Талејиниз сизин ихтијарыныздадырмы?
ТАЛЕЈИМИЗ габагҹадан мүәјјән едилибми? Доғруданмы, биз өз ҝәләҹәјимизә тә’сир ҝөстәрмәјә гадир дејилик?
Тутаг ки, инсан өз талејинин ағасыдыр. Белә олан һалда киминсә ролу вә ја мөвгеји габагҹадан мүәјјән едилә биләрми? Инсанлар өз талеләрини мүәјјән етмәкдә азаддырларса, Аллаһ јер үзүнә даир нијјәтини неҹә һәјата кечирә биләр? Мүгәддәс Китаб бу суаллара инандырыҹы ҹаваблар верир.
Габагҹадан мүәјјән едилмә тә’лими вә ирадә азадлығы бир-биринә ујғундурму?
Јеһова Аллаһын бизи неҹә јаратдығынын үзәриндә дүшүнүн. Мүгәддәс Китабда дејилир: «[Инсаны] Аллаһын сурәтиндә јаратды, онлары киши вә гадын олараг јаратды» (Јарадылыш 1:27). Аллаһын сурәтиндә јарадылан биз инсанлар Онун мәһәббәт, әдаләт, мүдриклик вә гүввә кими хүсусијјәтләрини әкс етдирмәјә гадирик. Аллаһ бизә һәмчинин ирадә азадлығы, јә’ни сечим азадлығы вермишдир. Бизи јер үзүндәки диҝәр бүтүн варлыглардан фәргләндирән мәһз будур. Биз Аллаһын әхлаг принсипләринә риајәт едиб-етмәјәҹәјимизи сечмәк ихтијарына маликик. Мәһз буна ҝөрә дә Муса демишдир: «Гаршынызда һәјатла өлүмү, бәрәкәтлә лә’нәти гојдуғум үчүн бу ҝүн ҝөјү вә јери сизә шаһид тутурам. Һәјаты сечин ки, сиз вә өвладларыныз јашаја биләсиниз. Аллаһыныз Рәбби севин, сөзү гулағынызда галсын вә Она бағланын» (Ганунун тәкрары 30:19, 20).
Лакин сечим азадлығы там азадлыға малик олмаг демәк дејил. Биз Аллаһын Каинатда сүлһ вә низам-интизамын олмасы үчүн тә’јин етдији физики вә әхлаги ганунлара табе олмагдан азад едилмәмишик. Бу ганунлар бизим хејримизәдир, онлардан бир балаҹа кәнара чыхмаг исә ҹидди нәтиҹәләрә сәбәб олур. Бир анлыға дүшүнүн: әҝәр ким исә ҹазибә ганунуна мәһәл гојмадан чохмәртәбәли бинанын дамындан тулланарса, нә баш верәр? (Галатијалылара 6:7).
Сечим азадлығы һәм дә үзәримизә өһдәчиликләр гојур; бу ҹүр азадлығы олмајан мәхлуглар белә өһдәчиликләрә малик дејилләр. Философ-һуманист Корлисс Ламонт сорушур: «Инсанлары әхлаг нормаларыны поздугларына ҝөрә мүһакимә етмәк вә ишләтдикләри ҹинајәтә ҝөрә ҹәзаландырмаг, ејни заманда да онларын гәрар вә һәрәкәтләринин габагҹадан мүәјјән едилдијинә инанмаг мүдрикликдирми?» Әлбәттә ки, јох. Инстинктлә һәрәкәт едән һејванлар өз һәрәкәтләринә ҝөрә мә’нәви мәс’улијјәт дашымырлар. Еләҹә дә дахилинә гојулан програмлары јеринә јетирдији үчүн һеч ким компүтерә ирад тутмајаҹаг. Биз исә, сечим азадлығына малик олдуғумуз үчүн, әмәлләримизә ҝөрә мәс’улијјәт дашыјырыг.
