Вахты илә Аллаһа мәгбул олан гурбанлар
“Һәр бир баш каһин һәдијјә вә гурбан тәгдим етмәк үчүн тә’јин олунур” (ИБРАНИЛӘРӘ 8:3).
1. Инсанлар нәјә ҝөрә Аллаһа јахынлашмаға еһтијаҹ дујурлар?
МҮГӘДДӘС Китаб тарихчиси Алфред Едерсһајм јазыр: “Ҝөрүнүр ки, гурбан ҝәтирмәк инсан үчүн дуа етмәк кими “тәбиидир”; гурбан - инсанын өзү һаггында, дуа исә онун Аллаһ һаггында олан һиссләрини ҝөстәрир”. Ҝүнаһ дүнјаја дахил оланда өзү илә тагсыркарлыг, Аллаһдан узаглашма вә аҹизлик һисси ҝәтирди. Бүтүн бунлардан азад едилмәк ҝәрәкдир. Белә үмидсиз вәзијјәтдә олан инсанларын көмәк үчүн нәјә ҝөрә Аллаһа јахынлашмаға еһтијаҹ дујдугларыны анламаг чәтин дејил (Ромалылара 5:12).
2. Аллаһа тәгдим едилән илк гурбан совгатлары барәдә Мүгәддәс Китабда нә дејилир?
2 Мүгәддәс Китабда Аллаһа гурбан тәгдим етмәклә әлагәдар илк дәфә Габил илә Һабил хатырланыр. Охујуруг: “Каин [Габил], ҝүнләр кечдикдән сонра, торпағын сәмәрәсиндән РӘББӘ тәгдимә ҝәтирди. Вә Һабил, өзү дә сүрүнүн илк доғанларындан вә јағларындан ҝәтирди” (Тәквин 4:3, 4). Сонра биз, о дөврүн пис нәслини мәһв едән бөјүк Туфанда Јегова тәрәфиндән горунан Нуһун, Она “гурбанҝаһ үзәриндә јандырылан тәгдимәләр әрз ет”мәјә тәшвиг олундуғуну ҝөрүрүк (Тәквин 8:20). Аллаһын сәдагәтли хидмәтчиси вә досту олан Ибраһим, Онун вә’дләриндән вә хејир-дуаларындан тә’сирләнәрәк, дәфәләрлә “РӘББӘ... гурбанҝаһ дүзәлтди вә РӘББИН исмини чағырды” (Тәквин 12:8; 13:3, 4, 18). Сонрадан, Јегова Ибраһимә оғлу Исһагы гурбанҝаһ үзәриндә јандырылан гурбан олараг тәгдим етмәји бујуранда, Ибраһимин иманы ҹидди сынаға мә’руз галды (Тәквин 22:1—14). Ҝөрәҹәјимиз кими, бу парчалар гыса да олса гурбанлыг һаггындакы мәсәләни чох ајдынлашдырыр.
3. Ибадәтдә гурбанларын ролу нәдән ибарәтдир?
3 Мүгәддәс Китабын бу вә башга парчаларындан ҝөрүндүјү кими, бу вә ја диҝәр гурбанлығы тәгдим етмәк, Јегованын бу барәдә вердији ганундан һәлә чох әввәл ибадәтин тәркиб һиссәләриндән бири олмушдур. Бунунла әлагәдар, бир арајыш китабчасы “гурбан ҝәтирмәји” “инсанын, мүгәддәс сајылан бир шејлә мүнасибәтинин јаранмасы, сахланылмасы вә ја бәрпа едилмәси мәгсәдилә сәҹдәҝаһа бир шејин гурбан тәгдим едилмәси заманы иҹра олунан дини мәрасим” кими мүәјјән едир. Амма, буну нәзәрә алараг, диггәтлә мүзакирә едәҹәјимиз бир сыра ваҹиб суаллар јараныр. Мәсәлән, нә үчүн Аллаһа ибадәтдә гурбан тәгдим етмәк тәләб олунур? Аллаһа һансы гурбанлар мәгбулдур? Вә кечмишдәки гурбанларын бу ҝүн бизим үчүн әһәмијјәти нәдир?
Гурбан ҝәтирмәк нә үчүн лазымдыр?
4. Адәмлә Һәвва ҝүнаһ ишләтдикдә онларла нә баш верди?
