САХЛАЈЫН
Мән ганын фраксијаларына вә өз ганымдан истифадә едиләрәк апарылан тибби проседуралара неҹә јанашырам?
Мүгәддәс Китаб мәсиһчиләрә ‘гандан чәкинмәји’ әмр едир (Һәв. иш. 15:20). Буна ҝөрә дә мәсиһчиләр халис ганын вә онун дөрд әсас компонентинин — еритроситләрин, лејкоситләрин, тромбоситләрин вә плазманын көчүрүлмәсинә разылыг вермирләр. Онлар, һәмчинин донор кими ган вермир вә һарадаса сахланылан өз ганларынын јенидән өзләринә көчүрүлмәсинә јол вермирләр (Лев. 17:13, 14; Һәв. иш. 15:28, 29).
Ганын фраксијалары нәдир вә нәјә ҝөрә онлардан истифадә едиб-етмәјәҹәјинә һәр бир мәсиһчи өзү гәрар вермәлидир?
Ганын фраксијалары гандан хүсуси методла, фраксијалара ајырмагла алынан маддәләрдир. Мәсәлән, ганын әсас компонентләриндән бири олан плазма нөвбәти тәркиб һиссәләрә бөлүнә биләр: су (тәхминән 91 фаиз); зүлаллар, јә’ни албумин, глобулинләр вә фибриноҝен (тәхминән 7 фаиз); гида маддәләри, һормонлар, газлар, витаминләр, мүбадилә просесиндә јаранан маддәләр вә електролитләр (тәхминән 1,5 фаиз).
Гандан чәкинмәк әмри онун фраксијаларына да аиддирми? Буну иддиа етмәк олмаз. Мүгәддәс Китабда ганын фраксијаларына даир һеч бир ҝөстәриш верилмирa. Дүздүр, бир чох фраксијалар донор ганындан алыныр. Мәсиһчи бу маддәләрин тибби мәгсәдләр үчүн истифадә едилмәсинә разы олуб-олмајаҹағыны өзү гәрара алмалыдыр.
Гәрар гәбул едәркән өзүнүзә белә суаллар верин: «Дәрк едирәмми ки, ганын бүтүн фраксијаларындан имтина етмәјим бә’зи тибби препаратлардан, мәсәлән, вируслу инфексијаларын вә диҝәр хәстәликләрин мүалиҹәси үчүн, һәмчинин ганын лахталанмасынын јахшылашдырылмасы вә ганахманын гаршысынын алынмасы үчүн истифадә едилән препаратлардан имтина етдијими ҝөстәрир? Ганын мүәјјән фраксијаларындан нә үчүн имтина едиб-етмәдијими һәкимә изаһ едә биләрәмми?»
Нәјә ҝөрә инсанын өз ганындан истифадә едиләрәк апарылан бә’зи тибби проседуралара даир о, өзү гәрар гәбул етмәлидир?
Мәсиһчиләрин ган вермәмәләринә вә сонрадан көчүрмәк мәгсәдилә ону сахламамаларына бахмајараг, инсанын шәхси ганындан истифадә едиләрәк апарылан бә’зи проседуралар вә анализләр Мүгәддәс Китабын принсипләринә бирбаша зидд ҝетмир. Буна ҝөрә дә һәр кәс өз виҹданыны рәһбәр тутараг, онун ганындан истифадә едиләрәк апарылан мүәјјән тибби проседуралара разы олуб-олмајаҹағыны өзү гәрара алмалыдыр.
Гәрар гәбул едәркән өзүнүзә нөвбәти суаллары верин: «Әҝәр ганымын бир һиссәси бәдәнимдән чыхарса вә ганын ахыны мүәјјән вахта дајандырыларса, виҹданым јол верәрми ки, бу ганы бәдәнимин ‘јерә төкүлмәси’ лазым ҝәлмәјән бир һиссәси кими гәбул едим (Ганун. т. 12:23, 24). Тибби проседура заманы ганымын мүәјјән һиссәсинин ҝөтүрүлүб, бә’зи дәјишикликләр едиләрәк, организмимә ҝери гајтарылмасыны, Мүгәддәс Китаба әсасән тәрбијә едилмиш виҹданым неҹә гәбул едәр? Өз ганымдан истифадә едиләрәк апарылан бүтүн тибби проседуралардан имтина етмәклә һемодиализ вә сүн’и ган дөвраны кими методлардан имтина етдијими баша дүшүрәмми? Гәрар гәбул етмәздән әввәл дуада Аллаһдан рәһбәрлик истәмишәмми?»b
Шәхсән һансы гәрары гәбул едәҹәјәм?
