ЈЕДДИНҸИ ФӘСИЛ
Евдә үсјанкар вармы?
1, 2. а) Иса, јәһуди дин рәһбәрләринин сәдагәтсиз олдугларыны ҝөстәрмәк үчүн, һансы мәсәли сөјләди? б) Исанын мәсәлиндән јенијетмәләр һаггында нә өјрәнә биләрик?
ӨЛҮМҮНДӘН бир нечә ҝүн әввәл, Иса бир груп јәһуди дин рәһбәрләринә дүшүндүрүҹү суал верди. О сорушду: “Бәс сиз неҹә дүшүнүрсүнүз? Бир кишинин ики оғлу варды; вә ҝәлиб биринҹисинә: “Оғлум, бу ҝүн ҝет үзүм бағында ишлә”, деди. О да ҹаваб вериб: “Истәмирәм” — деди. Лакин сонра пешман олуб ҝетди. Киши икинҹисинә јахынлашыб јенә ејни сөзү сөјләди. О, ҹаваб вериб: “Ҝедирәм, ағам!” — деди вә ҝетмәди. Икисиндән һансы атасынын истәјини јеринә јетирди?” Јәһуди дин рәһбәрләри ҹаваб вердиләр: “Биринҹиси” (Матта 21:28–31).
2 Иса бу мәсәллә, јәһуди рәһбәрләринин сәдагәтсиз олдугларыны гејд етди. Онлар, мәсәлдәки икинҹи оғул кими, Аллаһын ирадәсини јеринә јетирмәји вә’д едир, вә’дләринә исә әмәл етмирдиләр. Лакин бир чох валидејнләр тәсдиг едә биләрләр ки, Исанын мәсәли аилә һәјаты һаггында јүксәк билијә әсасланмышды. Онун бу мәсәлдә чох ҝөзәл тәрздә тәсвир етдији кими, ҝәнҹләрин нә һагда дүшүндүкләрини демәк вә ја неҹә давранаҹагларыны әввәлҹәдән дујмаг чох вахт чәтин олур. Јенијетмәлик дөврүндә ушаг бир чох проблемләр төрәдә биләр, бөјүдүкдән сонра исә мәс’улијјәтли, һамынын һөрмәтинә лајиг бир шәхс олур. Јенијетмәлик дөврүнүн үсјанкарлыг проблеми һаггында сөһбәт едәркән, буну јадда сахламаг лазымдыр.
КИМИ ҮСЈАНКАР АДЛАНДЫРМАГ ОЛАР?
3. Нә үчүн валидејнләр өз ушагларыны үсјанкар кими гәләмә вермәјә тәләсмәмәлидирләр?
3 Бә’зән, валидејнләринә гаршы ачыг–ашкар үсјан галдыран јенијетмәләр һаггында ешитмәк олар. Ола билсин, сиз өзүнүз елә бир аилә таныјырсыныз ки, орада јенијетмә идарәолунмаз кими ҝөрүнүр. Лакин ушағын үсјанкар олуб олмадығыны мүәјјән етмәк һәмишә асан олмур. Бундан әлавә, бир аиләдә бөјүјән ушагларын бә’зиләринин үсјанкар олдуғуну, диҝәрләринин исә олмадығыны анламаг чәтиндир. Әҝәр валидејнләр ушагларындан биринин үсјанкар олмаға доғру ҝетдијини һисс едәрләрсә, нә етмәлидирләр? Бу суала ҹаваб вермәк үчүн, ҝәлин әввәлҹә мүзакирә едәк ҝөрәк, кими үсјанкар адландырмаг олар.
4—6. а) Кимә үсјанкар демәк олар? б) Јенијетмә һәрдәнбир итаәтсизлик едәндә, валидејнләр нәји јадда сахламалыдырлар?
