Мүгәддәс Јазыларын китабы нөмрә 35 — Һабаггуг

Јазан: Һабаггуг

Јазылдығы јер: Јәһуда

Јазылмасы баша чатыб: б. е. ә. тәх. 628-ҹи ил (?)

ҺАБАГГУГ Ибраниҹә Мүгәддәс Јазыларын кичик адланан пејғәмбәрләриндән биридир. Лакин Аллаһын халгы Һабаггугун ҝөрүнтүләринә вә илһамланмыш сөзләринә аз әһәмијјәтли бир шеј кими јанашмыр. Бу пејғәмбәрлик сөзләри Аллаһын садиг хидмәтчиләринә чәтин анларында үмид вә ҝүҹ верирди. Һабаггуг пејғәмбәрин китабында ики мөһтәшәм һәгигәт вурғуланыр: биринҹи, Јеһова Каинатын Һөкмдарыдыр, икинҹи, салеһ өз иманы илә јашајыр. Бундан әлавә, китаб Аллаһын хидмәтчиләрини тә’гиб едән вә Онун халгындан олдуғуну ирәли сүрән икиүзлүләрә хәбәрдарлыг едир. О, бүтүн һәмд нәғмәләринә лајиг олан Јеһова Аллаһа мөһкәм иманын тәсвирини јарадыр.

² «Һабаггуг» китабы бу сөзләрлә башлајыр: «Һабаггуг пејғәмбәрә ҝөрүнтү илә назил олан хәбәрдарлыг» (Һаб. 1:1). Адынын мә’насы «Һәрарәтли гуҹаг» олан Һабаггуг пејғәмбәр (ибраниҹә Һаваггуг) ким иди? Һансы нәсилдән олдуғуна, неҹә јашадығына вә өлүмүнә даир һеч бир мә’лумат јохдур. Китабын сонунда «Мусиги рәһбәри үчүн: симли аләтләрин мүшајиәти илә» сөзләриндән ҝөрүнүр ки, о, леви нәслиндән, мә’бәд мусигичиси олмушдур, анҹаг буну да там әминликлә демәк олмаз.

³ Һабаггуг нә вахт пејғәмбәрлик етмишдир? Јухарыда дејиләндән вә «Рәбб мүгәддәс мә’бәдиндәдир» сөзләриндән ҝөрүнүр ки, һәмин дөврдә Јерусәлимдә һәлә мә’бәд мөвҹуд иди (2:20). Бу сүбутлар вә пејғәмбәрлијин өз мәзмуну ҝөстәрир ки, пејғәмбәрлик б. е. ә. 607-ҹи илдә Јерусәлимин дағыдылмасындан бир гәдәр әввәл дејилмишдир. Бәс нә гәдәр әввәл? Чох еһтимал ки, үрәјиндә Аллаһ горхусу олан Јошијанын һакимијјәтиндән сонра (б. е. ә. 659-629-ҹу илләр). Суалын ҹавабы елә пејғәмбәрлијин өзүндә јерләшир: орада әввәлҹәдән билдирилир ки, Јәһудејада јашајан халга дејилсә дә инанмајаҹаглары бир һадисә баш верәҹәк. Һансы һадисә? Сөһбәт Аллаһын сәдагәтсиз Јәһуданы ҹәзаландырмаг үчүн халдејлиләри (бабиллиләр) онларын үзәринә галдыраҹағындан ҝедир (1:5, 6). Бу һадисә бүтпәрәст Јеһојагимин һакимијјәтинин илк јарысына, Јәһудејада имансызлығын вә әдаләтсизлијин һөкм сүрдүјү бир дөврә аиддир. Јеһојагим фир’он Неко тәрәфиндән тахта чыхарылмыш, өлкә исә Мисирин һакимијјәти алтына кечмишди. Белә шәраитдә олан халг, Бабилин өлкәјә сохула биләҹәјини һеч ағлына белә ҝәтирмирди. Анҹаг б. е. ә. 625-ҹи илдә Навуходоносор фир’он Некону Каркемишдә мәғлуб едәрәк Мисирин ҝүҹүнү сындырды. Ҝөрүнүр, пејғәмбәрлик һәлә бу һадисәдән әввәл дејилмишди. Беләликлә, бүтүн фактлар бизи Јеһојагимин һакимијјәтинин башланғыҹына ҝәтириб чыхарыр (б. е. ә. 628-ҹи ил). Бу да, Һабаггугун Јеремја илә бир дөврдә јашадығыны ҝөстәрир.

