Ikpa Okikpa Nkween̄mkpọ Ugwem Mè Ikwaan̄ Kiji Kubọk Ebi Eyi Karais
ONYAN̄ ONAAN̄GE 5-11
INU UNYE OTU EWE OKUP ME USEM AWAJI | EBI UBỌỌN̄ EYI ADASI 9-10
“Tọn̄ Jioba Mije Iriọọn̄-Inu Kan̄”
w99 7/1 30 ¶6
Isisi Ikpo Eyi Osibi Oruru
Mgbọ ogwu ubọọn̄ enenwaan̄ Sieba omun̄be Solomọn, ibebene ikisa “uyọt uyọt idodo iroon̄ Solomọn ikpọ.” (Ebi Ubọọn̄ Eyi Adasi 10:1) Usem Iburu esabe irọ mkpọ me ere yi mokọt isibi “urọk.” Ire, eyi ikasibi ibe ke ogwu ubọọn̄ enenwaan̄ ya ikpọkpọk ikido Solomọn idodo ikakaan̄ge ibot. Ikeya si, misa usem Iburu yaage irọ mkpọ me ikpa Okwa Itọn̄ 49:4, me isasa ikpa idodo echi okukup ufiak ofolek ijo, mkpa, melek unyan̄a. Mokọt ire ibe ke ogwu ubọọn̄ enenwaan̄ Sieba ikigọọk Solomọn ikpa udọk udọk usem echi oborọ ufuna ọmọ iriọọn̄ ubọk Solomọn osabe iriọọn̄ inu ire. Baibul ibe ke “itutumu otutuuk ikọ, mè ido otutuuk idodo òkup ọmọ me ejit isan̄a kpai.” Solomọn si “ofọfọọk otutuuk idodo kan̄ isan̄a. Kpunu inu geege òyọyọt ogwu ubọọn̄ me lek ikpakpa iwele inyi” ogọt.—Ebi Ubọọn̄ Eyi Adasi 10:2b, 3.
w99 11/1 20 ¶6
Esichili Ubọk Inyi Inu
Inu ogwu ubọọn̄ enenwaan̄ ya onọbe ike ọmọ chieen̄ enenen, ifọfọọk ibe “Kpọ uga ubelejit òkup inyi ebi ikwaan̄ kwun̄ chi ebi ìkisi ikwaan̄ me isi kwun̄ mgbọ geelek, mè ikinọ iriọọn̄-inu kwun̄!” (Ebi Ubọọn̄ Eyi Adasi 10:4-8) Ubọk geelek ibe ke mkpọ ubọọn̄ owa, ọmọ ikabe ubelejit ikup inyi ebi usun̄ kè Solomọn mije ema ekinwọọn̄ mkpọ ubọọn̄. Kpan̄asi ikeya, ibe ke ebi usun̄ kè Solomọn ire ebi egbanabe mije ibe ke ema ekigban̄ iriọọn̄-inu Awaji onyibe Solomọn mgbọ geelek. Ogwu ubọọn̄ enenwaan̄ Sieba ichubọk ire ata akpat ukot isa inyi ebi eyi Jioba me chereyi, ebi ikikaan̄ iriọọn̄-inu inan̄a me ubọk Ogwu Orom me lek kan̄ melek Gwun̄ kan̄ Jisọs Karais!
w99 7/1 30-31
Isisi Ikpọ Eyi Osibi Oruru
Eyi ogwu enenwaan̄ Sieba omun̄be otutuuk iriọọn̄-inu melek mkpọ ubọọn̄ Solomọn okaan̄be, ike ogọt chieen̄ enenen, “ìkayaka ìkọt ìsan̄a amọn.” (Ebi Ubọọn̄ Eyi Adasi 10:4, 5) Usini ebi ene ebe ke usem ya isibi ibe ke ogwu ubọọn̄ enenwaan̄ ya “ikayaka ikifuuk efuuk.” Ene ge ogwu okween̄ mkpọ ofolek ibe ke ogwu enenwaan̄ Sieba ya igagak iweek! Ubọk geelek isabe ire, inu ogwu ubọọn̄ enenwaan̄ ya omun̄be mè inọ ike ogọt chieen̄ enenen. Ọmọ ibe ke ebi usun̄ kè Solomọn mekaan̄ ubelejit mije ibe ke ema ekigban̄ usem iriọọn̄-inu eyi ogwu ubọọn̄ okitumu, itọn̄ si Jioba me itoto Solomọn̄ me inyọn̄ ogboon̄ ubọọn̄. Ogwu ubọọn̄ enenwaan̄ ya onyinyi ogwu ubọọn̄ Solomọn uche onyenye otu ewe enenen. Otu ewe alata araran̄ gaalek me otu ifuk ikpoko chereyi, iwa iso akọp obop dọla ini ($40,000,000). Solomọn onyinyi si ogwu ubọọn̄ enenwaan̄ ya mkpọ, inyi ogọt “otutuuk inu geelek îweekbe, ike îdobe.”—Ebi Ubọọn̄ Eyi Adasi 10:6-13.
Week Inu Unye Otu Ewe Okup Me Usem Awaji
w08 11/1 22 ¶4-6
Ire Oriọọn̄ Ni?
Otu ifuk alata araran̄ okukup ke Ogwu Ubọọn̄ Solomọn okaan̄?
Baibul ibe ke Iram, ogwu ubọon̄ Taya iria obop kilo alata araran̄ ini mè iyaka ire alata araran̄ ololobo iso akọp akpa cement jeeta ijet Solomon, ogwu ubọọn̄ enenwaan̄ Sieba inyi ọmọ si otu ifuk alata araran̄ owa ikeya, ebi ikwaan̄ uji ile kè Solomọn si misa mkpọ oraraka akọp mè obop kilo alata araran̄ ini ika ijet Solomọn, mè iyaka ire alata araran̄ ololobo iraka efit akpa cement ita. Baibul ibe ke “acha geelek, Solomọn ìkibọkọ akọp obop kilo alata araran̄ ita,” mè iyaka ire alata araran̄ ololobo iraka efit akpa cement go. (Ebi Ubọọn̄ Eyi Adasi 9:14, 28; 10:10, 14) Ire ifet ibe echieek eyi ni? Me ukot ikaan̄, alata araran̄ okikup me uwu ogwu ubọọn̄ ikiwawa ire?
Inu egebe me lek ewuuk ge me ukot ikaan̄, eyi ebi ikwekween̄ mkpọ ofolek etumube ibe ke igbe inu etoon̄be ejit me lek, itumu ibe ke Fero Thutmose III ogwu ubọọn̄ Ijipit (second millennium B.C.E.) isa mkpọ oboso akọp mè obop atala araran̄ ita mè okpọkọ inu me uwu mbuban okup me Amun-Ra me Karnak mè iyaka ire alata araran̄ ololobo iso inu obet lek efit akpa cement iba mè akọp jaaba. Me òso ukot jeeta sabum iman kè Karais (eighth century B.C.E), Tiglath-pileser III Ogwu Ubọọn̄ Asiria, ibọkọ mkpọ oraraka obop kilo alata araran̄ ini mè iyaka ire alata araran̄ ololobo iso akọp akpa cement jeeta kubọk otitip me ama Taya, ikeya si ke Sargon II oche otu ifuk alata araran̄ okup ikeya kubok ngwugwa inyi awaji ebi Babilọn. Ebe ke Philip II Ogwu Ubọọn̄ Mesidonia (359-336 B.C.E.) ikirọkọ mkpọ oboraka akọp obop kilo alata araran̄ iba mè jeeta me acha geelek mè iyaka ire alata araran̄ ololobo iso efit akpa cement go mè akọp gweregwen, me ere ekirọkọ alata araran̄ me Pangaeum okup me Thrace.
