ESTER

1 Tüfachi nütram rupai ti lonco ülmen Asuero ñi antü mu,* tüfa tati Asuero ngünenielu 127 troquiñ mapu. Ngüneniefui India mapu püle puulu Etiopía mapu mu.* 2 Feichi mu, ti lonco ülmen Asuero ngüneniefui ti nehuen-ngechi ülmen ruca Susa huaria mu.* 3 Fei 3 tripantu yenielu tañi ngünenieel, pepicalelfi quiñe fiesta com tañi pu principe ca tañi pu cüdaufe. Tañi adquiñ mu mülefui Persia ca Media ñi pu loncolechi soltau, pu yamfal huentru* ca pu principe ti troquiñ mapu meu. 4 Cafei fentren antü pengelelfi engün falinque fillem nielu tañi fütra gobierno, ca pengeli tañi nehuen-ngen ca tañi afmatufalngen. Tañi femün 180 antü alüñmai. 5 Rupalu feichi antü, ti lonco ülmen 7 antü fiestai lepün püle* ti ayüfalchi lof mülelu tañi ruca mu. Pepicalelfi ti fiesta com pu mülelu ti nehuen-ngechi ülmen ruca Susa huaria mu, pu doi falinque che ca pu müte falin chengenolu. 6 Mülefui cortina deumangelu lino meu, cüme algodon ca callfü pañu, ca pürolei cüme ngürecalechi cordon, cordon coñol cal* deumangelu ca trarilerquei plata yihul,* ca mülerquei marmol orcon.* Cafei mülefui fütraque huancu oro ca plata deumangelu, ca mülefui huente quelü cura mu, lig marmol,* llanca ca curü marmol.

7 Serfingequefui pulcu oro copa meu,* fei caquerumei quisuque copa. Rume fentren pulcu mülefui ti ülmen ruca mu. Ti lonco ülmen müten hulafui femngechi fentren pulcu. 8 Ti lonco ülmen ca pu falin huentru cüdaulu ülmen ruca mu feipingün pu che ñi putual* tunte* tañi ayüel, feimu feichi mu feipingelafui ta che tunte tañi putual, chumngechi huercüi ti lonco ülmen.

9 Cafei ti lonco ülmen Asuero ñi ruca mu, ti ülmen domo, Vasti pingelu, ca pepicalelfi quiñe fiesta ti pu domo.

10 Ti 7 antü mu, ayüucülefui ti lonco ülmen ñi piuque pulcu ñi duam mu, fei nütramcalelfi tañi pu quelluqueteu, 7 falin huentru cüdaulu tañi ruca mu. Tüfa tañi üi engün: Mehumán, Biztá, Harboná, Bigtá, Abagtá, Zetar ca Carcás. 11 Fei huercüfi engün ñi cüpalelngeal ti ülmen domo Vasti, ca huercüi ñi yenieal tañi adngechi* munulonco tañi pengelelafiel pu che ca tañi pu principe tañi cüme adngen. Tüfachi domo rume cüme adngei. 12 Huelu fentren rupa ti ülmen domo Vasti pilai ñi allcütuafiel pu falin huentru ñi huercüel ti lonco ülmen, feiti pu cüdaulu ülmen ruca mu. Feimu nüngai ti lonco ülmen, rumeñma illcui.*

13 Fei ti lonco ülmen ramtufi pu quim huentru cüme quimlu chumngechi norümngetui femngechi dungu cuifi. (Feichi mu com pu adümquelu ley dungu ca juicio dungu ngüneduamquefui chem ñi rupan ti lonco ülmen. 14 Tañi pu doi manelfal huentru fei ta Carsená, Setar, Admatá, Tarsis, Meres, Marsená ca Memucán. Tüfachi 7 principe Persia ca Media mu tuhui, pemequefuingün ti lonco ülmen ca doi falin cüdau niefuingün gobierno mu). 15 Ti lonco ülmen ramtufi engün: “Chumngechi feipilei ti ley, ¿chem mülei tañi femngeal ti ülmen domo Vasti? Fei allcütulafi pu falin huentru ñi huercüel ti lonco ülmen, feiti pu cüdaulu ülmen ruca mu”.

16 Ti lonco ülmen ca pu principe ñi adquiñ mu, Memucán feipi: “Ñi femün ti ülmen domo Vasti huesalcafi ti lonco ülmen, huelu ca huesalcafi com pu principe ca pu che mülelu com ti troquiñ mapu ñi ngünenieel ti lonco ülmen Asuero. 17 Com pu domo quimle ñi femün ti ülmen domo, yamhuelayafi tañi pu füta ca feipiaingün: ‘Ti lonco ülmen Asuero huercüi ñi cüpalelngeal ti ülmen domo Vasti, huelu pilai ñi allcütuaeteu’. 18 Fachantü müten pu princesa mülelu Persia ca Media mapu mu, quimle engün ñi femün ti ülmen domo, ca nütramcalelafingün tañi pu füta, ti lonco ülmen ñi pu principe. Tüfachi dungu ñi duam mu, ngehuelayai yamuhun ca illculeai pu che. 19 Feimu cümelu troquifile ti lonco ülmen, entupe quiñe huercün dungu Vasti ñi peufaluuhuenoal ti lonco ülmen Asuero ñi adquiñ mu. Tüfa huirintucungepe Persia ca Media ñi ley dungu mu, tüfachi ley pepi catrütungequelai. Cafei ti lonco ülmen dullipe quiñe doi cüme ülmen domo Vasti mu. 20 Fei com tañi gobierno mu allcüngele ti lonco ülmen ñi huercün dungu, com pu domo yamafi tañi füta. Femngechi femai pu doi falinque che ca pu müte falin chengenolu”.

21 Ti lonco ülmen ca pu principe rume ayüfi tüfachi dungu, feimu ti lonco ülmen femi ñi feipin Memucán. 22 Cafei huercüi carta com ti troquiñ mapu tañi ngünenieel, huercülelfi carta quisuque troquiñ mapu chumngechi tañi huirintucuel pu che fei mu ca huercülelfi carta quisuque troquiñche tañi quehun dungun mu. Ti carta huercüi tañi ñidol* troquingeal pu füta quisuque tañi ruca mu ca tañi dungungeal ti quehun ñi dunguquen ti füta ñi troquiñche.

