Харан гәдим дөврләрин гызғын фәалијјәт мәркәзи
ХАРАНЫН ады ҝәлән кими, Мүгәддәс Јазыларла таныш оланларын јадына Аллаһын садиг хидмәтчиси Ибраһим дүшүр. Ур шәһәриндән Кәнана, һәгиги Аллаһын вәд етдији дијара көчәндә о, арвады Сара, атасы Тераһ вә гардашы оғлу Лут мүвәггәти олараг Харанда дајандылар. Бурада Ибраһим чохлу мал-мүлкә саһиб олду. Атасы вәфат етдикдән сонра о, јолуна давам етди (Јар. 11:31, 32; 12:4, 5; Һәв. иш. 7:2—4). Хејли вахт кечәндән сонра Ибраһим оғлу Исһага арвад тапмаг үчүн гулбашыны Харана вә ја она јахын әразиләрдән биринә ҝөндәрди. Ибраһимин нәвәси Јагуб да бир мүддәт бурада јашамышды (Јар. 24:1—4, 10; 27:42—45; 28:1, 2, 10).
Ашшур падшаһы Санхерив Јәһуда падшаһы Хизгијаја ултиматум ҝөндәрәндә Ашшур падшаһларынын зәбт етдикләри ‘милләтләр’ арасында Харанын да адыны чәкмишди. Бурада «Харан» дејилдикдә јалныз шәһәрин өзү јох, һәм дә онун әтраф әразиләри нәзәрдә тутулур (2 Пад. 19:11, 12). Језекелин пејғәмбәрлијиндә Харанла Сур (Тир) шәһәри арасында мөһкәм тиҹарәт әлагәләри олдуғу дејилир вә бу сүбут едир ки, Харан кечмишдә ваҹиб тиҹарәт мәркәзи олуб (Јез. 27:1, 2, 23).
Харан һал-һазырда Түркијәнин шәргиндә јерләшән Шанлыурфа шәһәринин јахынлығында балаҹа бир шәһәрдир. Анҹаг вахт варды ки, гәдим Харан сөзүн әсил мәнасында гызғын фәалијјәт мәркәзи иди. Харан индијәдәк Мүгәддәс Китабда хатырландығы адла танынан азсајлы гәдим јашајыш јерләриндән биридир. Онун адынын Ашшур формасы олан Харану «јол» вә ја «карван јолу» мәнасыны дашыја биләр, бундан бәлли олур ки, Харан бөјүк шәһәрләр арасындакы әсас тиҹарәт јолларынын кәсишмәсиндә јерләширди. Газынтылар заманы Харанда ашкар едилән јазылара әсасән, Бабил падшаһы Набонидин анасы харанлыларын ај аллаһы Синин мәбәдиндә баш каһин кими хидмәт едирди. Дејиләнләрә ҝөрә, һәмин мәбәди Набонид бәрпа етмишди. Сонралар Харан мүхтәлиф империјаларын јүксәлишинин вә сүгутунун шаһиди олмушдур.
Бу ҝүн Харан кечмишдәкиндән чох фәргләнир. Харан гәдимдә, хүсусилә дә мүәјјән дөврләрдә јүксәк инкишаф етмиш вә бөјүк әһәмијјәт кәсб едән шәһәр олмушдур. Мүасир Харан исә ҝүнбәз евләрдән ибарәт олан јашајыш мәнтәгәсидир. Ону гәдим сивилизасијаларын харабалыглары әһатә едир. Аллаһын јени дүнјасында Харанын бир чох сакинләри, о ҹүмләдән Ибраһим, Сара вә Лут дириләҹәкләр. Чох ҝүман ки, онлар вахтилә гызғын фәалијјәт мәркәзи олан Харан һагда даһа чох шејләр данышаҹаглар.
[20-ҹи сәһифәдәки шәкил]
Харанын харабалыглары
[20-ҹи сәһифәдәки шәкил]
Ҝүнбәзшәкилли евләр
[20-ҹи сәһифәдәки шәкил]
Харанын буҝүнкү ҝөрүнүшү