Mgbọ Alexender the Great gwun̄ kè Filip (336-323 B.C.E.) obọkọbe Susa ama ebi Pesia, ibọkọ mkpọ oboso efie kilo alata araran̄ ge, efit ge mè akọp jeeta mè iyaka ire, alata araran̄ ololobo iso akọp obop akpa cement iba mè ita mè efit gweregwen (1,180 tons), mè ibọkọ si mkpọ oboso efie kilo alata araran̄ jaaba mè iyaka ire alata araran̄ ololobo iso efit akpa cement ge mè akọp ini (7,000 tons) me otutuuk ido Pesia. Eya orọ, ire esa itọ me lek mfufuk chi, mkpọ Baibul okpabe ofolek alata araran̄ Ogwu Ubọọn̄ Solomọn okaan̄be ichubọk itat.
ONYAN̄ ONAAN̄GE 12-18
INU UNYE OTU EWE OKUP ME USEM AWAJI | EBI UBỌỌN̄ EYI ADASI 11-12
“Sa Iriọọn̄-Inu Gobo Ogwu Obobat Mè Iyaka Ire Ido”
w18.07 18 ¶7
“Ebi Owa Ekup Me Agan̄ Jioba?”
7 Eji mekọt ikween̄ ogbogbo mkpọ inan̄a me lek akpat ukot ogwu Ubọọn̄ Solomọn. Me mgbọ ikupbe ijija, Solomọn ikibeek mban kè Jioba. Awaji inyi ogọt iriọọn̄-inu omimin mè itap ogọt ikwaan̄ inanama ikpele uwu mbuban me Jeruselem me ubọk. Ire, Solomọn ichep unene kan̄ melek Jioba. (1 Ubọọn̄ 3:12; 11:1, 2) Ikan Awaji ikeke ikeme ogwu ubọọn̄ Ijeren ikakaan̄ “ogbogbo nwa, inyi ejit kan̄ ikanan̄a me lek [Jioba NW ].” (Ikan 17:17) Solomọn ikasun̄ ikan ya, ike mgbọ ojebe, ikakaan̄ efit nwa jaaba. Ọmọ isa si efit ebi ugan ita kan̄ inu me uwu kan̄. (1 Ubọọn̄ 11:3) Owuwa me lek ebi nwa kan̄ kpere ebi Ijeren, ema ekitọbọ ebum inyi ataak ataak awaji. Ọmọ orọ, Solomọn ikasun̄ si ikan Awaji onyibe ibe mè ekado ebibaan̄ ebi ofifi ido me lek nwa.—Ikan 7:3, 4.
w19.01 15 ¶6
Ike Owa Ke Obokọt Ibem Ejit Kwun̄?
6 Setan ikiweek ibe eji ekup kubọk kan̄—ogwu okpaka ibot ojijit ntọ-ubọk Jioba mije olilọk lek kan̄. Setan ikpokọt itet eji me ubọk unye ibe ekekeek mè ekerọ mkpọ ike ọmọ okebirọ. Ọmọ orọ, ikisa ofifi ofifi oniin̄ irọ eyi. Kubọk inu njeen̄, ọmọ ifiat ejit ebi iluluk ikana eji. (Jọn Eyi Adasi 5:19) Ikiweek ibe eji ekefiat mgbọ kiji me lek kiban̄, ikerere ibe ke eji miriọọn̄ ibe ke ijo otu ogbo ‘mofiat’ ike eji ekikeek mè ikirọ mkpọ. (1 Kọr 15:33; ftn.) Ifiọk ya itet mun̄ me lek Ogwu Ubọọn̄ Solomọn. Solomọn ido owuwa ebibaan̄ ebi ikiriaak ataak awaji, ike mgbọ ojebe, ema “egwugwu ejit kan̄ ikom” mè irọ ufuna ‘ejit kan̄ inan̄a me lek Jioba ususuk ususuk.’—1 Ubọọn̄ 11:3; ftn.
w18.07 19 ¶9
“Ebi Owa Ekup Me Agan̄ Jioba?”
9 Ire, Jioba ikakikpọ chieen̄ ilọ me lek nrọ-nlọ. Baibul itumu ibe: “[Jioba NW ] onanaan̄ ejit inyi Solomọn, mije îsan̄abe ejit isan̄a me lek [Jioba NW ], Awaji ebi Ijeren, ogwu òsisibi ichichini melek kan̄ mgbọ iba, mè itaba ọmọ ubọk me utọn̄ ofolek inu yi, ibe ikatọbọ ebum ìnyi ofifi awaji geege. Ire, Solomọn ìkarọ ida [Jioba NW ].” Sa me ikeya, Awaji ojijit Solomọn itele. Bọn owot iman kè Solomọn, ebi inikpulu me irek kan̄ kpeyaka ikpulu otutuuk ebi Ijeren, ema mibọkọ owuwa ujaralek me owuwa acha si.—1 Ubọọn̄ 11:9-13.
Week Inu Unye Otu Ewe Okup Me Usem Awaji
w18.06 14 ¶1-4
Ke Okaan̄ Nnwọn-Isi Awaji
Mije ebi Ijeren efieekbe inan̄a me lek Reyobuwam, Reyobuwam otititiin̄ ebi akọn̄ kan̄ ibosi itim akọn̄ me lek kiban̄. Ire, Jioba osasa ogwu nriran Semaya itumu inyi ogọt ibe: “Ikalululuk ìsi ìtim akọn̄ me lek ebi ngwan̄ kinyi, ebi Ijeren. Ìgwu ìkom! Ogwu ikaan̄ uwu kan̄, ifo! Mije, otutuuk inu chi òkimọnọ irek ìnan̄a me ubọk n̄a.”—1 Ubọọn̄ 12:21-24.
Ire Awaji ibe mè ema ekasi akọn̄ ni? Keek nu ubọk eya mokọtbe isa iyọt me lek Reyobuwam ire! Ike owa ke ebi ene ebemun̄ ogwu ubọọn̄ yi, ogwu otutumu ibe ke ọmọ mosa “eferen̄” isulu ebi ikekeke ikeme ọmọ osusut, ire, ikayaka ikọt irọ ema inu geege? (Kpọ si Mfufuk Eyi Òso Iba 13:7.) Ogwu ubọọn̄ ya melek ebi akọn̄ kan̄ “egbagban̄ utọn̄ me lek ikọ [Jioba NW ], mè igwu ikom ifon, ike [Jioba NW ] onyibe ida.”
Keke ke eyi ojeen̄ eji ni? Inwọn ibe eji ekesiki ibot enyi Awaji, ikerere ibe ke eyi mokọt irọ inyi ebi ene ekesa eji erọ mkpọ ochak. Isisiki ibot inyi Awaji ikirọ ibe eji ekekaan̄ nnwọn̄-isi melek ugbana kan̄.—Ikan 28:2.
Kpasi oruru ke Reyobuwam okaan̄ mije nsiki-ibot kan̄? Eyi isikibe ibot mè itele isisi itim akọn̄ me lek aya ido ebi Ijeren, ọmọ iyaka inigwuun̄ chieen̄ ikinama ogbogbo ama me ijọn̄ ebi otoko Juda mè Benjamin eyi ikebikpulu. Ọmọ irọ inyi owuwa ama “ikeke inye me akọn̄ enenen.” (2 Mfuf 11:5-12) Eyi ogak otutuuk, ọmọ ikọt isun̄ ikan Jioba me oke mgbọ ya. Me ike mgbọ ebi akọp otoko ebi Ijeren, ebi Jerobuwam okikpulu ebenebe ikifaka mkpọmfaka, owuwa ebi ene enanan̄a me ere ya ika inu me Jeruselem inyi ema ekọt etọbọ ebum enyi Jioba mè “ikitap Reyobuwam” efuuk me emen. (2 Mfuf 11:16, 17) Ọmọ orọ, ire nsiki-ibot kè Reyobuwam orọ ufuna mkpulu kan̄ ikeke inye.