2 Fei hula illcuhuelai* ti lonco ülmen Asuero, huelu ca huiño raquiduami ñi femün Vasti ca chem tañi dulliel tañi castigayafiel. 2 Cafei ti lonco ülmen tañi pu quelluqueteu feipieyu: “Lonco ülmen, duamfali tami quintulelngeal cüme adngechi* üllchaque domo.* 3 Com ti troquiñ mapu mu tami ngünenieel, ti lonco ülmen dullipe huentru tañi trahulafiel com pu cüme adngechi üllchaque domo, mülepe engün pu domo ñi ruca mu mülelu ti nehuen-ngechi ülmen ruca Susa huaria mu. Fei Hegái, ti huentru cüdahuelfilu ti lonco ülmen* ca cuñiutucuquefilu pu domo, mülei ñi elfalcünulelngeal tüfachi pu domo. Cafei elungepe pu domo com tañi duamnieel ñi doi cüme adngeal tañi cuerpo.* 4 Fei hula ülmen domongeai ti üllcha ñi doi ayüel ti lonco ülmen, fei Vasti ülmen domongehuelayai”. Ti lonco ülmen ayüfi tañi feipingeel, fei inafi ti ngülam.

5 Feichi mu, ti nehuen-ngechi ülmen ruca Susa huaria mu mülerquefui quiñe judio huentru, Mardoqueo pingei, tüfa ta Jaír ñi fotüm, Simeí ñi fotüm, Quis ñi fotüm, tüfa quiñe Benjamín che. 6 Tüfachi huentru ca entungei Jerusalén mu quiñentrür caquelu pu che ca Jeconías,* Judá ñi lonco ülmen. Cuifi Nabucodonosor, Babilonia ñi lonco ülmen, camapu yefi ta Jeconías. 7 Mardoqueo cuidaquefui tañi prima* Hadassá,* tüfa ta Ester. Fei cuñifallcülefui. Ti üllcha domo rume cüme adngefui. Lalu tañi chau ca tañi ñuque, Mardoqueo tañi ñahue reque tremümfi ta Ester. 8 Quimngelu chem tañi huercüel ti lonco ülmen ca tañi ley dungu, yengei fentren üllchaque domo ti nehuen-ngechi ülmen ruca Susa huaria mu ca elfalcünulelngei ta Hegái, ti huentru cuñiutucuquefilu pu domo. Ca yengei ta Ester ti lonco ülmen ñi ruca mu, fei Hegái cuñiutucueyu.

9 Ti üllcha domo ayühuelfi ta Hegái, ca Hegái füreneeyu.* Feica müten com adcünui ñi elungeal chem tañi duamnieel tañi doi cüme adngeal* ca tañi elungeal cümeque iyael. Ca huercüi ñi quelluaeteu 7 doi cümeque domo cüdaulu ti lonco ülmen ñi ruca mu. Fei hula yefi ta Ester ca pu domo tañi cüdahuelqueteu ti doi cüme mülehue mülelu pu domo ñi ruca mu. 10 Ester chem no rume feipilai ineingen tañi pu che ca tañi pu pariente. Mardoqueo deu feipicünueyu ñi nütramcanoafiel inei no rume tüfachi dungu. 11 Fill antü Mardoqueo rupaquefui itrotripa ti lepün* mülelu pu domo ñi ruca mu, ayüfui ñi quimal tañi chumlen Ester ca chem tañi rupaquen.

12 Quisuque üllchaque domo mülefui ñi pemeafiel ti lonco ülmen Asuero. Huelu petu ñi amunon, quisuque domo 12 cüyen mu elungequefui chem tañi duamnieel tañi doi cüme adngeal.* Fei 6 cüyen mu tuculelngequefui mirra aceite,* cafei cangelu 6 cüyen mu tuculelngequefui aceite balsamico* ca fillque crema. 13 Rupalu tüfa, ti üllcha domo deu pepicaucülefui ñi pemeafiel ti lonco ülmen. Pu üllcha domo tripaquefui pu domo ñi ruca mu, fei ñi amual ti lonco ülmen ñi ruca mu, feichi mu elungequefui chem tañi pediel. 14 Nagantülu, ti üllcha conpuquefui ti lonco ülmen ñi ruca mu, fei pulihuen mu tripaquetui ca amuquetui pu domo ñi cangelu ruca. Saasgaz, ti huentru cüdahuelfilu ti lonco ülmen* ca cuñiutucuquefilu pu cangelu domo,* elfalcünungei tüfachi ruca. Ti lonco ülmen rume ayüfile ti üllcha, acordale tañi üi ca cüpape pifalngele, fei hula huiño conpuafui. Huelu femnole, ti üllcha ca huiño conpuquelafui cheu ñi mülen ti lonco ülmen.

15 Fei hula Ester mülefui ñi pemeafiel ti lonco ülmen, huelu re pedifi chem tañi feipieteu Hegái. Ester fei ta Abihail ñi ñahue, Abihail fei ta Mardoqueo ñi malle,* Mardoqueo ñahue reque tremümfi ta Ester. Hegái cüdahuelfi ti lonco ülmen* ca cuñiutucuquefi pu domo. Com feichi antü mu Ester ayühuelfi com pu che tañi peeteu. 16 Ti lonco ülmen Asuero yenielu 7 tripantu tañi ngünenieel, feichi 10 cüyen, tüfa ta tebet pingechi cüyen mu,* yengei ta Ester ülmen ruca mu, cheu ñi mülen ti lonco ülmen. 17 Ti lonco ülmen doi piuqueyerpufi ta Ester com caquelu pu domo meu. Pu caquelu üllchaque domo mu, ti lonco ülmen doi fürenefi ta Ester ca saquifi.* Feimu tuculelfi quiñe adngechi munulonco ca ülmen domocünufi chumngechi ñi felefel Vasti. 18 Ti lonco ülmen pepicalelfi quiñe fütra fiesta com tañi pu principe ca tañi pu cüdaufe, tüfa ta Ester ñi fiesta. Cafei fill dungu mu perdonafi pu che* mülelu fillque troquiñ mapu meu ca hulmequefui regalo. Ti lonco ülmen müten hulafui femngechi fentren regalo.

