“Инсанлар арасында бу адам кими данышан әсла олмамышдыр”
“Һамы да Онун һаггында јахшы сөзләр сөјләјир, Онун ағзындан чыхан ләтиф кәламлара һејран олурду” (ЛУКА 4:22).
1, 2. а) Исаны һәбс етмәјә ҝөндәрилән мүһафизләр нәјә ҝөрә онсуз гајытдылар? б) Нәдән ҝөрүнүр ки, Исанын тә’лимвермә үсулу јалныз мүһафизләрә тә’сир бағышламамышды?
МҮҺАФИЗЛӘР әмри јеринә јетирмәмишдиләр. Онлары Иса Мәсиһи һәбс етмәјә ҝөндәрмишдиләр, онлар исә әлибош гајытмышдылар. Баш каһинләр вә фәрисејләр: “Нә үчүн Ону ҝәтирмәдиниз?” дејә, изаһат тәләб етдиләр. Ҝөрәсән, мүгавимәт ҝөстәрмәјән бир инсаны мүһафизләр нә үчүн тутмамышдылар? Мүһафизләр ҹаваб вердиләр: “Инсанлар арасында бу Адам кими данышан әсла олмамышдыр”. Исанын тә’лимвермә үсулу онлара елә ҝүҹлү тә’сир бағышламышды ки, онлар бу сакит тәбиәтли инсаны һәбс етмәкдән ваз кечмишдиләрa (Јәһја 7:32, 45, 46).
2 Исанын тә’лимвермә үсулундан тә’сирләнән јалныз мүһафизләр дејилди. Мүгәддәс Китаб бизә билдирир ки, Исаны садәҹә олараг динләмәк наминә онун јанына күлли мигдарда адам ахышырды. Доғма шәһәринин сакинләри “Онун ағзындан чыхан ләтиф кәламлара” һејран олурдулар (Лука 4:22). Иса, дәфәләрлә Галилеја дәнизинин саһилинә топлашан бөјүк издиһама гајыгдан тә’лим вермишдир (Марк 3:9; 4:1; Лука 5:1-3). Бир дәфә, “бөјүк бир издиһам”ын өзләри илә јемәкләри олмадығына бахмајараг, бир нечә ҝүн Исанын јанында галмышды (Марк 8:1, 2).
3. Исаны илк нөвбәдә ҝөркәмли мүәллим едән нә иди?
3 Исаны ҝөркәмли мүәллим едән нә иди? Илк нөвбәдә мәһәббәтb. Иса һәм халгы, һәм дә онлара өјрәтдији һәгигәти севирди. Бундан әлавә, о, өјрәтмәк үсулларындан чох ҝөзәл тәрздә истифадә едирди. Өјрәнмәк үчүн нәзәрдә тутулан бу мәгаләләрдә, һәмин еффектли үсуллардан бир нечәсини вә онлары неҹә тәтбиг едә биләҹәјимизи мүзакирә едәҹәјик.
Садәлик вә ајдынлыг
4, 5. а) Башгаларыны өјрәдәркән Иса нәјә ҝөрә анлашылан сөзләрдән истифадә едирди вә бурада диггәтәлајиг олан нәдир? б) Дағүстү тәблиғин нүмунәсиндә Исанын тә’лиминдәки садәлик неҹә заһир олур?
4 Али тәһсилли инсанлар динләјиҹиләрин баша дүшмәдикләри сөз вә ифадәләрдән истифадә едәрәк, чох вахт анлашылмаз тәрздә данышырлар. Амма әҝәр башгалары данышдыгларымызы анламазларса, онлар бизим биликләримиздән неҹә фајдалана биләрләр? Иса бир мүәллим кими һеч вахт анлашылмаз сөзләрдән истифадә етмирди. Ону да тәсәввүр едәк ки, Иса олдугҹа зәнҝин сөз еһтијатына саһиб иди. О, ҝениш билијә малик олса да, өзүнү дејил, динләјиҹиләрини дүшүнүрдү. Иса бу адамлардан чохунун “охумамыш, авам... олдугларыны” билирди (Һәвариләрин ишләри 4:13). Бу ҹүр инсанларын үрәјинә јол тапмаг үчүн, о, халгын баша дүшдүјү сөзләрдән истифадә едирди. Исанын сөзләри садә олса да, о, һәмин сөзләрлә һәгигәти ҝениш тәрздә чатдырырды.