ONYAN̄ ONAAN̄GE 19-25
INU UNYE OTU EWE OKUP ME USEM AWAJI | EBI UBỌỌN̄ EYI ADASI 13-14
“Eke Orọ Inwọnbe Ibe Inu Ikiso Eji mè Ekerọ Mkpọ Okem-Okem?”
w08 8/15 8 ¶4
Ikup Inye Ikisa Otutuuk Ejit Kinyi Ikigbe Utoon̄-Ejit
4 Jerobuwam itumu inyi ogwu ikwaan̄ Awaji ya ibe, “Na, na gọọk emi si uwu n̄a si bọkọ sọn̄ inorie rie, inyi mâche sọntiik uche inyi owu.” (1 Ubọọn̄ 13:7) Keke ke ogwu nriran ya oborọ mgbọ keyi? Ire mobọkọ inyinyi cha ni me mgbọ ilookbe ogọt etip itip oyerebet isan̄a? (Itọn̄ 119:113) Sa ire mojit ogwen ogwu ubọọn̄ okebigwen ogọt, ikerere ibe ke ikup kubọk ke ogwu ubọọn̄ ya ifieek ejit me lek ijo kan̄? Jerobuwam ikaan̄ mkpọ ire lek mokọtbe iche inu unye otu ewe inyi ebi unene kan̄. Ire ogwu nriran Awaji ikaan̄ olilọk ibọbọọn̄, mkpọ ogwu ubọọn̄ obonyi ogọt mokọt ikana atalek ntọ-mkpọ inyi ogọt. Ire, Jioba inyinyi ogwu nriran ya ida ibe: “Kalululuk ìrie inorie geege, kanwọnwọ si mudim me ere ya, ikaan̄ oniin̄ ojebe isi ere ya, kaje oniin̄ keya ìka.” Ọmọ orọ, ogwu nriran ya ofọfọọk ogọt ibe: “Ikerere òbonyi emi ìkike iba inu ubọọn̄ kwun̄, m̀kpagọọk owu isi uwu kwun̄, m̀kparie inorie geege, m̀kpanwọnwọ si mudim geege me ere keyi.” Ogwu nriran ya ojeje me ofifi oniin̄ inan̄a me Beten ifo. (1 Ubọọn̄ 13:8-10) Keke ke ntumu-mfieek ogwu nriran ya ojeen̄ eji ofolek ikekisa otutuuk ejit kiji igbe utoon̄-ejit?—Rom 15:4.
w08 8/15 11 ¶15
Ikup Inye Ikisa Otutuuk Ejit Kinyi Ikigbe Utoon̄-Ejit
15 Keke si ke eji ebekọt ikween̄ inan̄a me lek ogwu nriran onan̄a me Juda? Ikpa Urọk 3:5 ibe: “Sa otutuuk ejit kwun̄ toon̄ me lek [Jioba NW ]; kasa ngobo-ntet eyi akpalek kwun̄ ìbieen̄ me lek.” Kpan̄asi ogwu nriran onan̄a me Juda ya obokup inye ikiyaka lek imaan̄ me lek Jioba ike iwuukbe lek irọ, iyaka isa nkeek kan̄ irọ inu me mgbọ keyi. Eyi irọ ibe ọmọ ichep mgbaan̄je kan̄ melek Awaji mè ugwem kan̄. Inu orọrọ ogwu nriran ya ikijeen̄ eji ibe ke ikup ufiak ibe eji ekesa me usikilek mè igbegbe utoon̄-ejit ekesi ikwaan̄ enyi Jioba!
w08 8/15 9 ¶10
Ikup Inye Ikisa Otutuuk Ejit Kinyi Ikigbe Utoon̄-Ejit
10 Ogwu nriran onan̄a me Juda ya ke okọt oriọọn̄ mbet ifiọk ogwu nriran ogwu ugane ya osabe irọ mkpọ. Ke odo lek kan̄ ibe, ‘Keke orọ Jioba oriabe ogwu osat kan̄ isi lek ofifi ene ibe ininyi emi ayaya ntọ-ubọk?’ Ogwu nriran ya ke okọt obeek Jioba ibe irọ inyi ọmọ ikọt igobo ntọ-ubọk ya itet, ire, Baibul ikatumu ibe ke ọmọ irọ ikeya. Kpan̄asi ikeya, “Ogwu ikwaan̄ Awaji ya onenigwu ikom igọọk ọmọ [ogwu ugane ya] isi uwu kan̄, mè irie inorie mè inwọ mudim.” Jioba ikabele ejit. Me mgbọ ogwu nriran onan̄a me Juda ya ogwube ikom ikifo Juda, egbe atat ge onanan̄a isibi ikweek ọmọ, mè ikpan̄ ọmọ. Ubọk ikwaan̄ nriran kan̄ osabe ikana igwook ifieek lek enenen!—1 Ubọọn̄ 13:19-25.
Week Inu Unye Otu Ewe Okup Me Usem Awaji
w10 7/1 29 ¶5
Ikikpọ Inu Onwọnwọn
Usem okup me ikpa Ebi Ubọọn̄ Eyi Adasi 14:13 ikijeen̄ eji atalek inu ofolek Jioba melek inu ikikpọ me emen kiji. Kawuuk ibe ke Jioba imun̄ inu onwọnwọn “me emen” Abija. Kpolọlọ ibe ke Jioba ikpọkpọk ikiwọlọ ejit kè Abija ikpọ mege Imun̄be ibe ke ikaan̄ ata inu me ejit. Ogwu ge okwekween̄ mkpọ ofolek ibe ke ire ekpọ me uwu kiban̄, ke Abija gaalek ore ewuuk unye otu ewe okup me ‘eden̄ ewuuk etitiin̄be.’ Jioba inwọọn̄ ata ugwem kan̄ mè ikpe ogọt mkpukpe si. Ijeen̄ nsan me lek Abija gaalek, ene ge yi onanan̄a isibi me uwu ebi mkpikpak.
ONYAN̄ ONAAN̄GE 26–AKỌP ONYAN̄ 2
INU UNYE OTU EWE OKUP ME USEM AWAJI | EBI UBỌỌN̄ EYI ADASI 15-16
“Ire Okekijeen̄ Ukarajit Kubọk Asa?”
w12 8/15 8 ¶4
“Mkpukpe Owa Isa Inyi Ikwaan̄ Kwun̄”
Me mgbọ ido ebi Ijeren obumbe isibi irek iba, me mgbọ akọp acha iba orakabe me lek, ebi Juda mitap lek idọk me lek orọmijọn̄ ebi ofifi ido ikup ikana ema. Mgbọ Asa okanabe ogwu ubọọn̄ me acha 977 B.C.E., ikerere emen oyet egep ogwu ubọọn̄ ire eyi efifilabe sa me ifafaka awaji ebi Kenan. Ire, mfufuk ofolek mkpulu kè Asa ibe ke “îrọ inu ònwọnwọn mè itat me chieen̄ [Jioba NW ] Awaji kan̄.” Asa “îgbugbọ otutuuk ntook ngwugwa mè isi-ijọn̄ enamabe inyi ofifi awaji cha igwook, mè igbugbọ si ewuuk mfaka cha geelek, mè ichon si uti yọk Asera cha igwook.” (2 Mfuf 14:2, 3) Asa irieen̄ si otutuuk “ebirieen̄ ebi òje oyet isi yọk cha” isan̄a me lek ijọn̄ Juda, orere, ebi ikigọọk ebirieen̄ ogbo kiban̄ ilaak kubọk ire mfaka. Asa ikakpọkpọk ilap ife cha gaalek, inyi si ebi Juda ida ibe “eweek [Jioba NW ] Awaji ebi nte nte kiban̄, mè ekesun̄ ikan kan̄ mè ekerọ otutuuk inu geelek îtọbe ibe ekerọ.”—1 Ubọọn̄ 15:12, 13; 2 Mfuf 14:4.
w17.03 19 ¶7
Kisa Otutuuk Ejit Kwun̄ Kitọbọ Ebum Nyi Jioba!