4 Садә сөзләрлә десәк, үсјанкар — үзәриндә олан һакимијјәтә биләрәкдән вә инадкарлыгла табе олмајан, јахуд она гаршы мүгавимәт ҝөстәрән вә ону гәбул етмәјән адамдыр. Әлбәттә, “ағылсызлыг ушағын” үрәјиндәдир (Сүлејманын мәсәлләри 22:15). Буна ҝөрә дә, ушагларын һамысы һәрдәнбир валидејнләринин вә ја башгаларынын һакимијјәтинә мүгавимәт ҝөстәрирләр. Бу, хүсусилә јенијетмәлик дөврүндә ушағын физики вә емосионал ҹәһәтдән инкишаф етдији бир вахтда баш верир. Һәјатда баш верән дәјишикликләр һәр бир инсанда стрессә сәбәб олур, јенијетмәлик дөврү исә башдан–баша дәјишикликдән ибарәтдир. Сизин јенијетмәниз, истәр гыз, истәрсә дә оғлан олсун, ушаглыг дөврүнү тәрк едир вә јеткинлијә гәдәм гојур. Буна ҝөрә јенијетмәлик илләриндә ушагларла валидејнләр арасында чәтинликләр јарана биләр. Чох вахт валидејнләр гејри–иради олараг бу кечид дөврүнү ҝеҹикдирмәјә чалышырлар, јенијетмәләр исә ону тезләшдирмәјә ҹәһд едирләр.
5 Үсјанкар јенијетмә, валидејнләринин гијмәтләндирдији шејләри гәбул етмир. Лакин унутмајын ки, бир нечә итаәтсиз давраныша үсјан демәк олмаз. Руһани ишләрә ҝәлдикдә исә, бә’зи ушаглар Мүгәддәс Китаб һәгигәти илә әввәлҹә аз марагланар, бәлкә дә һеч мараг ҝөстәрмәзләр, лакин бунунла белә онлар үсјанкар олмаја биләрләр. Ушағынызы үсјанкар кими гәләмә вермәјә тәләсмәјин.
6 Јенијетмәлик дөврүндә бүтүн ушаглармы валидејнләринин һакимијјәтинә гаршы үсјан едирләр? Хејр, һеч дә белә дејил. Һәјат тәҹрүбәси ҝөстәрир ки, һәгиги үсјанкарлыг јенијетмәләрин чох аз гисминә хасдыр. Бәс инадкарҹасына үсјанкарлығы давам етдирән ушагла неҹә давранмаг лазымдыр? Онун бу ҹүр давранмасына сәбәб нә ола биләр?
ҮСЈАНКАРЛЫҒЫН СӘБӘБЛӘРИ
7. Шејтанын рәһбәрлији алтында олан дүнја ушағы үсјанкарлыға неҹә јөнәлдә биләр?
7 Үсјанкарлығын әсас сәбәби, Шејтан дүнјасынын тә’сиридир. “Бүтүн дүнја... шәририн һакимијјәти алтындадыр” (1 Јәһја 5:19). Шејтанын һакимијјәти алтында олан дүнја, мәсиһчиләрин мүбаризә апармалы олдуглары әхлагсыз мәдәнијјәт инкишаф етдирир (Јәһја 17:15). Бу мәдәнијјәт, әввәлкинә нисбәтән, даһа чох позғун, тәһлүкәлидир вә һәддиндән артыг пис тә’сирә маликдир (2 Тимотејә 3:1–5, 13). Әҝәр валидејнләр өз ушагларына тә’лим вермир, онлары хәбәрдар вә мүдафиә етмирләрсә, јенијетмәләр “инди итаәтсиз инсанларда фәал олан руһун һөкмранын”ын тә’сири алтына асанлыгла дүшә биләрләр (Ефеслиләрә 2:2). Бу, һәмјашыдлар тәрәфиндән ҝөстәрилән тәзјигә дә аиддир. Мүгәддәс Китабда дејилир: “Ағылсызларын досту зәрәр ҝөрәр” (Сүлејманын мәсәлләри 13:20). Буна бәнзәр тәрздә, бу дүнјанын руһу илә нәфәс алан инсанларла достлуг едән, еһтимал ки, һәмин руһун тә’сири алтына дүшүр. Ән ҝөзәл һәјат јолунун тәмәли Аллаһын принсипләринә итаәт етмәкдән ибарәт олдуғуну дәрк етмәләри үчүн, ҝәнҹләрин даима көмәјә еһтијаҹлары вар (Ишаја 48:17, 18).
8. Һансы сәбәбләр ушағы үсјанкар олмаға јөнәлдә биләр?
