«Тумарлары, хүсусән дә пергамент тумарларыны... өзүнлә ҝәтирәрсән»
БУ СӨЗЛӘРЛӘ һәвари Павел миссионер хидмәтиндә һәмкары олан Тимотејдән бәзи тумарлары ҝәтирмәји хаһиш етмишди. Павел һансы тумарлардан данышырды? О, нәјә ҝөрә Тимотејдән тумарлары ҝәтирмәји хаһиш етди? Биз бундан нә өјрәнә биләрик?
Ерамызын биринҹи әсринин орталарында, Павел бу сөзләри јазан вахт 39 китабдан ибарәт олан Ибраниҹә Мүгәддәс Јазылар артыг вар иди. Ону тәшкил едән китабларын бәзиләри бирләшдирилдији үчүн 22 вә ја 24 китаб алынмышды вә ҝөрүнүр, онларын әксәријјәти ајры-ајры тумарлары тәшкил едирди. Профессор Алан Миллардын сөзләринә әсасән, бу тумарлар баһалы олса да, «имканлы инсанлар онлары әлдә едә биләрдиләр». Бәзиләринин ән азындан бир тумары варды. Мәсәлән, һәбәшистанлы хәдим арабасында ҝедәркән «уҹадан Јешаја пејғәмбәрин китабыны [тумарыны] охујурду». О, «Һәбәшистан һөкмдары кандакинин сарај мәмуру вә хәзинәдары» иди. Бу адам кифајәт гәдәр имканлы олдуғу үчүн онда Мүгәддәс Јазылара дахил олан китабларын шәхси нүсхәләри вар иди (Һәв. иш. 8:27, 28).
Павел Тимотејдән хаһиш етмишди: «Троасда Карпҝилдә гојдуғум күркү вә тумарлары, хүсусән дә пергамент тумарларыны ҝәләндә өзүнлә ҝәтирәрсән» (2 Тим. 4:13). Бу сөзләрдән ҝөрүрүк ки, Павелин бир нечә тумары вар иди. Мәҝәр онун китабханасында Аллаһын Кәламындан даһа ваҹиб нә исә ола биләрди? Мүгәддәс Китабы тәдгиг едән алим Арчибалд Робертсон бу ајәдәки «пергамент тумарлары» ифадәси барәдә демишди: «Чох ҝүман ки, бу, Әһди-Әтиг китабларынын нүсхәләри иди; пергамент папирусдан баһа иди». Павел бүтүн халгын һөрмәтини газанмыш вә Ганун мүәллими олан «Гамалиелин јанында тәһсил алмыш»ды. Буна ҝөрә Павелдә Мүгәддәс Јазыларын шәхси нүсхәләринин олмасы тәәҹҹүблү дејил (Һәв. иш. 5:34; 22:3).
Мәсиһчиләр тумарлардан неҹә истифадә едирдиләр?
Амма әксәр инсанларын тумарлар алмаға имканы чатмырды. Бәс онда о вахт јашајан мәсиһчиләрин чоху Аллаһын Кәламыны неҹә өјрәнирди? Павелин Тимотејә јаздығы биринҹи мәктубда бу суалын ҹавабы верилир. Биз охујуруг: «Мән ҝәләнәдәк өзүнү Мүгәддәс Јазылары ҹамаат гаршысында охумаг... ишинә һәср ет» (1 Тим. 4:13). Мусанын дөврүндән мөвҹуд олан Аллаһын Кәламыны ҹамаат гаршысында охумаг адәти мәсиһчиләрин јығынҹаг програмынын бир һиссәси иди (Һәв. иш. 13:15; 15:21; 2 Кор. 3:15).
Ағсаггал олан Тимотеј Аллаһын Кәламыны јығынҹагда уҹадан охумалы иди. Сөзсүз ки, шәхси тумарлары олмајан баҹы-гардашлар бундан фајдалана биләрдиләр. Бу заман һамы диггәтлә гулаг асырды. Валидејнләр ешитдикләрини евдә ушаглары илә бирҝә мүзакирә етмәли идиләр.