7 Eji ge ge mekọt iwọlọ lek kiji ikpọ mè ire otutuuk ejit kiji owa me lek Awaji. Do lek kwun̄ ibe, ‘Ire ntumu ifieek ikekirọ inu Jioba okiweek, ikekitumu nchieek n̄a isibi, mè ikekibem ebi eyi Jioba isan̄a me lek inu obokọt ifiat mgbaan̄je kiban̄ melek Awaji ni?’ Keek nu ubọk Asa osabe me ukarajit isan̄a Maaka nga ogwu ute me irek “nwa ogwu ubọọn̄” eyi îrebe me Juda! Mokọt ire ibe ke okariọọn̄ ene geege ogwu okirọ inu kubọk Maaka orọbe, ire, omokọt ichichini irek eyi oboweek ibe okaan̄ mbet uyok uyok ejit Asa okaan̄be. Kubọk inu njeen̄, ire esan̄a ogwu uwu kwun̄ mè iyaka ire ata ogwu unene kwun̄ ge me ntitiin̄ mije irọbe ijo inu mè ikachieekge igwugwu ikom ye? Ire omorọ inu ogbegbe mè ijit igọgọọk ene ya ikimuman̄a ni? Keke ke ejit kwun̄ obobieen̄ owu ibe orọ?
it-1 184-185
Asa
Ubọk geelek ibe ke Asa ikasa iriọọn̄-inu irọ mkpọ ike Awaji oweekbe me usini mgbọ, isibi utoon̄ ibe ke ata eru ikaan̄be mè mkpọmfaka isan̄abe me Juda, imin igak nrọ-nlọ kan̄. Eyi orọ ibe eriọọn̄ ọmọ kubọk ge me lek ebi ubọọn̄ igbegbe utoon̄-ejit inan̄a me owot iman kè Juda. (2 Mfuf 15:17) Me akọp acha ini mè ge eyi Asa okpulube me Juda, ubọọn̄ jeeta ekpulu me agan̄ Ijeren orere: Jerobuwam, Nadabu, Basa, Ela, Jimiri, Omiri, Tibini (ogwu okpulu okpọkọ ebi Ijeren ebi kpechieekge me lek Omiri), melek Eyabu. (1 Ubọọn̄ 15:9, 25, 33; 16:8, 15, 16, 21, 23, 29) Mgbọ Asa okwube, Jiosefat ogwu gwun̄ okakana ogwu ubọọn̄.—1 Ubọọn̄ 15:24.
Week Inu Unye Otu Ewe Okup Me Usem Awaji
w98 9/15 21-22
Ire Ochieek Ibe Ke Awaji Owa Ni?
Kubọk inu njeen̄, fuk nriran ofolek inu oborọ ene geelek okpọkpọk inama ama Jeriko mè kpọ nu ubọk isabe irọ iso. Ikpa Josuwa 6:26 itumu ibe: “Mgbọ ya, Josuwa oneninyan̄a ibot ikeme Jeriko ibe, ‘Ene geelek òkpọkpọk inama ama Jeriko yi, ogbo [Jioba NW ] itet ene ya! Ene ya itọbọ ọdọ ama yi, adasi gwun̄ enerieen̄ kan̄ ikwu! Ire ibene otunchit ama yi igwuun̄, gwun̄ enerieen̄ kan̄ ogwu ijija ikwu!’” Mkpọ obet lek efit acha go iraka sabum nriran yi orọbe iso mije ikpa Ebi Ubọọn̄ Eyi Adasi 16:34, ibe: “Îre me ukot kè Eyabu ke Iyen ogwu Beten okpọk inama Jeriko. Mgbọ Iyen okitọbọ ọdọ ama ya, Abiram, adasi gwun̄ enerieen̄ kan̄ okwukwu. Mgbọ îkigwuun̄ ebi kè otunchit ama ya, Segubu, ogwu gwun̄ enerieen̄ ogwu uchit-owot, okwukwu. Inu chi ìmọnọ irek igọọk me lek ikọ [Jioba NW ] otumube inan̄a me otu kè Josuwa gwun̄ kè Nun.” Ire gaalek ata Awaji obokọt inyi nriran ya mè imun̄ si ibe ke nriran ya irọ iso.
AKỌP ONYAN̄ 3-9
INU UNYE OTU EWE OKUP ME USEM AWAJI | EBI UBỌỌN̄ EYI ADASI 17-18
“Ìre Enyi Ebekiket Ukot Melek Ejit Iba Iba Kinyi Ikeyi Isi Ire Mgbọ Owa?”
w17.03 14 ¶6
Jeen̄ Ichechieek Mè Kisa Iriọọn̄-Inu Kirọ Ntumu-Mfieek!
6 Ebi Ijeren esibene iluk me inyọn̄ Ijọn̄ Echieekbe Me Use ya, ema merọ ntumu-mfieek okukup ufiak. Ema metumu ifieek mè ire ema metọbọ ebum inyi Jioba mè iyaka ire ofifi ofifi awaji. (Fuk Josuwa 24:15.) Ntumu-mfieek ya mokọt ikup kubọk inu ofefet. Ire, mokọt isibi ugwem mè iyaka ire mkpa isa inyi ema. Owuwa mgbọ me ukot mgbọ Ebi Oyerebet, ebi Ijeren mirọ ntumu-mfieek olọlọ. Ema mijit Jioba mè ikisi itọbọ ebum inyi ataak ataak awaji. (Oyer 2:3, 11-23) Mgbọ owuwa acha orakabe me lek, ebi eyi Awaji minikaan̄ ntumu-mfieek okukup ufiak eberọ. Ogwu nriran Ilaija itumu ibe mè ema egobo ge me lek inu iba chi: Itọtọbọ ebum inyi Jioba mè iyaka ire itọtọbọ ebum inyi Baali eyi ikarege ata awaji. (1 Ubọọn̄ 18:21) Ilaija ikan̄ inu inyi ema mije cheche ejit kiban̄. Omokọt ikeek ibe ke ntumu-mfieek yi ikayọt mije itọtọbọ ebum inyi Jioba ire inu okijeen̄ iriọọn̄-inu mè ikinin̄ si oruru. Me atikọ, ogwu okakaan̄ iriọọn̄-inu ikposa lek kan̄ itọbọ iriak me lek Baali. Ire, ebi Ijeren cha ‘mikiket ukot melek ejit iba iba.’ Ilaija isa me iriọọn̄-inu itap ema efuuk me owot ibe mè ema egobo ata ntọbọ-ebum orere, itọtọbọ ebum inyi Jioba.