19 Ca quiñe rupa trahulngelu üllchaque domo, Mardoqueo anülefui puerta püle ti lonco ülmen ñi ruca mu. 20 Ester chem no rume feipilafui ineingen tañi pu pariente ca tañi pu che, chumngechi tañi feipieteu Mardoqueo. Ester amulei ñi inaniefiel Mardoqueo ñi feipin chumngechi tañi femquefel cuidaniengelu.

21 Mardoqueo anülequefui puerta püle ti lonco ülmen ñi ruca mu, huelu feichi mu Bigtán ca Teres illcuingu ca adcünuingu ñi langümafiel ti lonco ülmen Asuero. Tüfa engu falin huentrungefui, cüdauquefui ülmen ruca mu ca cuidaquefuingu puerta. 22 Mardoqueo quimlu, feica müten feipifi tati ülmen domo Ester. Ca Mardoqueo tañi üi mu Ester feipifi tati lonco ülmen. 23 Fei ngüneduamngei ti dungu ca rupachi antü mu quimngerpui tañi rüfngen, feimu ti 2 huentru pültrücünungei orcon mamüll mu.* Ti lifru nielu chem ñi rupan feichi mu huirintucungei tüfachi dungu ti lonco ülmen ñi adquiñ mu.

3 Rupalu tüfachi dungu, ti lonco ülmen Asuero elufi ta Hamán ñi doi falin huentrungeal ca elufi doi autoridad com caquelu principe mu. Hamán fei ta Hamedata ñi fotüm, ti Agag che. 2 Puerta püle ti lonco ülmen ñi ruca mu mülerquefui che cüdaulu tüfachi ruca mu. Com engün lucutunagingün ca pochongnagingün* Hamán tañi adquiñ mu, chumngechi huercüi ti lonco ülmen. Huelu Mardoqueo pilai ñi lucutunagal ca pochongnagal. 3 Feimu pu huentru cüdaulu ülmen ruca mu ca mülequefulu puerta püle ti lonco ülmen ñi ruca meu, feipifingün ta Mardoqueo: “¿Chumngelu* inalaimi ti lonco ülmen ñi huercün dungu?”. 4 Fill antü ca femngechi feipifingün, huelu Mardoqueo pilai ñi inayal tañi feipin engün. Feimu feipifingün ta Hamán tañi quimal chem femngeai Mardoqueo tañi femün mu. Fei Mardoqueo deu feipieyu engün tañi judio chengen.

5 Hamán rume illcui* ngüneduamlu Mardoqueo ñi lucutunagnon ca tañi pochongnagnon tañi adquiñ mu. 6 Hamán ca feipingei ineingen Mardoqueo tañi pu che, feimu ayüfui tañi langümafiel. Huelu feica müten no, ca eluhui ñi raquiduamal chumngechi langümafiel com pu judio mülelu com Asuero tañi ngünenieel mu. Ayüfui ñi langümafiel com Mardoqueo ñi troquiñche.

7 Feimu ti lonco ülmen Asuero yenielu 12 tripantu tañi ngünenieel, ti hunen cüyen, nisan pingechi cüyen mu,* Hamán tañi adquiñ mu sortiaingün* tañi quimngeal chem antü ca chem cüyen tañi femngechi femal. Fei dullingei ti 12 cüyen, tüfa ta adar pingechi cüyen.* 8 Fei hula Hamán feipifi ti lonco ülmen Asuero: “Com ti troquiñ mapu mu tami ngünenieel, huall püle mülei quiñe troquiñche, ca tañi ley engün trürlai caquelu troquiñche ñi ley mu. Fei engün inaquelai ti lonco ülmen ñi ley, feimu cümelai tati lonco ülmen ñi elufiel cüme felen engün. 9 Cümelu troquifile ti lonco ülmen, huirintucungepe quiñe huercün dungu tañi apümcangeal tüfachi pu che. Iñche eluafiñ pu loncolelu 342 mil kilo* plata tañi ngülümngeal cheu ñi mülen ti lonco ülmen ñi plata”.

10 Fei hula ti lonco ülmen entui tañi yihul cuhu* ca elufi ta Hamán, tüfa pu judio ñi caiñe, Hamedata ñi fotüm, ti Agag che. 11 Ti lonco ülmen feipifi ta Hamán: “Feula eimingeai ti plata ca tati pu che. Femafimi engün chem doi cümelu tami troquifiel”. 12 Feimu ti 13 antü hunen cüyen mu cüpape feipingei ti lonco ülmen ñi pu secretario. Tüfa engün huirintucuingün com ñi huercüfiel Hamán tati lonco ülmen ñi pu satrapa,* fillque troquiñ mapu ñi pu gobernador ca quisuque troquiñche ñi pu principe. Huirintuculelfingün quisuque troquiñ mapu chumngechi ñi huirintucuel pu che fei mu ca quisuque troquiñche tañi quehun dungun mu. Com huirintucungei tati lonco ülmen Asuero ñi üi mu ca tati lonco ülmen ñi yihul cuhu mu tucungei ti sello.

13 Fei hula mandangei huerquen com ti troquiñ mapu ñi ngünenieel ti lonco ülmen, fei yefingün ti carta. Feiti carta mu huercüngei ñi langümngeal, apümcangeal ca tañi ngehuenoal com pu judio, pu huechequeche, pu fütaqueche, pu domo ca pu pichiqueche. Mülefui ñi femngeal 1 antü mu müten, feiti 13 antü 12 cüyen mu, tüfa ta adar pingechi cüyen. Ti carta ca huercüngei ñi müntuñmangeal* tañi chemcün.* 14 Quisuque troquiñ mapu mu mülefui ñi quimeltungeal chem pilen ti huirintucun, fei ley reque ñi troquingeal. Ca mülefui ñi huldungulelngeal com pu che, femngechi ñi pepicaucüleal feichi antü. 15 Pu huerquen matu tripaingün chumngechi huercüi ti lonco ülmen. Entungei ti ley ti nehuen-ngechi ülmen ruca Susa huaria mu. Fei hula ti lonco ülmen ca Hamán anücünuhuingu ñi putual,* huelu Susa huaria mu pu che hueluraquiduamcülehuei.

