«Мәсиһи һәјаты вә ибадәти. Иш дәфтәри» үчүн мәнбәләр
ОКТЈАБР
*** it-2-E с. 902, абз. 2 ***
Јетмиш һәфтә
Тәгсир вә асилијә сон гојулур. Мәсиһин һәлак олмасынын, дирилмәсинин вә ҝөјә галхмасынын сајәсиндә асилијә сон гојулду, ҝүнаһ битди, тәгсир үчүн кәффарә верилди (Дн 9:24). Ганун әһди исраиллиләрин ҝүнаһкар олдуғуну үзә чыхарыр, онлары мәһкум едир вә әһди поздуглары үчүн онлары ләнәтә туш едирди. Лакин ҝүнаһ чохалдыгҹа, јәни Мусанын Гануну онлары үзә чыхардыгҹа, Мәсиһин васитәсилә Аллаһын лүтфү вә илтифаты да ашыб дашырды (Рм 5:20). Мәсиһин гурбаны сајәсиндә төвбә едән инсанларын тәгсир вә асилији ләғв олунур вә буна ҝөрә дә ҹәза арадан галхыр.
*** it-2-E с. 900, абз. 7 ***
Јетмиш һәфтә
Мәсиһ алтмыш доггуз һәфтәдән сонра пејда олаҹаг. Јетмиш һәфтәјә дахил олан алтмыш ики һәфтә ады икинҹи чәкилдији үчүн једди һәфтәнин тамамындан сонра башлајаҹагды. Буна ҝөрә дә Јерусәлимин јенидән тикилиб бәрпа едилмәси үчүн фәрманын чыхмасындан Өндәр Мәсиһин зүһуруна гәдәр алтмыш доггуз һәфтә (једди һәфтә үстәҝәл 62 һәфтә) — 483 ил вахт кечәҹәкди. Бу да ерамыздан әввәл 455-ҹи илдән ерамызын 29-ҹу илинә кими давам етмишди. Јухарыда гејд олундуғу кими, ерамызын 29-ҹу илинин пајызында Иса суда вәфтиз олунду, мүгәддәс руһла мәсһ едилди вә Өндәр Мәсиһ олараг хидмәтә башлады (Лк 3:1, 2, 21, 22).
*** it-2-E с. 901, абз. 2 ***
Јетмиш һәфтә
Һәфтәнин ортасында «һәлак олаҹаг». Ҹәбрајыл мәләк Дәнјал пејғәмбәрә дејир: Алтмыш ики һәфтә кечәндән сонра Мәсиһ һәлак олаҹаг, өзүнә һеч нә галмајаҹаг (Дн 9:26). Алтмыш ики һәфтә битәндән бир гәдәр сонра, даһа дәгиг десәк, үч ил јарым сонра Мәсиһ ишҝәнҹә дирәји үзәриндә өлдүрүлдү, нәји вардыса һәр шејини бәшәријјәт үчүн фидјә олараг верди (Әш 53:8). Сүбутлар ҝөстәрир ки, јетмишинҹи һәфтәнин илк јарысыны Иса хидмәтдә кечирмишди. Бир дәфә, еһтимал ки, ерамызын 32-ҹи илинин пајызында о, бир мәсәл чәкмишди. Орада јәһуди халгыны әнҹир ағаҹына бәнзәтмишди. (Мт 17:15—20; 21:18, 19, 43 ајәләри илә мүгајисә един.) Ағаҹ үч ил иди ки, бар ҝәтирмирди. Бағбан бағ саһибинә демишди: «Аға гој бир ил дә галсын. Дибини белләјәрәм, пејинләјәрәм. Ҝәлән ил бар верәр, лап јахшы, вермәз, онда кәсәрсән» (Лк 13:6—9). Јәгин ки, Иса хош хәбәрә һај вермәјән бу халга етдији хидмәтинин мүддәтиндән данышырды. Һәмин вахт онун хидмәти тәхминән үч ил иди ки, давам едирди вә дөрдүнҹү илә кечәҹәкди.
*** it-2-E с. 901, абз. 5 ***
Јетмиш һәфтә
Һәфтәнин ортасы једди илин ортасына, јәни һәмин иллик һәфтәнин үч ил јарымынын тамамына дүшүр. Јетмишинҹи һәфтә ерамызын 29-ҹу илинин пајызында Исанын вәфтиз олунуб Мәсиһ кими мәсһ олунмасы илә башладығы үчүн һәмин һәфтәнин јарысы (үч ил јарым) ерамызын 33-ҹү илинин јазына, јәни Пасха бајрамы вахтына (14 нисан) кими давам едәҹәкди. Григори тәгвиминә әсасән, һәмин ҝүн ерамызын 33-ҹү илинин апрел ајынын 1-нә дүшмүшдү (Ағанын шам јемәји (Тәсис олунма вахты) мәгаләсинә бахын). Һәвари Булус јазмышды ки, Иса Аллаһын ирадәсини јеринә јетирмәјә ҝәлмишди. Бу ирадә исә икинҹини тәсис етмәк үчүн биринҹини (јәни Төврата әсасән ҝәтирилән гурбан вә тәгдимәләри) ләғв етмәк иди. Иса өз бәдәнини гурбан ҝәтирмәклә Аллаһын бу ирадәсини јеринә јетирди (Иб 10:1—10).
