Илк мәсиһчиләр вә Мусанын гануну

“Ганун Мәсиһә [“тәрәф”, ЈД] јол ҝөстәрән мүрәббимиз олду” (ГАЛАТИЈАЛЫЛАРА 3:24).

1, 2. Мусанын ганунуна дәгигликлә риајәт едән исраиллиләр һансы фајданы әлдә едирдиләр?

ЕРАМЫЗДАН әввәл 1513-ҹү илдә Јеһова Исраил халгына ганунлар күллијјаты верди. Аллаһ Исраил халгына деди ки, әҝәр Онун сөзүнү динләјәрләрсә, хејир-дуа алаҹаг, хошбәхт вә фираван һәјат сүрәҹәкләр (Чыхыш 19:5, 6).

² Мусанын гануну, јахуд садәҹә “Ганун” адланан һәмин ганунлар күллијјаты “мүгәддәс, әдаләтли вә јахшы” иди (Ромалылара 7:12). О мәрһәмәт, дүзҝүнлүк, әхлаги тәмизлик вә инсанпәрвәрлик кими ҝөзәл кејфијјәтләри инкишаф етдирмәји өјрәдирди (Чыхыш 23:4, 5; Левилиләр 19:14; Тәснијә 15:13-15; 22:10, 22). Ганун һәмчинин исраиллиләри бир-бирини севмәјә дә тәшвиг едирди (Левилиләр 19:18). Бундан башга, онлар Ганун алтында олмајан гејри-јәһудиләрлә үнсијјәт етмәли вә ја онларла гоһумлуг әлагәләри јаратмалы дејилдиләр (Тәснијә 7:3, 4). Мәҹази мә’нада десәк, Мусанын гануну јәһудиләрлә гејри-јәһудиләри ајыран “һасар” олуб, Аллаһын халгыны натәмиз бүтпәрәст адәтләрдән вә дүшүнҹә тәрзиндән горујурду (Ефеслиләрә 2:14, 15; Јәһја 18:28).

3. Гануна һеч кимин мүкәммәл шәкилдә риајәт едә билмәдији үчүн, о һансы мәгсәдә хидмәт едирди?

³ Лакин һәтта ән виҹданлы јәһудиләр белә Аллаһын ганунуна мүкәммәл шәкилдә риајәт едә билмирдиләр. Бу о демәкдирми ки, Јеһова онлардан чох шеј тәләб едирди? Хејр. Исраилә Ганун верилмәсинин сәбәбләриндән бири, “ҹинајәтләри ортаја чыхартмаг” иди (Галатијалылара 3:19). Ганун сәмими јәһудиләрә көмәк едирди ки, Хиласкара бөјүк еһтијаҹ дујдугларыны дәрк етсинләр. Хиласкар ҝәлдикдә исә, садиг јәһудиләр севинҹ ичиндә идиләр. Онларын ҝүнаһ вә өлүмүн лә’нәтиндән гуртулушлары јахынлашырды! (Јәһја 1:29).

4. Һансы мә’нада Ганун “Мәсиһә тәрәф јол ҝөстәрән мүрәбби” иди?

⁴ Мусанын гануну мүвәггәти гурулуш иди. Һәмиманлыларына мәктубунда һәвари Павел ону “Мәсиһә [“тәрәф”, ЈД] јол ҝөстәрән мүрәбби” адландырмышды (Галатијалылара 3:24). Гәдимдә мүрәбби ушаглары мәктәбә апарыр вә мәктәбдән ҝәтирирди. Адәтән о, мүәллим ролуну ојнамыр, садәҹә ушаглары мүәллимин јанына апарырды. Буна бәнзәр шәкилдә, Мусанын гануну Аллаһ горхусуна малик олан јәһудиләри Мәсиһә доғру апармалы иди. Иса исә давамчыларына сөз верди ки, “дөврүн сонуна гәдәр һәр ҝүн” онларла олаҹагдыр (Матта 28:20). Буна ҝөрә дә, мәсиһчи јығынҹағы јарандыгдан сонра “мүрәббијә”, јә’ни Гануна еһтијаҹ галмады (Ромалылара 10:4; Галатијалылара 3:25). Лакин јәһудиләрдән олан бә’зи мәсиһчиләр бу ваҹиб һәгигәти дәрһал дәрк етмәдиләр. Онлар, һәтта Исанын дирилмәсиндән сонра да Ганунун ајры-ајры тәләбләринә риајәт едирдиләр. Башгалары исә өз дүшүнҹә тәрзләрини дәјишдиләр вә бунунла бизә ҝөзәл нүмунә гојдулар. Ҝәлин бүтүн бунларын неҹә баш вердијини нәзәрдән кечирәк.