4 Адәм ҝүнаһ ишләдәндә, буну билә-билә етмишдир. Онун хејир вә шәр билмә ағаҹынын мејвәсиндән алмасы вә јемәси, шүурлу сурәтдә итаәтсизлик һәрәкәти иди. Бу итаәтсизлик һәрәкәтинә ҝөрә верилән ҹәза өлүм олду, чүнки Аллаһ ајдын демишди: “Ондан једијин ҝүндә мүтләг өләҹәксән” (Тәквин 2:17). Адәм вә Һәвва нәтиҹәдә өз ҝүнаһларынын сәмәрәсини ҝөрдүләр - онлар өлдүләр (Тәквин 3:19; 5:3—5).
5. Нәјә ҝөрә Адәмин нәсилләринин рифаһы үчүн биринҹи Јегова тәшәббүс ҝөстәрди вә онлар үчүн нә етди?
5 Бәс Адәмин нәсилләри барәдә нә демәк олар? Адәмдән ҝүнаһы вә гејри-камиллији мирас алараг, илк инсан ҹүтү кими, онлар да Аллаһдан узаглашмагла, үмидсизлик вә өлүмлә гаршылашырлар (Ромалылара 5:14). Анҹаг Јегова јалныз әдаләт вә гүдрәт Аллаһы јох, һәм дә илк нөвбәдә, мәһәббәт Аллаһыдыр (1 Јәһја 4:8, 16). Буна ҝөрә дә О, баш верән һадисәнин нәтиҹәсини арадан галдырмагда тәшәббүс ҝөстәрди. Мүгәддәс Китабда “ҝүнаһын әвәзи өлүм”дүр сөзләриндән сонра дејилир ки, “Аллаһын ән’амы исә Рәббимиз Мәсиһ Исада әбәди һәјатдыр” (Ромалылара 6:23).
6. Адәмин ҝүнаһы нәтиҹәсиндә јаранан зәрәрә аид Јегованын ирадәси нәдир?
6 Инсанлар бу ән’амы ала билсинләр дејә, Јегова Аллаһ, Адәмин ҝүнаһы нәтиҹәсиндә итириләнин әвәзини өдәјәҹәк шеји тәгдим етди. Гәдим ибрани дилиндә кафа́р сөзү башланғыҹда, еһтимал ки, “өртмәк” вә ја ола билсин “силмәк” мә’насыны верирди; бу сөз “ҝүнаһы јумаг” кими дә тәрҹүмә олунурa. Башга сөзләрлә, Адәмдән мирас алынмыш ҝүнаһын өртүлмәси вә онун төрәтдији зәрәрин арадан галдырылмасы үчүн Јегова мүнасиб васитә тәгдим етди ки, бу ән’амы алмаг тәләбләринә мүвафиг олан шәхсләр ҝүнаһ вә өлүмүн лә’нәтиндән азад едилә билсинләр (Ромалылара 8:21).
7. а) Аллаһын Шејтана чыхартдығы һөкмүндә һансы үмид варды? б) Бәшәријјәтин ҝүнаһ вә өлүмдән азад едилмәси үчүн һансы гијмәт тәләб олунурду?
7 Ҝүнаһ вә өлүмүн әсарәтиндән азад олмаг үмиди һаггында илк инсан ҹүтүнүн ҝүнаһ ишләтмәсиндән дәрһал сонра сөјләнилмишдир. Шејтаны тәмсил едән илана һөкм чыхарараг, Јегова деди: “Сәнинлә гадын арасына вә сәнин зүрријјәтинлә онун зүрријјәти арасына дүшмәнчилик гојаҹағам; о сәнин башына зәрбә ендирәҹәк вә сән онун топуғуну чалаҹагсан” (Тәквин 3:15). Бу пејғәмбәрлик сөзләри, верилән бу вә’дә иман едән инсанларын һамысы үчүн үмид ишығынын шө’ләләндијини билдирирди. Лакин бу азадлығын гијмәтини өдәмәк тәләб олунурду. Вә’д едилән Зүрријјәт јалныз ҝәлмәли вә Шејтаны мәһв етмәли дејилди, һәм дә топуғундан чалынмалы, јә’ни, әбәдијјән дә олмаса, өлмәли иди.