Тумарлар узун олурду. Мәсәлән, бүтүн дүнјада мәшһур олан Өлү дәниз әлјазмалары арасында тапылан «Јешаја» тумарынын узунлуғу тәхминән 7,3 метрдир. Тумарларын һәр ики тәрәфиндә силиндрик тахта парчаларынын олдуғуну вә онлары горумаг үчүн футлјарда сахланылдығыны нәзәрә алсаг, тумарлар һәм дә ағыр олурду. Ҝөрүнүр, мәсиһчиләрин әксәријјәти хидмәтә өзләри илә чохлу тумар ҝөтүрә билмирдиләр. Павелдә Мүгәддәс Јазылара дахил олан китабларын бәзиләри олса да, о, сәјаһәтә чыханда онларын һамысыны өзү илә ҝөтүрмүрдү. Ҝөрүнүр, о, бәзиләрини Троасда, досту Карпҝилдә сахламышды.
Павелин нүмунәсиндән нә өјрәнирик?
Павел Ромада икинҹи дәфә һәбсдә олан заман Тимотејдән тумарларыны ҝәтирмәји хаһиш етмәздән өнҹә јазмышды: «Мән ҹәсарәтлә вурушдум, гаршымдакы мәсафәни ахырадәк гачдым... Бу вахтдан етибарән мәним үчүн салеһлик таҹы горунуб сахланылыр» (2 Тим. 4:7, 8). Ҝөрүнүр, о, бу сөзләри тәхминән ерамызын 65-ҹи илиндә, император Нерон мәсиһчиләри тәгиб едәндә јазмышды. О дөврдә зинданда шәраит чох сәрт иди. Павел тезликлә едам едиләҹәјини баша дүшүрдү (2 Тим. 1:16; 4:6). Буна ҝөрә дә онун Тимотејдән тумарлары ҝәтирмәји хаһиш етмәси тәәҹҹүблү дејил. О, мүбаризәни сонадәк вә уғурла апардығына әмин иди. Бунунла белә, Павел Аллаһын Кәламыны арашдырараг өзүнү бундан сонра да руһани ҹәһәтдән мөһкәмләндирмәк истәјирди.
Ҝөрүнүр, Тимотеј Павелин мәктубуну аланда һәлә дә Ефесдә иди (1 Тим. 1:3). Ефесдән Ромаја ҝетмәк үчүн Троасдан кечәрәк тәхминән 1600 километр гәт етмәк лазым иди. Елә һәмин мәктубда Павел Тимотејдән тәкидлә хаһиш едир: «Чалыш гыша гәдәр ҝәләсән» (2 Тим. 4:21). Мүгәддәс Китабда Павелин истәдији вахтда Тимотејин Ромаја ҝәлмәси үчүн ҝәми тапыб-тапмадығы һагда һеч нә дејилмир.
Павелин Тимотејдән «тумарлары, хүсусән дә пергамент тумарларыны» ҝәтирмәји хаһиш етмәсиндән нә өјрәнә биләрик? О, һәјатынын ән чәтин анларында Аллаһын Кәламына олан мәһәббәтини горујуб сахламышды. Онун руһани ҹәһәтдән мөһкәм вә фәал олмасынын, һәмчинин бир чохларыны руһландыра билмәсинин сирри елә бунда иди.
Мәҝәр әлимиздә там Мүгәддәс Китабын олмасы бөјүк хејир-дуа дејил? Һәтта бәзиләримизин бир нечә вә ола билсин, мүхтәлиф нәшријјатлардан олан нүсхәси вар. Биз дә, Павел кими, Аллаһын Кәламыны даһа јахшы баша дүшмәјә ҹан атмалыјыг. Павелин Аллаһдан илһам алараг јазмаг шәрәфинә лајиг ҝөрүлдүјү 14 мәктубдан ахырынҹысы Тимотејә үнванладығы икинҹи мәктубдур. Онун «тумарлары, хүсусән дә пергамент тумарларыны» ҝәтирмәк барәдә хаһиши мәктубунун сонунда јазылыб вә бу, онун сон хаһишләриндән бири иди.
Иман уғрунда мүбаризәни Павел кими сонадәк уғурла баша вурмаға гәти гәрарлысанмы? Руһани ҹәһәтдән фәал олмаг вә Јеһованын истәдији гәдәр тәблиғ ишиндә иштирак етмәк нијјәтин вармы? Әҝәр варса, нәјә ҝөрә Павелин мәсиһчиләрә вердији нәсиһәтә ујғун давранмајасан? Һал-һазырда даһа чох инсана әлчатан олан вә тумарлардан фәргли олараг, даһа раһат формада нәшр едилән Мүгәддәс Китабы даима арашдырмагла «өзүнә вә вердијин тәлимә һәмишә диггәт јетир» (1 Тим. 4:16).
[18 сәһифәдәки шәкил]
Ефес
Троас
Рома