Мүгәддәс Китабда руһ һаггында нә дејилир?
«Рәбб Аллаһ... [инсанын] бурнуна һәјат нәфәси үфүрдү. Беләҹә инсан ҹанлы бир варлыг олду» (ЈАРАДЫЛЫШ 2:7).
1. Мүгәддәс Китабын руһ һаггында өјрәтдијини баша дүшмәк үчүн нәји нәзәрдән кечирмәлијик?
АРТЫГ билдијимиз кими, руһ һаггында чохлу мүхтәлиф тәсәввүрләр мөвҹуддур. Етигадларынын Мүгәддәс Китаба әсасландығыны иддиа едән инсанлар руһ һаггында вә инсан өләндә һәмин руһла нә баш вердији барәдә мүхтәлиф фикирләр ирәли сүрүрләр. Бәс Мүгәддәс Китаб руһ һаггында әслиндә нәји өјрәдир? Буну баша дүшмәк үчүн Мүгәддәс Китабда руһ кими тәрҹүмә олунан ибрани вә јунан сөзләринин мәнасыны нәзәрдән кечирмәк лазымдыр.
Руһ һәјат гүввәсидир
2-4. а) Руһ сөзүнүн ибрани вә јунан еквивалентләри һансылардыр? б) Руһ вә ја һәјат гүввәси нәдир?
2 «Руһ» сөзү ибраниҹә руаһ вә јунанҹа пневма кими сәсләнир. Мүгәддәс Китабда бу сөзләр, әсасән нәфәс мәнасыны верир. Лакин руһ тәнәффүс просесиндән даһа бөјүк мәна дашыјыр. Мәсәлән, Мүгәддәс Китабда дејилир: ‘Бәдән руһ олмадыгда өлүдүр’ (Јагуб 2:26). Бир сөзлә, руһ бәдәни ҹанландыран гүввәдир.
3 Бу гүввә садәҹә ағ ҹијәрләрдә дөвр едән нәфәс вә ја һава ола билмәз. Нәјә ҝөрә? Чүнки «Уорлд бук» енсиклопедијасына әсасән, тәнәффүс дајананда бәдәнин һүҹејрәләри гыса мүддәт, бир нечә дәгигә һәлә өлмүр. Бу сәбәбдән инсаны јенидән һәјата гајтармаг мүмкүн олур. Анҹаг бәдән һүҹејрәләриндә һәјат гығылҹымы сөндүкдә бу мүмкүн олмур. Нә гәдәр чох олурса-олсун, һеч бир нәфәс вә ја һава һүҹејрәләрдән бирини белә һәјата гајтара билмәз. Беләликлә, руһ инсаны вә бәдәнин бүтүн һүҹејрәләрини ҹанландыран ҝөзәҝөрүнмәз һәјат гүввәси вә ја һәјат гығылҹымыдыр. Һәјат гүввәсини исә алдығымыз нәфәс сахлајыр (Әјјуб 34:14, 15).
4 Бу фикир Мүгәддәс Китабын чох јериндә өз тәсдигини тапыр. Мисал үчүн, Мәзмур 104:29 ајәсиндә јазылыб: «Сән онларын нәфәсини [«руһуну», ЈД] кәсәркән өлүб торпаға гарышырлар». Һәмчинин Јагуб 2:26 ајәсиндә гејд олунур ки, ‘бәдән руһ олмадыгда өлүдүр’. Ҝөрдүјүмүз кими, руһ бәдәни ҹанландыран гүввәдир. Руһ олмадыгда бәдән өлүдүр.
5. «Мүгәддәс Китаб вә дин лүғәти» өлмәз руһун олмадығы фикрини неҹә тәсдигләјир?
5 Бу ајәләрдә инсан өләндән сонра руһун јашадығына һеч бир ишарә јохдур. «Мүгәддәс Китаб вә дин лүғәти»ндә јазыланлара әсасән, өлән әзизимизин Аллаһын јанына галхдығыны вә ја онун өлмәз руһунун олдуғуну сөјләмәк Әһди-Әтигә зиддир («The Dictionary of Bible and Religion»).
6, 7. Руһ сөзүнүн тәкҹә инсанларла јох, һејванларла да бағлы ишләндијини ҝөстәрән нүмунәләр чәкин.
6 Мүгәддәс Китабда руһ сөзү һәм инсанларла, һәм дә һејванларла бағлы ишләдилир. Мүдрик падшаһ Сүлејман инсанын да, һејванын да ‘ејни нәфәсә [«руһа», ЈД] малик’ олдуғуну билдирәрәк бу суалы вермишди: «Буну ким билир ки, инсанларын руһу јухары галхыр, һејванларын руһу ашағы — јерин алтына енир?» (Ваиз 3:19—21). Беләликлә, Мүгәддәс Китабда дејилир ки, һәм һејванын, һәм дә инсанын руһу вар.
7 Ҝәлин Мүгәддәс Китабдакы диҝәр нүмунәјә нәзәр салаг. Үмумдүнја дашгыны заманы инсанларын вә һејванларын мәһви Јарадылыш 7:22 ајәсиндә белә тәсвир едилир: «Гуруда јашајан бурнунда һәјат нәфәси [јахуд руһ; ибраниҹә руаһ] олан ҹанлы варлыгларын һамысы өлдү». Бурадан белә нәтиҹәјә ҝәлмәк олар ки, руһ бүтүн ҹанлы варлыгларда, инсанларда вә һејванларда фәал олан һәјат гүввәси, јахуд һәјат нәфәсидир вә о, нәфәс сајәсиндә сахланылыр. Бу, неҹә ола биләр?