*** w01-E 15/5 с. 27 ***
Охуҹуларын суаллары
Дәнјал 9:24 ајәсиндә дејилдији кими, Ән мүгәддәс јер нә вахт мәсһ едилди?
Дәнјал 9:24—27 ајәләри Өндәр Мәсиһин зүһуру барәдә пејғәмбәрликдир. Буна ҝөрә дә ајәләрдә һаггында данышылан Ән мүгәддәс јер Јерусәлимдәки мәбәдин Ән мүгәддәс јери дејил. Әксинә, бурада Аллаһын мүгәддәс мәскәни, ҝөјләрдәки Ән мүгәддәс јер, Јеһованын бөјүк руһани мәбәдиндәки Ән мүгәддәс јер нәзәрдә тутулур (Ибраниләрә 8:1—5; 9:2—10, 23).
Аллаһын руһани мәбәди нә вахт фәалијјәт ҝөстәрмәјә башлады? Ҝәлин ҝөрәк Иса ерамызын 29-ҹу илиндә вәфтиз олмаг үчүн өзүнү тәгдим едәндә нә баш верди. Һәмин вахтдан етибарән Иса һәјатында Зәбур 40:6—8 ајәләриндәки сөзләри јеринә јетирмәјә башлады. Һәвари Булус сонралар јазмышды ки, Иса Аллаһа белә дуа етмишди: «Сән гурбан вә тәгдимә истәмәдин, лакин мәнә бәдән һазырладын» (Ибраниләрә 10:5). Иса билирди ки, Аллаһ Јерусәлимдәки мәбәддә һәмишә гурбан ҝәтирилмәсини истәмир. Әксинә, Јеһова Иса үчүн камил инсан бәдәни һазырламышды ки, ону гурбан ҝәтирсин. Иса буну үрәкдән истәдијини бу сөзләрлә ҝөстәрмишди: «Еј Аллаһ, будур, ҝәлмишәм сәнин ирадәни јеринә јетирим (тумарда мәним һаггымда јазылыб)» (Ибраниләрә 10:7). Мәттанын мүждәсиндә Јеһованын она неҹә ҹаваб вердији јазылыб: «Иса вәфтиз олан кими судан чыхды. Бирдән ҝөјләр ачылды, Јәһја ҝөрдү ки, Аллаһын руһу ҝөјәрчин кими Исанын үзәринә енир. Бу заман ҝөјдән бир сәс ҝәлди: “Бу, Мәним севимли Оғлумдур. Мән ондан чох разыјам”» (Мәтта 3:16, 17).
Јеһова Аллаһ Исанын өз бәдәнини гурбан кими тәгдим етмәсини гәбул едәндә Јерусәлим мәбәдиндәки гурбанҝаһдан бөјүк гурбанҝаһ пејда олду. Бу Аллаһын ирадәсини, јәни Исанын инсан һәјатыны гурбан кими гәбул етмәк үчүн Аллаһын ҝөрдүјү тәдбири тәмсил едән гурбанҝаһ иди (Ибраниләрә 10:10). Исанын мүгәддәс руһла мәсһ едилмәси о демәк иди ки, Аллаһ руһани мәбәди там шәкилдә ишә салды. Беләликлә, Иса вәфтиз оланда Аллаһын сәмави мәскәни мәсһ олунду, јәни бөјүк руһани мәбәд гурулушунда Ән мүгәддәс јер олараг ајрылды.
*** dp-E с. 212, 213, абз. 5, 6 ***
Ики падшаһын гаршыдурмасы
5 Илк үч падшаһ Бөјүк Куруш, ЫЫ Камбис вә I Дара (Виштасп) иди. Бардија (јахуд Гаумата адланан фырылдагчы) ҹәми једди ај һөкмранлыг етдији үчүн пејғәмбәрликдә онун гыса сүрән һакимијјәти нәзәрә алынмајыб. Ерамыздан әввәл 490-ҹы илдә үчүнҹү падшаһ, јәни I Дара Јунаныстаны ишғал етмәк үчүн икинҹи дәфә ҹәһд ҝөстәрди. Лакин Марафонда јунанлар фарслары дармадағын етдиләр. Фарслар Кичик Асијаја чәкилдиләр. Дара Јунаныстана гаршы башга бир јүрүшә ҹидд-ҹәһдлә һазырлашса да, буну һәјата кечирә билмәди. Дөрд ил сонра вәфат етди. Бу иши оғлу вә хәләфи, дөрдүнҹү падшаһ олан I Ксеркс етмәли олду. I Ксеркс Әстәрлә евләнән Аһашверош падшаһ иди (Әстәр 1:1; 2:15—17).