8 Үсјанкарлығын башга бир сәбәби, евдәки мүһит ола биләр. Мәсәлән, әҝәр валидејнләрдән бири ички дүшкүнү вә наркомандырса, јахуд һәјат јолдашы илә амансыз давранырса, бу, ушағын һәјата олан нөгтеји–нәзәрини тәһриф едә биләр. Мүәјјән дәрәҹәдә сакит аиләләрдә белә, ушаг валидејнләринин онунла марагланмадығыны һисс едәндә дә үсјан галдыра биләр. Лакин јенијетмәләрин үсјаны һәмишә кәнардан олан тә’сирләрлә әлагәли дејил. Аллаһын принсипләринә әсасән јашајыб, чох шејдә ушагларыны дүнјанын тә’сирләриндән мүдафиә етсәләр дә, бә’зи ушаглар валидејнләринин малик олдуглары дәјәрләри инкар едирләр. Бу нәјә ҝөрә баш верир? Бәлкә дә, проблемләримизин башга бир сәбәби олан гејри–камиллик үзүндән. Павел демишдир: “Неҹә ки, ҝүнаһ тәк бир адам [Адәм] васитәсилә вә өлүм ҝүнаһ васитәсилә дүнјаја ҝирди, еләҹә дә өлүм бүтүн инсанлара кечди; чүнки һамы ҝүнаһ ишләтмишдир” (Ромалылара 5:12). Адәм егоист үсјанкар иди вә бүтүн нәслинә пис мирас сахлады. Бә’зи јенијетмәләр, ејнилә улу бабалары кими, үсјанкар олурлар.
ҜҮЗӘШТӘ ҜЕДӘН ЕЛИ ВӘ СӘРТ РЕҺОБОАМ
9. Ушағын тәрбијәсиндәки һансы таразлашдырылмамыш мүнасибәт онун үсјанына сәбәб ола биләр?
9 Јенијетмәлик дөврүндә үсјанкарлыға ҝәтириб чыхаран башга бир сәбәб, валидејнләрин ушағын тәрбијәсинә таразлашдырылмамыш мүнасибәт ҝөстәрмәләридир (Колослулара 3:21). Ушагларынын тәрбијәсинә виҹданла јанашан валидејнләрин бә’зиләри, онлара сәрт мәһдудијјәтләр гојур вә ҹәзаландырырлар. Диҝәрләри исә ҝүзәштә ҝедир вә тәҹрүбәсиз јенијетмәләринә, онлары мүдафиә едәҹәк принсипләри ашыламырлар. Бурада таразлығы горумаг асан дејил. Ушаглар фәргли олдуглары кими, онларын тәләбатлары да фәрглидир. Биринин нәзарәтә олан еһтијаҹы диҝәриндән даһа артыг ола биләр. Бунунла белә, Мүгәддәс Китабдакы ики мисал, һәддиндән артыг ҝүзәштә ҝетмәјин вә чох сәрт олмағын тәһлүкәли нәтиҹәсини ҝөрмәјә көмәк едәҹәкдир.
10. Јахшы баш каһин олдуғу һалда, Ели нәјә ҝөрә зәиф ата иди?
10 Гәдим Исраилдә јашајан Ели адлы баш каһинин ушаглары варды. Ели 40 ил иди ки хидмәт едирди вә шүбһәсиз олараг, Аллаһын Ганунуну чох јахшы билирди. Ҝөрүндүјү кими, Ели ҝүндәлик каһинлик вәзифәсини сәдагәтлә јеринә јетирирди, һәтта еһтимал ки, Аллаһын Ганунуну оғуллары Һофни илә Финеһаса сә’јлә өјрәдирди. Лакин Ели өз оғулларына һәддиндән артыг јумшаг јанашырды. Һофни вә Финеһас каһинлик вәзифәсини иҹра едирдиләр, ејни заманда онлар јалныз өз иштаһаларынын вә әхлагсыз еһтирасларынын тә’мин едилмәсинин гејдинә галан “алчаг адамлар” идиләр. Мүгәддәс јердә биабырчы ишләр ҝөрмәләринә бахмајараг, Елинин онлары хидмәтдән азад етмәјә ҹәсарәти чатмырды. О, садәҹә олараг онлара өтәри төһмәт верирди. Ели өз јумшаглығы илә Аллаһдан чох оғулларына һөрмәт етмиш олурду. Бу она ҝәтириб чыхарды ки, Елинин оғуллары Јеһоваја олан тәмиз ибадәтә гаршы үсјан етдиләр вә нәтиҹәдә Елинин бүтүн аиләси фәлакәтә уғрады (1 Самуел 2:12–17, 22–25, 29; 3:13, 14; 4:11–22).
11. Валидејнләр Елинин пис нүмунәсиндән һансы ибрәт дәрсини ала биләрләр?