4 Mardoqueo quimlu com ti dungu ñi rupan, huichafcai* ñi tacun, tucui sacu tacun ca tucui trufquen huente tañi lonco mu. Fei hula huirarcülen miyahui huaria püle fente tañi hueñancülen. 2 Huelu puhui müten puerta püle ti lonco ülmen ñi ruca mu. Inei no rume conpulayafui feichi puerta püle sacu tacun tucutuucülele. 3 Fei fillque troquiñ mapu quimelelngelu ti lonco ülmen ñi huercün dungu, pu judio rume hueñancüingün, ngüñüluhuingün,* ngümaingün ca fente tañi cutrancahun huiraringün. Fentren engün tranacünuhui huente sacu tacun ca trufquen mu. 4 Pu domo ca pu huentru cüdahuelquefilu ta Ester* conpuingün ca feipifingün tati ülmen domo Ester chem ñi rupamequen. Ester rume raquiduami ca huercülelfi tacun ta Mardoqueo, femngechi ñi entual tañi sacu tacun. Huelu Mardoqueo pilai ñi llohual. 5 Fei Ester mütrümfi* ta Hatac ca feipifi ñi ramtuafiel ta Mardoqueo chem ñi rupamequen. Ti lonco ülmen dullirquefui ta Hatac* ñi cüdahuelafiel ta Ester.

6 Feimu Hatac amui ñi quintuafiel ta Mardoqueo ti huaria ñi plaza mülelu itrotripa puerta püle ti lonco ülmen ñi ruca. 7 Fei Mardoqueo feipieyu com ti dungu tañi rupamequen. Ca nütramcaleyu chem ñi feipicünuel Hamán, tunten* plata culliafi ti lonco ülmen* tañi apümcangeal pu judio. 8 Cafei Mardoqueo elufi ta Hatac quiñe huirintucun nielu ti ley dungu entungelu Susa huaria mu, tüfa feipilei ñi apümcangeal pu judio. Hatac mülefui ñi pengelelafiel ca feipiafiel ta Ester ñi chem pilen ti huirintucun. Cafei feipifalfi ta Ester ñi pemeafiel ti lonco ülmen ca ñi llellipuñmayafiel tañi troquiñche, femngechi ñi cutranpiuqueyengeal.

9 Fei hula Hatac huiñotui cheu ñi mülen Ester ca feipifi chem ñi feipin ta Mardoqueo. 10 Fei Ester feipifi ta Hatac ñi feipiafiel ta Mardoqueo tüfachi dungu: 11 “Com pu che cüdahuelfilu ti lonco ülmen ca pu che mülelu ti lonco ülmen tañi fillque troquiñ mapu mu quimnieingün ñi mülen quiñe ley müten com chengealu, tüfa feipilei chem huentru ca domo conpule ti lonco ülmen ñi pichi lepün püle,* fei ñi mütrümngenon, mülei ñi layal. Huelu ti lonco ülmen fampuhulfile tañi oro retrü, langümngelayai. Feula deu rupai 30 antü, ca ti lonco ülmen cüpape pilaeneu”.

12 Fei Mardoqueo quimlu ñi feipin Ester, 13 huiñoldungueyu:* “Raquiduamlayaimi tami mülen ülmen ruca mu doi cüme tripayaimi caquelu judio mu ca mongetripayaimi. 14 Huelu feula dungunolmi, chumngechi rume pu judio quellungeai ca montulngeai, huelu eimi ca tami familia layaimün. Cafei, ¿tüfachi dungu mu peno ülmen domongerpuimi?”.

15 Feimu Ester huiñoldungufi ta Mardoqueo: 16 “Amunge, trahulfinge com pu judio mülelu Susa huaria mu ca ngüñüluhuaimün iñche tañi duam mu. Fei 3 antü ca 3 pun ilayaimün ca putulayaimün.* Iñche ca tañi pu domo ñi cüdahuelqueteu ca ngüñüluhuaiñ. Fei hula pemeafiñ ti lonco ülmen, ti ley feipilu rume tañi femnoal. Duamfalngele ñi layal, layan müten”. 17 Feimu Mardoqueo amutui ca femi com tañi feipieteu Ester.

5 Ti 3 antü mu, Ester tucui tañi ülmen tacun ca huitracünuhui ti pichi lepün püle* mülelu itrotripa ti lonco ülmen ñi ruca mu. Feichi mu ti lonco ülmen anülefui tañi ülmen huancu mülelu tañi ruca mu, itrotripa ti conhue püle. 2 Ti lonco ülmen pefilu müten ti ülmen domo Ester lepün püle, ayühui ca fampuhulelfi tañi oro retrü tañi nünieel. Ester fülconpui* ca topañmafi ñi huechuñ retrü.

3 Ti lonco ülmen feipi: “Ülmen domo Ester, ¿chem dungu mülei? ¿Chem ayüqueimi tami elungeal? Feipien ca eluayu. ¡Rangiñ tañi ngünenieel eluafeyu llemai!”. 4 Ester feipieyu: “Cümelu troquifile ti lonco ülmen, ayüafun ñi cüpayal fachantü ti lonco ülmen ca Hamán. Iñche pepican fentren cümeque iyael tami püramyengeal”. 5 Feimu ti lonco ülmen feipifi tañi pu cüdaufe: “Feipiafimün ta Hamán ñi matu cüpayal, chumngechi feipi Ester”. Fei ti lonco ülmen ca Hamán amuingu ñi imeal tati cümeque iyael ñi pepicael Ester.

