Ҝөзәтчи гүлләсинин ОНЛАЈН КИТАБХАНАСЫ
Ҝөзәтчи гүлләсинин
ОНЛАЈН КИТАБХАНАСЫ
Aзәрбајҹан (кирил әлифбасы)
Ә
  • Ғ
  • ғ
  • Ә
  • ә
  • Ј
  • ј
  • Ҝ
  • ҝ
  • Ө
  • ө
  • Ү
  • ү
  • Һ
  • һ
  • Ҹ
  • ҹ
  • МҮГӘДДӘС КИТАБ
  • НӘШРЛӘР
  • ИБАДӘТ ҜӨРҮШЛӘРИ
  • w10 15/11 с. 28—32
  • Биз нөгсансызлыг јолу илә јеријәҹәјик!

Бу сечим үчүн видео мөвҹуд дејил.

Тәәссүф едирик, видеону јүкләмәк мүмкүн олмады.

  • Биз нөгсансызлыг јолу илә јеријәҹәјик!
  • Ҝөзәтчи гүлләси 2010
  • Јарымбашлыг
  • Охшар материал
  • Әхлаги ҹәһәтдән нөгсансыз олмаг ваҹибдир
  • Һеч вахт һијләјә әл атма
  • Башгалары илә давранышда нүмунәви ол
  • Тамаһкар олма, сәхавәтли ол
  • Һәгиги ибадәтдән мөһкәм јапыш
  • Интигам алма вә икиүзлү олма
  • Нөгсансыз бәндә мәһкәмә гаршысында
  • Сән нөгсансызлығыны горуја биләрсән!
  • Камиллијинизи горујун!
    Ҝөзәтчи гүлләси 2019
  • Әјјуб Јеһованын адына һәмд едирди
    Ҝөзәтчи гүлләси 2009
  • «Әјјуб» китабындан диггәтәлајиг фикирләр
    Ҝөзәтчи гүлләси 2006
  • Нәјә ҝөрә нөгсансызлыг тәзаһүр етдирмәлијик?
    Ҝөзәтчи гүлләси 2008
Әлавә
Ҝөзәтчи гүлләси 2010
w10 15/11 с. 28—32

Биз нөгсансызлыг јолу илә јеријәҹәјик!

«Мәнсә камалла [«нөгсансызлығымда», ЈД] ҝәзирәм» (МӘЗ. 26:11).

1, 2. Әјјуб өз нөгсансызлығы барәдә нә демишди вә «Әјјуб» китабынын 31-ҹи фәслиндән онун һаггында нә өјрәнирик?

ГӘДИМ заманларда гызылы, ҝүмүшү вә ја әрзағы чәкмәк үчүн, адәтән, бәрабәрголлу асма тәрәзиләрдән истифадә олунурду. Белә тәрәзиләр дирәјә бәркидилмиш үфүги јајдан, ики голдан вә ики ҝөздән ибарәт олурду. Мәсәлән, тәрәзинин бир ҝөзүнә гызылы вә ја башга шеји, диҝәринә исә чәки дашлары гојурдулар. Аллаһын халгы дүзҝүн тәрәзидән вә чәки дашларындан истифадә етмәли иди (Сүл. мәс. 11:1).

2 Аллаһдан горхан Әјјуб Шејтанын һәмләләри уҹбатындан әзијјәт чәкәндә демишди: «Гој Аллаһ мәни һагг тәрәзисиндә чәксин, камил [«нөгсансыз», ЈД] олдуғуму ҝөрсүн» (Әјј. 31:6). Әјјуб нөгсансыз инсан үчүн сынаг ола биләҹәк бир нечә вәзијјәт садалады. О, бу сынаглардан башыуҹа чыхды. Буну «Әјјуб» китабынын 31-ҹи фәслиндә онун дедији сөзләрдән ҝөрмәк олар. Әјјубун ҝөзәл нүмунәси бизи ејни ҹүр давранмаға вә мәзмурчу Давуд кими, әминликлә нөвбәти сөзләри демәјә тәшвиг едә биләр: «Мән... камалла [«нөгсансызлығымда», ЈД] ҝәзирәм» (Мәз. 26:11).

