Аилә хошбәхтлијинин ачарлары

Јенијетмәни сәрбәст һәјата неҹә һазырламалы?

«Оғулларым балаҹа оланда онларла сөһбәт етмәк мәнә чох хош иди. Һәр шејдә мәнә гулаг асырдылар. Инди исә онлар јенијетмә јашына чатыблар вә һәр шејин үстүндә мүбаһисәмиз дүшүр. Онлар һәтта руһани шејләрә дә сојуг јанашмаға башлајыблар. Һәрдән: “Мүгәддәс Китаб һагда данышмаға мәҹбуругму?” — дејә етираз едирләр. Әввәлләр бу ҹүр шејләри башга аиләләрдә ҝөрүрдүм, амма һеч ағлыма да ҝәлмәзди ки, бизим аиләдә дә нә вахтса белә һаллар олаҹаг»,— Реҹиa.

СИЗИН аиләниздә јенијетмә вармы? Әҝәр варса, онда сиз өвладынызын инкишаф дөврүнүн ән мараглы мәрһәләсинин шаһиди олурсунуз. Лакин бу, ејни заманда сизин үчүн ән ҝәрҝин дөвр ола биләр. Нөвбәти вәзијјәтләр сизә танышдырмы?

▪ Балаҹа оланда оғлунуз гајыг көрпүјә бағландығы кими, сизә бағланмышды. Инди јенијетмә јашына чатанда о үзүб ҝетмәк үчүн кәндири дартыр. Сизә исә елә ҝәлир ки, бу гајыгда сизә јер јохдур.

▪ Гызыныз ушаг оланда, сизә һәр шеји данышырды. Инди исә о анҹаг достлары илә үнсијјәт едир, сизин үчүн исә санки бу «үнсијјәт отағы»нын гапысы бағлыдыр.

Әҝәр бу ҹүр һаллар сизин аиләдә дә баш верирсә, тез-тәләсик ушағын ҝетдикҹә дикбаш олдуғу гәнаәтинә ҝәлмәјин. Бәс бу ҹүр давранышы нә илә изаһ етмәк олар? Бу суала ҹаваб вермәк үчүн ҝәлин јенијетмәлик дөврүнүн ушағын инкишафында һансы ролу ојнадығыны арашдыраг.

Мүһүм мәрһәлә

Доғуландан бәри ушағын һәјатында баш верән һәр шеј илк дәфә олур — атылан илк аддымлар, дејилән илк сөзләр, мәктәбдә кечирилән илк ҝүн вә саир вә илахыр. Ушағын јашадығы һәр јени мәрһәлә валидејни севиндирир. Бүтүн бунлар онларын чох арзуладығы бир шејә, ушағын бөјүмәсинә дәлаләт едир.

Јенијетмәлик дөврү дә мүһүм мәрһәләдир, бахмајараг ки, бәзи валидејнләр ону алгышларла гаршыламырлар. Онлары баша дүшмәк олар. Ахы үзүјола ушағын чеврилиб дикбаш олмасыны ҝөрмәк һансы ата-ананы севиндирәр? Бунунла белә, јенијетмәлик ушағын инкишафынын мүһүм дөврүдүр. Нә үчүн?

Мүгәддәс Китабда дејилир ки, нә вахтса инсан ‘өз ата-анасыны тәрк едәҹәк’ (Јарадылыш 2:24). Јенијетмәлик чағы ҝәнҹи һәјатын елә һәмин аҹылы-ширинли ҝүнләринә һазырлајыр. Елә етмәк лазымдыр ки, һәмин вахт өвладыныз һәвари Павел кими дејә билсин: «Мән көрпә икән, көрпә кими данышыр, көрпә кими дүшүнүр, көрпә кими мүһакимә едәрдим; боја-баша чатдыгда исә, көрпә давранышларыны тәрк етдим» (1 Коринфлиләрә 13:11).

Өвладынызын јенијетмәлик илләриндә давранышыны белә изаһ етмәк олар — о, ушаглығы бурахыб мәсулијјәтли, сәрбәст, мүстәгил јашамаг үчүн јетәринҹә јеткин инсан олмағы өјрәнир. Бир китабда јенијетмәлик һаглы олараг «узун сүрән вида» кими тәсвир едилир.