Нөвбәти сәһифәләрдә ики ҹәдвәл вар. Ҹәдвәл 1-дә ганын бә’зи фраксијалары вә онларын тибдә адәтән неҹә истифадә олундуғу садаланыр. Бу фраксијалардан һансыларын истифадәсинә разы олуб-олмадығынызы гејд един. Ҹәдвәл 2-дә пасиентин өз ганындан истифадә едиләрәк апарылан бә’зи јајылмыш проседуралар садаланыр. Бу проседуралардан һансына разы олуб-олмадығынызы гејд един. Бу ҹәдвәлләр һүгуги сәнәд олмаса да, онлар сизә «Тибби мүдахиләјә даир шәхси гәрар вә е’тибарнамә» (рус.) сәнәдинин долдурулмасында көмәк едәҹәк.
Һәр бир инсан өзү гәрар гәбул етмәлидир, онун гәрары башгаларынын фикринә әсасланмамалыдыр. Һәмчинин башга мәсиһчиләри онларын гәрарына ҝөрә мүһакимә етмәк олмаз. Бу мәсәләдә «һәр кәс өз мәс’улијјәтинин јүкүнү дашыјаҹагдыр» (Галат. 6:4, 5).
[Һашијәләр]
a Ганын фраксијалары илә бағлы әлавә мә’луматы «Ҝөзәтчи Гүлләси»нин 2004-ҹү ил, 15 ијун сајынын 29-31-ҹи сәһифәләриндән (рус.) тапа биләрсиниз.
b Бу мөвзу илә бағлы әлавә мә’луматы «Ҝөзәтчи Гүлләси»нин 2001-ҹи ил, 1 феврал сајынын 29-31-ҹи сәһифәләриндән вә «Ганкөчүрмәнин алтернативләри» силсилә филмләриндән тапа биләрсиниз.
[5 сәһифәдәки ҹәдвәл]
ҸӘДВӘЛ 1
МӘСИҺЧИЛӘР ҮЧҮН ШӘХСИ ГӘРАР
ГӘБУЛЕДИЛМӘЗДИР
ХАЛИС ГАН ФРАКСИЈАЛАР Шәхси гәрар гәбул
етмәк ваҹибдир
ПЛАЗМА АЛБУМИН—ПЛАЗМАНЫН 4 ФАИЗӘ ГӘДӘРИ
Бу, плазманын тәркибиндәки
зүлалдыр. Албуминин мүхтәлиф
нөвләри биткиләрдә, сүд вә
јумурта кими гида
мәһсулларында вә һәмчинин
ана сүдүндә дә вар. ․․ Мән албуминә
Гандан алынан албумини ․․ разыјам вә ја
бә’зән шок вә ҹидди јаныг ․․ Мән албуминдән
һалларында ганын һәҹмини ․․ имтина едирәм
артырмаг мәгсәдилә истифадә
едирләр. Бу препаратларын
тәркибиндә 25 фаизә гәдәр
албумин олур. Бир чох башга
дәрман препаратларынын,
о ҹүмләдән еритропоиетинин (ЕПО)
бә’зи нөвләринин тәркибиндә дә
ҹүз’и мигдарда албумин олур.
ИММУНОГЛОБУЛИНЛӘР
—ПЛАЗМАНЫН 3 ФАИЗӘ ГӘДӘРИ
Бунлар, вируслу инфексијаларын
вә дифтерија, тетанус, инфексион
һепатит вә гудузлуг кими
башга хәстәликләрин мүалиҹәсиндә
истифадә едилән бә’зи препаратларын ․․ Мән
тәркибиндә олан ․․ иммуноглобулинләрә
зүлаллардыр. ․․ разыјам вә ја
Иммуноглобулинләр, ․․ Мән
һәмчинин ана ․․ иммуноглобулинләрдән
бәтниндә инкишаф ․․ имтина едирәм
едән көрпә
үчүн тәһлүкәли һалларын гаршысыны
алмаг үчүн вә илан вә ја
һөрүмчәк зәһәринә гаршы
истифадә едилир.