Аллаһын, һәлә биз доғулмаздан әввәл һәјат јолумузу мүәјјән етмәси, сонра исә һәрәкәтләримизә ҝөрә бизи мәс’улијјәтә ҹәлб етмәси неҹә дә амансыз вә әдаләтсиз давраныш оларды! Јеһова Аллаһ бу ҹүр давранмыр, чүнки О, «мәһәббәтдир» вә Онун «бүтүн јоллары һагдыр» (1 Јәһја 4:8; Ганунун тәкрары 32:4). Аллаһ бизә ирадә азадлығы вердији үчүн, габагҹадан мүәјјән едилмәнин тәрәфдарларынын иддиа етдикләри кими, О, «кими хилас едәҹәјинә, кими исә әбәди ишҝәнҹәләрә мәһкум едәҹәјинә әввәлҹәдән гәрар» вермәмишдир. Ирадә азадлығы вә габагҹадан мүәјјән етмә тә’лими бир-биринә зиддир.
Мүгәддәс Китаб ајдын шәкилдә ҝөстәрир ки, инсанын етдији сечим онун ҝәләҹәјинә тә’сир ҝөстәрә биләр. Мәсәлән, Аллаһ ҝүнаһкарлара нөвбәти сөзләрлә мүраҹиәт едир: «Инди өз пис јолунуздан, пис әмәлләриниздән дөнүн ки... сизә пислик етмәјим» (Јеремја 25:5, 6). Әҝәр Аллаһ һәр бир инсанын талејини габагҹадан мүәјјән етмиш олсајды, бу сөзләр мә’насыз оларды. Бундан әлавә, Аллаһын Кәламында дејилир: «Ҝүнаһларынызын силинмәси үчүн төвбә един вә дөнүн ки, Рәббин һүзурундан динҹәлиш вахтлары ҝәлсин» (Һәвариләрин ишләри 3:19, 20). Әҝәр Јеһова инсанларын өз талеләрини дәјишмәк гүввәсиндә олмадыгларыны билирсә, онда онлары нәјә ҝөрә төвбә етмәјә вә дөнмәјә чағырыр?
Мүгәддәс Јазыларда Иса Мәсиһлә бирликдә ҝөјдә падшаһлыг етмәк үчүн Аллаһын дә’вәт етдији инсанлар һаггында данышылыр (Матта 22:14; Лука 12:32). Лакин орада һәм дә дејилир ки, ахыраҹан таб ҝәтирмәсәләр, онлар бу надир имкандан мәһрум олаҹаглар (Вәһј 2:10). Әҝәр Аллаһ онларын сечилмәјәҹәкләрини габагҹадан гәрара алмышдырса, бәс онда онлары нә үчүн дә’вәт едирди? Һәвари Павелин һәмиманлылара мүраҹиәт етдији сөзләрин үзәриндә дүшүнүн: «Һәгигәти дәрк едиб мәнимсәдикдән сонра гәсдән ҝүнаһ ишләсәк, ҝүнаһлар үчүн артыг гурбан галмаз» (Ибраниләрә 10:26). Әҝәр Аллаһ онларын талејини габагҹадан һәлл етмиш олсајды, бу ҹүр хәбәрдарлыг мә’насыз оларды. Бәс Аллаһ ән азындан бә’зи инсанларын Иса Мәсиһлә бирликдә падшаһлыг едәҹәкләрини габагҹадан мүәјјән етмәмишдирми?
Габагҹадан тә’јин едиләнләр фәрди, јохса груп шәклиндә инсанлардыр?
Һәвари Павел јазырды: ‘Бизи Мәсиһдә һәр ҹүр руһани не’мәтлә сәмави аләмдә мүбарәк етмиш Аллаһа һәмд олсун! Чүнки О, дүнја јаранмаздан габаг бизи Мәсиһдә сечди. Бизи габагҹадан Өзү үчүн Иса Мәсиһ васитәсилә оғуллуға тә’јин етди’ (Ефеслиләрә 1:3-6). Аллаһ габагҹадан нәји тә’јин етмишдир вә «дүнја јаранмаздан габаг» сечилмәк нә демәкдир?
Бу парчадан ҝөрүнүр ки, Аллаһ илк инсан олан Адәмин нәслиндән бә’зи адамлары Мәсиһлә бирликдә ҝөјдә падшаһлыг етмәк үчүн сечмишдир (Ромалылара 8:14-17, 28-30; Вәһј 5:9, 10). Лакин мүәјјән инсанларын бу имтијазы алаҹагларына Јеһова Аллаһын мин илләр габаг гәрар вермәси иддиасы, инсанларын сечим азадлығына малик олмасы фактына зиддир. Аллаһ конкрет инсанларын дејил, хүсуси бир групун пејда олаҹағыны габагҹадан мүәјјән етмишдир.