ia 88 ¶15
Ọmọ Ikeke Inyi Ata Ntọbọ-Ebum
15 Ebi ngwugwa Baali “ekekitaan̄ ukpo unye unye, mè ikisa oge ikeen̄ lek kiban̄ ibak, mè ikisa si otunwa ichiin̄ lek kiban̄ igwak, kubọk ema ekiwuuk lek ikirọ, mege eje okekigbuk ema me lek.” Ire, otutuuk cha ire me ikike! “Kpenọ ida, kpunu ufọọk-otu geege, kpukpunu ubọk geege.” (1 Ubọọn̄ 18:28, 29) Me atikọ, Baali ikare Awaji, ire inu Setan osan̄abe isibi ikisa ileke ebi ene isan̄a me lek Jioba. Eya orọ, ilọ me lek Jioba, igogobo ofifi ene kubọk nte uwu ire eyi okitọbọ ene ilọ mè orọ ene esip si.—Fuk Okwa Itọn̄ 25:3; 115:4-8.
ia 90 ¶18
Ọmọ Ikeke Inyi Ata Ntọbọ-Ebum
18 Sabum Ilaija obenebe ikiriaak uriaak, urum ebi ene ikup me ere ya mira ikikeek mè ire Jioba morọ kubọk Baali, inu ikike ikakọtge ifọọk ebi kan̄ otu. Ire, ema kpebeyaka ikeek ikeya me mgbọ Ilaija oriaakbe uriaak ya isan̄a. Baibul ibe: “Mgbọ yaage, ukan̄ [Jioba NW ] onanan̄a me inyọn̄ igwook me lek ngwugwa ya, mè itaka anam ngwugwa ya, mè iye, mè ewuuk cha, mè achiaan̄ òkup me ijọn̄, mè ilaka mun̄ òkup me emen udọn̄ ya ichat isan̄a kpai.” (1 Ubọọn̄ 18:38) Ufọọk-otu kè Jioba ichubọk inwọn enenen! Ike owa ke ife cha esa irọ eru?
Week Inu Unye Otu Ewe Okup Me Usem Awaji
w08 4/1 19, box
Ikup Me Mbem, Mè Ikup Ikikpọ
Ujọn̄ọ Mgbọ Okukup Ke Ibot Ikarep Me Ukot Mgbọ Kè Ilaija?
Ilaija ogwu nriran Jioba itumu inyi Eyabu ibe ke ibot eyi ikarepge me ogbogbo acha ya morep sọntitiik usen me isi. Eyi ibọkọ irek me “òso acha ita”—mokọt ire ibene me lek adasi usen eyi Ilaija olookbe mkpọ ofolek una ibot ya. (Ebi Ubọọn̄ Eyi Adasi 18:1) Ilaija itutumu ibe ke Jioba morọ ibe ibot irep, ikafifiin̄ ibot ya orerep. Usini ene mekọt itumu ibe ke ibot ya irep me emen òso acha ita me lek una ibot ya mè isa me ikeya ikana igwook ibe ke una ibot ya ikakup iso acha ita. Ire, Jisọs melek Jemis mirọ ibe eji eriọọn̄ ibe ke ibot ya ikarep otutuuk “acha ita mè onyan̄ gweregwen.” (Luk 4:25; Jemis 5:17) Ire Baibul ikitumu ikeme lek kan̄ ni?
Ikare ikeya. Me atikọ, ibot mgbọ ura me ido Ijeren eyi ukot ikaan̄, ikekikup ifiin̄ mgbọ, ikekikup iso onyan̄ gweregwen. Kpolọlọ ibe ke Ilaija inilook Eyabu etip ibot ya me mgbọ ibot ikayakabe irep me owuwa onyan̄ oraraka. Eyi isibi ibe ke ibot ya ikayaka irep me mkpọ obet lek okpọkọ acha ge oraraka. Ọmọ orọ, ike mgbọ Ilaija oyakabe inilook ibe ke ibot morep me “òso acha ita” me lek adasi ulook kan̄, una ibot ya ira ikukup ikiso mkpọ oboso acha ita mè okpọkọ. Sabum otutuuk ebi ene enititiin̄ me lek Ogoon̄ Kamen inikpọ ifan̄a obọbọkọ irek, otutuuk “acha ita mè onyan̄ gweregwen” ya iso.
Keek si oke mgbọ eyi Ilaija odasi isi lek Eyabu. Ebi ene echieek ibe ke ire Baali “okirọ ufuna ibot ikirep,” awaji ogwu okirọ inyi ibot irep mè otap uyaka me lek ibot mgbọ ura. Ire ibot mgbọ ura ya iyaka ikup ifiin̄ enenen igak ubọk iwuukbe lek ikikup, ebi ene mekọt iyaka ikidido lek kiban̄ ibe: ‘Baali ikup me owa? Kpa mgbọ ke iborọ ibe ibot irep ni?’ Ulook eyi Ilaija olookbe ibe ke mbat geege ìkporọn̄ọ, ke ibot geege ìkporep si, itata mè ọmọ itutumu ibe irọ ikeya mokọt ikinyi ebi ikitọbọ ebum inyi Baali sasaak me ejit enenen.—Ebi Ubọọn̄ Eyi Adasi 17:1.
AKỌP ONYAN̄ 10-16
INU UNYE OTU EWE OKUP ME USEM AWAJI | EBI UBỌỌN̄ EYI ADASI 19-20
“Week Ukarajit Me Ubọk Jioba”
w19.06 15 ¶5
Osikaan̄ Sasaak, Yaka Lek Maan̄ Me Lek Jioba
5 Fuk Ebi Ubọọn̄ Eyi Adasi 19:1-4. Ilaija ifieek owot enenen mgbọ Jeseben nwa ogwu ubọọn̄ oweekbe ikpakpan̄ ọmọ. Eya orọ, ililibi ifo ama Bieseba. Ikaan̄ sasaak enenen mè ‘ikiweek mkpa.’ Keke orọ ibak lek ikup me lek kan̄ ikeya? Ilaija ire ogwu ikasoge, “ìre si ebilene kubọk eji erebe.” (Jemis 5:17) Mokọt ire ibe ke Ilaija ikaan̄ sasaak enenen, akpalek kan̄ si owọwọ. Ibet lek Ilaija ikikeek ibe ke otutuuk efuuk geelek ọmọ okitap isasa ibieen̄ ata ntọbọ-ebum inye ikpire me ikike, ke kpunu unwene geege me Ijeren, ke ire ọmọ si gaalek okitọbọ ebum inyi Jioba. (1 Ubọọn̄ 18:3, 4, 13; 19:10, 14) Inu ogwu nriran ogbegbe utoon̄-ejit ya orọbe mokọt ike eji chieen̄. Ire, Jioba igobo Ilaija itet ijaan̄.
ia 103 ¶13
Ikaan̄ Ukarajit Inan̄a Me Ubọk Awaji Kan̄
13 Okeek ibe ikukup me lek Jioba ike ikupbe me emen inyọn̄ imun̄ ata ogwu nriran imabe olaakbe me irak uti ya me emen ewe mè ikiweek ibe mkpa ikpan̄ ogọt? Ikare mkpọ eji ebekikekeek. Mgbọ ilaak obenbe Ilaija, Jioba oraria ogwu osat ge isi lek kan̄. Ogwu osat ya ochachak ubọk me lek Ilaija mè itimi ogọt me ilaak mè ibe ọmọ: “Nan̄a keke, mè rie inorie.” Ilaija orerie inorie ogwu osat ya orọbe inyi ogọt, orere unin̄i fituru melek mudim. Ire Ilaija itọn̄ ogwu osat ya ni? Gaalek inu Baibul otumube ire ke ogwu nriran ya irerie inorie ya, inwọ mudim ya, mè ikpọk isiki ilaak. Ire ifefieek ejit ire lek ikayakabe ikọt itumu usem ni? Ubọk geelek isabe ire, ogwu osat ya ikpọk itimi Ilaija si òso mgbọ iba, mokọt ire mgbọ egwe owelebe. Mè ikpọk itumu si inyi ọmọ ibe: “Nan̄a keke, mè rie inorie,” mè iyaka itumu usem keyi igbaalek ibe, “ke ije ya oboje îjọn̄ọ enenen.”—1 Ubọọn̄ 19:5-7.