6 I Ксеркс һәгигәтән дә һәр шеји, Јунаныстан сәлтәнәтинә, јәни мүстәгил јунан дөвләтләринә гаршы галдырды. Бир китабда дејилир: Иддиалы әјанларын тәһрики илә Ксеркс јунанлара һәм гурудан, һәм дә дәниздән һүҹума кечди («The Medes and Persians—Conquerors and Diplomats»). Ерамыздан әввәл бешинҹи әсрдә јашајан јунан тарихчиси Һеродот јазырды ки, һеч бир гошун бу гошунла мүгајисәјә ҝәлә билмәзди. Онун сөзләринә ҝөрә фарсларын дәниз донанмасында 517 610 нәфәр вар иди. Пијада дөјүшчүләрин сајы 1 700 000 нәфәр, сүвариләрин сајы 80 000 нәфәр иди. Үстәҝәл, дәвә үзәриндә јүрүш едән әрәбләр, арабада дөјүшән ливијалылар. Онларын да үмуми сајы 20 000 минә чатырды. Беләликлә, гуру вә дәниз гүввәләринин сајы үмумиликдә 2 317 610 нәфәр тәшкил едирди.
*** dp-E с. 213, абз. 8 ***
Ики падшаһын гаршыдурмасы
8 Мәләк деди: «Сонра ҝүҹлү бир падшаһ пејда олаҹаг, о, бөјүк гүдрәтлә һөкмранлыг едәҹәк вә истәдијини едәҹәк» (Дәнјал 11:3). 23 јашлы Исҝәндәр ерамыздан әввәл 336-ҹы илдә Македонија падшаһы кими пејда олду. О, ҝүҹлү падшаһ, Бөјүк Исҝәндәр олду. Атасы II Филипин планына әсасән, фарсларын Орта Асијадакы әјаләтләрини әлә кечирди. Онун 47 000 нәфәрлик гошуну Фәрат вә Дәҹлә чајыны кечәрәк Гавгамелдә III Даранын 250 000 нәфәрлик ордусуну дармадағын етди. Дара гачды, нәһајәтдә өлдүрүлдү. Бунунла да Фарс сүлаләсинә сон гојулду. Јунаныстан дүнја империјасына чеврилди. Исҝәндәр бөјүк гүдрәтлә һөкмранлыг етди вә истәдијини етди.
*** dp-E с. 214, абз. 11 ***
Ики падшаһын гаршыдурмасы
11 Исҝәндәрин өлүмүндән сонра онун сәлтәнәти дөрд јерә парчаланды. Онун чохсајлы сәркәрдәләри әрази үстүндә өз араларында дөјүшүрдүләр. Тәкҝөзлү I Антигон Исҝәндәрин бүтүн империјасыны өзүнә табе етдирмәк истәјирди. Лакин о, Фриҝијада Ипсус дөјүшүндә мәһв едилди. Артыг ерамыздан әввәл 301-ҹи илдә Исҝәндәрин дөрд сәркәрдәси онун истила етдији бөјүк әразини өз араларында бөлмүшдүләр. Кассандр Македонија вә Јунаныстаны, Лисимах Кичик Асија вә Тракијаны идарә едирди, Селевк I Никатор Сурија вә Месопатамијада јерини мөһкәмләндирмишди, I Птолемеј исә Мисир вә Фәләстини әлә кечирмишди. Пејғәмбәрликдә дејилдији кими, Исҝәндәрин бөјүк империјасы дөрд еллин падшаһлығына парчаланмышды.
*** dp-E с. 315, абз. 18 ***
Јеһова Дәнјала ҝөзәл мүкафат вәд едир
18 Дәнјал китабына бир вәдлә јекун вурулур. Бу, Аллаһын бәшәр өвладына вердији ән ҝөзәл вәддир. Јеһованын мәләји Дәнјала дејир: «Дөврүн тамамында исә сәнә дүшән пајы алмаг үчүн галхаҹагсан». Ҝөрәсән, мәләк нәји нәзәрдә тутурду? Динҹәлмәк өлүмү билдирдији үчүн Дәнјалын мүәјјән мүддәт сонра галхмасы тәкҹә бир мәна кәсб едә биләр, бу да дирилмәкдир. Бәзи тәдгигатчыларын фикринҹә, Төвратда дирилмә барәдә ачыг-ајдын биринҹи дәфә мәһз Дәнјал китабынын 12-ҹи фәслиндә данышылыр (Дәнјал 12:2). Лакин бурада онлар јанылырлар. Дәнјала дирилмә үмиди чох таныш иди.
