwu ogwu Fero, mè isa emi irọ si ogwu ibot mkpulu me otutuuk ido Ijipiti. 9 “Mgbọ yi, enyi ìgwat lek ìfon, mè ìsi ìlook nte n̄a ibe, ke emi Josefu gwun̄ kan̄ m̀be, ke Awaji îsa emi irọ ogwu ibot me otutuuk ido Ijipiti. Eya orọ, mè ogwugwu inu inigọọk emi ikup, mè ikafiat mgbọ. 10 Ìtumu ìnyi ibe ke emi m̀be ke ogwugwu môluk me agan̄ Gosen, inyi ogwugwu mè ebi bọn mè bọn ebi bọn, mè ebot mè arọọn̄ kan̄ mè eriembuuk kan̄, mè otutuuk inu geelek îkaan̄be, ekup egbet emi ere me lek. 11 Emi mâkpukpo ogwugwu, inyi ogwugwu mè ebi uwu kan̄ mè otutuuk inu geelek îkaan̄be ekarọn̄ ugbọọri, mè ìtiteek. Mije, akan̄ yi môkup ichit ofifi acha go òkinu me isi. 12 “Mgbọ yi, enyi me lek kinyi melek Benjamin gwun̄ nga n̄a mîsa chieen̄ kinyi imun̄ ibe, me atikọ, ke îre emi Josefu nkitumu ikọ yi melek kinyi. 13 Ìsi ìkpa umin emi nkaan̄be me Ijipiti ìnyi nte n̄a, mè ìtumu si otutuuk inu enyi esabe chieen̄ kinyi imun̄ ofolek n̄a ìnyi, mè ìsa nte n̄a ìjet emi ugwat ugwat.” 14 Josefu onenikana Benjamin gwun̄ nga kan̄ ikat, mè iyaka ibot imaan̄ me oguga kan̄, mè isa chieen̄ ichit me lek ito. Benjamin okakana ọmọ ikat, mè ikito ito si. 15 Inenikat si otutuuk ebi ngwan̄ kan̄ kechilọ me ge me ge, mè ito ito si me oguga kiban̄. Mgbọ îkatbe ema isan̄a, ema enenigọọk ọmọ ikpa ukpatu.
ONYAN̄ GWEREGWEN 8-14
INU UNYE OTU EWE OKUP ME USEM AWAJI | IBEBENE 46-47
“Inorie Me Mgbọ Akan̄”
(Ibebene 47:13) Akan̄ ya îyok enenen ire lek kpunu inorie me ere geege me otutuuk lek ijọn̄ agan̄ ya. Ebi Ijipiti mè ebi Kenan ekekigak iweek mije uraafiọọn̄.
w87 5/1 15 ¶2
Inyanyan̄a Ugwem Me Mgbọ Akan̄
2 Acha jaaba echi inorie owabe iraka, mgbọ keyi akan̄ ibene ike Jioba otumube—ikare Ijipiti gaalek, akan̄ ya îninin̄ “ikana otutuuk ere.” Mgbọ ebi Ijipiti ekitaan̄ ukpo ibe Fero inyi ema inorie, Fero itumu inyi ema ibe: “Ìsi lek kè Josefu. Inu geelek îtumube inyi enyi, ìrọ ikeya.” Josefu inyam inorie inyi ebi Ijipiti mege ikpoko kiban̄ otabe. Inenibene ikinyi ema inorie me useen̄ anam kiban̄. Me nkana ngwook, ife cha enunu me lek Josefu, mè itumu ibe: “Soso bọkọ eji mè ijọn̄ kiji lep, mè nyi eji inorie. Eji melek ijọn̄ kiji mênin̄ usun̄ inyi ogwu Fero.” Eya orọ, Josefu olelep otutuuk ijọn̄ Ijipiti inyi ogwu Fero.—Ibebene 41:53-57; 47:13-20.
(Ibebene 47:16) Josefu ofọfọọk ema ibe, “Ire ikpoko kinyi ita, ìsa anam kinyi ìninwene inorie me ubọk n̄a.”
(Ibebene 47:19, 20) Ìre owu môfat itele ibe eji melek ijọn̄ kiji ekup me isi kwun̄ ejijit eta ni? Soso bọkọ eji mè ijọn̄ kiji lep, mè nyi eji inorie. Eji melek ijọn̄ kiji mênin̄ usun̄ inyi ogwu Fero. Soso nyi eji akpa, inyi eji esan̄a usini erie, mè ekakwaan̄ ìta, mè eben usini ewop inyi ijọn̄ uko kiji ikajijaka.” 20 Sa me ikeyi, Josefu olelep otutuuk ijọn̄ Ijipiti inyi ogwu Fero, mije, ubọk akan̄ ya onyebe enenen, otutuuk ebi Ijipiti mînyiaan̄ ijọn̄ uko kiban̄ me ene me ene isan̄a kpai inyi ogwu Fero. Otutuuk ijọn̄ ebi Ijipiti okakana ire echi ogwu Fero.
(Ibebene 47:23-25) Josefu onenitumu inyi ebi Ijipiti ibe, “Mgbọ keyi nlepbe enyi mè otutuuk ijọn̄ kinyi inyi ogwu Fero, kpọ mfut ire echi, ìbọkọ ìsa ìsi ìwop me inyọn̄ ijọn̄. 24 Enyi isirọkọ, ene geelek iche inu îrọkọbe me uko irek go, mè isa irek ge ijet ogwu Fero. Me etete irek ini òsisik, enyi mêsan̄a eyi enyi ebesa iwop ofifi acha, mè irie eyi òsisik, enyi mè ebi uwu kinyi, mè nsabọn kinyi.” 25 Ebi Ijipiti efọfọọk Josefu ibe, “Ogwu nte, owu onyan̄a ebek ugwem kiji. Soso kikaan̄ si ata ejit me lek kiji ikeyi fo isi. Eji mîchieek irere usun̄ inyi ogwu Fero.”
kr 234-235 ¶11-12
Ama Ubọọn̄ Awaji Irọ Nkeek Awaji Iso Me Isi Ijọn̄
11 Owuwa. Ebi linyọn̄ kpekaan̄ inorie emen ekwukwu. Baibul itumu ibe: “Usen òkinu, mgbọ mâriabe akan̄ itap me lek ijọn̄ yi, ìkare akan̄ inorie, ìkarere si urak-ebek mudim. Ire, ìbore akan̄ eyi una inọnọ ikọ [Jioba NW ].” (Emọs 8:11) Ire akan̄ yi ire lek ebi ikisiki ibot inyi Ama Ubọọn̄ Awaji ni? Jioba itumu esese obokup me etete ebi eyi kan̄ melek ebi ochicha sa me itutumu ibe: “Ìkpọ, ebi ikwaan̄ n̄a mêkirie, ire, enyi mêkiran̄ ọfiọọn̄; ebi ikwaan̄ n̄a mêkinwọ, ire, enyi mêkirak ebek; ebi ikwaan̄ n̄a mêkinwọọn̄ unwọọn̄, ire, esip obokitet enyi.” (Asaya 65:13) Ire okekimun̄ nrọ nso usem cha ni?