11 Бунлар баш верәндә Елинин оғуллары артыг јеткин јашында идиләр, лакин бу һадисәдән ҝөрүнүр ки, тәрбијәјә е’тинасыз јанашмаг тәһлүкәлидир. (Сүлејманын мәсәлләри 29:21 илә мүгајисә един.) Бә’зи валидејнләр мәһәббәти, ҝүзәштә ҝетмәклә дәјишик салыр, дәгиг, тутарлы вә шүурлу гајда–ганунлар тә’јин едәрәк, ушагларындан онлара риајәт етмәләрини тәләб етмирләр. Белә валидејнләр, Аллаһын принсипләри тапдаланса да, мәһәббәтә әсасланан ҹәза тәдбирләри тәтбиг етмирләр. Буна бәнзәр ҝүзәшт нәтиҹәсиндә, ушаглар неҹә ки валидејнләрә, еләҹә дә истәнилән һәр бир һакимијјәтә гаршы һөрмәти итирә биләрләр. (Ваиз 8:11 илә мүгајисә един.)
12. Һакимијјәтдән истифадә едәркән Реһобоам һансы сәһвә јол верди?
12 Реһобоам исә һакимијјәтдән истифадә едәркән һәдди ашмаға даир башга бир нүмунәдир. О, Исраилин бирләшмиш падшаһлығынын ахырынҹы падшаһы иди, лакин јахшы падшаһ дејилди. Реһобоам, атасы Сүлејманын әдаләтсизлијинә ҝөрә халгы наразылыг билдирән бир өлкәни мирас алмышды. Реһобоам, табелијиндә оланлара анлајышламы јанашды? Хејр! Халг Реһобоамдан, үзәрләринә гојулан јүкүн бир һиссәсини ҝөтүрмәсини хаһиш едәндә, о, јашлы мәсләһәтчиләрин мәсләһәтинә гулаг асмады вә халгын үзәриндәки јүкү даһа да артырмағы әмр етди. Реһобоамын тәкәббүрлүјү, шималда олан он гәбиләнин үсјанына сәбәб олду вә падшаһлыг ики һиссәјә бөлүндү (1 Краллар 12:1–21; 2 Тарихләр 10:19).
13. Валидејнләр, Реһобоамын сәһвиндән неҹә чәкинә биләрләр?
13 Мүгәддәс Китабын Реһобоам һаггында вердији мә’луматдан валидејнләр бир нечә ваҹиб ибрәт дәрси ала биләрләр. Онлар дуада Јеһованы ахтармалы вә өз тәрбијә үсулларыны Мүгәддәс Китабын принсипләри әсасында јохламалыдырлар (Мәзмур 105:4). Ваиз 7:7 ајәсиндә дејилир: “Гәсбкарлыг һикмәтли адамы дәли едәр”. Јахшы дүшүнүлмүш мәһдудијјәтләр јенијетмәләрин инкишаф етмәсинә имкан верир вә онлары писликдән горујур. Лакин сәртлик вә һәддиндән артыг гојулан мәһдудијјәтләр, ушагларын өзүнә вә өз гүввәсинә кифајәт гәдәр әмин олараг бөјүмәләринә мане олур. Әҝәр валидејнләр кифајәт гәдәр сәрбәстликлә, гәти вә дәгиг мүәјјәнләшдирилмиш мәһдудијјәтләр арасында таразлыға ҹан атырларса, јенијетмәләрин әксәријјәти үсјанкарлыға аз мејлли олаҹаглар.
УШАҒЫН ГЕЈДИНӘ ГАЛАРАГ, ҮСЈАНЫН ГАРШЫСЫНЫ АЛМАГ ОЛАР
14, 15. Валидејнләр ушагларынын бөјүмәсинә неҹә мүнасибәт ҝөстәрмәлидирләр?
14 Валидејнләр ушагларынын неҹә бөјүдүкләрини ҝөрәрәк севинирләр, лакин ушағын ҝет–ҝедә даһа сәрбәст олмасы вә өзүнә ҝүвәнмәси онлары нараһат едә биләр. Әҝәр бу кечид дөврүндә ушаг бә’зән инадкарлыг едәрсә вә ја сизинлә әмәкдашлыг етмәк истәмәзсә, тәәҹҹүбләнмәјин. Јадда сахлајын ки, мәсиһчи валидејнләрин мәгсәди, ушағыны јеткин, тәмкинли вә мәс’улијјәтли мәсиһчи кими бөјүтмәкдир. (1 Коринфлиләрә 13:11; Ефеслиләрә 4:13, 14 илә мүгајисә един.)