ЛАХТАЛАНМА ФАКТОРЛАРЫ
— ПЛАЗМАНЫН 1 ФАИЗДӘН АЗ ҺИССӘСИ
Бунлар, ганахма заманы
ганынын лахталанмасыны
тә’мин едән мүхтәлиф ․․ Мән гандан һазырланан
зүлаллардыр. Бу зүлаллардан ․․ лахталанма факторларына
бә’зиләрини ган лахталанмасы ․․ разыјам вә ја
зәиф олан пасиентләрә ․․ Мән гандан һазырланан
вурурлар. Онлар јаранын ․․ лахталанма факторларындан
тәмизләнмәси вә ҹәрраһијјә ․․ имтина едирәм
әмәлијјатындан сонра
ганахманын гаршысыны алмаг
үчүн истифадә едилән тибби
јапышганларын тәркибинә
дахилдир. Мәсәлән, криопресипитат
препараты лахталанма
факторларындан ибарәтдир.
Гејд: лахталанма факторларынын
бә’зиләри артыг гандан һазырланмыр.
ЕРИТРОСИТЛӘР ҺЕМОГЛАБИН
— ЕРИТРОСИТЛӘРИН 33 ФАИЗИ
Бу, оксиҝени һүҹејрәләрә
чатдыран вә ҹијәрләрә
карбон газыны өтүрән ․․ Мән һемоглобинә
зүлалдыр. Инсан вә ја ․․ разыјам вә ја
һејван һемоглобининдән ․․ Мән һемоглобиндән
һазырланан препаратлар ․․ имтина едирәм
кәскин ганазлығы вә
ҝүҹлү ганитирмә заманы
истифадә едилир.
ҺЕМИН — ЕРИТРОСИТЛӘРИН
2 ФАИЗДӘН АЗ ҺИССӘСИ
Бу, һемоглабиндән алынан
фермент-инҝибитордур. ․․ Мән һеминә
Һәзметмә, синир вә ган ․․ разыјам вә ја
дөвраны системинә тә’сир ․․ Мән һеминдән
едән бә’зи надир ирси ․․ имтина едирәм
ган хәстәликләринин
(порфирин кими таныныр)
мүалиҹәсиндә истифадә едилир.
ЛЕЈКОСИТЛӘР ИНТЕРФЕРОНЛАР — ЛЕЈКОСИТЛӘРИН
ТӘРКИБИНДӘӘКИ ХЫРДА ФРАКСИЈАЛАР
Бунлар, вируслу инфексијаларла
вә хәрчәнҝ хәстәлији илә ․․ Мән гандан һазырланан
мүбаризә апаран зүлаллардыр. ․․ интерферонлара
Интерферонларын әксәријјәти ․․ разыјам вә ја
гандан һазырланмыр. ․․ Мән гандан һазырланан
Бә’зиләри инсан ․․ интерферонлардан
лејкоситләриндән һазырланыр. ․․ имтина едирәм
ТРОМБОСИТЛӘР Һал-һазырда тибдә тромбоситләрдән
һазырланан һеч бир фраксијадан
истифадә едилмир.
[6 сәһифәдәки ҹәдвәл]
ҸӘДВӘЛ 2
ШӘХСИ ГӘРАР
ПАСИЕНТИН ӨЗ ГАНЫНДАН ИСТИФАДӘ ЕДИЛӘРӘК АПАРЫЛАН ТИББИ ПРОСЕДУРАЛАР
*Гејд: Һәкимләр бу тибби проседуралары мүхтәлиф ҹүр тәтбиг едә биләрләр. Һәкимләрин тәклиф етдикләри проседуранын Мүгәддәс Китаб принсипләринә ујғун ҝәлдијинә вә сәнин иманына зидд ҝетмәдијинә әмин олмаг үчүн, бу проседураја нә дахил олдуғуна даир һәкимдән әтрафлы мә’лумат ал.
ПРОСЕДУРАЛАР ТӘТБИГ ЕДИЛМӘСИ Сәнин сечимин.
(Бу проседуралардан
һансынаса
разылашыб-разылашмајаҹағына
гәрар вермәздән әввәл,
һәкимлә мәсләһәтләшмәк
олар).