6 Fei hula, petu pulcutulu,* ti lonco ülmen feipifi ta Ester: “¿Chem duamnieimi? Feipien, iñche eluayu. ¿Chem ayüqueimi tami elungeal? ¡Rangiñ tañi ngünenieel eluafeyu llemai!”. 7 Ester feipieyu: “Tüfa tañi ayünieel: 8 ti lonco ülmen füreneeli ca cümelu troquifile ti lonco ülmen iñche ñi elungeal tañi pediel, hule cüpape ti lonco ülmen ca Hamán. Iñche pepicayan cümeque iyael tami püramyengeal. Fei hule huiñoldungulelafiñ* ti lonco ülmen”.

9 Feichi antü, Hamán ayühunquechi amutui, rume ayühui tañi piuque. Huelu pefi ta Mardoqueo puerta püle ti lonco ülmen ñi ruca mu ca ngüneduami ñi huitrapüranon ca tañi llicanoeteu, feimu Hamán rume illcui* Mardoqueo ñi duam mu. 10 Huelu chumlai rume, fei amutui tañi ruca mu. Fei hula cüpamün feipifalfi tañi pu hueni ca tañi domo Zeres. 11 Hamán eluhui ñi mallmahual tañi nien fentren falinque fillem, com tañi pu fotüm ñi nieel, cafei mallmahui ti lonco ülmen tañi elueteu doi autoridad com caquelu principe ca tañi pu cüdaufe mu.

12 Hamán ca feipi: “Feica müten no, ti ülmen domo Ester ca mangeleneu* ñi compañafiel ti lonco ülmen, fei icünun cümeque iyael ñi pepicael. Hule ca mangelngen ñi müleal Ester ca ti lonco ülmen engu. 13 Huelu peniefili ti judio huentru Mardoqueo anülelu puerta püle ti lonco ülmen ñi ruca mu, ayüucülelayai tañi piuque”. 14 Feimu tañi domo Zeres ca com tañi pu hueni feipieyu: “Huercünge ñi huitrañpüramngeal quiñe orcon mamüll* 22 metro* alüpüralu. Fei pulihuen feipiafimi ti lonco ülmen ñi pültrücünungeal Mardoqueo fei mu. Fei hula amutunge ca ayühunquechi imeaimi quiñentrür ti lonco ülmen engu”. Hamán cümelu troquifi ñi feipin engün ca huercüi ñi huitrañpüramngeal ti orcon mamüll.

6 Feichi pun ti lonco ülmen pepi umautulai.* Feimu huercüi ñi cüpalelngeal ca tañi papeltulelngeal ti lifru nielu chem ñi rupan feichi mu. 2 Ti lifru mu huirintuculei Mardoqueo ñi dalluntucufiel Bigtana ca Teres. Tüfa engu falin huentrungefui, cüdauquefui ülmen ruca mu, cuidaquefuingu puerta ca adcünuingu chumngechi ñi langümafiel ti lonco ülmen Asuero. 3 Fei hula ti lonco ülmen feipi: “¿Chumngechi saquingei ca cümelcangei ta Mardoqueo tañi femün mu?”. “Chumngelai rume” pieyu tañi pu quelluqueteu.

4 Fei hula ti lonco ülmen ramtui: “¿Inei am mülei lepün mu?”.* Hamán deu conpui doi huecun mülechi lepün ti lonco ülmen ñi ruca mu. Ayüfui ñi feipiafiel ti lonco ülmen tañi pültrücünungeal ta Mardoqueo. Deu huercüfalfui ñi huitrañpüramngeal ti orcon mamüll* tañi femngechi femngeal. 5 Feimu ti lonco ülmen tañi pu quelluqueteu feipieyu: “Hamán ta mülei lepün mu”. Fei ti lonco ülmen huercüi: “Conpange piafimün”.

6 Fei conpulu Hamán, ti lonco ülmen feipieyu: “Ti lonco ülmen cüpa saquifile quiñe huentru, ¿chem mülei tañi femngeal?”. Feica müten Hamán raquiduami: “¿Mülepei mai ca che ti lonco ülmen ñi cüpa saquifiel? Iñche müten llemai”. 7 Feimu Hamán feipi: “Ti lonco ülmen cüpa saquifile quiñe che, 8 cüpalngepe ülmen tacun ñi tucutuuquen ti lonco ülmen ca quiñe cahuellu cüme adngelu* tañi lonco, quiñe cahuellu ñi püracahuellniefiel ti lonco ülmen. 9 Cafei quiñe doi falin principe nielu ti lonco ülmen quintupe ti tacun ca ti cahuellu. Feichi huentru ti lonco ülmen ñi cüpa saquifiel mülei ñi tucutungeal ca yengeal cahuellu mu ti huaria ñi plaza püle. Fei hula feichi huentru ñi adquiñ mu mülei ñi huldungungeal: ‘¡Femngechi femngequei ti huentru ti lonco ülmen ñi cüpa saquifiel!’”. 10 Feica müten ti lonco ülmen huercüfi ta Hamán: “¡Matuquelnge! Yemenge ti tacun ca ti cahuellu. Com tüfa femafimi ta Mardoqueo, ti judio huentru anülelu puerta püle ti lonco ülmen ñi ruca mu. Com tami feipin femnge”.

11 Fei Hamán yemefi ti tacun ca ti cahuellu, tucutufi ta Mardoqueo, cahuellu mu yefi ti huaria ñi plaza püle ca huldungui tañi adquiñ mu: “¡Femngechi femngequei ti huentru ti lonco ülmen ñi cüpa saquifiel!”. 12 Rupalu tüfa, Mardoqueo huiñotui ti puerta püle ti lonco ülmen ñi ruca mu. Huelu Hamán matu amutui tañi ruca mu, tacucünui tañi lonco fente tañi huesa duamcülen ca tañi yehuelen. 13 Hamán nütramcalelfi tañi domo Zeres ca com tañi pu hueni chem tañi rupan. Fei hula tañi pu ngülamtufe* ca Zeres feipieyu: “Feula Mardoqueo eluhui tami huehuaeteu. Tañi judiongen mu, hueulayafimi. Rüfcünu, eimi ta hueungeaimi”.

14 Fei engün petu nütramcafilu ta Hamán, acuingün pu falin huentru cüdaulu ti lonco ülmen ñi ruca mu. Feica müten yengei ta Hamán ñi imeal cümeque iyael pepicalu Ester.