12 Inorie emen ekwukwu Jioba okebisan̄a isibi inyi eji iwa mè idọk enenen. Ikpa kiji—inu erọbe rekọd, fidio, nkween̄mkpọ, chinichini, mè mkpọ ekebisan̄a isibi me Web site kiji,—otutuuk mkpọ chi ire inorie emen ekwukwu eji ekebirie me inyọn̄ eyi akan̄ emen ekwukwu onin̄be. (Ijik. 47:1-12; Juwen 3:18) Ire ejit ikakibele owu imumun̄ ubọk Jioba okebirọ use kan̄ iso me ugwem kwun̄ usen geelek ni? Ire okekirie inorie emen ekwukwu me inyọn̄ ikasi kè Jioba ni?
Week Inu Unye Otu Ewe Okup Me Usem Awaji
(Ibebene 46:4) Mâgọọk owu igbaan̄ ije isi Ijipiti, mè iyaka isa owot iman kwun̄ igwu ikom ika inu inyọn̄ ijọn̄ yi. Mgbọ mkpa kwun̄ isikem, îre Josefu me lek kan̄ obobieen̄ owu ikaan̄ mgbọ owu môtọbọbe.” [Ìre Josefu obosa ubọk kan̄ ichit owu chieen̄. Kpọ me agan̄ ijọn̄]
it-1 220 ¶1
Ubọk Irọ Inu
Isasa ubọk ichit chieen̄ ogwu okwukwu. Usem Jioba otumube inyi Jekọp, “Ìre Josefu obosa ubọk kan̄ ichit owu chieen̄” (Ibeb 46:4), isibi ibe ke ire Josefu obochit chieen̄ Jekọp mgbọ ibokwu, eyi orere akpan ikwaan̄ adasi gwun̄ enerieen̄. Eya orọ, ikup kubọk ke Jioba ikisa irek yi itumu ibe ke ire Josefu obobọkọ unen eyi adasi gwun̄.—1 Mfuf 5:2.
(Ibebene 46:26, 27) Otutuuk bọn, mè bọn bọn kè Jekọp ebi ìgọgọọk ọmọ inu Ijipiti, isan̄a me lek nwa ebi bọn, ìre akọp ene gweregwen mè gweregwen. 27 Bọn Josefu obonbe me Ijipiti ìre ibot ebirieen̄ iba. Otutuuk otu ifuk bọn owot iman kè Jekọp ìgọgọọk Jekọp inu Ijipiti ìre akọp ene jaaba.
nwtsty study note on Ac 7:14
Akọp ene jaaba mè go: Usini mgbọ, ikare okpọkpọ ere Baibul ge me Agan̄ Esabe Iburu Ige ke Sitibin okitumu ikọ ofolek mgbọ itumube ibe ke otu ifuk ebi ototun̄ ukan̄ kè Jekọp igọgọọk ọmọ isi Ijipiti ire 75. Kpunu otu ifuk yi ibakbe me Masoretic text orere, ikpa esabe ige Baibul Agan̄ Iburu me ukot ikaan̄. Ikpa Ibeb 46:26 ibe: “Otutuuk bọn, mè bọn bọn kè Jekọp ebi ìgọgọọk ọmọ inu Ijipiti, isan̄a me lek nwa ebi bọn, ìre akọp ene gweregwen mè gweregwen.” Agba eyi 27 ibe si: “Otutuuk otu ifuk bọn owot iman kè Jekọp ìgọgọọk Jekọp inu Ijipiti ìre akọp ene jaaba.” Otu ifuk eyi adasi ire bọn owot iman kè Jekọp gaalek, otu ifuk eyi òso iba igọbọ otutuuk ebi igọgọọk ọmọ isi Ijipiti. Ikpa Isis 1:5 mè Ikan 10:22 itumu ibe ke otu ifuk bọn owot iman kè Jekọp ire “akọp ene jaaba.” Ibet lek otu ifuk eyi Sitibin obakbe igọbọ ebi uwu kè Jekọp. Usini ene ebe ke otu ifuk ya igọbọ bọn owot iman kè Manasi mè Iferem bọn kè Josefu, ebi echakbe otu me lek me ikpa Ibeb 46:20 me Septuagint translation, orere ikpa esabe ikana Agan̄ Iburu me Baibul itap me usem Giris. Ebi ofifi ife ebe ke otu ifuk ya igọbọ nwa bọn kè Jekọp, ebi ekafukbe isọkọ me lek otu ifuk okup me ikpa Ibeb 46:26. “Akọp ene jaaba mè go” yi mokọt ire otu ifuk otutuuk ebi uwu kè jekọp. Ibet lek otu ifuk yi okup me Baibul Iburu esabe irọ mkpọ me adasi ukot. Ebi ikikween̄ mkpọ idọk miriọọn̄ me acha acha ibe ke otu ifuk yi “akọp ene jaaba mè go” ire otu ifuk eyi okup me ikpa Ibeb 46:27 mè Isis 1:5 me Greek Septuagint orere ikpa esabe ikana Agan̄ Iburu me Baibul itap me usem Giris. Isọkọ me lek si, me mkpọ oraraka efit acha ge, miweek imun̄ ikpa ekakat iba me ida usem Iburu ekigwen Dead Sea Scroll, me emen ikpa ya, otu ifuk ebakbe me ikpa Isis 1:5 ire “akọp ene jaaba mè go.” Otu ifuk Sitibin obakbe mokọt inan̄a me emen ge me lek ikpa ukot ikaan̄ cha. Mè ekariọọn̄ge nkeek eyi otatat, otu ifuk eyi Sitibin obakbe ikijeen̄ ibe ke ire me ofifi oniin̄ ke esa ifuk otu ifuk otutuuk ebi owot iman kè Jekọp.