8. а) Габил, она бәсләнән үмидләри һансы тәрздә доғрултмады? б) Нәјә ҝөрә Аллаһын ҝөзүндә Һабилин гурбаны мүнасиб сајылды?
8 Шүбһәсиз ки, Адәм вә Һәвва вә’д едилән Зүрријјәтин ким олмасы барәдә чох фикирләшмишдиләр. Һәвва илк оғлу Габили дүнјаја ҝәтирдији заман деди: “РӘББИН јардымы илә бир адам газандым” (Тәквин 4:1). Һәвва, оғлунун елә һәмин Зүрријјәт олаҹағыны дүшүнүрдүмү? Һәвванын ҝүман едиб етмәмәсиндән асылы олмајараг, Габил вә онун нәсли, онлара бәсләнилән үмиди доғрултмадылар. Диҝәр тәрәфдән онун гардашы Һабил, Аллаһын вә’динә иман етди вә өз сүрүсүнүн илкининдән Јеговаја гурбан тәгдим етмәјә тәшвиг олунду. Биз охујуруг: “Һабил, иман васитәсилә Аллаһа Габилдән даһа јахшы гурбан ҝәтирди. Иман васитәсилә салеһ олдуғуна шәһадәт олунду” (Ибраниләрә 11:4).
9. а) Һабил нәјә иман етди вә өз иманыны неҹә ҝөстәрди? б) Һабил гурбан тәгдим етмәји илә нәјә наил олду?
9 Һабил јалныз Аллаһын мөвҹуд олдуғуна иман етмирди; белә иман Габилдә дә варды. Һабил иман едирди ки, Аллаһын вә’д етдији Зүрријјәт сәдагәтли инсанлара хилас ҝәтирәҹәкдир. Бунун һәјата неҹә кечәҹәји Һабилә ашкар едилмәмишдир, амма о, Аллаһын вә’диндән билирди ки, ким исә топуғундан чалынмалыдыр. Бәли, ҝөрүндүјү кими, о, белә бир нәтиҹәјә ҝәлди ки, ган төкүлмәси ҝәрәкдир - елә гурбан кәсмәјин дә әсас маһијјәти бундадыр. Һабил, һәјат Мәнбәјинә, һәјат вә гандан ибарәт олан һәдијјәни ҝәтирмәклә, јәгин ки, Јегованын вә’динин јеринә јетмәсини үрәкдән арзу етдијини вә сәбирсизликлә ҝөзләдијини ҝөстәрди. Иманын мәһз бу тәрздә ҝөстәрилмәси Һабилин гурбаныны Јеговаја мәгбул етди вә бунунла да гурбан кәсмәјин маһијјәти, үмумијјәтлә бир васитә кими мүәјјән дәрәҹәдә әкс олунду. Ҝүнаһлы инсанлар Аллаһын лүтфүнү газанмаг үчүн бу васитәнин көмәји илә Она јахынлаша биләрләр (Тәквин 4:4; Ибраниләрә 11:1, 6).
10. Јегованын Ибраһимә Исһагы гурбан ҝәтирмәји бујурмасы, әјани сурәтдә гурбан ҝәтирмәјин мә’насыны неҹә ҝөстәрди?
10 Гурбан ҝәтирмәјин дәрин мә’насы, Аллаһ Ибраһимә оғлу Исһагы гурбанҝаһ үзәриндә јандырылан гурбан олараг тәгдим етмәсини бујураркән хүсусилә ајдын ҝөстәрилмишдир. Бу гурбан һәјата кечирилмәсә дә, әјани сурәтдә Јегованын ҝәләҹәкдә нә едәҹәјини, јә’ни бәшәријјәтлә бағлы олан нијјәтини һәјата кечирмәк үчүн Јегованын Өз ваһид Оғлуну гурбан верәҹәјини ҝөстәрди; бу гурбан, бүтүн вахтларда верилән гурбанлардан ән бөјүјү олду (Јәһја 3:16). Мусанын Ганунунда ҝөстәрилән гурбанлары вә совгатлары Јегова пејғәмбәрлик сурәти кими истифадә едирди. О, пејғәмбәрлик сурәтинин көмәји илә, ҝүнаһларын бағышланмасы вә хиласа етдикләри үмиди мөһкәмләндирмәк үчүн нә етмәк лазым ҝәлдијини сечилмиш халгына ҝөстәрирди. Бәс бу пејғәмбәрлик сурәтләриндән биз нәјә өјрәнә биләрик?