5 Мисал үчүн, Матта 5:3-7:27 ајәләриндә јазылмыш Дағүстү тәблиғи нәзәрдән кечирәк. Олсун ки, Иса бу тәблиғини 20 дәгигәдән артыг сөјләмәмишди. Лакин онда верилән тә’лим дәрин мә’налыдыр вә зина, бошанма, вар-дөвләт һәрислији кими ишләрин маһијјәтини заһирә чыхарыр (Матта 5:27-32; 6:19-34). Амма Дағүстү тәблиғдә гәлиз сөзләр тапмаг мүмкүн дејил. Бундан әлавә бурада, демәк олар ки, һәтта ушағын белә баша дүшмәдији сөзләр јохдур! Тәәҹҹүблү дејил ки, Иса сөзүнә јекун вурдугда, еһтимала ҝөрә, арасында бир чох әкинчиләр, чобанлар вә балыгчылар олан халг “Онун тә’лиминә тәәҹҹүбләнди”! (Матта 7:28).
6. Исанын сөјләдији садә, амма дәрин мә’налы мүлаһизәләринә даир нүмунәләр ҝәтирин.
6 Иса чох вахт ајдын вә гыса ифадәләр ишләдирди. Бу ҹүр мүлаһизәләр садә олса да, дәрин мә’на кәсб едирди. Бунун сајәсиндә, Исанын сөјләдији фикирләр, чап етмә иши олмадығы бир дөврдә ону динләјәнләрин зеһнинә вә үрәкләринә һәмишәлик һәкк олунурду. Буна даир бир нечә нүмунә: “Һеч ким ики ағаја гуллуг едә билмәз... Аллаһа вә маммона гуллуг едә билмәзсиниз”. “Мүһакимә етмәјин ки, мүһакимә олунмајасыныз”. “Онлары бәһрәләриндән таныјаҹагсыныз”. “Сағламлар дејил, хәстәләр һәкимә мөһтаҹдырлар”. “Гылынҹ тутанларын һамысы гылынҹдан һәлак олаҹагдыр”. “Гејсәринкини гејсәрә, Аллаһынкыны Аллаһа верин”. “Вермәк алмагдан даһа бөјүк бәхтијарлыг ҝәтирир”c (Матта 6:24; 7:1, 20; 9:12; 26:52; Марк 12:17; Һәвариләрин ишләри 20:35). Исанын тәхминән 2000 ил бундан әввәл сөјләдији фикирләр елә гуввәјә маликдир ки, бу ҝун дә асанлыгла јадда галыр.
Суалларын истифадә едилмәси
7. Иса суаллары нәјә ҝөрә верирди?
7 Иса суаллардан мәһарәтлә истифадә едирди. О, буну әксәр һалларда вахта гәнаәт етмәк наминә мәсәләнин мәғзини дәрһал чатдырмаг мүмкүн олан һалларда едирди. Бәс Иса суаллардан нәјә ҝөрә истифадә едирди? Бә’зән о, ифшаедиҹи суаллар тәтбиг едәрәк мүгавимәт ҝөстәрәнләрин әсл нијјәтләрини үзә чыхарыр вә бунунла да онлары сусдурурду (Матта 12:24-30; 21:23-27; 22:41-46). Лакин Иса, әксәр һалларда динләјиҹиләринә бу вә ја диҝәр һәгигәти мәнимсәмәкдә, фикирләрини ачыг сөјләмәкдә көмәк етмәк, һәмчинин шаҝирдләрини дүшүнмәјә вә тәфәккүр габилијјәтләрини инкишаф етдирмәјә тәшвиг етмәк үчүн, суаллар верирди. Ҝәлин һәвари Петер илә бағлы олан ики нүмунәни нәзәрдән кечирәк.
