Охуҹуларын суаллары
Нәјә ҝөрә “Мәзмурлар” китабынын нөмрәләнмәси Мүгәддәс Китабын мүхтәлиф тәрҹүмәләриндә бир-бириндән фәрглидир?
Фәсилләрә вә ајәләрә бөлүнмүш илк там Мүгәддәс Китаб, 1553-ҹү илдә франсыз дилиндә Роберт Естиенне тәрәфиндән нәшр олунмушдур. Лакин “Мәзмурлар” китабы, ајры-ајры инсанлар тәрәфиндән бәстәләнмиш мәзмурлар, јә’ни маһнылар күллијјаты олдуғу үчүн, ҝөрүнүр, бу китаб бундан чох өнҹә һиссәләрә бөлүнмүшдүр.
Ҝөрүндүјү кими, Јеһованын, ибадәтдә истифадә етмәк үчүн мәзмурлары бир јерә топламағы тапшырдығы илк шәхс Давуд олмушдур (1 Тарихләр 15:16-24). Һесаб олунур ки, “Мәзмурлар” китабыны ахырынҹы дәфә бир јерә топлајан, каһин вә “Мусанын шәриәтиндә тәҹрүбәли бир јазычы” кими хидмәт едән Езра олмушдур (Езра 7:6). Беләликлә, “Мәзмурлар” китабы тәртиб олунан заман артыг ајры-ајры мәзмурлардан ибарәт иди.
Һәвари Павел биринҹи миссионер сәјаһәти заманы Антакја (Писидија) шәһәриндә синагогда мә’рузә илә чыхыш едәркән, “Мәзмурлар” китабындан ситат ҝәтирәрәк демишди: “Неҹә ки, икинҹи мәзмурда да јазылмышдыр: Сән Мәним Оғлумсан, Мән бу ҝүн Сәнин Атан олдум” (Һәвариләрин ишләри 13:33). Һәмин сөзләр, мүасир Мүгәддәс Китабларда да икинҹи мәзмурун 7-ҹи ајәсиндәдир. Лакин бир чох диҝәр мәзмурларын нөмрәләри Мүгәддәс Китабын мүхтәлиф тәрҹүмәләриндә фәрглидир. Она ҝөрә ки, бә’зи тәрҹүмәләр ибраниҹә Масорет мәтнинә, диҝәрләри исә б. е. ә. II әсрдә ибрани мәтниндән тәрҹүмә олунмуш јунанҹа Септуагинтаја әсасланыр. Мисал үчүн, латынҹа Вулгатадан тәрҹүмә олунмуш бир чох католик тәрҹүмәләриндә мәзмурларын нөмрәләнмәси Септуагинтада олдуғу кимидир. Ејни гајдаја, рус дилиндә мөвҹуд олан бә’зи Мүгәддәс Китабларда да риајәт олунур. “Јени дүнја тәрҹүмәси”ндә вә бир сыра диҝәр Мүгәддәс Китаб тәрҹүмәләриндә исә нөмрәләнмә ибраниҹә мәтнә мүвафигдир.
Онларын арасында һансы фәрг мөвҹуддур? Ибраниҹә мәтндә 150 мәзмур вар. Септуагинтада 9-ҹу мәзмур 10-ҹу мәзмурла, 114-ҹү мәзмур исә 115-ҹи мәзмурла бирләшдирилмишдир. Бундан әлавә, 116-ҹы вә 147-ҹи мәзмурлар ики һиссәјә бөлүнмүшдүр. Мәзмурларын үмуми сајы дәјишмәсә дә, 10-дан 146-ја кими олан мәзмурларын нөмрәси Септуагинтада 9-дан 145-ә кимидир. Беләликлә, рус дилиндә мөвҹуд олан бир чох Мүгәддәс Китаб тәрҹүмәләриндә 90-ҹы мәзмурун нөмрәси, түркҹә “Китабы Мукаддес”дә 91-дир, чүнки бу тәрҹүмә ибраниҹә мәтндәки нөмрәләнмәјә мүвафигдир.
Вә нәһајәт, бир чох мүхтәлиф тәрҹүмәләрдә бә’зи мәзмурларын ајәләринин дә нөмрәләри фәргли ола биләр. Нәјә ҝөрә? Она ҝөрә ки, Макклинтокун вә Стронгун енсиклопедијасына ҝөрә, бә’зи тәрҹүмәләр “јәһудиләрин, ҝириш сөзләри биринҹи ајә һесаб етмәк ән’әнәсини” гәбул етмиш, диҝәрләри исә јох. Бундан әлавә, әҝәр ҝириш сөзләри кифајәт гәдәр узундурса, чох вахт ики ајә һесаб олунур вә нәтиҹә е’тибарилә мәзмурдакы ајәләрин сајы артыр.
Мәсһ едилмиш мәсиһчи сәһһәти илә бағлы јығынҹагла бирликдә Хатирә Ҝеҹәсиндә иштирак едә билмирсә, онун үчүн һәр һансы тәдбир ҝөрмәк мүмкүндүрмү?
Бәли. Мәсһ едилмиш мәсиһчи сәһһәти илә әлагәдар (ола билсин, о, һәтта јатаг хәстәсидир) јығынҹагла бирликдә Мәсиһин өлүмүнүн Хатирә Ҝеҹәсиндә иштирак едә билмәдији һалда, она гаршы һөрмәт һиссиндән ирәли ҝәләрәк, мүәјјән тәдбирләр ҝөрмәк мүмкүндүр, һәтта ваҹибдир. Бу заман ағсаггаллар шурасы һәр һансы ағсаггала вә ја башга бир јеткин мәсиһчи гардаша, һәмин ахшам, сәһәри ҝүн ҝүнәш доғмаздан өнҹә, хәстә олан һәмиманлы үчүн чөрәк вә шәраб символларыны апармағы һәвалә едә биләр.
Мәсһ едилмиш мәсиһчинин вәзијјәтиндән асылы олараг, ону зијарәт едән ағсаггал вә ја башга гардаш бир нечә сөз дејә вә Мүгәддәс Јазылардан мүвафиг ајәләр охуја биләр. О, Исанын Хатирә Ҝеҹәсини тә’сис едәркән гојдуғу нүмунәјә риајәт едә биләр. Мисал үчүн, Матта 26:26 ајәсини охумаг вә дуадан сонра мајасыз чөрәји өтүрмәк олар. Даһа сонра “Матта” китабынын 26-ҹы фәслинин 27-ҹи вә 28-ҹи ајәләрини охумаг вә бир даһа дуа етдикдән сонра шәрабы өтүрмәк олар. Һәр бир символун мә’насы һаггында бир-ики сөз демәк олар, ахырда исә дуа етмәк лазымдыр.
Тәбии ки, јығынҹагла бирликдә Хатирә Ҝеҹәсиндә иштирак етмәк үчүн мүмкүн гәдәр гүввә сәрф етмәк лазымдыр. Лакин ҹидди хәстәлији олан, хәстәханада јатмалы олан вә ја башга сәбәбләр үзүндән, 14 нисан ҝүнү ҝүн батандан сонра Хатирә Ҝеҹәсини гејд етмәк имканы олмајан мәсһ едилмиш мәсиһчи нә едә биләр? Һәмин мәсһ едилмиш мәсиһчи Мусанын ганунундакы нүмунәјә риајәт едәрәк, Хатирә Ҝеҹәсини 30 ҝүндән сонра шәхсән гејд едә биләр (Сајлар 9:9-14).