Ifufuk Baibul
(Ibebene 47:1-17) Josefu onenisi itumu inyi ogwu Fero ibe, “Nte n̄a mè ebi ngwan̄ n̄a mîsa otutuuk anam kiban̄ mè inu geelek ema ekaan̄be inan̄a me ido Kenan inu. Ema me Gosen ekupbe.” 2 Josefu îgobo ebi ngwan̄ kan̄ ebirieen̄ go isa igbaalek inu. Inenisa ema ijeen̄ ogwu Fero. 3 Ogwu Fero onenido ebi ngwan̄ kè Josefu cha ibe, “Ìre keke ore ukot mbọm kinyi?” Ema efọfọọk ogwu Fero ibe, “Eji ebi usun̄ kwun̄ ìre ebi òkpukpo anam, igọọk me akpat ukot ebi nte nte kiji.” 4 Ema enenitumu inyi ogwu Fero ibe, “Eji ebenigọọk igbaan̄ iluk me inyọn̄ ijọn̄ yi sọnja mgbọ, mije, akan̄ înye enenen me ido Kenan. Anam kiji ìkayaka ìmun̄ mbubet ìtaka. Eya orọ, soso, tele mè eji ebi usun̄ kwun̄ eluk me inyọn̄ ijọn̄ Gosen.” 5 Ogwu Fero onenifọọk Josefu ibe, “Nte kwun̄ mè ebi ngwan̄ kwun̄ mînu me lek kwun̄. 6 Ijọn̄ ido Ijipiti ìkup me ubọk kwun̄. Sa nte kwun̄ mè ebi ngwan̄ kwun̄ si mè esi eluk me inyọn̄ ijọn̄ Gosen, ijọn̄ ònwọnwọn ichit me ido Ijipiti. Ire ikaan̄ ebi me etete kiban̄ ìrọriọọn̄ ikikpukpo anam ijaan̄, sa anam n̄a tap me ubọk, mè ekekpukpo enyi emi.” 7 Josefu osisi isa Jekọp ogwu ute inu inijeen̄ ogwu Fero. Jekọp onenigbana ogwu Fero. 8 Ogwu Fero onenido Jekọp ibe, “Ìre owu ìre acha inen?” 9 Jekọp ofọfọọk ibe, “Otu ifuk acha ugwem n̄a me linyọn̄ yi ngọọkbe igbaan̄ iluk ìre efit acha mè akọp ita. Acha ugwem n̄a ìre inen mè inen gaalek, ire, îwa ufialek me emen. Ǹkaluk ìjọn̄ọ acha kubọk ebi nte nte n̄a elukbe.” 10 Jekọp okpọkpọk igbana ogwu Fero, mè isibi ifo. 11 Josefu osasa ogwu ute mè ebi ngwan̄ isi inyi ere ibe eluk me inyọn̄ ijọn̄ agan̄ Rameses, ere ijọn̄ onwọnbe ichit me ido Ijipiti, ike ogwu Fero obe irọ. 12 Josefu okekinyi ogwu ute mè ebi ngwan̄ kan̄ mè otutuuk ebi uwu nte kan̄ inorie igọọk me otu ifuk nsabọn ìkup me ototun̄ ukan̄ geelek. 13 Akan̄ ya îyok enenen ire lek kpunu inorie me ere geege me otutuuk lek ijọn̄ agan̄ ya. Ebi Ijipiti mè ebi Kenan ekekigak iweek mije uraafiọọn̄. 14 Josefu okekinyam inorie. Ebi Ijipiti mè ebi Kenan esasa otutuuk ikpoko ema ekaan̄be ilep inorie isan̄a kpai. Josefu otititiin̄ otutuuk ikpoko cha, mè ikpulu isa ijet me uwu ogwu Fero. 15 Mgbọ otutuuk ikpoko òkup me ido Ijipiti mè ido Kenan otabe isan̄a kpai me lek inorie, otutuuk ebi Ijipiti egbugbuku inu me lek kè Josefu, mè initumu inyi ibe, “Ikpoko kiji îta isan̄a kpai! Ìre owu môfat itele ibe eji ekup me isi kwun̄ ekwaan̄ eta ni? Soso, nyi eji inorie!” 16 Josefu ofọfọọk ema ibe, “Ire ikpoko kinyi ita, ìsa anam kinyi ìninwene inorie me ubọk n̄a.” 17 Ema ekekisa anam kiban̄ ininwene inorie me ubọk kè Josefu. Josefu okekinyi ema inorie me useen̄ inyinya, mè urum arọọn̄ mè ebot, mè urum eriembuuk, mè inyinya akpan. Josefu onyinyi ema inorie me useen̄ anam kiban̄, mè isa me ikeya inyan̄a ebek ugwem kiban̄ otutuuk acha keya.
ONYAN̄ GWEREGWEN 15-21
INU UNYE OTU EWE OKUP ME USEM AWAJI | IBEBENE 48-50
“Ebi Ininin̄ Ugane Mikaan̄ Mkpọ Ebejeen̄ Eji”
(Ibebene 48:21, 22) Ijeren onenitumu inyi Josefu ibe, “Kpọ, ìsik sọnja emi mâkwube. Ire, Awaji môkeke inyi enyi, mè isa enyi igwu ikom ifo ido ebi nte nte kinyi. 22 Owu kubọk ogwu ibot me etete ebi ngwan̄ kwun̄, îre owu ke nnyi ama Sekem, ere emi nsabe oge akọn̄ n̄a mè ogbaan̄ n̄a itim akọn̄ ibọkọ me ubọk ebi Amọ.”
it-1 1246 ¶8
Jekọp
Sabum ikwube, Jekọp igbana bọn kè Josefu, inyi ogwu ijija Iferem ugbana eyi ogwu ugane Manasi. Jekọp onenitumu inyi Josefu, ogwu obobọkọ irek iba me lek irot eyi adasi gwun̄ ibe: “Îre owu ke nnyi ama Sekem, ere emi nsabe oge akọn̄ n̄a mè ogbaan̄ n̄a itim akọn̄ ibọkọ me ubọk ebi Amọ.” (Ibeb 48:1-22; 1 Mfuf 5:1) Eyi irebe ibe ke Jekọp ilep ijọn̄ okup me agba lek Sekem ya me esuuk, me ubọk bọn kè Amọ (Ibeb 33:19, 20), use yi ichieekbe Josefu ikup kubọk nriran isabe me ichechieek iben ofolek mgbọ bọn bọn kan̄ ebetim igak Kenan kubọk inu orara irọ iso. (Kpọ si AMORITE.) Irot irek iba Josefu obọkọbe igọbọ ijọn̄ iba echi enyibe ebi otoko kè Iferem mè Manasi.
(Ibebene 49:1) Jekọp oneniria ikwaan̄ igwen otutuuk bọn ebirieen̄ kan̄. Mgbọ enube, ibebe ema, “Ìgbaan̄ ìtitiin̄, inyi ǹtumu inu òborọ enyi me mgbọ òkup me isi ǹnyi enyi.
it-2 206 ¶1
Mgburudun̄ Mgbọ
Nriran Jekọp Obenbe Sabum Ikwube. Jekọp itumu inyi nsabọn kan̄ ibe, “Ìgbaan̄ ìtitiin̄, inyi ǹtumu inu òborọ enyi me mgbọ òkup me isi ǹnyi enyi,” mgbọ okup me isi ya ire mgbọ nrọ nso usem kan̄ obobene. (Ibeb 49:1) Me efit acha iba sabum mgbọ ya, Jioba itumu inyi nte nte kè Jekọp Eberam (Ebereyam) ibe ke metutuku bọn bọn kan̄ efit acha ini. (Ibeb 15:13) Ọmọ orọ, “mgbọ òkup me isi” yi Jekọp okitumu mkpọ ofolek ikabene mege ire mgbọ tukutuku efit acha ini ya otabe. (Kween̄ ikpa Ibebene 49 gbaalek me ibot usem okikpa mkpọ ofolek bọn kè Jekọp, kpọ me irak erieen̄ kiban̄ ge ge.) Nriran yi mokaan̄ mgbaan̄ si me lek ‘ebi Ijeren Awaji’ eyi emen ekwukwu.—Gal 6:16; Rom 9:6.
(Ibebene 50:24, 25) Usen ge, Josefu onenitumu inyi ebi ngwan̄ ibe, “Sọnja mgbọ, emi mâkwu. Ire, Awaji ìkpolọlọ itatap ubọk inyi enyi, mè isa enyi isibi inan̄a me ido Ijipiti yi ifo ido eyi înyan̄abe ibot ibe ke ọmọ môsa inyi Ebereyam mè Ajiki mè Jekọp.” 25 Josefu onenitumu inyi bọn kè Ijeren ibe, “Me atikọ, Awaji môtap ubọk inyi enyi, mè isan̄a enyi isibi me inyọn̄ ijọn̄ yi. Ìnyan̄a ibot ìnyi emi mgbọ keyi, ibe, mgbọ geelek enyi mêbefo, ke enyi mêkpulu ukwuuk n̄a isa ikaan̄ me ubọk ifo ido ya.” Ema enyanyan̄a ibot inyi ọmọ ubọk îtumube.
w07 6/1 28 ¶10
Ebi Ininin̄ Ugane—Ugbana Isa Inyi Ebi Ijija
10 Ebi ugane mekọt ire ata akpat ukot isa inyi ebi me lek kiban̄ ekupbe me ichechieek. Me acha ukan, Josefu gwun̄ kè Jekọp isa me ichechieek irọ inu eyi oyaka inikaan̄ mgbaan̄ me lek efie efie ebi ikitọbọ ebum inyi Awaji iluluk me mgbọ ikwube iraka. Josefu ikup efit acha mè akọp mgbọ inyibe ebi Ijeren “nteme ofolek ubọk ema eberọ ukwuuk kan̄,” ibe me ema ekpulu ukwuuk kan̄ esa efo mgbọ ema ebenan̄a me Ijipiti isibi. (Ebi Iburu 11:22; Ibebene 50:25) Mgbọ Josefu okwube iraka, ebi Ijeren mikana ebi usun̄ me owuwa acha, ire, mkpọ Josefu otumube ya itap ubọk irọ inyi ikpọchieen̄ ema ekaan̄be ibe ke menyan̄a ema inye.