Мәсиһчи тә’лиминдә јени анлајышлар

5. Петер рө’јада һансы ҝөстәришләри алды вә нәјә ҝөрә ону дәһшәт бүрүмүшдү?

⁵ Ерамызын 36-ҹы илиндә һәвари Петер һејрәт доғуран бир рө’ја ҝөрдү. Ҝөјдән ҝәлән бир сәс, Гануна ҝөрә натәмиз сајылан гуш вә һејванлары кәсиб јемәји бујурурду. Петери дәһшәт бүрүмүшдү! Ахы о, әсла “мурдар вә ја натәмиз шеј” јемәмишди. Анҹаг сәс она деди: “Аллаһын тәмиз дедији шејләри сән мурдар сајма” (Һәвариләрин ишләри 10:9-15). Петер Ганундан мөһкәм јапышмаг әвәзинә, өз нөгтеји-нәзәрини дәјишди. Бу, Аллаһын нијјәти илә бағлы олан ваҹиб һәгигәти анламагда она көмәк етди.

6, 7. Петерин артыг гејри-јәһудиләрин дә тәблиғ едә биләҹәји гәнаәтинә ҝәлмәсинә көмәк едән нә иди вә еһтимал ки, о даһа һансы нәтиҹәјә ҝәлмишди?

⁶ Даһа сонра баш верән һадисәјә бахаг. Будур, үч нәфәр киши Петерин галдығы евә јахынлашыб, онларла бәрабәр Корнелиус адлы Аллаһдан горхан сүннәтсиз вә гејри-јәһуди олан бир нәфәрин евинә ҝетмәји риҹа етдиләр. Петер һәмин кишиләри евә дә’вәт едиб, онлары гонаг етди. Ҝөрдүјү рө’јанын мә’насыны анлајан Петер, ертәси ҝүн бу адамларла бирликдә Корнелиусун евинә јола дүшдү. Орада Иса Мәсиһ һаггында әсаслы шәһадәт етди. Сөһбәт заманы Петер деди: “Доғрудан да дәрк едирәм ки, Аллаһ инсанларын кимлијинә бахмаз. Амма һәр халгдан олуб, Ондан горхан вә һагг иш ҝөрән Она мәгбулдур”. Исаја нәинки Корнелиус, һәмчинин онун гоһумлары вә јахын достлары да иман ҝәтирдиләр вә “тәблиғи ешидәнләрин һамысы үзәринә Мүгәддәс Руһ назил олду”. Бу ишдә Јеһованын әли олдуғуну ҝөрән Петер, онлара “Иса Мәсиһ ады илә вәфтиз олмаларыны әмр етди” (Һәвариләрин ишләри 10:17-48).

⁷ Петерә нә көмәк етди ки, Мусанын гану­нуна риајәт етмәјән гејри-јәһудиләрин инди Иса Мәсиһин давамчысы ола биләҹәкләри гәнаәтинә ҝәлсин? Руһани бәсирәт. Аллаһын, гејри-јәһудиләрдән олан сүннәтсиз адамлар үзәринә мүгәддәс руһуну төкәрәк онлары тәгдир етдијини ҝөрәндә, Петер бу адамларын вәфтизә лајиг олдугларыны анлады. Ејни заманда, ҝөрүнүр, Петер дәрк едирди ки, Аллаһ, Мәсиһин давамчысы олмаг үчүн вәфтиз олмаг истәјән гејри-јәһудиләрдән Мусанын ганунуна риајәт етмәји тәләб етмир. Әҝәр сән һәмин дөврдә јашасајдын, Петер кими нөгтеји-нәзәрини дәјишмәјә һазыр олардынмы?

Бә’зиләри “мүрәббини” изләмәјә давам едирдиләр

8. Петерин сүннәтә олан нөгтеји-нәзәриндән фәргли олараг, Јерусәлимдә јашајан бә’зи мәсиһчиләр һансы нөгтеји-нәзәрә саһиб идиләр вә нәјә ҝөрә?

