ФӘСИЛ 22

Ики мәдәнијјәт арасында галмышам: нә едим?

Атан вә ја анан мүһаҹирдир?

□ Бәли □ Хејр

Мәктәбдә вә аиләниздә дил вә мәдәнијјәт фәрглидир?

□ Бәли □ Хејр

«Мән италјан аиләсиндә дүнјаја ҝәлмишәм. Италјанлар темпераментли халгдыр. Һал-һазырда Инҝилтәрәдә јашајырыг. Бурада исә инсанлар чох тәмкинли вә нәзакәтлидир. Ики одун арасында галмышам: мән инҝилисләр үчүн италјан, италјанлар үчүн исә инҝилисәм» Ҹузеппе, Инҝилтәрә

«Мүәллим данышанда онун үзүнә бахмағы тәләб едир. Атам исә данышанда ҝөзүнүн ичинә бахмағы тәрбијәсизлик һесаб едир. Ики мәдәнијјәт арасында галмышам» Патрик, Әлҹәзаирдән Франсаја көчмүш мүһаҹир аиләсиндә дүнјаја ҝөз ачыб

ВАЛИДЕЈНЛӘРИН башга өлкәјә көчәндә бир чох чәтинликләрлә үзләшдиләр. Бирдән-бирә онлар фәргли дили, мәдәнијјәти вә ҝејим тәрзи олан инсанларын әһатәсинә дүшдүләр. Онлар дәрһал өзләринә диггәт ҹәлб етмәјә башладылар. Вә нәтиҹәдә, ола билсин, онлар һөрмәтсизлик вә ајры-сечкилик һәдәфинә чеврилдиләр.

Бу сәнинлә дә баш верибми? Ашағыда ҝәнҹләрин үзләшдикләри бәзи чәтинликләр садаланыр. Сәнин үчүн ән чәтин оланын јанында ✔ ишарәсини гој.

□ Әләсалма. Нур балаҹа оланда аиләси Иорданијадан Шимали Америкаја көчүб. О дејир: «Фәргли ҝејиндијимизә ҝөрә инсанлар бизә ҝүлүрдүләр. Биз исә америкалыларын зарафатларыны баша дүшмүрдүк».

□ Чашгынлыг. Надја адлы ҝәнҹ гыз дејир: «Мән Алманијада анадан олмушам. Анҹаг валидејнләрим италјан олдугларындан алман дилиндә аксентлә данышырдым, буна ҝөрә дә мәктәбдә ушаглар мәни “башдан хараб әҹнәби” адландырырды. Италијаја ҝедәндә исә һамы дејирди ки, мән алман аксенти илә данышырам. Буна ҝөрә дә, ким олдуғуму һеч өзүм дә билмирәм. Һара ҝетсәм, һәр јердә јадам».

□ Аиләдә мәдәнијјәт фәрги. Аиләси илә Инҝилтәрәјә көчәндә Аннанын сәккиз јашы варды. О дејир: «Гардашымла мәнә Лондона алышмаг чох асан олду. Валидејнләрим үчүн исә бу, әсил сынаг иди. Ахы онлар узун илләр әрзиндә Португалијанын Мадејра адлы балаҹа бир адасында јашамышдылар».

Аиләси Камбоҹадан Австралијаја көчәндә Венин үч јашы вар иди. О дејир: «Валидејнләрим үчүн јени мәдәнијјәтә вә мүһитә алышмаг чох чәтин иди. Чох вахт атамын дүшүнҹә тәрзини баша дүшмәдијим үчүн о әсәбиләширди».

□ Аиләдә дил фәрги. Сәккиз јашы оланда Ијен валидејнләри илә Еквадордан Нју-Јорка көчдүләр. Бирләшмиш Штатларда алты ил јашадыгдан сонра бу ҝәнҹ өз һиссләрини бөлүшүр: «Инди мән даһа чох инҝилисҹә данышырам, нәинки испанҹа. Әтрафымда һамы — мүәллимләрим, достларым, һәтта гардашым белә инҝилисҹә данышыр. Демәк олар ки, артыг мән инҝилис дилиндә дүшүнүрәм вә инҝилис дили доғма дилими јаваш-јаваш сыхышдырыб арадан чыхарыр».

Австралијада Камбоҹа аиләсиндә доғулан Ли дејир: «Валидејнләримлә данышанда нә һисс етдијими онлара әтрафлы изаһ етмәк истәјирәм, анҹаг чох вахт онларын дилиндә кифајәт гәдәр сөз тапа билмирәм».

Јухарыда ады чәкилән Нур дејир: «Атам мәҹбур едирди ки, евдә әрәб дилиндә данышаг, анҹаг биз истәмирдик. Әрәб дилини өјрәнмәк бизим үчүн ишҝәнҹә иди. Бүтүн достларымыз инҝилисҹә данышырдылар, телевизорда анҹаг инҝилис програмларына бахырдыг. Әрәб дили нәјимизә ҝәрәк иди?!»

Нә етмәк олар?