Јәгин инди сиз инана билмирсиниз ки, «кичик» оғлунуз вә ја гызыныз ҝәләҹәкдә сизсиз нә исә едә билсин. Ола билсин, сиздә белә суаллар јараныр:

▪ «Әҝәр оғлум инди өз төкдүјүнү јығышдырмырса, сабаһ ајры јашајанда евини һансы вәзијјәтдә сахлајаҹаг?

▪ «Әҝәр гызым инди евә вахтында ҝәлмирсә, ҝәләҹәкдә ондан неҹә ишчи чыхаҹаг?»

Сиздә дә бу кими суаллар јаранырса, бир шеји јадда сахлајын: мүстәгиллик ушағын асанлыгла ачыб ҝирә биләҹәји гапы дејил, бу, онун ҝетдији јолдур вә һәмин јолу баша вурмаг үчүн илләр лазымдыр. Анҹаг һал-һазырда сиз ҝөрүрсүнүз ки, ‘сәфеһлик ушағын гәлбиндән јапышыб’ (Сүлејманын мәсәлләри 22:15).

Она дүзҝүн истигамәт версәниз, ‘хејирлә шәри ајырд етмәк үчүн һиссләри алышдырмағы’ өјрәнәрәк јенијетмәдән мәсулијјәтли ҝәнҹә чевриләҹәк (Ибраниләрә 5:14).

Уғур газанмагда көмәк

Јенијетмәни сәрбәст һәјата һазырламаг үчүн она дүшүнмәји өјрәдин ки, ҝәләҹәкдә мүстәгил олараг мүдрик гәрарлар верә билсин. Бу ишдә сизә Мүгәддәс Китабын нөвбәти принсипләри көмәк едә биләр.

Филипилиләрә 4:5: ‘Гој сизин мүлајимлијиниз мәлум олсун’. Тутаг ки, оғлунуз евә әввәлкиндән бир аз ҝеҹ ҝәлмәк үчүн иҹазә истәјир. Сиз дәрһал гәти етираз едирсиниз. О, сиздән инҹијәрәк дејир: «Сиз мәнимлә елә рәфтар едирсиниз ки, елә бил балаҹа ушағам!» «Чүнки сән өзүнү ушаг кими апарырсан» — демәздән әввәл бир шеји нәзәрә алын: адәтән јенијетмәләр лазымындан чох сәрбәстлик истәјирләр, валидејнләр исә верә биләҹәкләриндән аз сәрбәстлик вермәјә чалышырлар. Һәрдән ҝүзәштә ҝедә биләрсинизми? Нә үчүн ән азы динләјиб ону баша дүшмәјә чалышмајасыныз?

МӘСЛӘҺӘТ: Нәдә ушағыныза нисбәтән артыг сәрбәстлик верә биләҹәјинизи бир јерә јазын. Сонра баша салын ки, буну ону јохламаг үчүн едирсиниз. Әҝәр мәсулијјәтли олса, тәдриҹән она даһа чох сәрбәстлик вериләҹәк, јох әҝәр әксинә олса, сәрбәстлији азалдылаҹаг (Матта 25:21).

Колослулара 3:21: «Еј аталар, өвладларынызы һирсләндирмәјин ки, онлар мәјус олмасынлар». Бәзи валидејнләр ушағын һәр аддымыны изләјирләр. Киминлә олдуғундан, нә етдијиндән һалы олмаг үчүн ону ҝөздән гојмурлар. Ушаға досту өзләри сечир, телефон данышыгларына ҝизлинҹә гулаг асырлар. Анҹаг бүтүн бунлар әкс тәсири ҝөстәрә биләр. Ушағы евдә дустаг едәндә о гачмаға даһа да ҹан атыр; достларыны даима тәнгид едәндә онлара даһа да бағланыр; телефон сөһбәтләринә гулаг асанда исә валидејнләриндән ҝизлин достлары илә данышмаг үчүн јоллар тапыр. Ону нәзарәт алтында сахламаға нә гәдәр чох чалышсаныз, бир о гәдәр чох нәзарәтдән чыхаҹаг. Әҝәр сизин өвладыныз сизинлә јашаја-јашаја өзү үчүн гәрар вермәји өјрәнмәсә, сиздән ајры јашајанда буну неҹә баҹараҹаг?