3. Нәјә ҝөрә һәм хырда, һәм дә бөјүк мәсәләләрдә Аллаһа садиг галмаг ваҹибдир?

3 Ҹидди сынагларла үзләшмәсинә бахмајараг, Әјјуб Аллаһа садиг галды. Бәзиләри һәтта Әјјубун шиддәтли сынаглара таб ҝәтирәрәк нөгсансызлығыны горујуб сахламасыны әсил гәһрәманлыг адландыра биләрләр. Бу ҝүн бизим гаршылашдығымыз сынаглар Әјјубунку гәдәр шиддәтли дејил. Анҹаг нөгсансызлыг јолу илә јеримәк вә Јеһованын али һөкмранлығыны дәстәкләмәк истәјириксә, һәм хырда, һәм дә бөјүк мәсәләләрдә Она садиг галмалыјыг. (Лука 16:10 ајәсини оху.)

Әхлаги ҹәһәтдән нөгсансыз олмаг ваҹибдир

4, 5. Нөгсансыз инсан олан Әјјуб нәдән узаг дурурду?

4 Јеһованын гаршысында нөгсансызлығымызы горумаг истәјириксә, биз дә, Әјјуб кими, Онун әхлаг нормаларына ҹидди риајәт етмәлијик. О демишди: «Ҝөзләрим үчүн әһд етмишәм, ҝөзүм бир гыза бахармы?.. Әҝәр гәлбим башга бир гадына мејл едибсә, гоншумун гапысыны пусмушамса, гој арвадым башгасынын тахылыны үјүтсүн, гој онунла башга кишиләр јатсын» (Әјј. 31:1, 9, 10).

5 Аллаһ гаршысында нөгсансызлығыны горумаға гәти гәрарлы олан Әјјуб гадынлара шәһвәтлә бахмырды. Евли олан Әјјуб нә гызларла ешгбазлыг едир, нә дә башгасынын арвады илә ҝәзирди. Дағүстү тәблиғдә Иса ҹинси әхлаг нормаларына даир ҹидди ҝөстәриш вермишди. Сөзсүз ки, нөгсансыз инсанлар буну јаддашларына һәкк етмәлидирләр. (Матта 5:27, 28 ајәләрини оху.)

Һеч вахт һијләјә әл атма

6, 7. а) Әјјубун һадисәсиндә олдуғу кими, Аллаһ нөгсансыз олуб-олмадығымызы неҹә мүәјјән едир? б) Нәјә ҝөрә биз һијләҝәр вә јаланчы олмамалыјыг?

6 Әҝәр нөгсансыз инсанларын сырасында олмаг истәјириксә, һеч вахт һијләјә әл атмајаҹағыг. (Мәзмур 5:6 ајәсини оху.) Әјјуб демишди: «Әҝәр јаланчы олараг ҝәзмишәмсә, ајағым фырылдаг үчүн гачыбса, гој Аллаһ мәни һагг тәрәзисиндә чәксин, камил [«нөгсансыз», ЈД] олдуғуму ҝөрсүн» (Әјј. 31:5, 6). Јеһова бүтүн инсанлары «һагг тәрәзисиндә» чәкир. Әјјубун һадисәсиндә олдуғу кими, Аллаһ бизим дә нөгсансыз олуб-олмадығымызы мүкәммәл әдаләт нормалары әсасында мүәјјән едир.

7 Әҝәр һијләҝәр, јахуд јаланчы олсајдыг, бизи нөгсансыз инсан адландырмаг олмазды. Нөгсансыз инсанлар «ҝизлиндә ҝөрүлән абырсыз ишләри рәдд едир» вә «һијләҝәрликлә һәрәкәт етмир»ләр (2 Кор. 4:1, 2). Ағзымыздан һијләҝәр сөз чыхарса вә ја һијлә ишләдәриксә, һәмиманлымыз да әлини ачыб Аллаһдан көмәк диләјәрсә, онда неҹә? Онда вај бизим һалымыза! «Дар ҝүндә Рәбби сәсләдим, О мәнә ҹаваб верди... Ја Рәбб, јаланчы додаглардан, фитнәкар дилләрдән ҹанымы гуртар», — дејә мәзмурчу охујурду (Мәз. 120:1, 2). Јадда сахламалыјыг ки, Аллаһ үрәјимизин дәринликләрини ҝөрмәјә гадирдир; О, дүшүнҹә вә һиссләримизи јохлајараг нөгсансыз олуб-олмадығымызы мүәјјән едир (Мәз. 7:8, 9).