15 Нә гәдәр чәтин олса да, валидејнләр, јенијетмәнин даһа чох сәрбәст олмаг хаһишинә мәнфи мүнасибәт ҝөстәрмәк вәрдишиндән имтина етмәлидирләр. Һәр неҹә олурса–олсун, ушаг бир шәхсијјәт кими бөјүмәлидир. Нисбәтән кичик олмаларына бахмајараг, бә’зи јенијетмәләрдә там јеткин нөгтеји–нәзәрләр формалашмаға башлајыр. Мәсәлән, Мүгәддәс Китабда ҝәнҹ падшаһ Јошија һаггында дејилир: “Һәлә ҝәнҹ икән [тәхминән 15 јашында], атасы Давудун Аллаһыны арамаға башлады”. Диггәтә лајиг олан бу ҝәнҹин мәс’улијјәтли шәхс олдуғу ајдындыр (2 Тарихләр 34:1–3).
16. Ушаглара даһа бөјүк мәс’улијјәт е’тибар едилдикдә, онлар нәји дәрк етмәлидирләр?
16 Ејни заманда азадлыг, мәс’улијјәтли олмаг мә’насыны да дашыјыр. Буна ҝөрә дә јеткинлијә гәдәм гојан ушағыныза, өзүнүн бә’зи гәрар вә давранышларынын нәтиҹәсини дадмаға имкан верин. “Инсан нәји әкәрсә, ону да бичәҹәкдир” принсипи јалныз бөјүкләрә дејил, јенијетмәләрә дә тәтбиг едиләндир (Галатијалылара 6:7). Ушаглары бүтүн проблемләрдән даима горумаг олмаз. Әҝәр ушағыныз јол верилмәз бир иш ҝөрмәк истәјәрсә, бәс онда неҹә? Мәс’улијјәтли бир валидејн кими, “хејр” демәлисиниз. Вә сиз разылыг вермәдијиниз шејин сәбәбини изаһ едәркән, һеч бир шеј сизин “хејр” сөзүнүзү “бәли” сөзүнә дәјишмәмәлидир. (Матта 5:37 илә мүгајисә един.) Бунунла бәрабәр, “хејр” сөзүнү раһат вә инандырыҹы тәрздә демәјә чалышын, чүнки “һәлим ҹаваб һирси јатырар” (Сүлејманын мәсәлләри 15:1, МКШ).
17. Јенијетмәләрин нәјә еһтијаҹы ола биләр вә валидејнләр онлара неҹә көмәк етмәлидирләр?
17 Ҝәнҹләр мәһдудијјәтләр вә гајда–ганунлара һәр вахт мәмнунијјәтлә разы олмасалар да, тәрбијәдә олан ардыҹыллыг онларын мүдафиәсинә хидмәт едир. Гајда–ганунларын, валидејнләрин әһвал–руһијјәсинә ҝөрә тез–тез дәјишилмәси гарышыглыға ҝәтириб чыхарыр. Бундан әлавә, јенијетмәләр ҹәсарәтсизлијин, утанҹаглығын вә өзүнә әминсизлијин өһдәсиндән ҝәлмәкдә лазыми руһ јүксәклији вә көмәк алырларса, онлар даһа чох мүвазинәтли бөјүјәҹәкләр. Јенијетмәләр, валидејнләринин онлара ҝөстәрдикләри лајигли е’тибары да гијмәтләндирирләр. (Ишаја 35:3, 4; Лука 16:10; 19:17 илә мүгајисә един.)
18. Јенијетмәләр һаггындакы һансы мә’лумат валидејнләрә тәсәлли верә биләр?