Јухарыда ҝәтирилән шәрһләрдән ҝөрүндүјү кими, бу ҹүр нараһатчылыг кечирән тәк сән дејилсән. Сәнә елә ҝәлә биләр ки, бу чәтинликләрин өһдәсиндән ҝәлмәк әвәзинә, аиләнин адәт-әнәнәләриндән вә мәдәнијјәтиндән имтина етмәк вә јени шәраитә ујғунлашмаг даһа асандыр. Анҹаг, чох еһтимал ки, белә етмәклә сән валидејнләринин хәтринә дәјәҹәк, өзүн дә мәјус олаҹагсан. Ән јахшысы чәтинлијин өһдәсиндән ҝәлмәји өјрән вә вәзијјәтдән јарарланмаға чалыш. Ашағыда бәзи мәсләһәтләр верилир.

Истеһзалара неҹә јанашмалы? Һәр нә едирсән ет, һеч вахт һамыны разы сала билмәјәҹәксән. Башгаларыны әлә салмағы хошлајанлар һәмишә сәбәб тапаҹаглар. Мүгәддәс Китабда дејилир: «Достлар вар, бир-бирини дидмәјә һазырдыр» (Сүлејманын мәсәлләри 18:24, Јени Дүнја тәрҹүмәси). Буна ҝөрә дә онларын сәнә олан мүнасибәтини дәјишмәк үчүн ҝүҹүнү бош јерә сәрф етмә. Мүдрик Сүлејман падшаһ демишдир: «Ришхәндчи ирады севмәз» (Сүлејманын мәсәлләри 15:12). Сәнин үнванына сөјләнилән тәһгир сөзләри һәр һансы нөгсанын олдуғундан јох, сәни тәһгир едәнләрин наданлығындан хәбәр верир.

Чашгынлығын өһдәсиндән неҹә ҝәлмәк олар? Инсанын аилә вә мәдәнијјәт бахымындан һәр һансы група аид олмаг истәмәси тәбиидир. Анҹаг инсана мәнсуб олдуғу аиләјә вә ја мәдәнијјәтә ҝөрә гијмәт вермәк јанлышдыр. Ола биләр, инсанлар сәнә бу ҹүр гијмәт версинләр, анҹаг Аллаһ белә етмир. «Аллаһымыз ајры-сечкилик етмәјән Аллаһдыр,  — дејә садиг хидмәтчи Петер јазыр, — һәр халгын ичиндә Ондан горхан вә салеһ һәјат сүрән адамы хошлајыр» (Һәвариләрин ишләри 10:34, 35). Јеһова Аллаһы севиндирмәк үчүн әлиндән ҝәләни етсән, О, сәни Өз аиләсинин бир үзвү кими гәбул едәҹәк (Јешаја 43:10; Марк 10:29, 30). Бундан јахшы нә ола биләр?

Аиләдә мәдәнијјәт фәргини неҹә арадан галдырмаг олар? Һәр бир аиләдә валидејн вә ушаг арасында фикир ајрылығы олур. Анҹаг, ола билсин, сизин аиләдә вәзијјәт даһа ҝәрҝиндир: валидејнләрин онларын адәт-әнәнәләринә ујғун јашамағыны истәјир, сән исә јени вәтәнинин мәдәнијјәтинә ујғунлашмаг истәјирсән. Амма валидејнләринлә арандакы зиддијјәтә сон гојмаг истәјирсәнсә, онда «атана вә анана һөрмәт ет» әмринә табе олмалысан (Ефеслиләрә 6:2, 3).

Аиләнизин адәт-әнәнәләринә гаршы чыхмаг әвәзинә, чалыш, валидејнләринин һәмин адәт-әнәнәләрә нәјә ҝөрә һөрмәтлә јанашдыгларыны баша дүшәсән (Сүлејманын мәсәлләри 2:10, 11). Өзүнә нөвбәти суаллары вер: «Бу адәт-әнәнәләр Мүгәддәс Китаба зиддирми? Әҝәр зидд дејилсә, онларда конкрет олараг нә хошума ҝәлмир? Буну валидејнләримә һөрмәтҹил тәрздә неҹә изаһ едә биләрәм?» (Һәвариләрин ишләри 5:29). Әлбәттә, әҝәр валидејнләринин дилиндә сәрбәст данышырсанса, онлара һөрмәт етмәк, нөгтеји-нәзәрләрини баша дүшмәк вә өз һиссләрини ифадә етмәк даһа асандыр.

Аиләдә дил фәргини неҹә арадан галдырмаг олар? Бәзи валидејнләр фикир вермишләр ки, евдә јалныз өз ана дилләриндә данышанда ушаглар ики дилә јијәләнирләр. Бәлкә, сиз дә белә етмәји сынајасыныз. Һәмчинин валидејнләриндән хаһиш едә биләрсән ки, онлар сәнә доғма дилиндә охумағы вә јазмағы өјрәтсинләр. Алманијада бөјүјүб боја-баша чатан Стелиос адлы бир јунан ҝәнҹ дејир: «Валидејнләрим һәр ҝүн мәнимлә Мүгәддәс Китаб ајәсини мүзакирә едирдиләр. Онлар ајәни уҹадан охујурдулар, мән исә јазырдым. Инди мән һәм алманҹа, һәм дә јунанҹа јазыб-охуја билирәм».