⁴ Китабын Аллаһ тәрәфиндән илһамландығыны неҹә билмәк олар? «Һабаггуг» китабынын каноник олдуғуну Ибраниҹә Мүгәддәс Јазыларын гәдим сијаһысы тәсдиг едир. Бурада китабын ады чәкилмәсә дә, онун он ики кичик пејғәмбәрләрә дахил олдуғу ҝөрүнүр, чүнки Һабаггуг олмаса, онлар 12 ола билмәзди. Һәвари Павел бу пејғәмбәрлик китабыны илһамланмыш Јазыларын бир һиссәси олдуғуну гәбул едирди вә Һабаггуг 1:5 ајәсиндән ситат ҝәтирәркән бунун ‘пејғәмбәрләрин китабларында дејилдијини’ сөјләмишдир (Һәв. иш. 13:40, 41). О өз мәктубларында бир нечә дәфә бу китабдан ситатлар ҝәтирмишдир. Һабаггугун Јәһуда вә Бабил һаггында дедији пејғәмбәрлијин јеринә јетмәси онун, сөзсүз ки, Аллаһын пејғәмбәри олдуғуну сүбут едир.

⁵ «Һабаггуг» китабы үч фәсилдән ибарәтдир. Илк ики фәслидә пејғәмбәрин өзү илә Јеһова арасында олан диалог јазылыб. Бурада, халдејлиләрин ҝүҹүндән вә һејкәлләрә ибадәт едән вә башгаларынын һесабына варланан, өз еви үчүн әдаләтсизликлә гәнимәт топлајан вә ган төкмәклә шәһәрләр салан бабиллиләри ҝөзләјән фәлакәтдән бәһс едилир. Үчүнҹү фәсил, мүһарибә ҝүнүндә Јеһованын әзәмәтини сон дәрәҹә тә’сирли вә драматурҝијанын ҹанлылығы илә тәсвир едир. Мәрсијә үслубунда јазылмыш дуадан ибарәт олан бу фәсил «ибрани поезијасынын ән ҝөзәл вә мөһтәшәм нүмунәләриндән бири» һесаб едилирa.

БИЗӘ ФАЈДАСЫ

¹² Һәвари Павел тә’лим вермәк үчүн «Һабаггуг» китабынын нә гәдәр фајдалы олдуғуну дәрк едәрәк, Һабаггуг 2:4 ајәсини үч мүхтәлиф вәзијјәтдә ситат ҝәтирмишдир. Һәр бир иманлынын хилас олмасы үчүн хош хәбәрин Аллаһ көмәји олдуғуну вурғулајараг, Павел Ромада олан мәсиһчиләрә јазмышдыр: «Чүнки Мүждәдә Аллаһын әдаләти имандан имана кәшф олунур; неҹә ки, јазылмышдыр: “Салеһ адам иманла јашајаҹагдыр”». Хејир-дуалара иман сајәсиндә наил олуна биләҹәјини галатијалара изаһ едәрәк, Павел јазмышдыр: «Ајдындыр ки, һеч ким Ганунла Аллаһ гаршысында салеһ сајылмыр, чүнки “Салеһ адам иманла јашајаҹагдыр”». Бундан башга, Павел ибраниләрә мәктубунда мәсиһчинин өз һәјатыны хилас етмәси үчүн ҹанлы иман ҝөстәрмәсинин ваҹиб олдуғуну јазараг јенә дә Јеһованын Һабаггуга дедији сөзләрдән ситат ҝәтирмишдир. Лакин Һабаггугун «салеһ адам иманы илә јашајаҹаг» сөзләринә истинад етдикдән сонра о, јунан Септуагинтасындан пејғәмбәрин нөвбәти сөзләрини ситат ҝәтирир: «Әҝәр ҝери чәкиләрсә, ҹаным ондан разы галмајаҹагдыр». Сонда исә Павел нәтиҹә чыхарыр: «Биз исә иман едиб, ҹанларынын хиласына наил оланларданыг» (Ром. 1:17; Галат. 3:11; Ибр. 10:38, 39).