8, 9. Иса, мә’бәдә верҝи өдәмәк мәсәләсинә даир дүзҝүн нәтиҹә чыхармагда Петерә көмәк етмәк үчүн, суаллардан неҹә истифадә етди?
8 Әввәлҹә, верҝијығанларын Петердән, Исанын мә’бәдә верҝи өдәјиб-өдәмәдијини сорушдуглары әһвалаты јада салагd. Һәрдән еһтијатсыз давранан Петер: “Өдәјир” дејә, ҹаваб верди. Лакин бир гәдәр вахтдан сонра Иса онунла мүзакирә етмәјә башлады: “Шимон! Сән неҹә дүшүнүрсән? Јерин һөкмдарлары ҝөмрүк вә јахуд верҝини кимдән алырлар? Өз оғулларынданмы, јохса кәнар адамларданмы?” Петер Она: “Кәнар адамлардан”, — дедикдә, Иса она деди: “Белә исә, оғуллар сәрбәстдирләр” (Матта 17:24-27). Исанын суаллар верәрәк демәк истәдикләри Петерә ајдын олмалы иди. Нәјә ҝөрә?
9 Исанын ҝүнләриндә мә’лум иди ки, һөкмдар аиләләринин үзвләри верҝи өдәмәкдән азаддырлар. Буна ҝөрә дә Иса, мә’бәддә ибадәт етдикләри сәмави Падшаһын ваһид Оғлу олдуғундан, ондан верҝи алынмалы дејилди. Амма диггәт јетирәк ки, Иса, Петерә бирбаша ҹаваб вермәк әвәзинә, онун дүзҝүн нәтиҹә чыхармасына вә еһтимал ки, бир шеј демәздән өнҹә јахшыҹа фикирләшмәјин ваҹиб олдуғуну анламасына көмәк етмәк мәгсәдилә мәһарәтлә, ејни заманда нәзакәтлә суаллардан истифадә етди.
10, 11. Ерамызын 33-ҹү илинин Пасха ахшамында Петерин бир адамын гулағыны кәсмәсинә Иса неҹә јанашды вә бу, Исанын суалларын нә дәрәҹәдә тә’сир ҝүҹүнә малик олдуғуну дәрк етдијини неҹә ҝөстәрир?
10 Нөвбәти нүмунә, ерамызын 33-ҹү илинин Пасха ахшамында издиһам Исаны тутмаға ҝәлән заман баш верән һадисә илә бағлыдыр. Шаҝирдләр Исадан сорушдулар ки, ону мүдафиә етмәлидирләрми? (Лука 22:49). Петер ҹаваб ҝөзләмәдән, ҝәлән адамлардан биринин гулағыны кәсди (еһтимал ки, о, даһа ҹидди зәрбә ендирмәк нијјәтиндә иди). Петер өз ағасынын ирадәсинә зидд олараг давранды, чүнки Иса өзүнү дүшмәнләринин әлинә вермәјә там һазыр иди. Јаранан вәзијјәтә Иса неҹә мүнасибәт ҝөстәрди? Иса, һәмишә олдуғу кими, сәбирлә үч суал верди: “Атамын Мәнә вердији касаны ичмәјимми?”, “Елә дүшүнүрсән, Мән инди Атамдан риҹа едә билмәрәм ки, он ики леҝиондан чох мәләји Мәним сәрәнҹамыма ҝөндәрсин? Бунларын олмасы ҝәрәкдир дејән Јазылар онда бәс неҹә доғру чыхарды?” (Јәһја 18:11; Матта 26:52-54).