18 Евдә сүлһ, таразлыг вә мәһәббәт һөкмранлыг едирсә, бунун адәтән ушаглара јахшы тә’сир бағышламасыны билмәк валидејнләрә тәсәлли верә биләр (Јагуб 3:17, 18; Ефеслиләрә 4:31, 32). Ички дүшкүнлүјүндән, зоракылыгдан вә ја һәр һансы зәрәрли бир тә’сирдән әзаб чәкән аиләдә тәрбијә алмаларына бахмајараг, бир чох јенијетмәләр аиләдәки пис мүһитә үстүн ҝәлир вә јахшы инсанлар кими бөјүјүрләр. Буна ҝөрә дә, сизин гајғыкешлијиниз дәрракәли мәһдудијјәтләрлә вә Мүгәддәс Китабын принсипләринә әсасланан нәсиһәтләрлә мүшајәт олунса белә, аиләдә јенијетмәләринизин өзләрини тәһлүкәсиз һисс едә биләҹәкләри мүһит јаратсаныз вә евдә мәһәббәт, шәфгәт вә диггәт ҝөрәҹәкләрини анламагда онлара көмәк етсәниз, ушагларыныз сизин фәхр едәҹәјиниз инсанлар кими бөјүјәҹәкләр. (Сүлејманын мәсәлләри 27:11 илә мүгајисә един.)
УШАГЛАР ДАРА ДҮШӘНДӘ
19. Валидејнләр, ҝәнҹләри ҝедәҹәкләри јола ҝөрә тәрбијә етмәли олсалар да, ушағын өзү һансы мәс’улијјәти дашыјыр?
19 Валидејнлик вәзифәсини лајигинҹә јеринә јетирмәјин, әлбәттә ки, бөјүк әһәмијјәти вар. Сүлејманын мәсәлләри 22:6 ајәсиндә дејилир: “Ушағы ҝедәҹәји јола ҝөрә јетишдир, јашлы олунҹа да ондан ајрылмаз”. Бәс, јахшы валидејнләри олмасына бахмајараг, ҹидди проблемләрлә гаршылашан ушаглар һаггында нә демәк олар? Бу мүмкүндүрмү? Бәли. Бу мәсәлин сөзләрини, ушагларын валидејнләринә табе олмаг вә онлары динләмәк вәзифәләрини гејд едән башга ајәләрин ишығында нәзәрдән кечирмәк лазымдыр (Сүлејманын мәсәлләри 1:8). Аиләдә бирлијин һөкм сүрмәси үчүн, валидејнләр вә ушаглар Мүгәддәс Китабын принсипләринин тәтбиг едилмәсиндә әмәкдашлыг етмәлидирләр. Валидејнләрлә ушаглар бирҝә гүввә сәрф етмәзләрсә, чәтинликләр јаранаҹагдыр.
20. Дүшүнҹәсизлик үзүндән ушаглар сәһвә јол верән заман, валидејнләр бу мәсәләјә мүдрикликлә неҹә јанаша биләрләр?
20 Јенијетмә сәһвә јол верәндә вә чәтинлијә дүшәндә валидејнләр буна неҹә мүнасибәт ҝөстәрмәлидирләр? Белә һалларда ҝәнҹин көмәјә даһа чох еһтијаҹы олур. Әҝәр валидејнләр, гаршыларында дуран шәхсин тәҹрүбәсиз бир јенијетмә олдуғуну унутмурларса, баш вермиш һадисәни баша дүшмәк онлара асан олаҹагдыр. Павел, јығынҹагдакы јеткин мәсиһчиләрә мәсләһәт едирди: “Әҝәр бир адам бир ҹинајәт үстә тутулса белә, сиз руһаниләр, ону һәлимлик руһу илә ислаһ един” (Галатијалылара 6:1). Валидејнләр, дүшүнҹәсизлији уҹбатындан сәһвләрә јол верән јенијетмәјә гаршы да ејни тәрздә јанаша биләрләр. Јенијетмәнин етдији һәрәкәтин нәјә ҝөрә дүзҝүн олмадығыны вә ејни сәһви тәкрарламагдан неҹә узаг дура биләҹәјини ајдын сурәтдә изаһ едәркән, валидејнләр дәгиг баша салмалыдырлар ки, онлар јенијетмәнин өзүнү дејил, онун јанлыш һәрәкәтини пис һесаб едирләр. (Јәһуда 22, 23 илә мүгајисә един.)
21. Ушаглары ҹидди ҝүнаһ ишләдибләрсә, мәсиһчи јығынҹағындан нүмунә ҝөтүрәрәк, валидејнләр буна неҹә реаксија ҝөстәрмәлидирләр?