⁸ Петер Корнелиусун евини тәрк едиб, Јерусәлимә јола дүшдү. Сүннәтсизләрин “Аллаһ кәламыны гәбул етдикләри” һаггында хәбәр, јәһудиләрдән олан бә’зи шаҝирдләри тәшвишә салараг, Јерусәлим јығынҹағына гәдәр ҝедиб чатды (Һәвариләрин ишләри 11:1-3). “Сүннәт тәрәфдарлары” диҝәр халглардан олан инсанларын Исанын давамчысы ола биләҹәкләрини гәбул етсәләр дә, онларын хилас олмалары үчүн Гануна риајәт етмәли олдуглары фикриндән дөнмүрдүләр. Диҝәр тәрәфдән, јәһуди дининин тәблиғ едилмәдији вә јәһудиләрдән аз мәсиһчиләрин јашадығы јерләрдә сүннәт мәсәләси, ола билсин, бир о гәдәр дә мүбаһисәјә сәбәб олмурду. Бу ики мүхтәлиф рә’ј 13 илә јахын давам етди (1 Коринфлиләрә 1:10). Бу вәзијјәт илк мәсиһчиләр үчүн, хүсусилә дә јәһудиләрин олдуғу әразиләрдә јашајан диҝәр халглардан олан мәсиһчиләр үчүн, јәгин ки, бөјүк сынаг иди!

9. Сүннәт мәсәләсинин һәлл едилмәси нәјә ҝөрә чох ваҹиб иди?

⁹ Ерамызын 49-ҹу илиндә, Јерусәлимдән Павелин тәблиғ етдији Сурија Антакјасына мәсиһчиләр ҝәлдикдә, вәзијјәт мүрәккәбләшди. Онлар, диҝәр халглардан мәсиһчилији јени гәбул едәнләрин Гануна әсасән сүннәт едилмәләрини өјрәтмәјә башладылар. Павел вә Барнаба илә онларын арасында, һәтта мүхтәлиф рә’јләр вә мүбаһисәләр јаранмышды. Бу мәсәлә һәлл олунмамыш галсајды, һәм јәһудиләрдән, һәм дә диҝәр халглардан олан мәсиһчиләри мүтләг бүдрәдә биләрди. Бу сәбәбдән гәрарлашдырылды ки, Павел вә бир нечә башга адам Јерусәлимә ҝедиб, бу мәсәләјә даир мәсиһчиләрин рәһбәрлик шурасындан сон гәрарын верилмәсини хаһиш етсинләр (Һәвариләрин ишләри 15:1, 2, 24).

Мүхтәлиф рә’јләрдән сонра бирлик!

10. Рәһбәрлик шурасы диҝәр халглара даир тәләбләр һагда гәрар вермәздән әввәл һансы амилләри нәзәрә алды?

¹⁰ Тәшкил едилмиш ҝөрүшдә, еһтимал ки, бә’зиләри сүннәт тәрәфдарлары, бә’зиләри исә буна гаршы идиләр. Лакин бу мәсәләдә емосијалара үстүнлүк верилмәди. Хејли мүбаһисәдән сонра һәвари Петер вә Павел, Аллаһын диҝәр халглар арасында ҝөстәрдији әламәтләрдән данышдылар. Онлар Аллаһын сүннәтсизләр үзәринә мүгәддәс руһ төкдүјү һаггында сөјләдиләр. Әслиндә онлар, “Аллаһын гәбул етдији инсаны мәсиһчи јығынҹағынын рәдд етмәси дүзҝүндүрмү?” мәсәләсини галдырдылар. Бундан сонра шаҝирд Јагуб, бу мәсәләјә даир Јеһованын ирадәсинин нәдән ибарәт олдуғуну ҝөстәрән Мүгәддәс Јазылардан бир парчаны охуду (Һәвариләрин ишләри 15:4-17).

11. Сүннәт һаггындакы мәсәләјә нә тә’сир ҝөстәрмәди вә Јеһованын бу гәрара хејир-дуа вердији нәдән ҝөрүнүр?

¹¹ Инди һәр шеј рәһбәрлик шурасынын үзвләриндән асылы иди. Өзләри јәһуди олдугларындан сүннәтәми үстүнлүк верәҹәкдиләр? Хејр, белә олмады. Һәмин садиг кишиләр Мүгәддәс Јазылара вә Аллаһын мүгәддәс руһунун рәһбәрлијинә табе олмаға там гәрарлы идиләр. Мәсәләјә тохунан бүтүн саһәләри динләдикдән сонра, рәһбәрлик шурасы јекдилликлә гәрар гәбул етди ки, диҝәр халглардан олан мәсиһчиләрин сүннәт едилмәси вә Мусанын ганунуна табе олмасы лазым дејил. Гардашлар буну ешитдикдә севиндиләр вә онларын јығынҹаглары “ҝүндән-ҝүнә сајҹа чохалырды”. Ајдын теократик рәһбәрлијә табе олан бу мәсиһчиләр, тамамилә Мүгәддәс Јазылара әсасланан ҹаваб алараг хејир-дуа газандылар (Һәвариләрин ишләри 15:19-23, 28, 29; 16:1-5). Лакин даһа бир ваҹиб суал ҹавабсыз галмышды.