11 Бир анлыға дүшүн: аҹыглы издиһамла әһатә олунмуш Иса, өлүмүнүн јахынлашдығыны, һәмчинин Атасынын адынын тәгдис едилмәси вә бәшәријјәтин хиласы илә әлагәдар олан әһәмијјәтли вәзифәсини јеринә јетирмәли олдуғуну билир. Буна бахмајараг, Петер суаллар васитәсилә ваҹиб һәгигәти мәнимсәсин дејә, Иса мәһз елә һәмин анда она көмәк етмәји ҝәрәкли саныр. Ајдын дејилми ки, Иса суалларын нә дәрәҹәдә тә’сир ҝүҹүнә малик олдуғуну дәрк едирди?
Ајдын мүбалиғәләр
12, 13. а) Мүбалиғә нәдир? б) Гардашларымызы нәзәрә чарпмајан сәһвләрә ҝөрә тәнгид етмәјин неҹә ағылсызлыг олдуғуну вурғуламаг үчүн, Иса мүбалиғәдән неҹә истифадә етди?
12 Иса хидмәтиндә даһа бир фајдалы өјрәтмәк үсулундан — мүбалиғәләрдән истифадә едирди. Бу, тәсвири нәзәрә чарпдырмаг мәгсәдилә гәсдән шиширтмәк үсулудур. Иса мүбалиғәләр васитәсилә, унудулмасы чәтин олан хәјали сурәтләр јарадырды. Ҝәлин бир нечә нүмунәјә диггәт јетирәк.
13 Иса, Дағүстү тәблиғиндә ‘мүһакимә етмәмәјин’ ваҹиблијини вурғулајараг, сорушду: “Нә үчүн гардашынын ҝөзүндә түкү ҝөрүрсән, өз ҝөзүндә исә тири сечмирсән?” (Матта 7:1-3). Белә бир сәһнәни тәсәввүр ет. Тәнгиди әһвал-руһијјәли бир адам гардашынын “ҝөзүндән” түкү чыхармағы тәклиф едир. Тәнгидчи демәк истәјир ки, гардашы ајдын ҝөрмүр вә бу сәбәбдән дәрракә илә мүһакимә етмәји баҹармыр. Амма тәнгидчинин өзүнә дәрракәли мүһакимә етмәкдә бөјүк бир тир мане олур. Доғрудан да бу, өзүмүз даһа ҹидди сәһвләрә јол вердијимиз һалда, гардашларымызы нәзәрә чарпмајан сәһвләрә ҝөрә тәнгид етмәјин неҹә дә ағылсызлыг олдуғуну вурғулајан унудулмаз нүмунәдир!
14. Ағҹаганадларын сүзҝәҹдән кечирилмәсинә вә дәвәнин удулмасына даир Исанын истифадә етдији мүбалиғә нәјә ҝөрә хүсусилә тә’сирли иди?
14 Башга бир һадисәдә Иса фәрисејләри, “ағҹаганады сүзҝәҹдән кечириб, дәвәни удан кор рәһбәрләр” олдуглары үчүн мүһакимә етди (Матта 23:24). Бу мүбалиғәнин тәтбиг едилмәси хүсусилә тә’сирли иди. Нәјә ҝөрә? Она ҝөрә ки, балаҹа ағҹаганадла, Исаны динләјәнләрин тәсәввүрүндә ән ири һејванлардан олан дәвә арасында кәскин зиддијјәт варды. Фәрз едилдији кими, бир дәвәнин чәкиси орта һесабла тәхминән 70 милјон ағҹаганадын чәкиси гәдәрдир! Бундан әлавә, Иса билирди ки, фәрисејләр шәрабы сүзҝәҹдән кечирирләр. Гајда-ганунларын гаты тәрәфдары олан бу фәрисејләр, тәсадүфән ағҹаганады удмамаг вә бунунла рәсми сурәтдә натәмиз олмамаг үчүн белә давранырдылар. Бунунла јанашы, тәшбеһләрлә десәк, онлар натәмиз сајылан дәвәни удурдулар (Левилиләр 11:4, 21-24). Исанын нә демәк истәдији ајдын иди. Фәрисејләр Ганунун ән ҹүз’и тәләбләрини дәгиглијилә јеринә јетирир, амма даһа ваҹиб ишләри — “әдаләти, мәрһәмәти вә иманы” унудурдулар (Матта 23:23). Иса онларын ич үзләрини неҹә дә ајдын ҝөстәрди!