Башгалары илә давранышда нүмунәви ол

8. Әјјуб башгалары илә неҹә рәфтар едирди?

8 Нөгсансызлығымызы горумаг үчүн биз, Әјјуб кими, әдаләтли, тәвазөкар вә башгаларына гаршы диггәтҹил олмалыјыг. О демишди: «Әҝәр мәнимлә чәкишәндә нөкәрләримин вә кәнизләримин һаггыны јемишәмсә, Аллаһ ајаға галханда мән нә едә биләрәм? Мәни јохлајанда нә ҹаваб верәрәм? Анамын бәтниндә мәни јарадан ону јаратмајыбмы? Бәтндән бизә гурулуш верән О олмајыбмы?» (Әјј. 31:13—15).

9. Нөкәрләри илә мүнасибәтдә Әјјуб һансы хүсусијјәтләри тәзаһүр етдирирди вә биз неҹә давранмалыјыг?

9 Ҝөрүнүр, Әјјубун јашадығы дөврдә мәһкәмә ишләри садә вә мүтәшәккил сурәтдә иҹра олунурду. Һәтта гуллар да мәһкәмәјә мүраҹиәт едә биләрдиләр. Әјјуб өз нөкәрләри илә әдаләтлә вә мәрһәмәтлә давранырды. Әҝәр нөгсансызлыг јолу илә јеримәк истәјириксә, биз дә бу хүсусијјәтләри тәзаһүр етдирмәлијик. Бу, хүсусилә дә ағсаггаллардан ҝөзләнилир.

Тамаһкар олма, сәхавәтли ол

10, 11. а) Әјјубун сәхавәтли вә башгаларына әл тутан инсан олдуғуну һарадан билирик? б) Әјјуб 31:16—25 ајәләри бизә Мүгәддәс Китабын һансы мәсләһәтләрини хатырладыр?

10 Әјјуб сәхавәтли инсан иди, о, башгаларына әл тутурду. Худбин вә аҹҝөз дејилди. Әјјуб дејирди: «Әҝәр... дул гадынын үмидини гырмышамса, бир тикәми өзүм јејиб јетимә вермәмишәмсә,.. палтары олмадығы үчүн ҹаны ағрыјан, ја өртүјә мөһтаҹ галан јохсуллары ҝөрәндә гојунларымын јуну илә онлары иситмәмишәмсә,.. јетимә әл галдырмышамса, голларым гырылыб чијинләримдән дүшсүн, гој голум лүләсиндән сынсын». Үстәлик, Әјјуб гызыла: «Үмидим сәнсән», — десәјди, нөгсансыз инсан олмазды (Әјј. 31:16—25).

11 Бу шаиранә сөзләр бизә шаҝирд Јагубун нөвбәти сөзләрини хатырладыр: «Атамыз Аллаһын ҝөзүндә тәмиз вә пак ибадәт — еһтијаҹ ичиндә јашајан јетимләрә вә дул гадынлара гајғы ҝөстәрмәкдән вә өзүнү бу дүнјада ләкәсиз сахламагдан ибарәтдир» (Јаг. 1:27). Һәмчинин һәмин сөзләр Исанын бу хәбәрдарлығыны да јадымыза сала биләр: «Ҝөзләринизи дөрд ачын вә өзүнүзү һәр ҹүр тамаһкарлыгдан горујун, чүнки инсанын вар-дөвләти башындан ашыб-дашса да, һәјаты бундан асылы дејил». Сөзүнә давам едәрәк Иса «Аллаһын ҝөзүндә» варлы олмадан һәјатыны итирән тамаһкар вә дөвләтли бир адам һаггында мәсәл чәкди (Лука 12:15—21). Нөгсансыз инсан олмаг үчүн биз аҹҝөзлүјүн, тамаһкарлығын гурбаны олмамалыјыг. Тамаһкарлыг бүтпәрәстликдир, чүнки белә инсанын әлдә етмәк истәдији шеј ону Јеһовадан узаглашдырыр вә нәтиҹәдә, онун үчүн бүтә чеврилир (Колос. 3:5). Һәгигәтән дә, нөгсансызлыг вә тамаһкарлыг бир-биринә јад анлајышлардыр!