Бунун даһа һансы фајдасы вар? Јухарыда сөзләри ҝәтирилән Ҹузеппе дејир: «Валидејнләримин дилини өјрәнмәкдә мәгсәдим онларла арамда емосионал, ән ваҹиби исә руһани бағ јаратмаг иди. Онларын дилини өјрәнмәјин сајәсиндә валидејнләримин һиссләрини баша дүшмәјә башладым. Онлар да, өз нөвбәсиндә, мәни баша дүшүрләр».

Манеә, јохса көрпү?

Сән өз мәдәнијјәтинә неҹә јанашаҹагсан? Сәни башгаларындан ајыран бир манеә кими, јохса онлара јахынлашмаға көмәк едән бир көрпү кими? Бир чох мәсиһчи ҝәнҹләр дәрк едирләр ки, мәдәнијјәтләрарасы учуруму арадан галдырмаг үчүн даһа бир ваҹиб сәбәб вар. Онлар Аллаһын Падшаһлығы һаггында хош хәбәри башга мүһаҹирләрә дә данышмаг истәјирләр (Матта 24:14; 28:19, 20). Беш јашы оланда Лондона көчән Саломан дејир: «Мүгәддәс Китабы ики дилдә баша сала билмәк әладыр! Мән өз ана дилими, демәк олар ки, тамамилә унутмушдум, анҹаг португал јығынҹағына кечәндән сонра һәм инҝилис, һәм дә португал дилиндә сәлис данышырам».

Фәслин әввәлиндә сөзләри ҝәтирилән Нур тәблиғдә әрәб дилиндә данышанлара тәләбат олдуғуну анлады. О дејир: «Инди мән курслара ҝедирәм ки, билдикләрими јенидән јадыма салым. Дүшүнҹә тәрзим артыг дәјишиб: инди мән әрәб дилини өјрәнмәк истәјирәм вә һәр бир дүзәлиши гәбул етмәјә һазырам».

Беләликлә, әҝәр ики мәдәнијјәтлә танышсанса, ики вә ја даһа чох дил билирсәнсә, бу, сәнин өнүндә ҝениш имканлар ачыр. Сән инсанларын һиссләрини баша дүшә вә Аллаһ һаггында суаллара ҹаваб верә биләрсән (Сүлејманын мәсәлләри 15:23). Инҝилтәрәдә һиндли аиләсиндә дүнјаја ҝөз ачан Прити дејир: «Һәр ики мәдәнијјәти јахшы баша дүшдүјүмә ҝөрә хидмәтдә өзүмү даһа әмин һисс едирәм. Мән бу инсанларын дүшүнҹә тәрзини вә нәјә инандыгларыны анлајырам».

Бәлкә, өз вәзијјәтинә проблем кими јох, мүсбәт бир һал кими бахасан? Јадда сахла ки, кимлијиндән вә ја һаралы олмағындан асылы олмајараг, Јеһова Аллаһ сәни севир. Бу фәсилдә хатырланан ҝәнҹләрдән өзүнә нүмунә ҝөтүрә биләрсән? Әлдә етдијин биликләри вә тәҹрүбәни доғма дилиндә данышан инсанлара севән вә ајры-сечкилик етмәјән Јеһова Аллаһымыз барәдә өјрәнмәјә көмәк етмәк үчүн истифадә ет. Бунун сајәсиндә әсил хошбәхтлији дадаҹагсан! (Һәвариләрин ишләри 20:35).

АЧАР АЈӘ

“Аллаһымыз ајры-сечкилик етмәјән Аллаһдыр” Һәвариләрин ишләри 10:34

МӘСЛӘҺӘТ

Әҝәр һәмјашыдларын милли мәнсубијјәтинә ҝөрә сәни әлә салырларса, әһәмијјәт вермә. Чалыш, јумор һиссини итирмә. Онлар буну ҝөрүб, сәни лаға гојмагдан әл чәкәҹәкләр.

БИЛИРСӘН... ?

Ики дил билмәк иш тапмаг шансыны артырыр.

ҺӘРӘКӘТ ПЛАНЫ!

Доғма дилими даһа јахшы баша дүшмәк үчүн мән... ․․․․․

Бу мөвзу илә бағлы валидејнләримә вермәк истәдијим суаллар: ․․․․․

НЕҸӘ ДҮШҮНҮРСӘН?

● Мәнсуб олдуғун мәдәнијјәти билмәјин өзүнү даһа јахшы баша дүшмәјә неҹә көмәк едә биләр?

● Диҝәр ҝәнҹләрлә мүгајисәдә сәнин ики мәдәнијјәтлә таныш олмағынын һансы үстүнлүкләри вар?

[160–ҹы сәһифәдәки јазы]

“Башгаларына көмәк етмәкдән чох хошум ҝәлир. Мән Мүгәддәс Китаб һәгигәтләрини рус, франсыз вә молдаван дилиндә данышан инсанларла бөлүшүрәм” Олег

[161–ҹи сәһифәдәки шәкил]

Мәнсуб олдуғун мәдәнијјәтә сәни башгалары илә бирләшдирән бир көрпү кими бах