Буну белә бир нүмунәнин әсасында тәсвир етмәк олар: мүәјјән бир һөкумәт һансыса һакимијјәт органы јаратмаг гәрарына ҝәлмиш вә онун хидмәти вәзифәләрини, сәлаһијјәтләрини вә ораја дахил олаҹаг инсанларын сајыны мүәјјән етмишдир. Нәтиҹәдә бир гәдәр вахт кечдикдән сонра һәмин һакимијјәт органы фәалијјәтә башлајыр вә онун үзвләри бәјан едир: «Чох илләр габаг һөкумәт бизим ҝөрәҹәјимиз ишләри мүәјјән етмишдир. Инди исә бизә тапшырылан ишә башлајырыг». Бурадан белә бир нәтиҹә чыхармаг олармы ки, һөкумәт бу һакимијјәт органына мәһз кимләрин дахил олаҹағыны лап башланғыҹдан мүәјјән етмишдир? Әлбәттә, јох. Буна бәнзәр тәрздә, Јеһова Адәмин ҝүнаһынын нәтиҹәсини арадан галдыраҹаг хүсуси һакимијјәт органын јарадылмасыны вә бу органа мәһз кимләрин дахил олаҹағыны дејил, һәмин органын бир груп тәрәфиндән идарә олунаҹағыны габагҹадан мүәјјән етмишдир. Бунун үчүн кимләрин сечиләҹәјини сонрадан һәлл етмәк нәзәрдә тутулмушду, һәмин инсанларын едәҹәкләри сечимләр исә, онларын бу иш үчүн лајиг олуб-олмајаҹагларыны ҝөстәрәҹәкди.
Һәвари Павел: «[Аллаһ] дүнја јаранмаздан габаг бизи Мәсиһдә сечди» дејәркән һансы дүнјаны нәзәрдә тутурду? Павел бурада «дүнја» сөзү алтында Аллаһын Адәм вә Һәвваны јарадаркән башланғыҹ вердији дүнјаны нәзәрдә тутмурду. Һәмин дүнја «чох јахшы» иди, онда нә чүрүклүк, нә дә ҝүнаһ варды (Јарадылыш 1:31). Ҝүнаһдан хилас олунмаға еһтијаҹ јох иди (Ефеслиләрә 1:8).
Павел, Адәмлә Һәвванын Едендәки үсјанларындан сонра јаранан дүнја һаггында данышырды. Һәмин дүнја Аллаһын башланғыҹда нәзәрдә тутдуғу дүнјадан олдугҹа фәргләнирди. Бу, Адәмлә Һәвванын өвладларынын дүнјаја ҝәлмәси илә мөвҹуд олмаға башлајан дүнја иди. О, Аллаһдан узаглашмыш вә ҝүнаһла чүрүклүјүн көләлијинә дүшмүш инсанлардан ибарәтдир. Биләрәкдән ҝүнаһ ишләтмиш Адәмлә Һәввадан фәргли олараг, бу инсанлары ҝүнаһдан азад етмәк мүмкүндүр (Ромалылара 5:12; 8:18-21).
Едендәки үсјан нәтиҹәсиндә јаранан вәзијјәтдән дәрһал чыхыш јолу тапмаг Јеһова Аллаһ үчүн чәтин дејилди. Фидијәјә еһтијаҹ јаранан кими, О, Иса Мәсиһин башчылығы алтында Хиласкар Падшаһлығын јарадылмасыны габагҹадан мүәјјән етди. Бу Падшаһлыг бәшәријјәтин ҝүнаһдан азад едилмәсиндә хүсуси рол ојнамалы иди (Матта 6:10). Аллаһ буну дүнјанын, јә’ни фидијәјә еһтијаҹ дујан бәшәријјәтин јаранмасындан, даһа доғрусу, үсјанчы Адәмлә Һәвванын өвладларынын доғулмасындан габаг мүәјјән етмишдир.