7 Fei ti lonco ülmen ca Hamán puhuingu cheu ñi pepicacünuel cümeque iyael ti ülmen domo Ester. 2 Ti 2 antü mu, petu pulcutumequelu, ti lonco ülmen ca huiño ramtufi ta Ester: “Ülmen domo Ester, ¿chem ayünieimi? Feipien ca eluayu. ¿Chem ayünieimi tami elungeal? ¡Rangiñ tañi ngünenieel eluafeyu llemai!”. 3 Ti ülmen domo Ester huiñoldungui:* “Ahuem, lonco ülmen, eimi füreneeli ca tañi feipin cümelu troquifilmi, llellipueyu, montulen tañi mongen ca tañi troquiñche ñi mongen. 4 Tañi troquiñche ca iñche fendengeiñ taiñ langümngeal, taiñ apümcangeal ca taiñ ngehuenoal. Fendengefuliyiñ taiñ esclavo ca esclavangeal, dungulayafun. Huelu tüfachi huesa dungu cümelai, fei huesalcangeafui ti lonco ülmen”.

5 Feimu ti lonco ülmen Asuero feipifi ti ülmen domo Ester: “¡¿Inei ayüi ñi femal tüfa?! ¡¿Cheu mülei?!”. 6 Ester huiñoldungueyu: “Taiñ caiñe fei ta Hamán, tüfachi huesa huentru”.

Fei Hamán rume llicafi ti lonco ülmen ca tati ülmen domo. 7 Fei hula ti lonco ülmen huitrapürai, illculen* tripai cheu tañi pulcutumequen ca amui ti ayüfalchi lof mülelu ti ülmen ruca mu. Fei Hamán ngüneduami ti lonco ülmen ñi castigayaeteu, feimu huitrapürai tañi llellipuafiel ti ülmen domo Ester tañi cutranpiuqueyeaeteu. 8 Ti lonco ülmen tripatui ti ayüfalchi lof mülelu ülmen ruca mu tañi huiñotual cheu tañi pulcutumequen, fei hula ngüneduami Hamán ñi ütrüfnacümuhun huente ti fütra huancu cheu ñi mülen Ester. Feimu huirari: “¡¿Chummequei tüfachi huentru?! ¡¿Nüntucayafi ti ülmen domo iñche tañi ruca mu?!”. Ti lonco ülmen feipilu müten tüfachi dungu, fei tacuñmangei Hamán tañi ange. 9 Fei Harboná, quiñe falin huentru cüdauquelu ülmen ruca mu, feipi: “Hamán ca huitrañpürami quiñe orcon mamüll* ñi pültrücünungeal ta Mardoqueo, tüfachi huentru tañi feipin mu montulfi ti lonco ülmen. Ti orcon mamüll mülei Hamán tañi ruca mu ca 22 metro* alüpürai”. Ti lonco ülmen huercüi: “Pültrücünuafimün fei mu”. 10 Feimu feichi orcon mamüll mu cheu ñi pültrücünungeafel Mardoqueo pültrücünungei ta Hamán. Fei hula illcuhuelai ti lonco ülmen.

8 Feichi antü mu, ti lonco ülmen Asuero elufi ti ülmen domo Ester com tati chemcün* ñi niefel Hamán, pu judio ñi caiñe. Ester quimfalcünui ñi parienteyefiel ta Mardoqueo, feimu Mardoqueo pemefi ti lonco ülmen. 2 Fei hula ti lonco ülmen entui ti yihul cuhu* tañi müntuñmafiel* ta Hamán, fei elufi ta Mardoqueo. Ester elfalcünufi ta Mardoqueo com tati chemcün ñi niefel ta Hamán.

3 Ester ca huiño nütramcafi tati lonco ülmen. Pochongnagi* ti lonco ülmen tañi namun püle, fei ngümalen ngillatufi ñi norümal ti huesa dungu ñi femün Hamán, ti Agag che, ca tañi apümcangenoal pu judio chumngechi ñi adcünuel Hamán. 4 Fei ti lonco ülmen fampuhulelfi ñi oro retrü ta Ester. Fei hula Ester huitrapürai ca mülenagi ti lonco ülmen ñi adquiñ püle. 5 Fei Ester feipifi: “Lonco ülmen, cümelu troquifilmi ca füreneeli, cafei eimi, lonco ülmen, ayülmi tañi feipin ca tuteeli, huirintucungepe quiñe huercün dungu ñi femngenoal chem tañi huirintucuel feichi huesa huentru Hamán, tüfa Hamedata ñi fotüm, ti Agag che. Feichi huentru huirintucui ñi apümcangeal com pu judio mülelu ti lonco ülmen ñi fillque troquiñ mapu. 6 Rume huesa femngele tañi pu che ca langümngele tañi pu pariente, ¿chumngechi yafüluhuafun iñche?”.

7 Feimu ti lonco ülmen Asuero feipifi ti ülmen domo Ester engu Mardoqueo, ti judio huentru: “Iñche deu elufiñ ta Ester com ti chemcün ñi niefel Hamán, fei iñche tañi pin mu pültrücünungei orcon mamüll mu* adcünulu cai ñi caiñetungeal pu judio. 8 Huelu pepi catrütungelai quiñe huercün dungu huirintucungelu ti lonco ülmen ñi üi mu ca sellacünungelu tañi yihul cuhu mu. Feimu feula ti lonco ülmen ñi üi mu huirintucuaimu chem cümelu tamu troquifiel pu judio ñi duam mu ca sellacünuafimu ti huercün dungu ti lonco ülmen ñi yihul cuhu mu”.

9 Feimu ti 3 cüyen, feita sivan pingechi cüyen mu,* feiti 23 antü, trahulngei ti lonco ülmen ñi pu secretario. Tüfa engün huirintucuingün com ñi feipifiel Mardoqueo tati pu judio, pu satrapa,* pu gobernador ca pu principe ti troquiñ mapu mu mülelu India puulu Etiopía, tüfa ta 127 troquiñ mapu. Huirintuculelfingün quisuque troquiñ mapu chumngechi tañi huirintucuel pu che fei mu ca huirintuculelfingün quisuque troquiñche tañi quehun dungun mu. Cafei huirintuculelfingün pu judio chumngechi ñi huirintucuel engün ca tañi quehun dungun mu.