Week Inu Unye Otu Ewe Okup Me Usem Awaji
(Ibebene 49:19) “Ire Gadi, urum ebi enun̄unun̄ afa mênu initim etim me lek kan̄; ire, Gadi môgwu ikom, mè ililaba ema isan̄a.
w04 6/1 15 ¶4-5
Ebi Ikimin Awaji Ire Ebi Ebegbana
4 Sabum ebi Ijeren enin̄be Ijọn̄ Echieekbe Me Use ya, ebi otoko kè Gadi mido ibe enyi ema okike ijọn̄ okup me agan̄ mbum ura, me agba lek okwaan̄ Jodan. (Otu Ifuk 32:1-5) Ema mechichini rumurumun̄ me ere ya. Iteke ijọn̄ Jodan ire ukwek—eyi obogban ebi ochicha mè ininin̄ ijọn̄ ebi ibeluk me agan̄ ichep ura. (Josuwa 3:13-17) Ire, ofolek ijọn̄ echi okup me agan̄ mbum ura, me agba lek okwaan̄ Jodan, ikpa ge ekigwen The Historical Geography of the Holy Land, eyi George Adam Smith ogebe ibe: ‘Ijọn̄ ya ibebene mè ikup akpakpa. Mije keya, ebi ikikọp uran̄ ikana ikiweek inorie ekininin̄ ijọn̄ kiban̄ initim etim me lek kiban̄, usini me lek ife cha ekekinu acha geelek iniweek inorie inyi anam kiban̄.’
5 Keke ke ebi otoko kè Gadi eberọ ni? Owuwa acha sabum mgbọ ya, nte nte kiban̄ Jekọp me nriran ibebenbe sabum ikwube itumu ibe: “Ire Gadi, urum ebi enun̄unun̄ afa mênu initim etim me lek kan̄; ire, Gadi môgwu ikom, mè ililaba ema isan̄a.” (Ibebene 49:19) Usem yi ikup kubọk usem obonyi ema sasaak. Ire, me atikọ, ire ida ke enyi ebi Gadi ibe etim ekeme ife cha. Ire ema erọ ikeya, ike Jekọp otumube, ebi inọ afa cha melilaba isan̄a.
(Ibebene 49:27) “Benjamin ìre ibo oron uraafiọọn̄ otetbe inin̄ lek, ìkisa ewelegwe itaka anam îchimbe ikpan̄, mè ikisa ikakwun̄ iche inu îfumbe.”
it-1 289 ¶2
Benjamin
Jekọp ikpa mbet unye isasa itim etim eyi bọn bọn kè Benjamin ebekaan̄ me nriran ibenbe sabum ikwube, sa me itutumu ibe: “Benjamin ìre ibo oron uraafiọọn̄ otetbe inin̄ lek, ìkisa ewelegwe itaka anam îchimbe ikpan̄, mè ikisa ikakwun̄ iche inu îfumbe.” (Ibeb 49:27) Miriọọn̄ bọn bọn kè Benjamin kubọk ebi usọ olik mgbọlọ, ire esa ubọk ulom mè iyaka ire eyi ujit itọbọ mgbọlọ, “ikerere ukut ijeek ge, kpekitọbọ ilọ.” (Oyer 20:16; 1 Mfuf 12:2) Ewudu ogwu ibot Oyerebet mè ogwu ujit ubọk okpakpan̄ Ogwu Ubọọn̄ Egulọn inan̄a me otoko kè Benjamin. (Oyer 3:15-21) Taba iman̄ ibe ke ire me “ewelegwe” eyi mkpulu ebi Ijeren ke Sọọlu gwun̄ kè Kis, ogwu otoko kè Benjamin orere ge me lek “otoko òsisip ichit me etete otutuuk otoko ebi Ijeren,” okana adasi ogwu ubọọn̄, Sọọlu yi itim ikpan̄ ebi Filisia. (1 Sam 9:15-17, 21) Ikeya si, ire me “ikakwun̄” me ido kè Ijeren, ke Esita Nwa Ogwu Ubọọn̄ mè Mọdikai ebi otoko kè Benjamin enyan̄a ebi Ijeren inan̄a me lek mfufiat me irak unye mkpulu Persia.—Esita 2:5-7.
Ifufuk Baibul
(Ibebene 49:8-26) “Owu Juda, ebi ngwan̄ kwun̄ mêtọn̄ owu. Owu môkitet ebi ochicha kwun̄ me ebek ikwuk isi me ijọn̄. Otutuuk bọn kè nte kwun̄ mêtọbọ ibot inyi owu. 9 Juda, owu ìre gwun̄ egbe àtat, gwun̄ n̄a, owu okpan̄ anam kwun̄, mè isa ika, mè inisiki ilaak me ijọn̄ ikitaka kubọk uman egbe àtat. Ìre ekene obonye ejit ije inisisaak egbe àtat me ike mgbọ òkup ikeya? 10 Okuba ubọọn̄ ìkponan̄a me ubọk kè Juda; îre bọn owot iman kan̄ ebekikpulu, mege ire mgbọ ogwukaan̄ okuba ya mônube, ogwu otutuuk ido geelek ebekisiki ibot inyi. 11 Juda môkitobo inyinya akpan kan̄ me lek olik gerep, môtobo bọn inyinya akpan kan̄ me lek olik gerep òjajaan̄ lek ichit. Miin̄ gerep kan̄ môwa enenen, ire lek ọmọ môkijiin̄ ofọnti kan̄ me emen igwọk, môkigwọk ofọnti kan̄ me emen miin̄ gerep òkinin̄ eje eje. 12 Juda môkaan̄ miin̄ iwa enenen, mè ikinwọ ibaan̄ ada me chieen̄; ọmọ môkaan̄ mun̄ ebe iwa enenen, mè ikinwọ ire lek ejeek kan̄ môkitana okuket. 13 “Jebulọn, môkiluk me agba awaji, atasuk kan̄ môre ere mgba-uji inyi owuwa uji ile, okike ijọn̄ kan̄ mônyana isi ire Sidọn. 14 “Isaka ìre inyinya akpan ònyenye lek enenen, mè ikilaak inyana me ijọn̄ me etete akpan iba. 15 Ire, isimun̄ ibe ke ere isiki-efuuk ya înwọn,mè imun̄ ibe ke ijọn̄ ere ya îjaan̄, îra irak udun̄ ibene, mè isa oguga irak akpan cha. Sa me ikeya, îra ikana ogwu usun̄ òkisi ikwaan̄ òbọp. 16 “Dan môkisibi oyerebet inyi ebi kan̄, kubọk otoko ge me etete otoko ebi Ijeren 17 Dan môre ulu òkup me agba oniin̄, ọmọ môre ijo ulu òkup me oniin̄, eyi òkitọk ibot ukot inyinya, ogwu òlibi me inyọn̄ îra iwaka irọn̄ udun̄ udun̄. 18 “Jei [Jioba NW ], unyan̄a kwun̄ ke nkikpọ chieen̄! 