Јегованын гәбул етдији гурбанлар
11. Исраилин баш каһини һансы ики нөв гурбаны тәгдим едирди вә нә мәгсәдлә?
11 Һәвари Павел дејир: “Һәр бир баш каһин һәдијјә вә гурбан тәгдим етмәк үчүн тә’јин олунур” (Ибраниләрә 8:3). Диггәт јетирәк ки, Павел, гәдим Исраилин баш каһининин тәгдим едәҹәји совгатлары ики група ајырыр: “һәдијјәләр” вә “гурбанлар”, јахуд “ҝүнаһлара мүгабил... гурбанлар” (Ибраниләрә 5:1). Адәтән инсанлар, һәдијјәләрлә мәһәббәт вә миннәтдарлығы ифадә едирләр; һәдијјәләр, бир кимсәнин достлуғуну, илтифат вә ја разылығыны газанмаг үчүн дә истифадә едилир (Тәквин 32:20; Сүлејманын мәсәлләри 18:16). Бунун кими, Ганунда ҝөстәрилән совгатлардан чохуну, Аллаһын е’тимад вә илтифатына наил олмаг үчүн тәгдим олунан “һәдијјәләр” һесаб етмәк оларb. Гануну позанлардан, төрәдилән зәрәрин әвәзини өдәмәк вә ҝүнаһын өртүлмәси үчүн “ҝүнаһлара мүгабил... гурбанлар” тәгдим етмәк тәләб олунурду. Төвратда, хүсусилә дә Чыхыш, Левилиләр вә Сајлар китабларында чохсајлы мүхтәлиф гурбан вә совгатлар тәсвир олунур. Бүтүн бунлары тәфсилаты илә гаврамаг вә јадда сахламаг бир о гәдәр дә асан дејил, амма мүхтәлиф нөв гурбанларын тәгдим едилмәсинә аид бә’зи әсас шәртләр бизим диггәтимизә лајигдир.
12. Ганунда нәзәрдә тутулан гурбанлар вә ја совгатлар Мүгәддәс Китабын һансы һиссәсиндә тәсвир олунур?
12 Гејд етмәк олар ки, Левилиләр китабынын 1—7 фәсилләриндә беш әсас совгат нөвү - бүтөв јандырылан һејван гурбаны, чөрәк совгаты, әмин-аманлыг гурбаны, ҝүнаһ үчүн гурбан вә тагсыркарлыг гурбаны - бунларын бә’зиләри бир јердә тәгдим едилсә дә, һәр бири ајрылыгда тәсвир олунур. Ејни заманда, ҝөстәрилән фәсилләрдәки бу совгатларын ики дәфә, һәр дәфә дә мүхтәлиф мәгсәдлә тәсвир олундуғуна фикир веририк: биринҹи дәфә, Левилиләр 1:2 ајәсиндән 6:7 ајәсинә гәдәр нәјин гурбан ҝәтириләҹәји әтрафлы изаһ олунур, икинҹи дәфә исә, Левилиләр 6:8 ајәсиндән 7:36 ајәсинә гәдәр һансы һиссәләрин каһинләрә тә’јин олунмасы, һансы һиссәләрин исә гурбаны ҝәтирән адама галмасы барәдә бәһс едилир. Сонра, Сајлар китабынын 28 вә 29-ҹу фәсилләриндә, һәр ҝүн, һәр һәфтә, һәр ај вә иллик бајрамларда ҝәтирилмәси лазым олан гурбанларын, белә демәк мүмкүнсә әтрафлы сијаһысыны ҝөрүрүк.
13. Аллаһа һәдијјә олараг тәгдим едилән көнүллү совгатлары тәсвир един.