Бәс јәһудиләрдән олан мәсиһчиләр неҹә?

12. Һансы суал ҹавабсыз галмышды?

¹² Рәһбәрлик шурасы ајдын баша салды ки, јәһуди олмајан мәсиһчиләрә сүннәт лазым дејил. Бәс јәһудиләрдән олан мәсиһчиләр неҹә? Рәһбәрлик шурасынын гәрары бу мәсәләјә даир мүәјјән ҹаваб вермирди.

13. Хилас олмаг үчүн Мусанын ганунуна риајәт етмәјин ваҹиб олдуғу фикри нәјә ҝөрә дүзҝүн дејилди?

¹³ Јәһудиләрдән олан бә’зи мәсиһчиләр ‘Гануна сә’јлә риајәт едәрәк’ өз ушагларыны сүннәт етмәјә вә Ганунун ајры-ајры тәләбләрини јеринә јетирмәјә давам едирдиләр (Һәвариләрин ишләри 21:20). Башгалары исә, јәһудиләрдән олан мәсиһчиләрин хилас олмасы үчүн Гануна там риајәт етмәјин ваҹиб олдуғуну иддиа едәрәк, даһа дәринә ҝедирдиләр. Бурада онлар бөјүк сәһвә јол верирдиләр. Мәсәлән, мәсиһчи өз ҝүнаһларынын бағышланмасы үчүн һејван гурбанларыны неҹә ҝәтирә биләрди? Мәсиһин гурбанлығы бу ҹүр тәгдимәләри ләғв етмишди. Јахуд, јәһудиләрин диҝәр халгларла үнсијјәт етмәмәси тәләбинә мәсиһчи неҹә риајәт едә биләрди? Хош хәбәрин ҹошғун тәблиғчиләринә бир тәрәфдән бу мәһдудијјәтләрә табе олмаг, диҝәр тәрәфдән исә Исанын өјрәтдији һәр шеји диҝәр халглардан олан инсанлара өјрәтмәк тапшырығыны јеринә јетирмәк олдугҹа чәтин оларды (Матта 28:19, 20; Һәвариләрин ишләри 1:8; 10:28)a. Бу мәсәләнин биринҹи әсрдә рәһбәрлик шурасы тәрәфиндән һачанса ајдынлашдырылмасы һаггында һеч бир мә’луматымыз јохдур. Буна бахмајараг, јығынҹаг көмәксиз галмамышды.

14. Павелин Аллаһдан илһам алмыш мәктубларында Гануна даир һансы изаһатлар верилмишди?

¹⁴ Изаһат рәһбәрлик шурасынын мәктубу формасында дејил, һәвариләрин Аллаһдан илһам алмыш мәктублары кими ҝәлди. Мәсәлән, һәвари Павел Ромада јашајан һәм јәһудиләрә, һәм дә гејри-јәһудиләрә ҝүҹлү бир мәктуб јазмышды. О, бу мәктубда, “дахилдән јәһуди олан јәһудидир вә... руһән, үрәкдә олан сүннәтлилик әсл сүннәтлиликдир” дејә ајдын изаһ етди (Ромалылара 2:28, 29). Һәмин мәктубунда Павел әјани нүмунәнин көмәји илә артыг мәсиһчиләрин Ганун алтында олмадығыны ҝөстәрди. О, мәктубда бир гадынын ејни вахтда ики кишинин арвады ола билмәјәҹәјини сөјләди. Анҹаг әҝәр әри өләрсә, гадын јенидән әрә ҝетмәк үчүн азаддыр. Сонра Павел һәмин нүмунәни мәсиһчиләрә тәтбиг едәрәк ҝөстәрди ки, онларын ејни заманда һәм Мусанын гануну алтында олмалары, һәм дә Мәсиһә мәхсус олмалары мүмкүн дејил. Онлар, Мәсиһлә бирләшмәк үчүн, Ганун үчүн “өлү” олмалы идиләр (Ромалылара 7:1-5).