19 “Ire Gadi, urum ebi enun̄unun̄ afa mênu initim etim me lek kan̄; ire, Gadi môgwu ikom, mè ililaba ema isan̄a. 20 “Ase môkisan̄a ogbogbo inorie me ijọn̄ uko kan̄, inorie uko kan̄ ìre eyi òbokigbe ebi ubọọn̄ irerie. 21 “Nafitali ìre ogaan̄ etọn̄ọbe itele, eyi òkimaan̄ ujuja bọn. 22 “Josefu ìre olik gerep òkito owuwa mfut, ọmọ ìre ata olik gerep òtibi me agba mun̄, eyi agọọk kan̄ okisan inene lek agba uwu. 23 Ebi ochicha kan̄ mîsa akọn̄ ililaba ọmọ; mîsa me ujat ejit isook ọmọ me oraan̄. 24 Ire ọmọ otetet ogbaan̄ kan̄ ikaan̄ inye, ubọk kan̄ onyenye ikup, mije, unye kan̄ ìnan̄a me ubọk Awaji Ilile kè Jekọp, òrere ogwu Òkpukpo Arọọn̄, mè Ewuuk Ikput Lek kè Ijeren. 25 Unye kwun̄ ìnan̄a me ubọk Awaji kè nte kwun̄, ogwu òkitap ubọk inyi owu, mè ubọk Ogwu Òkaan̄ Unye Geelek, ogwu òkigbana owu; ogwu òkinyi owu ugbana eyi ibot inan̄a me isinyọn̄, mè ugbana eyi mun̄ òkinan̄a me udọk udọk ogbuuruk irak ijọn̄ igbuk isibi, mè ugbana eyi ogbogbo bọn mè anam. 26 Ugbana eyi emi nte kwun̄ nkigbana owu îmin enenen; îmin igak ugbana eyi òkinan̄a me lek ogoon̄ ukot ikaan̄, mè imin si igak ata inu geelek ònan̄a me lek orioon̄ ukot oka mgbọ, Kè otutuuk ugbana chi ikup inyi owu, Josefu, owu ogwu òsisibi isi me etete ebi ngwan̄ kwun̄.
ONYAN̄ GWEREGWEN 22-28
INU UNYE OTU EWE OKUP ME USEM AWAJI | ISISIBI 1-3
“EMI MÂRE OGWU MÂREBE”
(Isisibi 3:13) Mosis oneniyaka ido Awaji ibe, “Ire nsi lek ebi Ijeren, mè itumu inyi ibe ke Awaji ebi nte nte kiban̄ oria emi inu me lek kiban̄, ire ema inido emi ibe, ìre keke ire erieen̄ Awaji ya, ìre keke ke mbatumu inyi ema?”
w13 3/15 25 ¶4
Kimin Ikpele Erieen̄ Kè Jioba
4 Fuk ikpa Isisibi 3:10-15. Mgbọ Mosis orebe akọp acha jeeta, Awaji inyi ọmọ ida ibe: “Owu môsi isan̄a ebi n̄a, ebi Ijeren, isibi me ido Ijipiti.” Mosis isa me ulibi ido ọmọ idodo ge okukup ufiak. Idodo ya isibi: ‘Keke ore erieen̄ kwun̄?’ Eyi irebe ibe ke ebi ene miwuuk lek iriọọn̄ erieen̄ Awaji karake, Mosis ijeje ido idodo ya? Ikpọk mbum ibe ke ọmo iweek irọriọọn̄ ogwu okichieek erieen ya—inu echi obobieen ebi eyi Awaji ibe echieek ejaan̄ lek ibe ke Ọmọ monyan̄a ema. Igbe ibe Mosis iriọọn̄ eyi mije ire acha acha ire eya ebi Ijeren ekupbe me irak usun̄. Ema mekọt ikikeek mè ire Awaji ebi nte nte kiban̄ mokọt inyan̄a ema. Me atikọ, usini ebi Ijeren mibebene ikitọbọ ibot inyi awaji ebi Ijipiti!—Ijik 20:7, 8.
(Isisibi 3:14) Awaji ofọfọọk Mosis ibe, “Emi Ìre Ogwu Nrebe. Tumu nyi ebi Ijeren ibe ke ‘Emi Ìre Ogwu Nrebe’ oria owu inu me lek kiban̄ [Emi mâre ogwu mârebe kpọ me agan̄ ijọn̄].”
kr 43, box
MKPỌ ERIEEN̄ AWAJI OSIBIBE
Erieen̄ yi Jioba inan̄a me usem Iburu eyi osibi “ikakana.” Mije keya, usini ene migobo itet ibe ke erieen̄ Awaji isibi ibe ke ‘Ọmọ mokọt ikana inu geelek.’ Erieen̄ yi ichubọk igbe Jioba kubọk ogwu Orom. Ọmọ orom otutuuk inu eyi ogọbọ ebilene, mè ikup inye ikirọ nkeek kan̄ iso si.
Kpa ubọk ke eji ebesa igobo ufọọk otu Jioba onyibe Mosis me ikpa Isisibi 3:13, 14 itet ni? Mosis ido ibe: “Ire nsi lek ebi Ijeren, mè itumu inyi ibe ke Awaji ebi nte nte kiban̄ oria emi inu me lek kiban̄, ire ema inido emi ibe, ìre keke ire erieen̄ Awaji ya, ìre keke ke mbatumu inyi ema?” Jioba ifọọk ọmọ ibe: “Emi mâre ogwu mârebe.”
Taba iman̄ ibe ke Mosis ikado ibe Jioba ibak erieen̄ kan̄ inyi ọmọ. Mosis mè ebi Ijeren miriọọn̄ erieen̄ Awaji ijaan̄ lek. Mosis ikido ibe Jioba ikpọk mbum inu obonama ichechieek ene inye ofolek mbet lek Awaji ọmọ orebe, eyi okakaan̄ mgbaan̄ me lek erieen̄ kan̄. Eya orọ, mgbọ Jioba ofọọkbe Mosis ibe, “Emi mâre ogwu mârebe,” ikikpọk mbum ibe ke ọmọ mokana inu geelek okukup ufiak isasa irọ nkeek kan̄ iso me irek geelek. Kubọk inu njeen̄, Jioba ikana Ogwu Unyan̄a, Ogwu Okinyi Ikan, Ogwu Okisan̄a Isibi—mè owuwa mkpọ si isa inyi Mosis melek ebi Ijeren. Jioba ikigogobo ikakana inu geelek okukup ufiak isasa irọ use ichieekbe ebi eyi kan̄ iso. Ikare eya gaalek ke erieen̄ Jioba osibi. Igọbọ si ubọk ikebisa mkpọ ọmọ orombe isa irọ nkeek kan̄ iso.
Week Inu Unye Otu Ewe Okup Me Usem Awaji
(Isisibi 2:10) Mgbọ gwun̄ ya ominbe isibi, ogwu enenwaan̄ ya osasa ijet gwun̄ ogwu Fero ya. Gwun̄ ogwu Fero osasa gwun̄ ya irọ eyi kan̄, mè inyi erieen̄ Mosis, mije etataba ọmọ isibi me emen mun̄.
g04 4/8 6 ¶5
Ukpatu Kè Mosis Ire Atikọ Sa Ire Urọk Ikike?