¹³ «Һабаггуг» китабы әлавә көмәјә еһтијаҹ дујан буҝүнкү мәсиһчиләр үчүн дә фајдалыдыр. О, Аллаһа ҝүвәнмәји өјрәдир. Китабын бир фајдасы да, онун Аллаһын һөкмү барәдә хәбәрдарлыг етмәсидир. Ондан, ваҹиб хәбәрдаредиҹи дәрс ҝөтүрүрүк: Аллаһын Өз һөкмләрини иҹра етмәк үчүн чох ләнҝидијини дүшүнмәк олмаз; онлар «һөкмән ҝәләҹәк»дир (Һаб. 2:3). Јәһудејанын бабиллиләр тәрәфиндән ишғал едиләҹәји һаггындакы пејғәмбәрлик елә дејилдији кими дә олду, Бабил өзү исә әввәлҹәдән дејилдији кими, б. е. ә. 539-ҹу илдә мидијалылар вә фарслар тәрәфиндән әлә кечирилди. Мәҝәр бу, бизә Аллаһын сөзләринә инанмағы өјрәтмирми? Һәвари Павел онунла бир дөврдә јашајан ибраниләри имансызлыгдан чәкиндирәрәк, «Һабаггуг» китабындан ситат ҝәтирмәји ваҹиб билди: «Диггәтли олун ки, пејғәмбәрләрин китабларында дејилмиш олан сизин башыныза ҝәлмәсин: “Бахын, еј тәһгир едәнләр, чашын вә һәлак олун! Чүнки сизин ҝүнләриниздә Мән елә бир иш ҝөрүрәм ки, ону сизә бири бәјан етсә, һеч инанмазсыныз”» (Һәв. иш. 13:40, 41; Һаб. 1:5, ЛХХ). Имансыз јәһудиләр Исанын Јерусәлимин мәһв едиләҹәјинә даир хәбәрдарлығына инанмадыглары кими, Павелин дә сөзләринә әһәмијјәт вермәдиләр, нәтиҹәдә исә, ерамызын 70-ҹи илиндә Рома гошуну Јерусәлими ишғал едәндә өз имансызлыгларынын бәһрәсини бичдиләр (Лука 19:41-44).

¹⁴ Өз дөврүндә олдуғу кими, бу ҝүндә Һабаггуг пејғәмбәрин сөзләри зоракылыгла долу бир дүнјада јашајан мәсиһчиләри мөһкәм имана саһиб олмаға тәшвиг едир. О, башгаларыны өјрәтмәјә вә бүтүн дүнјада инсанларын вердикләри суаллара ҹаваб тапмаға көмәк едир: Аллаһ нә вахтса писләрин ҹәзасыны верәҹәкми? Бу пејғәмбәрлик сөзләринә бир даһа диггәт јетирин: «Ҝөзләјин, чүнки һөкмән ҝәләҹәк, ҝеҹикмәјәҹәк» (Һаб. 2:3). Дүнјада баш верән истәнилән ганунсузлуға бахмајараг, Падшаһлығын варисләри олан мәсһ олунмушларын галығы, Һабаггугун Јеһованын мүкафатландырмасы һаггында дедикләрини хатырлајырлар: «Сән Өз халгынын гуртулмасы үчүн, мәсһ етдијин милләтин хилас олмасы үчүн чыхдын» (3:13). Бәли, Јеһова онлар үчүн лап гәдимдән әсл мә’нада ‘Мүгәддәс Олан’ вә ‘Гајадыр’. О, писләрин үзәриндә Өз һөкмүнү иҹра едәҹәк вә мәһәббәтлә әһатә етдији инсанлара һәјат бәхш едәҹәк. Салеһлији севән һәр бир инсан нөвбәти сөзләрә гошулараг Онун Падшаһлығы вә һакимијјәти алтында севинҹ дада биләр: «Мән јенә Рәбдә севинҹ тапаҹағам. Хиласымын Аллаһы илә шадлыгдан ҹошаҹағам! Худавәнд Рәбб мәним гүввәтимдир» (1:12; 3:18, 19).

[Һашијәләр]