15. Мүбалиғәдән истифадә едәрәк, Иса һансы дәрсләри верирди?
15 Иса хидмәти әрзиндә мүбалиғәләрдән тез-тез истифадә едирди. Бир нечә нүмунәјә бахаг. Дағы јериндән ојнада биләҹәк “[балаҹа] хардал тохуму гәдәр иман” — чох ҝүман ки, Иса, балаҹа бир иманын белә чох ишләр ҝөрә биләҹәјини вурғуламаг үчүн бундан тә’сирли үсул тапа билмәзди (Матта 17:20). Бөјүк дәвә ијнә дешијиндән кечмәјә чалышыр — бу мәнзәрә, варлы бир адамын зәнҝинлик ичиндә һәјат сүрәрәк Аллаһа хидмәт етмәјә сә’ј ҝөстәрмәсинин нә дәрәҹәдә чәтин олдуғуну неҹә дә ајдын ҝөстәрир! (Матта 19:24). Исанын јаратдығы шифаһи данышыг тәрзи вә аз сөзләрлә даһа чох сәмәрәјә наил олмаг габилијјәти мәҝәр бизи валеһ етмирми?
Тәкзибедилмәз мәнтиг
16. Иса өз зәкасыны һансы јеҝанә мәгсәд үчүн тәтбиг едирди?
16 Мүкәммәл зәкаја саһиб олараг, Иса инсанларла мәнтиглә мүһакимә јүрүтмәји баҹарырды. Лакин бу габилијјәтиндән һеч вахт суи-истифадә етмирди. Башгаларыны өјрәдәркән өз ити ағлыны һәмишә һәгигәти јајмаг үчүн тәтбиг едирди. Һәрдән о, дини әлејһдарларынын сахта иттиһамларыны тәкзиб етмәк мәгсәдилә, мәнтиги мүһакимәләр јүрүдүрдү. Лакин әксәр һалларда о, бу үсула шаҝирдләринә ваҹиб ибрәт дәрси вермәк үчүн әл атырды. Ҝәлин, Исанын мәнтигдән мәһарәтлә неҹә истифадә етдијинә нәзәр салаг.
17, 18. Фәрисејләрин иттиһамынын јалан олдуғуну сүбута јетирмәк үчүн, Иса инандырыҹы мәнтигдән неҹә истифадә етди?
17 Исанын кор вә лал, ҹинә тутулмуш бир адама шәфа вермәси һадисәсинә диггәт јетирәк. Фәрисејләр бу һагда ешитдикдә дедиләр: “Бу Адам анҹаг ҹинләрин рәиси Баал-Зевул [Шејтан] ҝүҹү илә ҹинләри говур”. Фикир вер: фәрисејләр е’тираф едирләр ки, Шејтанын ҹинләрини говмаг үчүн гејри-тәбии гүввә тәләб олунур. Лакин халг Исаја инанмасын дејә, фәрисејләр онун гүввәсини Шејтана аид едирләр. Иса исә, онларын сүбутларынын әтрафлы дүшүнүлмәдијини ҝөстәрәрәк ҹаваб верди: “Ичиндә ајрылыг олан һәр падшаһлыг виран галар; вә ичиндә ајрылыг олан һеч бир шәһәр, јахуд ев дурмаз. Вә әҝәр шејтан шејтаны говурса, өзүндә ајрылыг олур; бәс онун падшаһлығы неҹә дурар?” (Матта 12:22-26, И–93). Әслиндә Иса дејирди: “Әҝәр мән, сизин дедијиниз кими, Шејтанын васитәчисијәмсә вә онун ишләрини мәһв едирәмсә, демәли, Шејтан өзүнә зәрәр төрәдир вә тезликлә һәлак олаҹаг”. Инандырыҹы мәнтигдир, елә дејилми?