Һәгиги ибадәтдән мөһкәм јапыш

12, 13. Бүтпәрәстликдән узаг дурмаға даир Әјјуб һансы нүмунәни гојуб?

12 Нөгсансыз инсанлар һәгиги ибадәтдән дөнмүрләр. Әјјуб да беләләриндән иди. О демишди: «Әҝәр парлајан ҝүнәшә, ишыг сачараг дөвран едән аја бахыб, көнлүмүн мејлини ҝизлиҹә аздырыб, ситајиш етмәк үчүн әлимлә онлара өпүш јолламышамса, бу да мәни иттиһам едән ҝүнаһ сајыларды, чүнки уҹаларда олан Аллаһы данмыш олардым» (Әјј. 31:26—28).

13 Әјјуб ҹансыз шејләрә ибадәт етмирди. Әҝәр онун үрәјиндән хәлвәтҹә ҝөј ҹисимләринә, мәсәлән, аја ибадәт етмәк истәји кечсәјди вә бүтпәрәстлијин рәмзи олараг әли илә она өпүш јолласајды, Аллаһы данан бир бүтпәрәст оларды (Ганун. т. 4:15, 19). Аллаһ гаршысында нөгсансызлығымызы горумаг үчүн биз бүтпәрәстлијин бүтүн нөвләриндән узаг дурмалыјыг. (1 Јәһја 5:21 ајәсини оху.)

Интигам алма вә икиүзлү олма

14. Әјјубун кинли инсан олмадығы нәдән бәллидир?

14 Әјјуб нә кинли, нә дә инсафсыз иди. О баша дүшүрдү ки, бунлар нөгсансыз инсана хас олмајан хүсусијјәтләрдир. Бу, онун: «Әҝәр дүшмәнләримин бәдбәхтлијинә севинмишәмсә, башына бәла ҝәлди дејә фәрәһләнмишәмсә, киминсә ҹанына гарғыш јағдырараг дилимә ҝүнаһ ишләтмәјә јол вермишәмсә...» — дејә сөјләдији сөзләрдән бәллидир (Әјј. 31:29, 30).

15. Бизә нифрәт едәнләрин бәдбәхтлијинә севинмәк нәјә ҝөрә дүзҝүн дејил?

15 Виҹданлы инсан олан Әјјуб башгасынын бәдбәхтлијинә севинмирди. Ондан хејли вахт сонра «Сүлејманын мәсәлләри» китабында белә бир хәбәрдарлыг јазылды: «Дүшмәнинин јыхылмасына севинмә, онун бүдрәмәсинә ҝөрә үрәјин фәрәһләнмәсин. Јохса Рәбб ҝөрәр, бундан хошу ҝәлмәз, дүшмәнин үзәриндән гәзәбини ҝөтүрәр» (Сүл. мәс. 24:17, 18). Јеһова үрәкләри ҝөрүр. Әҝәр үрәјимиздә башгасынын бәдбәхтлијинә севинириксә, О, буну билир вә сөзсүз ки, бәјәнмир (Сүл. мәс. 17:5). Онда Аллаһ бизимлә: «Гисас Мәнимдир, әвәзини Мән верәҹәјәм», — сөзләринә әсасән даврана биләр (Ганун. т. 32:35).

16. Варлы олмасаг да, башгаларына неҹә гонагпәрвәрлик ҝөстәрә биләрик?