8. Руһ һансы мәнада електрик енержисинә бәнзәјир?
8 Руһу вә ја һәјат гүввәсини һәр һансы ҹиһазы, јахуд механизми ишә салан електрик енержиси илә мүгајисә етмәк олар. Бу ҝөзәҝөрүнмәз енержи ишә салдығы аваданлыгдан асылы олараг, мүхтәлиф функсијалары јеринә јетирир. Мәсәлән, електрик пиләтәси истилик верир, компүтер информасија тәгдим едир, телевизор исә тәсвир вә сәс јарадыр. Анҹаг електрик енержиси ишә салдығы аваданлыға хас хүсусијјәтләри мәнимсәмир. О, садәҹә гүввә олараг галыр. Ејнилә, һәјат гүввәси дә ҹанландырдығы варлыгларын хүсусијјәтләрини өзүндә дашымыр. Бу гүввә нә шәхсијјәтдир, нә дә дүшүнмәк габилијјәтинә маликдир. Инсанлар вә һејванлар ‘ејни нәфәсә [«руһа», ЈД] маликдирләр’ (Ваиз 3:19). Демәли, инсан өләндә онун руһу башга аләмә, руһлар аләминә ҝетмир.
Руһ ‘ону верән Аллаһа дөнүр’
9, 10. Һансы мәнада руһ өлүм заманы Аллаһа дөнүр?
9 Мүгәддәс Китабда дејилир ки, инсан өләндә ‘һәјат нәфәси [руаһ] ону верән Аллаһа дөнүр’ (Ваиз 12:7). Бу, һансыса шәхссиз гүввәнин фәзаны јарараг Аллаһын јанына галхдығынымы билдирир? Әсла! Мүгәддәс Китабда «дөнмәк» ифадәси һеч дә һәрфи мәнада бир јердән диҝәринә көчмәк мәнасыны дашымыр. Мәсәлән, Јеһова хәјанәткар исраиллиләрә демишди: «Мәнә тәрәф дөнүн, Мән дә сизә тәрәф дөнәрәм» (Малаки 3:7). Исраиллиләр һансы мәнада Аллаһа тәрәф дөнмәли идиләр? Онлар пис јолларындан әл чәкиб Аллаһын салеһ нормаларына риајәт етмәли идиләр. Јеһованын исә Исраил халгына тәрәф дөнмәси јенидән онлара лүтф ҝөстәрәҹәјини билдирирди. Һәр ики һалда дөнмәк һәрфи мәнада бир јердән диҝәринә көчмәји јох, әһвал-руһијјәни ҝөстәрир. Руһ да Аллаһа ‘дөнәндә’ һеч бир шеј јердән ҝөјә галхмыр. Бәдәни тәрк едән һәјат гүввәсини инсана гајтармаға јалныз Аллаһ гадирдир. Беләликлә, ‘һәјат нәфәси ону верән Аллаһа дөнүр’ ифадәси ҝөстәрир ки, артыг һәмин инсанын јенидән јашамасы јалныз Аллаһын әлиндәдир.
10 Мисал үчүн Мүгәддәс Китабда Иса Мәсиһин өлүмүнә даир дејиләнләрә диггәт јетирәк. Лука «Мүждә»синдә јазыр: «Иса уҹа сәслә нида едәрәк: “Еј Ата! Өз руһуму Сәнин әлләринә верирәм”, — деди. Вә буну дејиб ҹаныны тапшырды» (Лука 23:46). Исанын бәдәнини тәрк едән руһ һәрфи мәнада Аллаһын јанына галхмады. Иса өлүмүнүн үчүнҹү ҝүнү дирилди. Бүтүн бу вахт әрзиндә исә о, мөвҹуд дејилди; о, Шеолда иди (Ваиз 9:5, 10). Дирилдикдән сонра да Иса дәрһал ҝөјә гајытмады. О, ҝөјә 40 ҝүндән сонра галхды (Һәвариләрин ишләри 1:3, 9). Лакин өләркән Иса тәрәддүд етмәдән руһуну Атасынын әлинә верди. О, әмин иди ки, Јеһова јенидән ону һәјата гајтара биләр.
11. Мүгәддәс Китабда истифадә олунан «руһ» сөзү һаггында нә дејә биләрик?
11 Ҝөрдүјүмүз кими, Мүгәддәс Китаб руһун нә олдуғуну изаһ едир. Гысаҹа десәк, руһ һәм инсанлары, һәм дә һејванлары ҹанландыран гүввәдир. Бәдәндәки һәјат гүввәси нәфәс вә ја һава васитәсилә сахланылыр. Буна ҝөрә дә демәк олар ки, өлән инсанын руһу јашамаға давам етмир. Мүгәддәс Китабын руһ һаггында дедикләри мәнтигәујғундур, бир-биринә зидд ҝетмир, ејни заманда, чаш-баш салан фәлсәфи идејалардан вә мөвһуматлардан узагдыр. Бәс инсан өләндә руһла нә баш верир? Бу суала ҹаваб тапмаг үчүн әввәлҹә инсанларын нәјә ҝөрә өлдүјүнү өјрәнмәлијик.
[20-ҹи сәһифәдәки шәкилләр]
Онларын һамысынын руһу вар