Јени һәгигәти анламагда јаранан чәтинликләр

15, 16. Јәһудиләрдән олан бә’зи мәсиһчиләр нәјә ҝөрә Гануна даир јени һәгигәти гавраја билмирдиләр вә бу, руһән ајыг галмағын ҝәрәклијини неҹә ҝөстәрир?

¹⁵ Павелин Гануна даир ҝәтирдији дәлилләр тәкзиб олунмаз иди. Бәс онда нәјә ҝөрә јәһудиләрдән олан бә’зи мәсиһчиләр јени һәгигәти дәрһал гаврамадылар? Бунун сәбәбләриндән бири, онларда руһани бәсирәтин азлығы иди. Мәсәлән, онлар гүввәтли руһани гидаја е’тинасыз јанашырдылар (Ибраниләрә 5:11-14). Һәмчинин онлар мәсиһчи јығынҹагларында мүнтәзәм иштирак етмирдиләр (Ибраниләрә 10:23-25). Едилән дәјишикликләри бә’зиләринин гәбул етмәмәсинин даһа бир сәбәби, ола билсин, Ганунун харектери илә бағлы иди. Ганун мә’бәд вә каһинлик кими ҝөзлә ҝөрүлә вә әллә тохунула билән шејләрә әсасланмышды. Руһани ҹәһәтдән зәиф олан кәсләрә Гануну гәбул етмәк, ҝөрүнмәјән һәгигәтләрә әсасланан даһа дәрин мәсиһчи принсипләрини гәбул етмәкдән асан иди (2 Коринфлиләрә 4:18).

¹⁶ Павел Галатијалылара олан мәктубунда мәсиһчиләрдән бә’зиләринин нәјә ҝөрә Гануна риајәт етмәјә ҹан атдыгларынын даһа бир сәбәбини сөјләмишди. О дејирди ки, бу инсанлар ҝениш јајылмыш динин үзвләри олараг һөрмәтли вәтәндашлар кими ҝөрүнмәк истәјирдиләр. Онлар башгаларындан фәргләнмәмәк үчүн, демәк олар ки, истәнилән ҝүзәштә ҝетмәјә һазыр идиләр. Онлары Аллаһын дејил, даһа чох инсанларын тәгдири марагландырырды (Галатијалылара 6:12).

17. Гануна риајәт етмәјә даир дүзҝүн нөгтеји-нәзәр нә заман тамамилә ајдын олду?

¹⁷ Павелин вә башгаларынын Аллаһдан илһам алмыш мәктубларыны дәриндән өјрәнән ағыллы мәсиһчиләр, Гануна даир дүзҝүн гәнаәтә ҝәлдиләр. Лакин јалныз ерамызын 70-ҹи илиндән сонра Мусанын ганунуна дүзҝүн нөгтеји-нәзәр јәһудиләрдән олан мәсиһчиләрин һамысына тамамилә ајдын олду. Бу, Јеһованын ирадәси илә Јерусәлимин, мә’бәдин вә каһинләрин нәсил шәҹәрәсинә даир јазыларын мәһв едилдији заман мүмкүн олду. Ганунун бүтүн тәләбләринә артыг һеч кәс риајәт едә билмирди.

Бизим үчүн ибрәт дәрси

18, 19. а) Руһән сағлам галмаг үчүн дәјишикликләрә һансы мүнасибәти инкишаф етдирмәли вә һансы мүнасибәтдән гачынмалыјыг? б) Павелин нүмунәсиндән, мәс’ул гардашларын ҝөстәришләринә табе олмағын ваҹиблији һаггында нә өјрәнирик? (16-ҹи сәһифәдәки чәрчивәјә бахын.)

¹⁸ Узаг кечмишдә баш вермиш бу һадисәләри нәзәрдән кечирдикдә, јәгин ки, сәндә нөвбәти суаллар јараныр: “Әҝәр о дөврдә јашасајдым, Аллаһын тәдриҹән ачылан ирадәсинә неҹә јанашардым? Һеч нәјә бахмадан, ән’әнәви бахышлардан мөһкәм јапышардыммы? Јохса һәгигәтин дүзҝүн анлајышы ајдын олунҹаја гәдәр сәбир ҝөстәрәрдим? Вә белә бир анлајыш верилдикдә она бүтүнлүклә табе олардыммы?”