РЕИНФУЗИЈА Ганитирмәни азалдыр.
Әмәлијјат заманы
ган јарадан вә ја ․․ Мән разыјам
бәдән бошлуғундан ․․ Мән разы ола биләрәм*
јығылыр, тәмизләнир ․․ Мән имтина едирәм
вә ја филтирә едилир,
сонра организмә
гајтарылыр. Бу просес
фасиләсиз апарыла биләр.
ҺЕМОДИЛУСИЈА Ганитирмәни азалдыр.
Әмәлијјат заманы
ган организмдән
хүсуси габлара өтүрүлүр ․․ Мән разыјам
вә ганын һәҹмини ․․ Мән разы ола биләрәм*
артыран препаратла әвәз ․․ Мән имтина едирәм
едилир. Нәтиҹәдә бәдәндә
галан ган препаратла
гарышыр вә тәркибиндәки
еритроситләрин мигдары
азалыр. Әмәлијјат заманы
вә ја сонда јығылмыш
ган јенидән
пасиентә гајтарылыр.
СҮН’И ГАН ДӨВРАНЫ
АПАРАТЫ Ган дөвраныны тәнзимләјир.
Ган сүн’и ган дөвраны
апаратына өтүрүлүр, ․․ Мән разыјам
оксиҝенлә зәнҝинләшдирилир ․․ Мән разы
вә пасиентин организминә ․․ ола биләрәм*
ҝери гајтарылыр. ․․ Мән имтина едирәм
ҺЕМОДИАЛИЗ Инсан органы функсијасыны дашыјыр.
Һемодиализ заманы ган
ону филтирә едән вә ․․ Мән разыјам
тәмизләјән апаратдан ․․Мән разы ола биләрәм*
кечир, сонра исә ․․ Мән имтина едирәм
пасиентин бәдәнинә гајдыр.
ЕПИДУРАЛ БОШЛУҒУН
ПЛОМБЛАНМАСЫ Онурға бејин мајесинин
ахмасыны дајандырыр.
Онурға бејинин әтраф
тохумаларына аз ․․ Мән разыјам
мигдарда пасиентин ․․ Мән разы ола биләрәм*
өз ганы вурулур. ․․ Мән имтина едирәм
Бу метод пунксија
едилдикдән сонра онурға
бејин мајесинин ахмасыны
дајандырмаг үчүн истифадә едилир.
ПЛАЗМАФЕРЕЗ Мүалиҹә методу.
Плазманы ајырмаг үчүн
ган пасиентин бәдәниндән
чыхарылыр вә филтирә едилир. ․․ Мән разыјам
Гана плазмаәвәзедиҹи ․․ Мән разы ола биләрәм*
әлавә олундугдан сонра, ․․ Мән имтина едирәм
организмә гајтарылыр.
Бә’зи һәкимләр пасиентин
плазмасыны башга адамын
плазмасы илә әвәз едирләр.
Бу, мәсиһчиләр үчүн гәбуледилмәздир.
ГАНЫН
МАРКАЛАНМАСЫ Диагностика вә
мүалиҹә методу.
Ганын бир һиссәси ҝөтүрүлүр,
дәрманла гарышдырылыр вә ․․ Мән разыјам
пасиентин бәдәнинә гајтарылыр. ․․ Мән разы ола
Ганын организмдән кәнарда ․․ биләрәм*
галдығы мүддәт мүхтәлиф ола биләр. ․․Мән имтина едирәм
ТРОМБОСИТ ҜЕЛИ, Јараны јапышдырыр,
АУТОЛОҜИК ганахманы азалдыр.
(«ШӘХСИ ГАНДАН Тромбосит вә лејкоситләрлә
ҺАЗЫРЛАНЫБ» зәнҝин олан мәһлул
ДЕМӘКДИР) һазырламаг үчүн ганын
бир һиссәси ҝөтүрүлүр.
Мәһлул әмәлијјат апарылан
јерә вә ја јараја чәкилир. ․․ Мән разыјам
Гејд: бә’зи һалларда ․․ Мән разы
ҝели һазырламаг үчүн ․․ ола биләрәм*
инәк ганынын лахталанма ․․ Мән имтина едирәм
факторундан истифадә едилир.