10 Ti lonco ülmen Asuero ñi üi mu Mardoqueo huirintucui ti huercün dungu ca sellacünufi ti lonco ülmen ñi yihul cuhu mu. Fei hula huercüfi pu huerquen ñi yeafiel ti carta. Tüfa engün püracahuellniefui cahuellu matu huirafquelu ca tremümngelu ñi femal ti lonco ülmen ñi cüdau. 11 Feichi huercün dungu mu, ti lonco ülmen feipifi pu judio mülelu com huaria mu tañi trahuluhual ca tañi incañpehual. Ca feipingei pu judio ñi langümafiel, apümcayafiel ca tañi ngehuenoal inei rume tañi lefcontueteu, pu troquiñ hueichafe,* pu domo ca pu pichiqueche, chem troquiñche ca troquiñ mapu mu mülele rume. Ca feipingei tañi ngen-ngetual fei engün tañi nieel. 12 Tüfachi dungu femngei com ti troquiñ mapu mu tañi ngünenieel ti lonco ülmen Asuero ca femngei feichi antü mu dullingelu, feichi 13 antü 12 cüyen mu, tüfa ta adar pingechi cüyen.* 13 Ti huercün dungu tripalu carta mu mülefui ñi quimelngeal ley reque com troquiñ mapu mu. Cafei mülefui ñi huldungulelngeal com pu troquiñche, femngechi pepicaucüleai pu judio feichi antü ca huiñoleltuafi tañi pu caiñe tañi huesa femeteu. 14 Feimu, chumngechi huercüi ti lonco ülmen, pu huerquen matu tripaingün ca huirafcülen amuingün feichi cahuellu mu elcünungelu tañi femal ti lonco ülmen ñi cüdau. Tüfachi ley dungu ca quimelngei ti nehuen-ngechi ülmen ruca Susa huaria mu.

15 Mardoqueo tripalu ti lonco ülmen ñi adquiñ mu, tucuniefui ülmenque tacun callfülelu ca ligcülelu,* cafei quiñe fütra oro corona ca quiñe macuñ cüme coñol cal mu* deumangelu. Ca tati pu che Susa huaria mu ayühun mu huiraringün. 16 Pu judio tüngcületuingün, cüme duamcületuingün, rume ayühuingün ca yamngeingün.* 17 Cheu rume ñi huldungungen ti lonco ülmen ñi huercün dungu ca tañi ley, com troquiñ mapu ca com huaria mu, pu judio rumeñma ayühuingün, pepicaingün fentren cümeque iyael ca fiestaingün. Cafei fentren che caque troquiñche mu contueyu llican dungu pu judio ñi duam mu, feimu judiongetuingün.

9 Feichi 13 antü ti 12 cüyen mu, tüfa ta adar pingechi cüyen,* elcünungei ñi femtripayal ti lonco ülmen ñi huercün dungu ca tañi ley. Feichi antü pu caiñe ayüfuingün ñi huehuafiel pu judio, huelu tüfachi dungu femtripalai. Pu judio hueufingün tañi pu üdequeteu. 2 Fei com troquiñ mapu ñi ngünenieel ti lonco ülmen Asuero, pu judio trahuluhuingün tañi fillque huaria mu, fei ñi hueichayafiel* tañi pu cüpa huesalcaeteu. Com pu troquiñche rume llicaingün pu judio ñi duam mu, feimu inei no rume pepi chaftulaeyu engün. 3 Cafei com pu principe mülelu troquiñ mapu mu, pu satrapa,* pu gobernador ca tati pu elfalcünungelu ti lonco ülmen ñi fillque duam llicafingün ta Mardoqueo, feimu quellufingün pu judio. 4 Mardoqueo elungei fentren autoridad ti lonco ülmen ñi ruca mu. Doi autoridad elungelu, amulei ñi doi quimniengen Mardoqueo com troquiñ mapu.

5 Pu judio fütra cuchillo mu hueichafingün com tañi pu caiñe, langümfingün ca apümcafingün. Com tañi ayünieel femfingün tañi pu üdequeteu. 6 Pu judio langümfingün ca apümcafingün 500 huentru ti nehuen-ngechi ülmen ruca Susa huaria mu. 7 Cafei langümfingün Parsandatá, Dalfón, Aspatá, 8 Poratá, Adalía, Aridatá, 9 Parmastá, Arisái, Aridái ca Vaizata. 10 Tüfa engün Hamán ñi 10 fotümngefui. Hamán fei ta Hamedata ñi fotüm, pu judio ñi caiñe. Huelu pu judio deu langümfilu tañi pu caiñe, ngen-ngetulaingün fei engün tañi nieel.

11 Feichi antü feipingei ti lonco ülmen tunten che lai* ti nehuen-ngechi ülmen ruca Susa huaria mu.

12 Ti lonco ülmen feipifi ti ülmen domo Ester: “Ti nehuen-ngechi ülmen ruca Susa huaria mu pu judio langümfingün ca apümcafingün 500 huentru, ca Hamán ñi 10 fotüm. ¿Ca chem fempelaingün chi caquelu troquiñ mapu ñi ngünenieel ti lonco ülmen? Feula, ¿ca chem ayünieimi? Feipien ca eluayu. ¿Ca chem ayüqueimi tami elungeal? Iñche eluayu”. 13 Ester huiñoldungueyu:* “Cümelu troquifilmi eimi, lonco ülmen, llellipueyu, hule elungepe pu judio mülelu Susa huaria mu ñi femal chumngechi tañi femquen fachantü ca tañi femal ñi feipin ti ley. Cafei llellipueyu, orcon mamüll mu* ñi pültrücünungeal tañi cuerpo Hamán ñi 10 fotüm”. 14 Feimu ti lonco ülmen huercüi tañi femngechi femngeal. Fei entungei quiñe ley Susa huaria mu ca pültrücünuñmangei tañi cuerpo Hamán ñi 10 fotüm.