21 Јенијетмәнин ҝүнаһы чох ҹиддидирсә, бәс онда неҹә? Онда ушаға хүсуси көмәк вә тәҹрүбәли рәһбәрлик лазымдыр. Јығынҹағын бир үзвү ағыр ҝүнаһ ишләтдикдә, она мәсләһәт ҝөрүлүр ки, төвбә едиб, көмәк үчүн ағсаггала мүраҹиәт етсин (Јагуб 5:14–16). Төвбә етдикдән сонра, руһән мөһкәмләнмәси үчүн ағсаггаллар она көмәк едирләр. Баш вермиш һадисәни ағсаггалларла мүзакирә етмәк лазым ҝәлсә дә, аиләдә ҝүнаһ ишләдән јенијетмәјә көмәк етмәкдә валидејнләр ҹавабдеһдирләр. Әҝәр ушаглардан бири ҹидди ҝүнаһ ишләдибсә, әлбәттә ки, валидејнләр буну ағсаггаллар шурасындан ҝизләтмәјә чалышмамалыдырлар.
22. Ушаглары ҹидди сәһвә јол верәрсә, валидејнләр Јеһовадан нүмунә ҝөтүрәрәк, һансы мүнасибәти горујуб сахламаға чалышаҹаглар?
22 Ушағы илә әлагәдар ҹидди проблем адама олдугҹа чох әзаб верир. Үмидсизлијә гапылан валидејнләрдә, аҹыглы һалда инадҹыл ушагларыны һәдәләмәк арзусу јарана биләр, лакин бу ҹүр давраныш ушағы садәҹә гәзәбләндирәҹәкдир. Јенијетмәнин ҝәләҹәјинин, белә чәтин анларда она ҝөстәрилән мүнасибәтдән асылы ола биләҹәјини унутмајын. Һәмчинин јадда сахлајын ки, Јеһова, һәгигәт јолундан узаглашмыш халгыны бағышламаға һазыр иди, бунун үчүн онлар садәҹә олараг төвбә етмәли идиләр. Јеһованын мәһәббәт долу сөзләрини динләјин: “Рәбб дејир: Инди ҝәлин вә давамызы ҝөрәк; сучларыныз гырмызы боја кими олса да, гар кими бәјаз олар; гырмызбөҹәји кими гызыл олса да, јун кими олар” (Ишаја 1:18). Валидејнләр үчүн неҹә дә ҝөзәл нүмунәдир!
23. Ушагларындан бири ҹидди ҝүнаһ ишләдәрсә, валидејнләр нә етмәли вә нәдән узаг олмалыдырлар?
23 Буна ҝөрә дә, јолундан сапмыш јенијетмәни, өз һәјат тәрзини дәјишмәјә тәшвиг етмәјә чалышын. Тәҹрүбәли валидејнләрдән вә јығынҹағын ағсаггалларындан дүзҝүн мәсләһәт истәјин (Сүлејманын мәсәлләри 11:14). Чалышын ки, дүшүнүлмәмиш давраныша, ушағынызын јенидән јаныныза гајытмасыны чәтинләшдирәҹәк сөзә вә ја һәрәкәтә јол вермәјәсиниз. Гаршысыалынмаз гәзәбдән вә аҹы сөзләрдән чәкинин (Колослулара 3:8). Үмидинизи итирмәјин (1 Коринфлиләрә 13:4, 7). Пислијә нифрәт един, лакин ејни заманда ушағыныза гаршы рәһмсиз вә сәрт олмајын. Ән ваҹиби, ушагларыныза ҝөзәл нүмунә вермәјә ҹәһд етмәк вә Аллаһа олан ҝүҹлү иманынызы горумаға чалышмагдыр.
БИЛӘРӘКДӘН ҮСЈАНКАРЛЫГ РУҺУНУ ӘКС ЕТДИРӘН ЈЕНИЈЕТМӘ ИЛӘ МҮБАРИЗӘ
24. Бә’зән мәсиһчи аиләсиндә һансы фәлакәт баш верир вә валидејнләр буна неҹә мүнасибәт ҝөстәрмәлидирләр?
24 Бә’зи һалларда ајдын олур ки, јенијетмә үсјан етмәји вә мәсиһчилик дәјәрләрини тамамилә рәдд етмәјә гәти сурәтдә гәрар вериб. Белә олдугда, диггәтинизи аиләнин диҝәр үзвләринин фираванлығыны горумаға вә ја бәрпа етмәјә јөнәлтмәлисиниз. Еһтијатлы олун ки, бүтүн гүввәнизи, диҝәр ушагларынызын зәрәринә олараг, јалныз үсјанкар ушаға сәрф етмәјәсиниз. Проблеми аиләнин диҝәр үзвләриндән ҝизләтмәк әвәзинә, мәсәләни мүнасиб тәрздә онларла мүзакирә един вә аиләни сакитләшдирмәјә чалышын. (Сүлејманын мәсәлләри 20:18 илә мүгајисә един.)