13 Һәдијјә вә ја Аллаһын илтифатыны газанмаг мәгсәдилә көнүллү тәгдим едилән совгатларын сијаһысына бүтөв јандырылан һејван гурбаны, чөрәк совгаты вә әмин-аманлыг гурбаны да дахил олурду. Бә’зи алимләрин фикринҹә, “бүтөв шәкилдә јандырылан һејван гурбаны” кими тәрҹүмә едилән ибрани ифадәләри, “гурбанын јүксәлдилмәси” вә ја “јүксәлдилән гурбан” мә’насыны верир. Белә тә’риф мүвафигдир, чүнки бу нөв гурбан ҝәтирмә заманы һејван бүтөв шәкилдә гурбанҝаһда јандырылырды, хош иј вә ја әтир ҝөјләрә - Аллаһа галхырды. Бүтөв јандырылан гурбанын фәргләндириҹи хүсусијјәти ондан ибарәт иди ки, һејванын ганы гурбанҝаһа чиләндикдән сонра, гурбан бүтөвлүклә Аллаһа тәгдим олунурду. Каһинләр “һамысыны... РӘББӘ хош әтир олараг гурбанҝаһ үзәриндә” јандырырдылар (Левилиләр 1:3, 4, 9; Тәквин 8:21).
14. Чөрәк совгаты неҹә тәгдим едилирди?
14 Чөрәк совгаты Левилиләр китабынын 2-ҹи фәслиндә тәсвир олунур. Көнүллү сурәтдә ҝәтирилән бу совгат, адәтән зејтун јағы илә гарышдырылан ундан ибарәт иди вә она бухур әлавә едилирди. “[Каһин] унундан вә јағындан бүтүн ҝүннүҝү [бухуру] илә бәрабәр овуҹ долусу алаҹаг. Вә каһин, онун анылмасы олараг ону мәзбаһ [гурбанҝаһ] үзәриндә јандыраҹагдыр; о, атәшдә һазырланан тәгдимә, РӘББӘ хош әтирдир” (Левилиләр 2:2). Бухур, әввәлләр сәјјар мә’бәддә, сонралар исә Сүлејманын тикдирдији мә’бәддә гурбанҝаһ үзәриндә јандырылараг түстүләнән мүгәддәс маддәләрин тәркиб һиссәси иди (Чыхыш 30:34—36). Бәлкә дә Давуд: “Дуам сәнин өнүндә түстү кими, әл галдырышым ахшам тәгдимәси кими [“ахшам ҝәтирилән чөрәк совгаты кими”, ЈД] олсун” дејәркән буну нәзәрдә тутурду (Мәзмур 141:2).
15. Әмин-аманлыг гурбаны нә үчүн тәгдим едилирди?
15 Көнүллү олараг ҝәтирилән даһа бир совгат, Левилиләр китабынын 3-ҹү фәслиндә тәсвир олунан әмин-аманлыг гурбаны иди. Гәдим ибрани дилиндә “әмин-аманлыг” сөзү, мүһарибә вә ја гарышыглығын олмамасындан даһа бөјүк мә’на кәсб едир. Бир әсәрдә дејилир: “Мүгәддәс Китабда бу сөз һәм белә мә’на верир, һәм дә Аллаһла гурулан әмин-аманлыг вәзијјәтини вә ја әмин-аманлыг мүнасибәтини, тәрәггини, севинҹи вә хошбәхтлији билдирир” (“Studies in the Mosaic Institutions”). Беләликлә, әмин-аманлыг гурбаны, санки барышыглыг әламәти олараг, Аллаһла сүлһ јаратмаг үчүн тәгдим едилмирди. Бу гурбанлыг, Аллаһын илтифат ҝөстәрдији инсанларла Өзү арасында олан сүлһ хејир-дуасына ҝөрә миннәтдарлығы ифадә етмәк вә ја бу һиссә ҝөрә јаранан севинҹи ҝөстәрмәк үчүн ҝәтирилирди. Каһинләр вә гурбаны ҝәтирәнләр, гурбанын ганыны вә пијини Јеговаја тәгдим етдикдән сонра, гурбанлыгдан јејирдиләр (Левилиләр 3:17; 7:16—21; 19:5—8). Гурбан ҝәтирәнләр, каһинләр вә Јегова Аллаһ, онларын арасында олан әмин-аманлығы ифадә едән бу сүфрәдә иштирак едирдиләр. Бүтүн бунлар ҝөзәл вә символик иди.
16. а) Ҝүнаһ үчүн гурбан вә тагсыркарлыг гурбаны нәјә ҝөрә тәгдим олунурду? б) Онлар бүтөв јандырылан һејван гурбанындан нә илә фәргләнирдиләр?