Ire iyọt ichechieek ibe ke gwun̄ ogwu ubọọn̄ Ijipiti mokọt ibọkọ mbet lek gwun̄ okup ikeya itap ni? In̄-in̄, mije me uwu uriaak ebi Ijipiti, ekijeen̄ ibe ke irọrọ ata inu ikup ufiak ire ene ibofo emen inyọn̄. Ofolek ibọbọkọ gwun̄ ya, Joyce Tyldesley ogwu okikween̄ mkpọ idọk itumu ibe: “Me Ijipiti, ebibaan̄ mè ebirieen̄ mikaan̄ unen yaage. Ikan kiban̄ ibieen̄ inye ibe ke . . . ebibaan̄ mekọt ilep ene si.” Me ikpa ekisa Ilep Ene me ukot ikaan̄ ekigwen Adoption Papyrus, mige mkpọ ofolek ogwu enenwaan̄ ogwu Ijipiti ge olelep ebi usun̄ kan̄. Ofolek ikpekpe nga kè Mosis ikpoko ibe ikinyi Mosis ebe, ikpa ge ekigwen The Anchor Bible Dictionary ibe: “Ikpoko ekpebe nga kè Mosis ibe ikpọ chieen̄ me lek Mosis . . . ibet lek mkpọ ebi Mesopotemia ekirọ me ire ene ilep gwun̄.”
(Isisibi 3:1) ‘Me ike mgbọ ya Mosis okekikpukpo anam ogwu ute-nwa, òrere ogwu ngwugwa ido Midian, ogwu ekigwen Jeturu. Usen ge, Mosis onenisa anam cha ije me agan̄ udun̄ èwê, mè inire lek ogoon̄ Awaji okisibi ikeke me inyọn̄, òrere ogoon̄ Orebu’ [NW ].
w04 3/15 24 ¶4
Inu Ekpabe Ofolek Ikpa Isisibi
3:1—Ogwu ngwugwa okukup ke Jeturu ore? Me ukot ikaan̄, ebi ibot ototun̄ ukan̄ ekisi ikwaan̄ kubọk ebi ngwugwa isa inyi ebi uwu kiban̄. Ibet lek Jeturu ore ogwu ibot otoko ge me Midia. Eyi irebe ibe ke ebi Midia ire bọn bọn kè Ebereyam inan̄a me owot kè Ketura, ibet lek ema miriọọn̄ mkpọ ofolek ntọbọ ebum kè Jioba.—Ibebene 25:1, 2.
Ifufuk Baibul
(Isisibi 2:11-25) Mgbọ Mosis ominbe inin̄ ene, ineninan̄a ije usen ge ibe ọmọ isi ikpọ ebi kiban̄, mè isi imun̄ ema me emen kwulukwulu kiban̄. Me ere ya, inenimun̄ ogwu Ijipiti ge okisulu ogwu Iburu, ene ge me lek ebi kiban̄. 12 Iraraan̄ chieen̄ ikpọ agan̄ ulom, mè ikpọ agan̄ ujit, ìkamun̄ ene geege. Isusulu ogwu Ijipiti ya ikpan̄, mè iben irọkọ ijọn̄ ifuun̄. 13 Ofit iwele kan̄, ijeje si isibi, mè imun̄ ebirieen̄ iba ebi Iburu ekitim etim. Idodo ogwu òrọrọ inu ilọ me etete kiban̄ ibe, “Ìre keke orọ okisulu ogwu Iburu ogbo kwun̄ ikeyi?” 14 Ogwu enerieen̄ ya ofọfọọk ọmọ ibe, “Ìre ekene orọ owu ogwu ibot mkpulu mè ogwu ibot oyerebet me etete kiji? Ìre òkiweek ikpakpan̄ emi ike okpan̄be ogwu Ijipiti me iyakwut?” Ukpook otetet Mosis. Itutumu ibe, “Ìin̄-iin̄-ìin̄, berebet ke inu yi îkpọk mbum.” 15 Mgbọ ogwu Fero onọbe inu ya òrọrọ, iweweek ikpakpan̄ Mosis. Mosis olilibi ifo ido Midian, mè isi isiki ikweek irek me otu udọn̄ mun̄ ge me ido ya. 16 Me ike mgbọ ya, îkaan̄ ogwu òban yọk ge me ido Midian ya òkakaan̄ nsabọn ebibaan̄ jaaba. Nsabọn ibaan̄ cha enunu otu udọn̄ mun̄ ya ibenichibi mun̄ igwook ijot emen okwa inyi anam nte kiban̄ inwọ. 17 Ofifi ebi ìkikpukpo arọọn̄ enunu si me ere ya, mè ilap ema isan̄a me otu mun̄ ya. Mosis onanan̄a ikeke, mè isi itap ubọk inyi nsabọn ibaan̄ cha, mè ichibi mun̄ igwook me emen okwa inyi anam kiban̄ cha inwọ. 18 Mgbọ ema efonbe isi ire uwu, nte kiban̄, Rewen, ododo ema ibe, “Enyi ejeje igwat lek ika ikeyi chereyi?” 19 Ema efọfọọk nte kiban̄ ibe, ke îre ogwu enerieen̄ Ijipiti ge otap ubọk inyi ema, mè inyan̄a ema isibi me ubọk ebi òkpukpo arọọn̄, mè ichibi si mun̄ igwook inyi anam kiban̄ inwọ. 20 Nte kiban̄ onenido ema ibe, “Sà ogwu enerieen̄ ya ye? Ìre enyi ejeje ijuuk itele me otu udọn̄ mun̄? Ìsi ìgwen ibe inu inigọọk eji irie inorie.” 21 Ema esisi igwen Mosis ibe inu me uwu kiban̄. Mosis ochechieek, mè igọọk ema ika inu uwu kiban̄, mè inigọọk ema iluk ibia. Ogwu òban yọk ya onenisa gwun̄ enenwaan̄ kan̄ ge, ogwu ekigwen Jipọra, inyi Mosis me lek nwa. 22 Ìkafiin̄, ogwu enenwaan̄ ya oninin̄ owot, mè iman gwun̄ enerieen̄ ge inyi Mosis. Mosis ogwegwen gwun̄ ya Gesiọm, mije ke ọmọ ìre ogwu ichen me ofifi ido. 23 Me etete ujọn̄ọ mgbọ ya, ogwu ubọọn̄ ido Ijipiti ya okwukwu. Ire, ebi Ijeren ekekito mfi si me irak kwulukwulu kiban̄, mè ikito ito iweek ntap-ubọk. Ida ito kiban̄ onenire utọn̄ Awaji. 24 Awaji onọnọ mfi kiban̄, mè inikeek inyan̄a-ibot kan̄ eyi înyan̄abe inyi Ebereyam mè Ajiki mè Jekọp, 25 mè imun̄ si irek usun̄ eyi ebi Ijeren ekupbe, mè ikaan̄ ejit nsan me lek kiban̄.