15 Fei pu judio Susa huaria mu huiño trahuluhuingün ti 14 antü adar pingechi cüyen mu ca langümfingün 300 huentru Susa huaria mu. Huelu ngen-ngetulaingün fei engün tañi nieel.

16 Pu caquelu judio mülelu ti lonco ülmen ñi troquiñ mapu meu ca trahuluhuingün tañi incañpehual. Langümfingün 75 mil che ñi caiñetueteu, femngechi lifretripaingün tañi pu üdequeteu mu, huelu ngen-ngetulaingün fei engün tañi nieel. 17 Tüfachi dungu rupai ti 13 antü adar pingechi cüyen mu. Huelu ti 14 antü ürcütuingün, fei elcünuingün feichi antü ñi pepicayal cümeque iyael ca tañi ayüucüleal.

18 Pu judio Susa huaria mu trahuluhuingün ti 13 ca 14 antü tañi incañpehual. Huelu ti 15 antü ürcütuingün, fei elcünuingün feichi antü ñi pepicayal cümeque iyael ca tañi ayüucüleal. 19 Huelu pu judio mülelu fillque huaria ti troquiñ mapu mu, inafülcülelu ti doi fütra huaria meu, elcünuingün ti 14 antü adar pingechi cüyen mu ñi pepicayal cümeque iyael ca tañi ayüucüleal. Feichi antü fiestaingün ca hueluquentu huercüleluhuingün iyael.

20 Mardoqueo huirintucui tüfachi dungu ñi rupan ca huercülelfi carta com pu judio mülelu com ti troquiñ mapu ñi ngünenieel ti lonco ülmen Asuero, feiti troquiñ mapu püllelelu ca camapulelu. 21 Mardoqueo huercüfi engün fill tripantu ñi fiestayal ti 14 ca 15 antü adar pingechi cüyen mu. 22 Feichi antü pu judio lifretripai tañi pu caiñe mu. Feichi cüyen mu cutrancauhuelaingün, fei ayüucületuingün. Hueñancühuelaingün, fei fiestaingün feichi antü. Mülefui ñi ayühunquechi fiestayal ca pepicayal cümeque iyael feichi antü. Cafei mülefui ñi hueluquentu huercühual iyael ca ñi eluafiel regalo pu pofre.

23 Pu judio petu fiestalu, cümelu troquifingün femngeal feichi fiesta fill tripantu ca femal chem ñi huirintuculeteu Mardoqueo. 24 Femngechi pu judio acordayai chumngechi Hamán adcünufui ñi apümcayafiel pu judio, cafei quisu tañi pin mu sortiangei,* femngechi ñi llicalcayafiel ca tañi apümcayafiel engün. Hamán fei ta pu judio ñi caiñe, Hamedata ñi fotüm, ti Agag huentru. 25 Huelu Ester puulu ti lonco ülmen ñi adquiñ mu, tüfa entui quiñe huercün dungu feipilelu: “Tañi huesa dungu ñi adcünuel tañi caiñetuafiel pu judio, quisu mu puupe tüfachi huesa dungu”. Fei orcon mamüll mu pültrücünungei ta Hamán ca tañi pu fotüm. 26 Feimu, feichi fiesta Purim pingetui, tripalu cai ti palabra pur meu.* Cafei chumngechi huirintucui Mardoqueo carta mu, chem tañi peel ca tañi rupan engün, 27 pu judio feipicünuhuingün tañi chumal. Quisu engün, tañi pu cüpanche ca com pu quiñeulu fei engün mu rumel fiestayaingün feichi 2 antü ca fill tripantu femaingün chem huirintuculei ñi femngeal feichi antü. 28 Com troquiñ mapu ca com huaria mu, com pu familia quisuque cüpanche mu mülefui ñi acordayal ca fiestayal feichi antü. Pu judio turpu fentecünulayai ñi femal Purim pingechi fiesta ca tañi pu cüpanche turpu fentecünulayai ñi acordayal ca ñi femal feiti fiesta.

29 Fei hula ti ülmen domo Ester ca Mardoqueo tañi autoridadngen mu ca quiñe carta huirintucuingu, ti carta nütramcai Purim pingechi fiesta, femingu pu judio ñi yamnieafiel* feichi antü. Ester fei ta Abihail ñi ñahue, ca Mardoqueo judio huentrungefui. 30 Fei huercüngei carta com pu judio mülelu ti lonco ülmen Asuero ñi 127 troquiñ mapu. Chem tañi huirintucuel manelfali ca cüme duamelchequefui, 31 femngechi quimfalcünui com pu judio ca tañi pu cüpanche ñi fiestayal Purim feichi antü elcünungelu, chumngechi huercüi ti judio huentru Mardoqueo ca ti ülmen domo Ester. Cafei pu judio femaingün chem tañi feipicünuel ñi femal quisu engün ca tañi pu cüpanche. Cafei ngüñüluhuaingün ca llellipuafingün ta Chau Dios tañi quelluaeteu. 32 Chem tañi huercüel Ester quimfalcünui tüfachi dungu ñi femngeal ti fiesta Purim. Fei quiñe lifru mu huirintucungei.

10 Ti lonco ülmen Asuero elufi ñi femal fanechi cüdau tati pu che mülelu mapu meu ca huapi lafquen mu.

2 Com tati fütraque dungu ñi femün Asuero quisu tañi nehuen mu huirintuculei ti lifru nielu chem ñi rupan Media ca Persia ñi pu lonco ülmen. Cafei tüfachi lifru mu huirintuculei com ñi femün ti lonco ülmen tañi saquifiel ta Mardoqueo. 3 Ti lonco ülmen Asuero tañi ngünenieel mu doi falin huentrungerpui Mardoqueo, ti judio huentru, ca inalei ti lonco ülmen. Falin huentrungefui rangi pu judio mu ca com tañi pu che rume yamnieyu.* Cüdauquefui ñi cüme feleal tañi pu che ca ayüquefui ñi cümelcaleal com tañi cüpanche engün.