16 Ҝүнаһын бағышланмасы вә ја Ганунун позулмасында тагсырыны јумаг үчүн ҝәтирилән гурбанлара, ҝүнаһ үчүн гурбан вә тагсыркарлыг гурбаны аид едилирди. Бу гурбанларын гурбанҝаһда јандырылмасына бахмајараг, онлар бүтөв шәкилдә јандырылан һејван гурбанындан онунла фәргләнирди ки, һејван Аллаһа бүтөв тәгдим едилмирди, онун јалныз бә’зи һиссәләри вә пији јандырылырды. Галан һиссәләри дүшәрҝәдән кәнар едилирди вә ја мүәјјән һалларда каһинләр ондан јејирдиләр. Бу фәрг ваҹибдир. Бүтөв јандырылан һејван гурбанлары, Аллаһа јахынлашмаг мәгсәдилә, һәдијјә олараг Она јүксәлдилирди. Буна ҝөрә дә, һеч бир һиссәси ајрылмадан, гурбан анҹаг Аллаһа тәгдим едилирди. Мараглыдыр ки, бүтөв јандырылан һејван гурбаны, адәтән тагсыркарлыг гурбанындан вә јахуд ҝүнаһ үчүн гурбандан әввәл тәгдим едилирди. Бу исә, ҝөрүндүјү кими она ҝөрә белә едилирди ки, ҝүнаһкарын ҝәтирдији һәдијјәни Аллаһын гәбул етмәси үчүн әввәлҹә ҝүнаһларын бағышланмасы тәләб олунурду (Левилиләр 8:14, 18; 9:2, 3; 16:3, 5).
17, 18. Ҝүнаһ үчүн гурбан нәјә ҝөрә тә’јин олунурду вә тагсыркарлыг гурбанынын ролу нә иди?
17 Ҝүнаһ үчүн гурбаны, јалныз Гануна гаршы билмәдән ишләдилән ҝүнаһлара ҝөрә, бәдәнин зәифлији сајәсиндә едилән ҝүнаһлара ҝөрә тәгдим етмәк оларды. “Әҝәр бири РӘББИН едилмәјәҹәк дејә әмр етдији бүтүн шејләрдән бириндә билмәјәрәк суч едәр вә онлардан бирини едәрсә”, онда ҝүнаһкар олан шәхс өзүнүн ҹәмијјәтдәки вәзијјәтинә ујғун тәрздә ҝүнаһынын әвәзинә гурбан тәгдим етмәли иди (Левилиләр 4:2, 3, 22, 27). Төвбә етмәјән ҝүнаһкарлар исә мәһв едилирдиләр; онлар үчүн һеч бир гурбан нәзәрдә тутулмамышдыр (Чыхыш 21:12—15; Левилиләр 17:10; 20:2, 6, 10; Сајлар 15:30; Ибраниләрә 2:2).
18 Тагсыркарлыг гурбанынын мә’насы вә ролу, Левилиләр китабынын 5-ҹи вә 6-ҹы фәслиндә изаһ олунур. Инсан билмәдән сәһв ишләдә биләрди. Лакин һәмин адамын налајиг һәрәкәти, ону, гоншусунун вә ја Јегова Аллаһын һүгугларынын позулмасында тагсыркар едә биләрди вә о өз тагсырыны јумалы иди. Ҝүнаһын бир нечә нөвү хатырланыр. Садалананлар арасында ашағыдакылар варды: ҝизли ҝүнаһлар (5:2—6), “РӘББИН мүгәддәс шејләринә” гаршы ҝүнаһлар (5:14—16) вә там гәрәссиз олса да, дүзҝүн олмајан истәкләр вә ја бәдәнин зәифлији сајәсиндә едилән ҝүнаһлар (6:1—3). Тагсыркардан тәкҹә бу кими ҝүнаһлары бојнуна алмаг јох, һәм дә тәләб едилән заман зијаны өдәмәк вә сонра Јеговаја тагсыркарлыг гурбаныны тәгдим етмәк тәләб олунурду (Левилиләр 6:4—7).
Гаршыда даһа јахшы үстүнлүкләр
19. Исраилин Ганун вә гурбанлары олмасына бахмајараг, нәјә ҝөрә халг Јегованын илтифатыны газанмады?