Истәдикләри шеји һәјата кечирмәк үчүн, адәтән инсанлара план гурмаг лазым ҝәлир. Габагҹадан мүәјјән етмә тә’лиминдән нәтиҹә чыхармаг олар ки, һәр шејин габагҹадан мүәјјән олундуғу Каината даир дә Аллаһын әтрафлы планы олмалыдыр. Рој Уедерфорд јазыр: «Бир чох философларын фикринҹә, һәр бир һадисәнин әтрафлы сурәтдә тәсвир олунмамасы Аллаһын Бөјүклүјүнә зиддир». Бәс Аллаһын һәр бир һадисәни габагҹадан планлашдырмасына еһтијаҹ вармы?
Јеһова — бөјүк гүдрәтә вә мисилсиз мүдриклијә малик Аллаһдыр. О, јаратдыгларынын ирадә азадлығындан истифадә етмәләри нәтиҹәсиндә јарана биләҹәк һәр бир вәзијјәтдән чыхыш јолу тапмаға гадирдир (Јешаја 40:25, 26; Ромалылара 11:33). О, буну бир анын ичиндә вә габагҹадан план гурмадан етмәк гүввәсинә маликдир. Мәһдуд имканлы гејри-камил инсанлардан фәргли олараг, Гадир олан Аллаһын јер үзүндә јашајан һәр бир инсанын талејини габагҹадан мүәјјән едән әтрафлы, һазыр плана еһтијаҹы јохдур (Сүлејманын мәсәлләри 19:21). Мүгәддәс Китабын бир сыра тәрҹүмәләриндә Ефеслиләрә 3:11 ајәсиндә Аллаһын һазыр плана дејил, «әзәли мәгсәдә» саһиб олдуғу дејилир.
Сиз ҝәләҹәјинизә неҹә тә’сир ҝөстәрә биләрсиниз?
Аллаһын Јер күрәси үчүн нијјәти вар вә бу нијјәт габагҹадан мүәјјән едилмишдир. Вәһј 21:3, 4 ајәләриндә дејилир: «Будур, Аллаһын мәскәни инсанларла бәрабәрдир вә О, онларла бәрабәр јашајаҹагдыр. Онлар Онун халгы олаҹаг вә Аллаһын Өзү онларла олаҹагдыр. Аллаһ онларын ҝөзләриндән бүтүн јашлары силәҹәкдир. Артыг өлүм мөвҹуд олмајаҹаг; артыг нә кәдәр, нә фәрјад, нә дә ағры олаҹагдыр, чүнки әввәлки шејләр кечиб ҝетди». Бәли, Јеһованын әзәлдән нәзәрдә тутдуғу кими Јер күрәси Ҹәннәт олаҹаг (Јарадылыш 1:27, 28). Бәс сиз орада олаҹагсынызмы? Бу, һал-һазырда етдијиниз сечимдән асылыдыр. Јеһова сизин талејинизи габагҹадан мүәјјән етмәмишдир.
Аллаһын Оғлунун, Иса Мәсиһин, фидијә гурбанлығы она иман едән һәр бир кәсә әбәди һәјаты алмаг имканы верир (Јәһја 3:16, 17; Һәвариләрин ишләри 10:34, 35). Мүгәддәс Китабда дејилир: «Оғула иман едәнин әбәди һәјаты вардыр; лакин Оғула итаәт етмәјән, һәјат ҝөрмәјәҹәкдир» (Јәһја 3:36). Сиз, Мүгәддәс Китабдан Аллаһ, Онун ирадәси вә Оғлу һаггында өјрәнмәклә вә өјрәндикләринизи һәјатынызда тәтбиг етмәклә һәјаты сечә биләрсиниз. Аллаһ Мүгәддәс Китабдакы һәгиги мүдриклијә әсасән давранан инсаны әмин едир ки, «әмин-аманлыгда јашајаҹаг, раһатлыг тапаҹаг, писликдән горхмајаҹаг» (Сүлејманын мәсәлләри 1:20, 33).
[5-ҹи сәһифәдәки шәкилләр]
Һејванлардан фәргли олараг, инсанлар өз һәрәкәтләринә ҝөрә мә’нәви мәс’улијјәт дашыјырлар.
[Иҹазә илә]
Eagle: Foto: Cortesía de GREFA