ONYAN̄ GWEREGWEN 29–ONYAN̄ JAABA 5
INU UNYE OTU EWE OKUP ME USEM AWAJI | ISISIBI 4-5
“Mâkup Melek Kwun̄, Mè Ijeen̄ Owu Inu Obotumu”
(Isisibi 4:10) Mosis onenitumu inyi [Jioba NW ] ibe, “Jei Okaan̄-ene, me otutuuk ugwem n̄a, otu n̄a ìkakinye me itutumu ikọ. Ikerere mgbọ keyi si otumube ikọ melek n̄a, otu n̄a ìkafet me itutumu ikọ.”
(Isisibi 4:13) Mosis otutumu si inyi [Jioba NW ] ibe, “Jei Okaan̄-ene, soso gwen ofifi ene ria ikwaan̄ yi, ke emi m̀kpakọt isi!”
w10 10/15 13-14
Ike Owa Ke Jioba Okisa Imun̄ Ibebeek Lek Ni?
“Nkamin isoon̄.” Omokọt ikikeek ibe ke okamin isoon̄ irere ogwu okilook ata etip. Usini me lek ebi usun̄ Jioba igbegbe utoon̄ ejit me ukot ikaan̄ mikeek ibe ke ema kpemin isoon̄ irọrọ ikwaan̄ Jioba onyibe ema. Mosis ire ene ge me lek kiban̄. Mgbọ Jioba onyibe ọmọ okpọkpọ ikwaan̄ ge, Mosis itumu ibe: “Jei Okaan̄-ene, me otutuuk ugwem n̄a, otu n̄a ìkakinye me itutumu ikọ. Ikerere mgbọ keyi si otumube ikọ melek n̄a, otu n̄a ìkafet me itutumu ikọ.” Ikerere ibe ke Jioba ikat ọmọ ejit, Mosis ifọọk ibe: “Jei Okaan̄-ene, soso gwen ofifi ene ria ikwaan̄ yi.” (Isis 4:10-13) Keke ke Jioba oyaka irọ ni?
(Isisibi 4:11, 12) [Jioba NW ] onenido Mosis ibe, “Tumu-nu, ìre ekene onyi ebilene otu itumu-ikọ? Sà ìre ekene okirọ inyi ene ire mbuuk? Ìre ekene okirọ inyi ene ire ìnan? Ìre ekene okirọ inyi ene imọọn̄ inu, sà ìre ekene okirọ inyi ene ire ǹnàan̄? Ìre ìkare emi [Jioba NW ] nkirọ otutuuk inu chi? 12 Eya orọ, je, ke mâkup melek kwun̄, mè ijeen̄ owu inu obotumu.”
w14 4/15 9 ¶5-6
Ire Okekimun̄ “Ogwu Ebi Ene Kpekisa Chieen̄ Imun̄” Ni?
5 Sabum Mosis ogwube ikom ifo Ijipiti, Awaji ijeen̄ ọmọ onineen̄ ge okukup ufiak, ire onineen̄ ya ke Mosis oge me ikpa Jobu: “Itetet ukpook me lek Okaan̄-ene—ọmọ ore iriọọn̄-inu.” (Jobu 28:28) Inyi Mosis ikaan̄ mbet ukpook ya mè isa me iriọọn̄ inu ikirọ mkpọ, Jioba ijeen̄ esese okup me etete ebilene melek Awaji Ogwu Okakaan̄ Unye Ichit sa me idodo ibe: “Ìre ekene onyi ebilene otu itumu-ikọ? Sà ìre ekene okirọ inyi ene ire mbuuk? Ìre ekene okirọ inyi ene ire ìnan? Ìre ekene okirọ inyi ene imọọn̄ inu, sà ìre ekene okirọ inyi ene ire ǹnàan̄? Ìre ìkare emi [Jioba NW ] nkirọ otutuuk inu chi?”—Isis 4:11.
6 Keke ore inu nkween̄ isa inyi eji? Kpunu mkpọ oborọ inyi Mosis itet ukpook. Jioba ogwu oraria ọmo monyi ọmọ inu geelek okukup ufiak inyi ikọt ilook ogwu Fero etip kan̄. Igbaalek si, kpebekọt isa Fero itọ melek Jioba. Ikare adasi mgbọ ebi eyi Awaji ekupbe me irak mkpulu ebi Ijipiti. Usini mgbọ Mosis ira igwu nkeek ikom me lek ubọk Jioba osabe ibem Ebereyam, Josefu mè ọmọ Mosis me lek kan̄ si mgbọ ebi Fero ikwukwu iraka ekebikpulu. (Ibeb 12:17-19; 41:14, 39-41; Isis 1:22–2:10) Sa me ichechieek ikaan̄be me lek Jioba, “Ogwu ebi ene kpekisa chieen̄ imun̄,” Mosis isa me ukarajit inu me isi kè Fero mè ikpa inyi ogọt otutuuk ikọ Jioba onyibe ọmọ ida ibe itumu.
(Isisibi 4:14, 15) [Jioba NW ] onanaan̄ ejit enenen inyi Mosis, mè itumu inyi ọmọ ibe, “Ìre Erọn ogwu otoko kè Libai ìkare ngwan̄ kwun̄? Nriọọn̄ ibe ke otu kan̄ ìkekinye me itutumu ikọ. Kpọ, me mgbọ keyi, ọmọ ògwa òkije inin̄ oniin̄ inu iboniweek owu. Isimun̄ owu, môbele ejit enenen. 15 Enyi isichichini, owu môkpa otutuuk inu chi inyi ọmọ, mè itumu otutuuk ikọ oweekbe ibe itumu itap ọmọ me otu. Emi mâkup melek kwun̄, mè ikup si melek kan̄, mè irọ inyi enyi eta ukpook me lek etumu ikọ, mè ikijeen̄ enyi inu enyi eberọ.
w10 10/15 14
Ike Owa Ke Jioba Okisa Imun̄ Ibebeek Lek Ni?
Jioba ikaria ofifi ene ikwaan̄ inyibe Mosis. Ire, Jioba isan̄a Erọn isibi kubọk ogwu obotap ubọk inyi Mosis ikọt irọ ikwaan̄ ya. (Isis 4:14-17) Me acha acha ogọgọọk, Jioba itap ubọk inyi Mosis ufuna ikọt irọ ikwaan̄ echi inyibe ọmọ. Me chereyi, Jioba mobieen̄ ebi ikukup ifiin̄ me ntitiin̄ ibe etap ubọk enyi owu okọt orọ ikwaan̄ ilolook ata etip. Eyi ogagak eyi ire ke Usem Awaji irọ kisi eji eriọọn̄ ibe ke Jioba morọ inyi eji emiin̄ esoon̄ mè ekọt erọ ikwaan̄ geelek inyibe eji.—2 Kọr 3:5; kpọ si okop obe “The Happiest Years of My Life.”
Week Inu Unye Otu Ewe Okup Me Usem Awaji
(Isisibi 4:16) Erọn obokitumu ikọ otu kwun̄ inyi ebi Ijeren, mè inikup kubọk otu isa inyi owu. Sà owu obokup inyi ọmọ kubọk Awaji ogwu ikọ cha okinan̄a me otu.
w04 3/15 24 ¶6
Idodo Ebi Ene Edobe
Mosis ikeke ichit chieen̄ Awaji. Erọn si ikekeke ichit chieen̄ Mosis, ire ikeya ke Mosis osa ikana “Awaji” isa inyi Erọn.
