Охуҹуларын суаллары
Јеһова Ибраһимлә әһди һарада бағлады: Урда, јохса Харанда?
Јеһованын Ибраһим илә бағладығы әһд һаггында илк дәфә Јарадылыш 12:1-3 (МКШ) ајәләриндә хатырланыр: “Рәбб Әврама деди: “Өз торпағындан, гоһумларынын арасындан, ата евиндән чых, сәнә ҝөстәрәҹәјим торпаға ҝет. Сәндән бөјүк бир милләт төрәдәҹәјәм... Јер үзүнүн бүтүн тајфалары сәнин васитәнлә хејир-дуа алаҹаглар”a. Јеһова Ибраһимлә әһди, јәгин ки, Ур дијарында бағламыш вә бу әһди, Ибраһим Харан торпағына ҝәлдикдән сонра бир даһа тәсдиг етмишдир.
Биринҹи әсрдә Стефан, Јеһованын Ибраһимә Кән’ан дијарына ҝетмәји бујурдуғуну хатырлатды. Стефан Синедриона мүраҹиәт едәрәк деди: “Атамыз Ибраһим Һаранда јерләшмәздән әввәл, Месопотамијада оларкән, иззәтли Аллаһ она ҝөрүндү вә она деди: “Мәмләкәтиндән вә әгрәбанын јанындан чых вә сәнә ҝөстәрәҹәјим өлкәјә ҝет” (Һәвариләрин ишләри 7:2, 3). Ибраһим әввәлләр Ур дијарында јашајырды вә Стефанын сөзләринә ҝөрә, Кән’ан дијарына ҝетмәк бујуруғуну илк дәфә орада ешитмишди (Јарадылыш 15:7, МКШ; Неһемја 9:7). Стефан, Аллаһын Ибраһимлә бағладығы әһди хатырлатмыр, лакин Јарадылыш 12:1-3 ајәләриндәки бу әһд Кән’ан дијарына ҝетмәк әмри илә бағлы иди. Буна ҝөрә дә, Јеһованын Ибраһимлә әһди Ур дијарында бағладығыны дүшүнмәк мәнтигә ујғундур.
Лакин “Јарадылыш” китабынын диггәтлә охудугда белә бир нәтиҹәјә ҝәлирик ки, Јеһова Ибраһимлә бағладығы әһди Харанда тәкрарлады. О, һәмин әһдин бә’зи хүсусијјәтләрини Кән’ан дијарында да тәкрар едиб, дәгигләшдирди (Јарадылыш 15:5; 17:1-5; 18:18; 22:16-18, МКШ). Јарадылыш 11:31, 32 ајәләринә әсасән, Ибраһимин атасы Терәх Ур дијарындан Кән’ан торпағына Ибраһим, Сара вә Лут илә бирликдә ҝетди. Онлар Терәхин өлүмүнә гәдәр Харанда галдылар. Кән’ан торпағында олдуғу вахт әрзиндә Ибраһим чохлу сәрвәт әлдә етмишдир (Јарадылыш 12:5, МКШ). Мүәјјән вахтдан сонра, Ибраһимин гардашы Нахор да ораја көчдү.
Мүгәддәс Китабда јазылыб ки, Терәхин өлүмүндән сонра Јеһова Ибраһимлә јенидән данышды, “Әврам Рәббин она сөјләдији кими орадан чыхды” (Јарадылыш 12:4, МКШ). Беләликлә, Јарадылыш 11:31-12:4 ајәләри ајдын шәкилдә ҝөстәрир ки, Јарадылыш 12:1-3 ајәләриндә гәләмә алынмыш сөзләри Јеһова Терәхин өлүмүндән сонра демишдир. Бурадан да белә бир нәтиҹә чыхармаг олар ки, Аллаһын ҝөстәрәҹәји торпаға ҝетмәк бујуруғуну Ибраһим һәм Ур дијарында, һәм дә сонрадан Харанда ешитмишди.
Јарадылыш 12:1-ҹи ајәсинә әсасән, Јеһова Ибраһимә тапшырды: “Өз торпағындан, гоһумларынын арасындан, ата евиндән чых, сәнә ҝөстәрәҹәјим торпаға ҝет”. Бир вахтлар Ибраһимин торпағы вә ата еви Ур дијары олмушдур. Лакин Ибраһимин атасы ев халгы илә бирликдә Кән’ан торпағына көчдү вә Ибраһим бу торпағы өз мәмләкәти адландырмаға башлады. Кән’ан торпағында чох илләр өмүр сүрдүкдән сонра, оғлу Исһага һәјат јолдашы тапмаг үчүн Ибраһим гулуну өз вәтәнинә ҝөндәрди. Онун гулу “Нахорун јашадығы шәһәрә ҝәлди” (бу, ја Харан, ја да јахынлыгда јерләшән башга бир јер ола биләрди) (Јарадылыш 24:4, 10, МКШ). О, Ибраһимин гоһуму Нахорун бөјүк аиләсинә мәнсуб олан Ривганы һәмин әразидә тапды (Јарадылыш 22:20-24; 24:15, 24, 29; 27:42, 43, МКШ).
Синедрионун гаршысындакы нитги заманы, Стефан Ибраһим һаггында демишди: “Атасы өлдүкдән сонра, Аллаһ ону орадан инди јашадығыныз өлкәјә көчүрдү” (Һәвариләрин ишләри 7:4). Бу, Јеһованын Ибраһимлә Харанда данышдығына ишарә едир. Јарадылыш 12:1-3 ајәләринин ҝөстәрдији кими, о заман Јеһованын Ибраһимлә бағладығы әһди тәкрарламасы нәтиҹәсинә ҝәлмәк мәнтигә ујғундур, чүнки бу әһд Ибраһим Кән’ан торпағына көчдүкдән сонра гүввәјә минмишдир. Беләликлә, бу фактларын һәр биринин нәзәрә алсаг, белә гәрара ҝәлмәк олар ки, Јеһова Ибраһимлә әһдини, јәгин ки, Ур дијарында бағламыш вә сонрадан ону Харанда тәсдиг етмишдир.
[Һашијә]
a Әврамын 99 јашы оланда, Јеһова Кән’ан дијарында она Ибраһим адыны верди (Јарадылыш 17:1, 5, МКШ).