18 Иса бу мәсәлә барәдә мүһакимә јүрүтмәјә давам едир. О, фәрисејләрдән дә бә’зиләринин ҹинләри говдуғуну билдији үчүн, садә, анҹаг ифшаедиҹи суал верир: “Әҝәр Мән ҹинләри Баал-Зевулун ҝүҹү илә говурамса, бәс сизин адамларыныз [вә ја шаҝирдләриниз] кимин ҝүҹү илә говурлар?” (Матта 12:27). Исанын ҝәтирдији дәлили башга сөзләрлә тәхминән белә ифадә етмәк олар: “Әҝәр мән ҹинләри Шејтанын ҝүҹү илә говурамса, демәли, сизин шаҝирдләриниз дә ејни ҝүҹдән истифадә едирләр”. Фәрисејләр буна нә ҹаваб верә биләрдиләр? Онлар һеч вахт е’тираф етмәздиләр ки, онларын шаҝирдләри Шејтанын ҝүҹүндән истифадә едирләр. Беләликлә Иса, тәкзибедилмәз мәнтиг васитәсилә онларын иттиһамларынын ҹәфәнҝијјат олдуғуну ҝөстәрди.
19, 20. а) Иса мәнтигдән даһа неҹә истифадә етди? б) Иса шаҝирдләринин онлара дуа етмәји өјрәтмәк хаһишинә ҹаваб верәркән, “нә гәдәр јәгиндир” ифадәсиндән истифадә едәрәк неҹә мүһакимә јүрүтдү?
19 Иса јалныз өз әлејһдарларыны сусдурмаг үчүн дејил, һәмчинин Јеһова һаггындакы руһландырыҹы вә үрәк охшајан һәгигәтләри инсанлара өјрәтмәк мәгсәдилә дә инандырыҹы сүбутлардан истифадә едирди. Динләјиҹиләринә, билдикләри һәгигәтдән јени һәгигәтә кечмәјә көмәк етмәк үчүн, Иса “нә гәдәр јәгиндир” ифадәсини истифадә етди. Ҝәлин тәкҹә ики нүмунәјә диггәт јетирәк.
20 Шаҝирдләри Исадан онлара дуа етмәји өјрәтмәсини хаһиш етдикдә, о, ҹавабында онлара бир мәсәл чәкди. Мәсәлдә дејилирди ки, бир адамын дәјанәт ҝөстәрмәси сајәсиндә досту онун хаһишини јеринә јетирир. Иса һәмчинин валидејнләрин ‘өвладларына јахшы һәдијјәләр вермәјә’ һазыр олдугларына да диггәт јөнәлтди. Сонра о, фикринә јекун вурараг деди: “Беләликлә, мадам ки, сиз пис олдуғунуз һалда өз өвладларыныза јахшы һәдијјәләр верә билирсиниз, Сәмави Атанызын Ондан диләјәнләрә Мүгәддәс Руһу верәҹәји нә гәдәр јәгиндир!” (Лука 11:1-13). Иса бурада өз фикрини мүгајисә илә дејил, гаршы-гаршыја гојма јолу илә гејд едир. Әҝәр өз јахынынын тәләбатыны әввәлҹә тә’мин етмәк истәмәјән бир дост, нәһајәтдә она јардым етдисә вә әҝәр гејри-камил валидејнләр өз өвладларынын еһтијаҹларынын гејдинә галырларса, онда севән сәмави Атамызын, дуада һәлимликлә Она мүраҹиәт едән садиг хидмәтчиләринә мүгәддәс руһ верәҹәји нә гәдәр јәгиндир!
21, 22. а) Иса, мадди шејләр үчүн нараһатчылыға даир мәсләһәт верәркән неҹә мүһакимә јүрүтдү? б) Исанын өјрәтмәк үсулларындан бир нечәсини нәзәрдән кечирәркән, һансы нәтиҹәјә ҝәлирик?