*** g05-E 8/9 с. 12, абз. 2 ***
Бүтүн дүнјада һармонија
Јер күрәсиндә һеч вахт ҝөрүлмәмиш һармонија олаҹаг. Чүнки Аллаһ Өз садиг бәндәләринә јер күрәсинә гајғы ҝөстәрмәји өјрәдәҹәк. О, һәтта мәҹази мәнада јыртыҹы һејванларла әһд бағлајаҹаг, онлар инсанлара зәрәр вермәјәҹәк, онларын итаәтиндә олаҹаглар (Һушә 2:18; Јарадылыш 1:26—28; Әшија 11:6—8).
*** w07-E 1/4 с. 20, абз. 2 ***
Аллаһа мәгбул гурбанлар
Мүгәддәс Китабда ҝөстәрилир ки, бизим мәдһләримиз Јеһоваја вердијимиз гурбанлардыр. Јушә пејғәмбәрин мәдһләрини буға гурбанлары кими тәгдим едәҹәјик сөзләри ҝөстәрир ки, Аллаһ додагларымыздан гопан мәдһләри ән јахшы гурбан һесаб едир (Һушә 14:2). Һәвари Булус јәһуди мәсиһиләри тәшвиг едирди: Һәр заман Аллаһа мәдһ гурбаны, Онун адыны бәјан едән дилимизин бәһрәсини тәгдим едәк (Ибраниләрә 13:15). Бу ҝүн Јеһованын Шаһидләри ҹидд-ҹәһдлә мүждәни бәјан едир вә бүтүн халгларда шаҝирд һазырлајырлар (Мәтта 24:14; 28:19, 20). Онлар бүтүн дүнјада ҝеҹә-ҝүндүз Аллаһа мәдһ гурбаны тәгдим едирләр.
*** jd-E с. 87, абз. 11 ***
Јеһоваја Онун јүксәк нормаларына ујғун хидмәт един
11 Һушә 14:9 ајәси дүз јолла јеримәјин үстүнлүкләриндән бәһс едир. Аллаһын тәләбләринә риајәт етмәк инсана бөјүк фајда ҝәтирир. О, бир Јарадан кими бизи јахшы таныјыр. Биздән нә истәјирсә, бу, бизим өз хејримизәдир. Ҝәлин автомобиллә онун истеһсалчысы барәдә дүшүнәк. Истеһсалчы автомобилин гурулушуну чох ҝөзәл билир. Билир ки, вахташыры машынын јағыны дәјишмәк лазымдыр. Бәс әҝәр машынын јахшы ишләдијини дүшүнүб јағы дәјишдирилмәсә, нә олар? Тез бир заманда мүһәррик сырадан чыхар. Еләҹә дә инсанлар. Јараданымыз бизә әмрләр вериб. Онлара әмәл етмәк бизим өз хејримизәдир (Әшија 48:17, 18). Буну баша дүшсәк, Аллаһын дедији кими јашамаг, Онун әмрләринә риајәт етмәк бизә асан олаҹаг (Зәбур 112:1).
*** jd-E с. 167, абз. 4 ***
«Халглар арасында елан един»
4 Мәсәләјә башга тәрәфдән бахын. Јеһова Аллаһ Јуил пејғәмбәрә һәр ҹүр инсанын пејғәмбәрлик едәҹәји вахт һаггында данышмышдыр: «Бундан сонра һәр ҹүр инсанын үзәринә руһуму төкәҹәјәм, сизин оғулларыныз да, гызларыныз да пејғәмбәрлик едәҹәк. Гоҹаларыныз рөјалар ҝөрәҹәкләр, ҝәнҹләриниз вәһјләр алаҹаг» (Јуил 2:28—32). Һәвари Бутрус бу сөзләри б. е. 33-ҹү илиндә Јерусәлимдә Әллинҹи ҝүн бајрамында үст мәртәбәдә топлашанларын үзәринә мүгәддәс руһ төкүлмәсинә вә онларын «Аллаһын әзәмәтли ишләри»ни бәјан етмәләринә аид етмишди (Һәвариләрин ишләри 1:12—14; 2:1—4, 11, 14—21). Инди исә бизим дөврә нәзәр салын. Јуилин пејғәмбәрлији 20-ҹи әсрин әввәлләриндән етибарән даһа бөјүк мигјасда јеринә јетир. Мүгәддәс руһла мәсһ олунмуш мәсиһиләр — гадынлар вә кишиләр, гоҹалар вә ҹаванлар «пејғәмбәрлик» етмәјә башлајырлар, јәни, «Аллаһын әзәмәтли ишләри»ни, еләҹә дә артыг ҝөјләрдә гурулмуш Падшаһлыг һаггындакы мүждәни бәјан едирләр.