ia 106 ¶21
Ikaan̄ Ukarajit Inan̄a Me Ubọk Awaji Kan̄
21 Me irek chi ge ge, mfufuk chi ikijeen̄ eji ibe ke Jioba ikakup me emen uyeke inu cha orọrọ. Ilaija iriọọn̄ ibe ke Jioba ikare mkpọn̄kpọn̄ awaji kubọk ebi kè Baali erebe, ogwu ebi kan̄ echieekbe ibe ke ire ọmọ “okirọ inyi ibot ikirep.” Jioba ochubọk ire ogwu okakaan̄ otutuuk unye geelek okukup me linyọn̄ yi, ọmọ imin si igak otutuuk inu geelek echi irombe. Ikerere emen inyọn̄ ikpobota ogọt! (1 Ubọọn̄ 8:27) Ike owa ke otutuuk inu chi osa itap ubọk inyi Ilaija? Kawuuk ibe ke iwuuk lek ikikaan̄ ukpook. Ire, mije ibe ke Jioba, Awaji ogwu okakaan̄ otutuuk unye geelek owa me agba lek kan̄, kpunu mkpọ oborọ ibe Ilaija ifieek owot me lek Eyabu melek Jeseben!—Fuk Okwa Itọn̄ 118:6.
ia 106 ¶22
Ikaan̄ Ukarajit Inan̄a Me Ubọk Awaji Kan̄
22 Mgbọ ukan̄ ya onube mè iraka, ere okukup yirak, Ilaija okekinọ “sọntiik ida ge òkitaan̄ ususuk.” Itutumu inyi Ilaija ibe mè ikpọk ikpa ufialek kan̄ isibi, ikpọkpọk itumu si ufialek kan̄ isibi òso mgbọ iba. Ida ya ido Ilaija inu ikirọ me ere ya eyi onyinyi ogọt irek ikpọkpọk ikpa inu okup me ejit kan̄ isibi. Kpolọlọ ibe ke eya ikpọk itọọk ogọt ejit. Ire, Ilaija ikpọk inọ mkpọ echi okakat ogọt ejit inan̄a me lek usem “sọntiik ida ge òkitaan̄ ususuk” ya otumube igbaalek inyi ogọt. Jioba irọ ibe Ilaija ichieek ijaan̄ ibe ke ogọt inye otu ewe isa inyi Ọmọ. Me oniin̄ okukup? Awaji ikpọk mbum inu iborọ me mgbọ okup me isi ofolek akọn̄ ibosa inijijaka ntọbọ-ebum ekitọbọ inyi Baali me Ijeren. Isibi utoon̄ ibe ke ikwaan̄ Ilaija orọbe ikachep, mije nkeek Awaji ire eyi keya okimọnọ irek me kpunuge inu ogban geege. Isọkọ me lek, Ilaija igọọk ikaan̄ uche me lek nkeek Awaji irọrọ iso, mije Jioba ikpọk inyi ogọt ofifi ikwaan̄ me ere ya si mè inyi ogọt ọkpọkpọ ntọ-ubọk.—1 Ubọọn̄ 19:12-17.
Week Inu Unye Otu Ewe Okup Me Usem Awaji
w97 11/1 31 ¶2
Akpat Ukot Isasa Lek Igwa Ngwugwa Mè Igbegbe Utoon̄-Ejit
Owuwa ebi usun̄ Awaji me chereyi mikijeen̄ mbet ekwukwu eyi isasa lek igwa ngwugwa. Usini ene mitele “ijọn̄ uko” kiban̄, ikwaan̄ ema ekisi isa ikaan̄ irerie, mè ikisi ilook ata etip me ofifi agan̄ ojọjọn̄ọ ere mè iyaka ire ikigọọk isi ikwaan̄ me Bethel. Usini ene si mifo ofifi ido ikisi igọọk inama uwu inyi ntitiin̄. Owuwa ene mikisi ikwaan̄ echi ebi ene ekikpọ isiki chieen̄. Ire, kpunu ene geege ogwu okisi ikwaan̄ inyi Jioba okirọ ikwaan̄ ikakupbe me lek inu. Jioba ikinwọnwọọn̄ otutuuk ebi geelek ikisa me ejit kiban̄ isi ikwaan̄ inyi ogọt, ọmọ mogbana si ekwukwu isasa lek igwa ngwugwa ema ekaan̄be.—Mak 10:29, 30.
AKỌP ONYAN̄ 17-23
INU UNYE OTU EWE OKUP ME USEM AWAJI | EBI UBỌỌN̄ EYI ADASI 21-22
“Kisa Unye Ntọ-Ikọ Kwun̄ Kirọ Inu Kubọk Jioba”
it-2 21
Jioba Ogwu Ibot Ogbogbo Urum Akọn̄
Mgbọ Josuwa ojebe igbet ama Jeriko mè imun̄ ogwu osat ge okekebe, idodo ọmọ ibe mè ire ikeke inyi ebi Ijeren sa ire ebi ochicha kiban̄. Ifọfọọk ibe, “In̄-in̄! Emi ìre ogwu isi akọn̄ [Jioba NW ]. Mgbọ keyi, emi nra inu!” (Jos 5:13-15) Ogwu nriran Mikaya itumu inyi Ebi Ubọọn̄ Eyabu melek Jiosefat ibe, “Mmun̄ [Jioba NW ] osikibe ikweek irek me inyọn̄ ogboon̄ ubọọn̄ kan̄, melek urum ebi osat emen inyọn̄ ekekebe ikana ọmọ me agan̄ ulom mè agan̄ ujit.” (1 Ubọọn̄ 22:19-21) Igwegwen Jioba ‘ogwu ibot ogbogbo urum akọn̄’ itat enenen, eyi irebe ibe ke ekigbaan̄ ikpa mkpọ ofolek otutuuk ebi osat ikwaan̄ mè ikarege urum ge ge, kubọk ebi mbem emen inyọn̄, serafu, melek ebi osat (Asaya 6:2, 3; Ibeb 3:24; Ichi 5:11) ire, ema ekukup me obọp ge, eyi orọrọ Jisọs Karais otumube ibe ke ọmọ mokọt igwen mè enyi ọmọ “ebi osat ìwawa iraka akọp mè urum iba.” (Mat 26:53) Mgbọ Ejikaya obeekbe Jioba mbeek, igwen ogọt ‘Jioba ogwu ogbogbo urum akọn̄ Awaji ebi Ijeren, ogwu òkup me inyọn̄ ogboon̄ ubọọn̄ me etete ebi mbem emen inyọn̄.’ Eyi ikitọ ubọk ifolek okop inyan̄a-ibot melek ebi mbem emen inyọn̄ erọbe ito me inyọn̄ okop ya, eyi okeke ichit chieen̄ ogboon̄ ubọọn̄ Jioba okup me emen inyọn̄. (Asaya 37:16; kpọ si 1 Sam 4:4; 2 Sam 6:2.) Ilaak ọkpọchieen̄ gwun̄ uwu Ilaisia ogwu okifieek owot omun̄be ikat ogọt ejit. Imun̄ “ogbogbo inyinya melek uji akọn̄ òkilomo kubọk ukan̄ ojotbe” otutuuk inyọn̄ orioon̄ ya ògbagban ikana Ilaisa okokop, orere usini me lek ebi osat kè Jioba.—2 Ubọọn̄ 6:15-17.
