Билирсинизми?

Нә үчүн гәдим вахтларда тикинтидә палчыг әвәзинә гатрандан истифадә олунурду?

▪ Мүгәддәс Китабда дејилир ки, Бабил гүлләсини тикәнләр «даш әвәзинә кәрпиҹ вә палчыг әвәзинә гатран» ишләдирдиләр (Јарадылыш 11:3).

Гатран тәбии еһтијатдыр, нефт мәһсулудур. Она Месопотамијанын бир чох јерләриндә раст ҝәлинир. О, јердән гајнајыб чыхыр вә гатылашыр. Гәдим вахтлардан бәри гатран јапышганлыг хассәсинә ҝөрә таныныр. Бир китабда дејилир ки, бишмиш кәрпиҹдән бина инша едәркән гатрандан јарарлы васитә кими истифадә олунурду.

Бир журналда Месопотамијанын гәдим Ур шәһәриндә јерләшән зиккуратын (пилләвары тикили) галыглары тәсвир едилир. Мәгаләнин мүәллифи јазыр: «Ирагын ҹәнуб бөлҝәсинин ҝениш нефт еһтијатындан һазырланан илк мәһсулу, гатран сувағыны бу ҝүн дә јанмыш кәрпиҹләрин арасында ҝөрмәк олар. Һазырда реҝионда гејри-сабитлијин вә зоракылығын сәбәби олан бу јапышган гара маддә бир вахтлар сөзүн әсил мәнасында сивилизасијаны бирләшдирирди. Суваг кими гатрандан истифадә едилмәси сајәсиндә Шумерин көврәк кәрпиҹләри суја давамлы олурду. Белә олмасајды, бу тикилиләр минилликләр әрзиндә гала билмәзди» («Арҹһаеолоҝј»).

Мүгәддәс Китабын јазылдығы вахт кағыз јеринә нәдән истифадә олунурду?

▪ Мүгәддәс Китабда Иса пејғәмбәрин шаҝирди Јәһјанын бу сөзләри јазылыб: «Сизә дејиләси һәлә чох сөзүм вар, лакин бунлары сизә кағыз вә мүрәккәблә чатдырмаг истәмирәм» (2 Јәһја 12). Бунунла бағлы суал јараныр: Мүгәддәс Китабын јазылдығы вахт кағыз јеринә нәдән истифадә олунурду?

Бу ајәдә «кағыз» кими тәрҹүмә едилмиш јунан сөзү һартес су биткиси папирусун ҝөвдәсиндән һазырланан јазы материалына аиддир. Бир китабда бу материалын һазырланма просеси белә изаһ олунур: «Узунлуғу бәзән 3 метрә чатан ҝөвдәнин габығыны сојурдулар, сонра сојулмуш ҝөвдәни назик узун һиссәләрә бөлүб көндәләнинә бир-биринә јапышдырырдылар. Алынан вәрәгләри тахта чәкиҹлә дөјәҹләјир вә әрсинлә һамарлајырдылар».

Археологлар Мисирдә вә Өлү дәниз јахынлығында гәдим папирус сәнәдләри тапмышлар. Онлардан бәзиләринин үзәриндә Мүгәддәс Китаб мәтнләри јазылыб. Бу сәнәдләр Иса пејғәмбәрин дөврүнә вә һәтта ондан әввәлә аиддир. Чох ҝүман ки, Иса Мәсиһин шаҝирдләринин јаздығы мәктублар да дахил олмагла, Мүгәддәс Китабдакы бүтүн мәктублар илк өнҹә мәһз папирус үзәриндә јазылмышды.

[18–ҹи сәһифәдәки шәкил]

Спеҹтрумпһотофиле/ пһотоҝрапһерсдиреҹт.ҹом

© ФЛПА/Давид Һоскинҝ/аҝе фотостоҹк