25. а) Ушаг биләрәкдән үсјанкарлыг едәрсә, мәсиһчи јығынҹағы үчүн тә’јин едилмиш нүмунәјә әсасән, валидејнләрә һансы аддымлары атмаг лазым ҝәлә биләр? б) Ушагларындан бири үсјанкарлыг едирсә, валидејнләр нәји јадда сахламалыдырлар?
25 Һәвари Јәһја, јығынҹагдакы ислаһолунмаз үсјанкар һаггында дејирди: “Ону евә бурахмајын вә она салам вермәјин” (2 Јәһја 10). Валидејнләр, һәдди–бүлуға чатмыш вә тамамилә идарә олунмајан ушагларына мүнасибәтдә дә ејни мөвгеји тута биләрләр. Белә бир аддым нә гәдәр чәтин вә аҹы олса да, аиләнин башга үзвләрини горумаг үчүн бә’зән ҝәрәклидир. Аиләнизи мүһафизә етмәк вә она гаршы диггәтли олмаг лазымдыр. Буна ҝөрә дә дәгиг вә ејни заманда дәрракәли сурәтдә мүәјјән едилмиш һәрәкәт нормаларына риајәт етмәјә давам един. Диҝәр ушагларынызла үнсијјәтдә олун. Онларын мәктәбдәки вә јығынҹагдакы ишләри илә марагланын. Бундан әлавә, онлара баша салын ки, үсјанкар ушағын һәрәкәтләри хошунуза ҝәлмәсә дә, сиздә она гаршы нифрәт һисси јохдур. Ушағы дејил, пис әмәлләри мүһакимә един. Јагубун ики оғлу гәддарлыглары уҹбатындан бүтүн аиләни фәлакәтә уғрадан заман, Јагуб оғулларыны дејил, онларын гаршысыалынмаз гәзәбини лә’нәтләди (Тәквин 34:1–31; 49:5–7).
26. Ушагларындан бири үсјанкар оларса, јахшы валидејнләр нәдә тәсәлли тапа биләрләр?
26 Аиләниздә баш верәнләрә ҝөрә өзүнүзү ҝүнаһкар һесаб едә биләрсиниз. Лакин Јеһованын мәсләһәтинә риајәт едәрәк, дуа васитәсилә имкан дахилиндә әлиниздән ҝәләни етмисинизсә өзүнүзә әзијјәт вермәјә сәбәб јохдур. Һеч бир валидејнин камил олмадығыны вә јахшы валидејн олмаг үчүн әлиниздән ҝәләни етдијиниз барәдә дүшүнәрәк, тәсәлли тапын. (Һәвариләрин ишләри 20:26 илә мүгајисә един.) Аиләдә инадкар бир үсјанкарын олмасы чәтин сынагдыр, лакин сизин аиләдә белә бир шеј баш верибсә, әмин олун ки, Јеһова Аллаһ сизи баша дүшүр вә өз хидмәтчиләрини һеч заман тәрк етмир (Мәзмур 27:10). Буна ҝөрә дә, аиләнизи галан ушагларыныз үчүн тәһлүкәсиз, руһани бир лиман олараг горумаға гәти гәрарлы олун.
27. Гејб олмуш оғул һаггындакы мәсәли јада салараг, валидејнләр һәр заман нәјә үмид едә биләрләр?
27 Бундан башга, һеч вахт үмидинизи итирмәјин. Јолундан сапмыш ушағынызын тәрбијәсинә сәрф етдијиниз гүввә, нәтиҹәдә онун үрәјинә тә’сир ҝөстәрә биләр вә ағлыны башына ҹәм едәр (Ваиз 11:6). Бә’зи мәсиһчи аиләләри сизин кими ејни һиссләри јашајыблар вә һәрдән валидејнләр, Исанын гејб олмуш оғул мәсәлиндәки ата кими, јолуну азмыш ушагларынын ҝери гајытдыгларыны ҝөрүбләр (Лука 15:11–32). Ејни нәтиҹә сизин аиләдә дә баш верә биләр.