w21.02 4 ¶9
“Karais Ore Ogwu Ibot Inyi Ogwu Enerieen̄ Geelek”
9 Usikilek. Jioba ore Ogwu ororiọọn̄ inu ichit me lek otutuuk inu geelek oluk ugwem; ire, ikekigban̄ mkpọ ebi usun̄ kan̄ ekitumu inyi ogọt. (Ibeb 18:23, 24, 32) Ikitele ibe ebi ikup me irak ntọ-ikọ kan̄ eketumu nkeek kiban̄ esibi. (1 Ubọọn̄ 22:19-22) Jioba ire ogwu ososo, ire, me mgbọ keyi, ọmọ ikakiweek ibe eji ekerọ inu kubọk ebi isoso. Kpan̄asi ikeya, ọmọ ikitatap ubọk inyi ebilene ebi ekasoge ebi ikitọbọ ebum inyi ọmọ ufuna ekọt ekerọ inu otatat. (Itọn̄ 113:6, 7) Me atikọ, Baibul ibe ke Jioba ore “ogwu òkitap ubọk” inyi eji. (Itọn̄ 27:9; Iburu 13:6) Ogwu Ubọọn̄ Debit itumu si ibe ke ire mije usikilek kè Jioba gaalek ke ọmọ okọt irọ otutuuk ikpele ikwaan̄ geelek ọmọ orọbe.—2 Sam 22:36.
it-2 245
Ataak
Jioba ikitele ibe “unye eyi Yọk” inu ikeme ebi imama ikọ ataak “inyi ema ekechieek ikọ ataak geelek” kpan̄asi mechieekbe me lek ata etip ofolek Jisọs Karais. (2 Tes 2:9-12) Onineen̄ yi ire eyi osisibi utoon̄ sa me lek inu orọrọ inyi Eyabu Ogwu Ubọọn̄ ebi Ijeren. Ebi nriran ataak mitumu inyi Eyabu ibe isi akọn̄ me lek ebi Ramot me agan̄ Giliadi, ke motim ikpan̄ ema. Ire, Mikaya ogwu nriran Jioba ilook ogọt mfufiat oborọn̄ itet ogọt. Ike Mikaya omun̄be me ilaak ọkpọchieen̄, Jioba itele ibe erumun̄ ge ikana “erumun̄ ofiaan̄” me otu otutuuk ebi nriran kè Eyabu. Eyi isibi ibe ke erumun̄ ya isa me unye kan̄ irọ ufuna ema ekatumu atikọ, etumu mkpọ ema me lek kiban̄ eweekbe itutumu melek mkpọ Eyabu oweekbe inọnọ me otu kiban̄. Ubọk geelek ibe mitaba ogọt ubọk me utọn̄, Eyabu ima ibe ekan̄ ataak esa efiaan̄ ọmọ mè isa ugwem kan̄ ikpe ewe.—1 Ubọọn̄ 22:1-38; 2 Mfuf 18.
Week Inu Unye Otu Ewe Okup Me Usem Awaji
w21.10 3 ¶4-6
Keke Ore Ata Ngwu-Nkom?
4 Me ota kan̄, Jioba ikayaka ime. Iraria Ilaija ibe isinyi Eyabu melek Jeseben etip eyi itip oyerebet. Ebekpakpan̄ otutuuk owot iman kiban̄ isan̄a kpai. Etip Ilaija itet Eyabu lek enenen! Me ekakpọge chieen̄, ogwu enerieen̄ ogwu ugumu ya, ‘osisiki lek kan̄.’—1 Ubọọn̄ 21:19-29.
5 Ikerere ibe Eyabu isiki lek me mgbọ ya, eru iyakabe irọ okijeen̄ ibe ke ikachubọk igwu ikom. Ikaweek isasan̄a Baali isan̄a me ido kan̄. Ọmọ si ikabieen̄ inye ibe eketọbọ ebum enyi Jioba. Eyabu ijeen̄ si ibe ke ọmọ ikachubọk inwene me ofifi ofifi oniin̄.
6 Me mgburudun̄, mgbọ Eyabu ogwenbe Jiosefat ata Ogwu Ubọọn̄ Juda ibe inigọọk ọmọ isi itim akọn̄ me lek ebi Siria, Jiosefat otutumu ibe mè ema edasi esi edo ogwu nriran Jioba. Me adasi mgbọ, Eyabu ikachieek me lek mije ikitumu ibe: “Îkaan̄ si ogwu enerieen̄ ge ogwu eji mêkọtbe ido ida [Jioba NW ] inan̄a me otu kan̄. Ire, emi ǹchacha ene ya, mije, ìkakiben ata nriran ìnyi emi, ìkire ijo ijo mgbọ geelek.” Ire, ema misi ido ogwu nriran Mikaya si. Ogwu nriran Awaji ya onyinyi Eyabu ijo etip si! Kpan̄asi Eyabu ogwu mkpikpak ya mogwube ikom mè ibeek ibe Jioba itele inyi ogọt, ọmọ otọtọp ogwu nriran ya itap me mkpọn. (1Ubọọn̄ 22:7-9,23,27) Ubọk geelek ibe ke Eyabu itap ogwu nriran ya me emen mkpọn, ikakọt igban nriran ya ibe ikarọ iso. Mgbọ Eyabu osibe akọn̄, ekpakpan̄ ogọt.—1 Ubọọn̄ 22:34-38.
AKỌP ONYAN̄ 24-30
INU UNYE OTU EWE OKUP ME USEM AWAJI | EBI UBỌỌN EYI ÒSO IBA 1-2
“Ata Akpat Ukot Eyi Inyinyi Ene Kpokpo”
w15 4/15 13 ¶15
Ike Ebi Ugane Ntitiin̄ Ekinyi Ebi Ofifi Ife Kpokpo Inyi Ekọt Emin Esoon̄
15 Mfufuk Ilaisia ogwu obọbọkọ irek kè Ilaija ikijeen̄ si ubọk ebi bọn ute ebirieen̄ ebekisa ijeen̄ ulibi me lek ebi ugane ntitiin̄ ikukup ifiin̄ me chereyi. Mgbọ Ilaija melek Ilaisia esibe isi ikpọ ebi nriran ikup me Jeriko, ema ene iba ejeje isi agba Okwaan̄ Jodan. Me ere ya, “Ilaija oneniwọọk ofọnti inyọn̄ kan̄, mè itet ikat, mè isa isulu mun̄ okwaan̄ ya. Mun̄ okwaan̄ ya otọtọbọ ibum iba.” Mgbọ ema ejebe me nchat ijọn̄ isaba okwaan̄ ya, ema ene iba ‘ekekije, mè ikikpa ukpatu.’ Ikpọk mbum ibe ke Ilaisia ikamun̄ lek kan̄ kubọk ogwu orọriọọn̄ otutuuk mkpọ isan̄a. Ilaisia ikakaan̄ otutuuk usem cha ogwu nte uwu kan̄ otumube me ejit mege Ilaija otelebe ogọt. Efet ogbolodom obeben Ilaija ibene ifo emen inyọn̄. Mgburudun̄ me agba okwaan̄ Jodan ya si, Ilaisia osasa ofọnti inyọn̄ kè Ilaija isulu mun̄ okwaan̄ ya mè itumu ibe, “Mọmọ [Jioba NW ], Awaji kè Ilaija ya?” Mun̄ ya otọtọbọ ibum iba si.—2 Ubọọn̄ 2:8-14.