19 Мусанын Гануну өзүнүн чохсајлы гурбан вә совгатлары илә исраиллиләрә она ҝөрә верилмишди ки, онлар, вә’д едилмиш Зүрријјәтин зүһуруна гәдәр Аллаһа јахынлашсынлар вә Онун илтифат вә хејир-дуасыны һәм алмаг, һәм дә горујуб сахламаг имканында олсунлар. Мәншәҹә јәһуди олан һәвари Павел буну белә ифадә едирди: “Ганун Мәсиһә јол ҝөстәрән мүрәббимиз олду ки, биз иманла салеһ сајылаг” (Галатијалылара 3:24). Тәәссүфләр олсун ки, Исраил бир халг кими, “јол ҝөстәрән мүрәббинин” рәһбәрлијинә ҹаваб вермәјиб, бу надир үстүнлүјә е’тинасызлыг ҝөстәрди. Нәтиҹәдә, исраиллиләр тәрәфиндән тәгдим едилән чохсајлы гурбанлар Јегова үчүн ијрәнҹ олду; О деди: “Гочлардан јандырылан тәгдимәләрдән вә бәсләнмиш һејванларын јағына дојдум; вә буғаларын, гузуларын, еркәкләрин ганындан хошланмадым [мәмнун олмадым]” (Јешаја 1:11).
20. Ерамызын 70-ҹи илиндә баш верән һадисә Гануна вә гурбанлара неҹә тә’сир етди?
20 Ерамызын 70-ҹи илиндә јәһуди әшјалар системи өзүнүн мә’бәди вә руһаниләри илә бирликдә өз сонуна чатды. Бундан сонра гурбанлары Ганунда ҝөстәрилән тәрздә тәгдим етмәк мүмкүн олмады. Бу о демәкдирми ки, бу гурбанлар Ганунун тәркиб һиссәси кими Аллаһын мүасир ибадәтчиләри үчүн бүтүн мә’насыны итириб? Бу суалы нөвбәти мөвзуда мүзакирә едәҹәјик.
[Һашијәләр]
a Ҝөзәтчи Гүлләси Ҹәмијјәтинин нәшр етдији “Мүгәддәс Јазыларын дәрк едилмәси” енсиклопедијасында изаһ олунур: “Мүгәддәс Китабда истифадә олундуғу кими, “ҝүнаһы јумаг” - әсасән “өртмәк” вә ја “дәјишмәк” мә’насыны верир; дәјишмәк вә јахуд “өртмәк” үчүн верилән шеј һәмин әшјаја мүвафиг олмалы вә ону дәгиглији илә өдәмәлидир. [...] Адәмин итирдијинин әвәзини өдәјәҹәк дәјәрли фидијәни тәгдим етмәк үчүн, ҝүнаһын јеринә елә гурбан тәләб олунурду ки, онун дәјәри ејнилә камил инсан һәјатынын дәјәринә бәрабәр олсун”.
b Гәдим ибрани сөзү олан корба́н чох вахт “һәдијјә” кими тәрҹүмә едилир. Дин алимләри вә фәрисејләрин виҹдансыз давранышларына гаршы Исанын мүһакимә олараг дедији сөзләри јазаркән Марк изаһ едир ки, “корбан” (“гурбан”) “Аллаһын пајы” демәкдир (Марк 7:11, ӘҸ—93).
Изаһ едә биләрсинизми?
• Гәдимдә јашајан садиг инсанлары Јеговаја гурбан ҝәтирмәјә тәшвиг едән нә иди?
• Гурбанлара нә үчүн еһтијаҹ варды?
• Гануна әсасән ҝәтирилмәси тәләб олунан гурбанларын әсас нөвләри һансылардыр вә онларын ролу нә иди?
• Павелин сөзләринә ҝөрә, Ганунун вә онда ҝөстәрилән гурбанларын әсас ролу нәдән ибарәт иди?
[8-ҹи сәһифәдәки шәкил]
Һабилин гурбаны Јеговаја мәгбул иди, чүнки һәмин гурбанла Јегованын вә’динә иман ҝөстәрилирди
[9-ҹу сәһифәдәки шәкил]
Сиз бу сәһнәнин мә’насыны анлајырсынызмы?