21 Иса, мадди шејләр үчүн нараһатчылыға даир мәсләһәт вердији заман да ејни мүһакимә үсулундан истифадә етди. О деди: “Алагарғалара бахын: онлар нә әкир, нә бичир; онларын нә анбары, нә дә тахыл мәнбәји вардыр вә Аллаһ онлары једиздирир. Сиз гушлардан нә гәдәр чох дәјәрлисиниз! Занбагларын неҹә бөјүдүкләринә бахын: нә зәһмәт чәкирләр, нә дә иплик әјирирләр... Лакин әҝәр Аллаһ бу ҝүн тарлада мөвҹуд олуб сабаһ оҹаға атылан оту белә ҝејиндирирсә, сизи ҝејиндирәҹәји нә гәдәр даһа јәгиндир, еј аз иманлылар!” (Лука 12:24, 27, 28). Доғрудан да, әҝәр Јеһова гушларын вә ҝүлләрин гејдинә галырса, онда өз хидмәтчиләринин гајғысына галаҹағы нә гәдәр јәгиндир! Гајғыкешлик вә әминлик әкс етдирән бу ҹүр фикирләр, шүбһәсиз ки, Исанын динләјиҹиләринин үрәјинә јол тапырды.
22 Исанын өјрәтмәк үсулларындан бир нечәсини нәзәрдән кечирәркән, белә бир нәтиҹәјә ҝәлирик ки, ону һәбс етмәјә ҝөндәрилән мүһафизләр: “Инсанлар арасында бу Адам кими данышан әсла олмамышдыр” демәклә, һеч нәји шиширтмәмишләр. Амма Исанын ән ҝениш јајылмыш өјрәтмәк үсулу, әјани нүмунәләр, јә’ни мәсәлләрдир. О, нәјә ҝөрә бу үсулдан истифадә едирди? Вә онун әјани нүмунәләрини белә тә’сирли едән нә иди? Бу суаллар нөвбәти мәгаләдә мүзакирә олунаҹаг.
[Һашијәләр]
a Еһтимал ки, мүһафизләр Синедрионда хидмәт едир вә баш каһинләрә табе олурдулар.
b “Ҝөзәтчи Гүлләси”нин 1 нојабр 2002-ҹи ил сајындакы “Сизә бир нүмунә ҝөстәрдим” вә “Ардымҹа ҝәлин” адлы мәгаләләрә бахын.
c Һәвариләрин ишләри 20:35 ајәсиндә јазылан сөзләрин мәғзи Мүждәләрдә ифадә олунса да, бу фикри јалныз һәвари Павел ситат ҝәтирир. Павел бу сөзләри шифаһи олараг (ја Исаны динләјән шаҝирдләрин бириндән, ја да дирилән Исанын өзүндән) ешидә биләрди. Јахуд да бу сөзләр Павелә Аллаһдан вәһј кими верилмишди (Һәвариләрин ишләри 22:6-15; 1 Коринфлиләрә 15:6, 8).
d Јәһудиләрдән тәләб олунурду ки, һәр ил мә’бәдә ики дирһәм (тәгрибән ики ҝүнлүк әмәк һаггы) мәбләғиндә верҝи өдәсинләр. Өдәнилән пуллар мә’бәдин лазыми вәзијјәтдә сахланылмасына, орада иҹра олунан хидмәтә вә халг үчүн ҝүндәлик ҝәтирилән гурбанлара истифадә едилирди.
Јадыныздадырмы?
• Исанын садә вә ајдын тәрздә өјрәтдијини һансы нүмунәләрдән ҝөрмәк олар?
• Башгаларыны өјрәдәркән, Иса нәјә ҝөрә суаллардан истифадә едирди?
• Мүбалиғә нәдир вә бу өјрәтмәк үсулундан Иса неҹә истифадә едирди?
• Јеһова һаггындакы үрәк охшајан һәгигәти шаҝирдләринә өјрәтмәк үчүн, Иса мәнтиги мүһакимә јүрүтмәк үсулундан неҹә истифадә едирди?
[18-ҹи сәһифәдәки шәкил]
Фәрисејләр “ағҹаганады сүзҝәҹдән кечириб, дәвәни” удурдулар.