w15 4/15 13 ¶16
Ike Ebi Ugane Ntitiin̄ Ekinyi Ebi Ofifi Ife Kpokpo Inyi Ekọt Emin Esoon̄
16 Ire omun̄ ibe ke adasi inu ukechieen̄ Ilaisia orọbe ire chieen̄ yaage me lek ota inu ukechieen̄ eyi Ilaija orọbe ni? Ijeje inwọn ibe eji ekeek mkpọ ofolek eya? Eyi ikijeen̄ ibe ke Ilaisia ikakpọkpọk imọnọ ibe ke ọmọ mokọt inwene ubọk irọ inu kan̄ mgbọ yaage mije ibe ke unye iyaka inikup me ubọk kan̄. Kpan̄asi ikeya, Ilaisia ijeen̄ ogwu nte uwu kan̄ ulibi ogbegbe sa me irọrọ si ikwaan̄ ike Ilaija orọbe, eyi orọrọ mè ofifi ebi nriran ogbo kan̄ ekup enye. (2 Ubọọn̄ 2:15) Ire, me mgburudun̄, me akọp acha gweregwen eyi Ilaisia orebe ogwu nriran, Jioba irọ ufuna ọmọ irọ owuwa ikwaan̄ ukechieen̄ igak echi Ilaija orọbe. Keke ore inu obokween̄ inan̄a me lek inu yi kubọk ogwu okikwekween̄ mkpọ me chereyi?
Week Inu Unye Otu Ewe Okup Me Usem Awaji
w05 8/1 9 ¶1
Ikpakpa Isibi Inu Okup Me Ikpa Ebi Ubọọn̄ Eyi Òso Iba
2:11—“Emen inyọn̄” eyi owa ke ‘efet ogbolodom oben Ilaija ifo’? Ikare akpabin inyọn̄ mè iyaka ire emen inyọn̄ ere Awaji melek ebi osat kan̄ ekiluk. (Ikan Òso Mgbọ Iba 4:19; Okwa Itọn̄ 11:4; Matiyu 6:9; 18:10) “Emen inyọn̄” eyi ebenbe Ilaija ifo ire emen efet ikike. (Okwa Itọn̄ 78:26; Matiyu 6:26) Ikpọk mbum ibe ke uji akọn̄ ya iben Ilaija itibi me lek efet isi ito me ofifi agba agan̄ linyọn̄ yi ere Ilaija oyakabe iluk ugwem si me oke mgbọ ya. Mgbọ acha acha orakabe, Ilaija ige ikpa iria ijet Jeyoram, ogwu ubọọn̄ Juda.—Mfufuk Eyi Òso Iba 21:1, 12-15.
AKỌP ONYAN̄ 31–AKỌP MÈ ONYAN̄ GE 6
INU UNYE OTU EWE OKUP ME USEM AWAJI | EBI UBỌỌN̄ EYI ÒSO IBA 3-4
“Ben Gwun̄ Kwun̄!”
w17.12 4 ¶7
“Nriọọn̄ Ibe Ke Mojomo Me Mkpa”
7 Òso njomo me mkpa iba egebe me emen Baibul ire eyi ogwu nriran Ilaisia ogwu obọkọ irek kè Ilaija orọbe. Ogwu enenwaan̄ ogwu Ijeren ge osisibi isi me Sunem ichili ubọk ikpọ Ilaisia chieen̄ me lek enenen. Awaji osasa me lek ogwu nriran ya ikpe ogwu enenwaan̄ ora ya melek ogwu olom oninin̄ ugane mkpukpe mè inyi ema gwun̄ enerieen̄. Mgbọ owuwa acha orakabe, gwun̄ ya okwukwu. Keek nu mbet ufieejit okup inyi ogwu uga. Ibọkọ unye me ubọk ogwu olom mè ije mkpọ oboso akọp ewuuk ije ita [19 miles (30 km)] isi igwen Ilaisia me inyọn̄ Ogoon̄ Kamen. Ilaisia oraria Geyaji ogwu ikwaan̄ kan̄ ibe ije me isi kiban̄ ifo Sunem. Ire, Geyaji ikakọt ijomo gwun̄ ya me mkpa. Ikafifiin̄, nga gwun̄ ya melek Ilaisia erere uwu ya.—2 Ubọọn̄ 4:8-31.
w17.12 4 ¶8
“Nriọọn̄ Ibe Ke Mojomo Me Mkpa”
8 Mgbọ Ilaisia omun̄be nkwukwu gwun̄ ya me emen uwu ya me Sunem, irariaak uriaak. Me oniin̄ okup uyeke uyeke, gwun̄ okwukwu ya ojojomo mè iyaka inigọọk ogwu uga, ogwu oyaka ikibele ejit me mgbọ keyi iluk! (Fuk Ebi Ubọọn̄ Eyi Òso Iba 4:32-37.) Mokọt ire ibe ke ogwu enenwaan̄ Sunem ya ikeek uriaak Ana ogwu owuwulek ire ora oriaakbe. Me mgbọ isabe Samien inu ibe inisi ikwaan̄ me uwu mbuban, Ana itumu ibe: ‘Jioba ìkekisa ene itap me Udọn̄ ufuun̄, mè òsan̄a si ene me Udọn̄ ufuun̄.’ (1 Sam 2:6) Me atikọ, Jioba ijomo gwun̄ enerieen̄ ya me Sunem isasa ijeen̄ ibe ke Ọmọ ikaan̄ unye isasa ijomo ene me mkpa.
Week Inu Unye Otu Ewe Okup Me Usem Awaji
it-2 697 ¶2
Ogwu Nriran
“Ebi Otu Ogbo Ebi Nriran.” Ike ikpa ekigwen Gesenius’ Hebrew Grammar okpabe (Oxford, 1952, p. 418), usem Iburu ben (orere, gwun̄ ogwu) mè iyaka ire benehʹ (orere, bọn ebi) mokọt isibi “ogwu ogọgọọk ikup me emen ogbo ge (mokọt ire ebi ama ge mè iyaka ire mbet ebi ife ge).” (Kpọ si Neyem 3:8, ere echakbe otu me lek “ene ge me lek ebi ìkirom aran̄ utop olu” eyi osisibi si “ogwu otu ogbo ebi ìkirom aran̄ utop olu.”) “Ebi otu ogbo ebi nriran” mokọt ikijeen̄ mbet ntọ-ubọk okup isa inyi ebi ikiben nriran mè iyaka ire, ntitiin̄ eyi ogbaan̄ ikpulu ebi nriran. Ekpa mkpọ ofolek urum ebi nriran ikup ikeya ibe ire ebi ikup me Beten, Jeriko, melek Giligan. (2 Ubọọn̄ 2:3, 5; 4:38; kpọ si 1 Sam 10:5, 10.) Samien ikpọ chieen̄ me lek otu ogbo ebi nriran ge me Rama (1 Sam 19:19, 20), ibet lek Ilaisia ikaan̄ mbet lek irek keya si me mgbọ eyi kan̄. (2 Ubọọn̄ 4:38; 6:1-3; kpọ si 1 Ubọọn̄ 18:13.) Eyi Baibul otumube ibe ke ema minama ere ebeluk mè ifọọk si mkpọ ikwaan̄, mokọt isibe ibe ke ema eluluk mfufet ugwem. Ikerere ibe ke ema mikigbaan̄ iluk mè ikigbaan̄ irie inorie, ema ge ge mekọt ikikaan̄ ikwaan̄ eyi isisibi isi iben nriran.—1 Ubọọn̄ 20:35-42; 2 Ubọọn̄ 4:1, 2, 39; 6:1-7; 9:1, 2.