МӘСЛӘҺӘТ: Нөвбәти дәфә сизи нараһат едән мөвзу барәдә ушағынызла данышанда чыхардығы гәрарларын нәтиҹәси һагда дүшүнмәјә она көмәк един. Мәсәлән, достларыны тәнгид етмәјин. Јахшысы будур белә бир суал верин: «Әҝәр сәнин достуну гануну поздуғуна ҝөрә һәбс етсәләр, бу сәнин адына неҹә тәсир едәҹәк?» Гојун ушаг дост сечиминин онун адына неҹә тәсир етдијини ҝөрсүн (Сүлејманын мәсәлләри 11:17, 22; 20:11).

Ефеслиләрә 6:4: «Еј аталар, сиз дә ушагларынызы гәзәбләндирмәјин, анҹаг онлары Рәббин тәрбијә вә нәсиһәти илә бөјүдүн». Нәсиһәт вермәк садәҹә нәјин јахшы, нәјин пис олдуғуну демәк дејил. Мәнәви дәјәрләри ушаға елә ашыламаг лазымдыр ки, онун һәрәкәтләринә тәсир етсин. Хүсусән дә јенијетмәлик дөврүндә буну етмәк ваҹибдир. Андре адлы бир ата дејир: «Ушаглар бөјүдүкҹә онлара јанашма вә онлары өјрәтмәк үсулу да дәјишилмәлидир» (2 Тимотејә 3:14).

МӘСЛӘҺӘТ: Һансыса мәсәләдә ушаг сизинлә разылашмајанда, ролларынызы дәјишмәји тәклиф един. Ондан сорушун ки, сизин јериниздә олсајды, сизә һансы мәсләһәти верәрди. Она бу суалы арашдырыб фикрини тәсдиг вә тәкзиб едәҹәк дәлилләр тапмаг үчүн вахт верин. Бир нечә ҝүндән сонра сөһбәтинизи давам етдирин.

Галатијалылара 6:7: «Инсан нәји әкәрсә, ону да бичәҹәкдир». Ушаг балаҹа оланда она нәји исә өјрәтмәк үчүн күнҹә гојмагла вә ја севдији бир шејдән мәһрум етмәклә ҹәзаландырмаг кифајәт едир. Јенијетмә оланда исә, јахшы олар ки, һәрәкәтләринин нәјә ҝәтириб чыхара биләҹәјини онунла ҝөтүр-гој едәсиниз (Сүлејманын мәсәлләри 6:27).

МӘСЛӘҺӘТ: Онун әвәзинә борҹларыны өдәмәјин, јахуд пис гијмәтләр аланда мүәллимә үзрхаһлыг етмәјин. Гојун һәрәкәтинин ҝәтирдији аҹы нәтиҹәләри өзү дадсын. Бу, онун үчүн јахшы дәрс олаҹаг.

Јәгин сиз дә бир валидејн кими арзулајырсыныз ки, тәјјарә учуш-енмә золағында кифајәт гәдәр сүрәт јығыб манеәсиз олараг һаваја неҹә галхырса, ушағыныз да јенијетмәлик дөврүндән јеткинлијә елә кечә билсин. Әлбәттә, бу, һәр заман белә олмур. Бунунла белә, бу дөвр сизин гаршынызда ‘лајигли јол тутмасы’ үчүн ушаға тәрбијә вермәк имканы ачаҹаг (Сүлејманын мәсәлләри 22:6). Аиләдә хошбәхтлијә јалныз мөһкәм тәмәл олан Мүгәддәс Китаб принсипләри әсасында наил ола биләрсиниз.

[Һашијә]

ӨЗҮНҮЗДӘН СОРУШУН . . .

Сәрбәст јашаја биләҹәји јаша чатанда ушағым ашағыда садаланан шејләри баҹараҹагмы?

▪ руһани ишләрлә мүнтәзәм мәшғул олмағы

▪ дүзҝүн гәрарлар вермәји

▪ башгалары илә дил тапмағы

▪ сағламлығынын гејдинә галмағы

▪ пулдан дүзҝүн истифадә етмәји

▪ евдә сәлигә-сәһмана риајәт етмәји

▪ мәгсәдјөнлү олмағы

[12-ҹи сәһифәдәки шәкил]

Ушағыныз мәсулијјәтли олдуғуну ҝөстәрибсә, она бир гәдәр чох сәрбәстлик верә биләрсинизми?