¹⁹ О дөврдә јашасајдыг һансы мүнасибәти ҝөстәрәҹәјимизи, әлбәттә ки, там әминликлә дејә билмәрик. Лакин һәр биримиз өзүмүздән соруша биләрик: “Бу ҝүн Мүгәддәс Китаба даир едилән ачыгламалара неҹә јанашырам? (Матта 24:45). Мүгәддәс Јазылара әсасән верилән ҝөстәришләрә нөгтәбәнөгтә дејил, онларын руһуну да јеринә јетирәрәк һәјатымда тәтбиг етмәјә чалышыраммы? (1 Коринфлиләрә 14:20). Бә’зи суалларын ҹавабсыз галдығыны дүшүнүрәмсә, сәбрлә Јеһованы ҝөзләјирәмми?” Бу ҝүн алдығымыз руһани гиданы јахшы мәнимсәмәјимиз олдугҹа ваҹибдир ки, “ахын бизи... ајырмасын” (Ибраниләрә 2:1). Јеһова өз Кәламы, руһу вә јердәки тәшкилаты васитәсилә ҝөстәришләр вердикдә, ҝәлин диггәтлә гулаг асаг. Әҝәр белә етсәк, Јеһова бизә сонсуз вә хошбәхт һәјат бәхш едәҹәкдир.

[Һашијә]

Сиз неҹә ҹаваб верәрдиниз?

• Һансы мә’нада Мусанын гануну “Мәсиһә тәрәф јол ҝөстәрән мүрәбби” иди?

• Сизҹә, нәјә ҝөрә Петер вә “сүннәтин тәрәфдарлары” һәгигәтин анлајышында баш верән дәјишикликләрә бу гәдәр мүхтәлиф јанашдылар?

• Јеһованын бу ҝүн һәгигәти неҹә ачыгладығы барәдә нә өјрәндиниз?

[16-ҹл сәһифәдәки чәрчивә/шәкил]

Павел сынағы тәвазөкарлыгла гаршылајыр

Павел ерамызын 56-ҹы илиндә миссионер сәјаһәтини уғурла баша вуруб Јерусәлимә гајытды. Орада ону сынаглар ҝөзләјирди. Јығынҹагда мә’лум олмушду ки, Павел Ганунун артыг гүввәдә олмадығыны өјрәдир. Ағсаггаллар еһтијат едирдиләр ки, Павелин Ганун һаггында ачыгҹа дедикләри һәгигәти јени өјрәнән јәһидиләри бүдрәдә биләр вә онларда елә бир фикир јарана биләр ки, ҝуја мәсиһчиләр Јеһованын гурулушуна һөрмәт ҝөстәрмирләр. Јығынҹагда әһди олан дөрд јәһуди варды, онлар, бәлкә дә назареј олмағы әһд етмишдиләр. Онлар, әһдин бүтүн тәләбләрини јеринә јетирмәк үчүн мә’бәдә ҝетмәли идиләр.

Ағсаггаллар Павелдән бу мәсиһчиләрлә мә’бәдә ҝедиб, онларын хәрҹини үзәринә ҝөтүрмәсини хаһиш етдиләр. Бу вахта гәдәр Павел, хилас үчүн Гануна риајәт етмәјин тәләб олунмадығыны билдирән илһамланмыш ән азы ики мәктуб јазмышды. Лакин о, башгаларынын да виҹданыны нәзәрә алырды. О, бир аз габаг демишди: “Ганун алтындакылары әлдә етмәк үчүн, онларла Ганун алтындакы адам кими даврандым” (1 Коринфлиләрә 9:20-23). Павел гәрара ҝәлди ки, ағсаггалларын тәклифини гәбул етмәклә, Мүгәддәс Китабын һансыса ваҹиб принсипини позмајаҹаг (Һәвариләрин ишләри 21:15-26). Павелин гәрарында јанлыш бир шеј јох иди. Әһд етмәк Мүгәддәс Јазылара зидд ҝетмирди, мә’бәд исә бүтләрә дејил, һәгиги ибадәт үчүн истифадә едилирди. Павел, киминсә бүдрәмәсинә сәбәб олмамаг үчүн, ағсаггалларын хаһишинә әмәл етди (1 Коринфлиләрә 8:13). Сөзсүз ки, бунун үчүн Павелдән бөјүк тәвазөкарлыг тәләб олунурду. Бу исә она олан һөрмәтимизи даһа да артырыр.

[14 вә 15-ҹи сәһифәләрдәки шәкил]

Илләр әрзиндә мәсиһчиләр арасында Мусанын ганунуна даир мүхтәлиф рә’јләр мөвҹуд иди.