(Isisibi 5:2) Ogwu Fero ododo ema ibe, “Ekene ore [Jioba NW ] ya ogwu emi mbagban̄ ida kan̄, mè itele ebi Ijeren efon? Emi ǹkariọọn̄ ogwu ọmọ orebe! M̀kpatetele si ibe ebi Ijeren efon!”
it-2 12 ¶5
Jioba
‘Irọriọọn̄’ ene ikakpọkpọ ire irọriọọn̄ erieen̄ ene mè iyaka ire irọriọọn̄ ibe ke ene owa. Kubọk inu njeen̄, Naban iriọọn̄ erieen̄ Debit, ire, ido ibe, “Debit gwu ìre ekene mọnọ?” ikup kubọk ikido ibe “Debit ichubọk ire keke ni?” (1 Sam 25:9-11; kpọ si 2 Sam 8:13.) Ikeya si, ogwu Fero ido Mosis ibe: “Ekene ore [Jioba NW ] ya ogwu emi mbagban̄ ida kan̄, mè itele ebi Ijeren efon? Emi ǹkariọọn̄ ogwu ọmọ orebe! M̀kpatetele si ibe ebi Ijeren efon!” (Isis 5:1, 2) Ikpọk mbum ibe ke idodo Fero odobe isibi ibe ke ọmọ ikariọọn̄ Jioba kubọk ata Awaji mè iyaka ire kubọk ogwu obokọt itọ ikọ inyi ogwu ubọọn̄ Ijipiti, mè iyaka ire ogwu okakaan̄ unye isasa irọ nkeek Kan̄ iso ike Mosis mè Erọn etumube. Ire, mgbọ keyi, Fero mè otutuuk ebi Ijipiti mè ebi Ijeren si meriọọn̄ achubọk mkpọ erieen̄ ya osibibe, mè ogwu okichieek erieen̄ ya. Ike Jioba ojeen̄be Mosis, eyi mokpọk mbum mgbọ Awaji oborọ nkeek Kan̄ iso sa me inyanyan̄a ebi Ijeren isibi me irek usun̄, mè isa ema isi Ijọn̄ Echieekbe Me Use ya isasa irọ inyan̄a ibot inyan̄abe melek ebi nte nte kiban̄ iso. Awaji itumu inyi Mosis ibe: “Mgbọ ya ema mêriọọn̄ ibe ke îre emi, [Jioba NW ], nre Awaji kiban̄.”—Isis 6:4-8; kpọ si ALMIGHTY.
Ifufuk Baibul
(Isisibi 4:1-17) Mosis onenifọọk [Jioba NW ] ibe, “Ire ife cha kpechieek ikọ n̄a, mè kpegbagban̄ si ida n̄a, mè initumu inyi emi ibe ke [Jioba NW ] ìkasibi ìchichini melek n̄a ye?” 2 [Jioba NW ] ododo Mosis ibe, “Ìre keke ire eya me ubọk kwun̄?” Mosis ofọfọọk ibe ke îre mkpat. 3 [Jioba NW ] onenibe ọmọ, “Ben tọp to me ijọn̄ nu.” Mosis otọtọp mkpat ya ito me ijọn̄, ikakana ijijinu. Mosis olilibi inan̄a me lek. 4 [Jioba NW ] otutumu inyi Mosis ibe, “Nyana ubọk kwun̄ tet ijijinu ya me agan̄ edim kan̄.” Mosis onyanyana ubọk itet ijijinu ya, iyayaka ikana mkpat me ubọk kan̄. 5 [Jioba NW ] onenitumu inyi Mosis ibe, “Rọ ikeyi jeen̄ ebi Ijeren, inyi ema echieek ibe ke îre emi [Jioba NW ] Awaji ebi nte nte kiban̄, Awaji kè Ebereyam mè Awaji kè Ajiki mè Awaji kè Jekọp, nsibi ichichini owu.” 6 [Jioba NW ] okpọkpọk itumu inyi Mosis ibe, “Tap-nu ubọk kwun̄ me agbagba ofọnti me isi ejit kwun̄.” Mosis otatap ubọk me isi ejit kan̄. Mgbọ îsan̄abe ubọk kan̄ isibi, orukan̄ inyakpa obabaan̄ ichit ubọk kan̄, ubọk kan̄ okukup ikpọk ikpọk, mè itana kubọk abalara. 7 [Jioba NW ] okpọkpọk itumu inyi Mosis ibe, “Yaka tap ubọk kwun̄ faan̄ me agbagba ofọnti me isi ejit kwun̄.” Ikpọkpọk itap. Mgbọ îyakabe isan̄a ubọk kan̄ isibi, orukan̄ ya otata isan̄a kpai. Akpa ubọk kan̄ ya oyayaka ikup kubọk otutuuk akpalek kan̄ okupbe. 8 [Jioba NW ] onenitumu inyi Mosis ibe, “Ire ebi ugane cha kpechieek ikọ kwun̄, mè kpesa adasi inu ukechieen̄ ya igwen inu geege, mêchieek me lek eyi òso iba yi. 9 Ire, ire ema kpechieek si me lek inu ukechieen̄ iba kechi, mè kpegban̄ ida kwun̄, si chibi mun̄ me okwaan̄ Nali gwook me ijọn̄ òchachat, ke mun̄ ya môkana eje me nchat ijọn̄ ya.” 10 Mosis onenitumu inyi [Jioba NW ] ibe, “Jei Okaan̄-ene, me otutuuk ugwem n̄a, otu n̄a ìkakinye me itutumu ikọ. Ikerere mgbọ keyi si otumube ikọ melek n̄a, otu n̄a ìkafet me itutumu ikọ.” 11 [Jioba NW ] onenido Mosis ibe, “Tumu-nu, ìre ekene onyi ebilene otu itumu-ikọ? Sà ìre ekene okirọ inyi ene ire mbuuk? Ìre ekene okirọ inyi ene ire ìnan? Ìre ekene okirọ inyi ene imọọn̄ inu, sà ìre ekene okirọ inyi ene ire ǹnàan̄? Ìre ìkare emi [Jioba NW ] nkirọ otutuuk inu chi? 12 Eya orọ, je, ke mâkup melek kwun̄, mè ijeen̄ owu inu obotumu.” 13 Mosis otutumu si inyi [Jioba NW ] ibe, “Jei Okaan̄-ene, soso gwen ofifi ene ria ikwaan̄ yi, ke emi m̀kpakọt isi!” 14 [Jioba NW ] onanaan̄ ejit enenen inyi Mosis, mè itumu inyi ọmọ ibe, “Ìre Erọn ogwu otoko kè Libai ìkare ngwan̄ kwun̄? Nriọọn̄ ibe ke otu kan̄ ìkekinye me itutumu ikọ. Kpọ, me mgbọ keyi, ọmọ ògwa òkije inin̄ oniin̄ inu iboniweek owu. Isimun̄ owu, môbele ejit enenen. 15 Enyi isichichini, owu môkpa otutuuk inu chi inyi ọmọ, mè itumu otutuuk ikọ oweekbe ibe itumu itap ọmọ me otu. Emi mâkup melek kwun̄, mè ikup si melek kan̄, mè irọ inyi enyi eta ukpook me lek etumu ikọ, mè ikijeen̄ enyi inu enyi eberọ. 16 Erọn obokitumu ikọ otu kwun̄ inyi ebi Ijeren, mè inikup kubọk otu isa inyi owu. Sà owu obokup inyi ọmọ kubọk Awaji ogwu ikọ cha okinan̄a me otu. 17 Ire, mọnọ mkpat yi kaan̄ me ubọk sa je, mije, îre ọmọ ke owu obokisa irọ inu ukechieen̄ cha.