16 Әјјуб гонагпәрвәр иди (Әјј. 31:31, 32). Ола билсин, биз варлы дејилик, бунунла белә, биз дә гонагпәрвәрлик ҝөстәрә биләрик (Ром. 12:13). Мәсәлән, садә сүфрә ачыб башгаларыны гонаг дәвәт етмәк олар. «Севҝи долу бир јердә ҝөјәрти јемәк нифрәт долу бир јердә јағлы дана әти јемәкдән јахшыдыр» (Сүл. мәс. 15:17). Нөгсансызлыг јолу илә јеријән һәмиманлымызла хош вә меһрибан аб-һавада једијимиз ади хөрәк белә бизә ләззәт верәҹәк вә руһән тәравәт бәхш едәҹәк.

17. Нәјә ҝөрә ҹидди ҝүнаһымызы өрт-басдыр етмәјә чалышмамалыјыг?

17 Әјјуб икиүзлү дејилди вә ҝөрүнүр, бу, онун евиндә гонаг оланлара руһани ҹәһәтдән јахшы тәсир бағышлајырды. О, биринҹи әсрдә мәсиһчи јығынҹағына ҝирән вә өз ‘мәнфәәти хатиринә башгаларына јалтагланан’ аллаһсыз инсанлар кими дејилди (Јәһуда 3, 4, 16). О, башгаларынын һөрмәтини итирмәкдән горхараг ҝүнаһларыны өрт-басдыр етмирди. Һәр бир ҝүнаһыны Аллаһа етираф етмәјә һәмишә һазыр олан Әјјуб истәјирди ки, Аллаһ онун гәлбини јохласын (Әјј. 31:33—37). Әҝәр биз ҹидди ҝүнаһ ишләтмишиксә, ҝәлин һеч вахт инсанларын ҝөзүндән дүшмәкдән горхараг ону ҝизләтмәјәк. Нөгсансызлығымызы горумаға чалышдығымызы неҹә ҝөстәрә биләрик? Ҝүнаһымызы бојнумуза алмагла, төвбә етмәклә, руһани көмәк ахтармагла вә сәһвимизи дүзәлтмәк үчүн әлимиздән ҝәләни етмәклә (Сүл. мәс. 28:13; Јаг. 5:13—15).

Нөгсансыз бәндә мәһкәмә гаршысында

18, 19. а) Һарадан билирик ки, Әјјуб һеч вахт башгаларыны истисмар етмирди? б) Ҝүнаһкар олдуғу сүбута јетирилдији тәгдирдә Әјјуб нә етмәјә һазыр иди?

18 Әјјуб дүрүст вә әдаләтли иди. Буна ҝөрә дә о, тәмиз виҹданла демишди: «Торпағым да мәндән фәрјад едирсә, котанын ачдығы јарыглар әлимдән бир ағыздан ағлајырса, пулуну вермәдән мәһсулу јемишәмсә, буранын сакинләринин үрәјини гырмышамса, гој саһәмдә буғда јеринә тикан, арпа јеринә алаг битсин» (Әјј. 31:38—40). Әјјуб һеч вахт башгаларына мәхсус олан торпаг саһәсини әлә кечирмәјә чалышмырды; о, өз ишчиләрини истисмар етмирди. Онун кими, биз дә хырда вә бөјүк мәсәләләрдә Јеһова гаршысында нөгсансызлығымызы горумалыјыг.

19 Әјјуб үч достуна, еләҹә дә ҝәнҹ Елиһуја өз һәјатындан данышды. О, мәһкәмәдәки әлејһдарыны, санки, имзасы илә ‘тәсдиг етдији’ һәјатына ҝөрә иттиһам етмәјә дәвәт едир. Ҝүнаһкар олдуғу сүбута јетирилдији тәгдирдә Әјјуб ҹәзасыны чәкмәјә белә һазыр иди. Әјјуб өз ишини Аллаһын әдаләт мәһкәмәсинә тәгдим едиб Онун гәрары ҝөзләјирди. Бу јердә «Әјјубун сөзләри сона јетди» (Әјј. 31:35, 40).

Сән нөгсансызлығыны горуја биләрсән!

20, 21. а) Әјјуб нәјин сајәсиндә нөгсансызлығыны горумаға мүвәффәг олду? б) Аллаһа бәсләдијимиз мәһәббәти неҹә артыра биләрик?

20 Әјјуб нөгсансызлығыны горумаға мүвәффәг олду, чүнки Јеһованы севирди, Јеһова да ону севир вә она көмәк едирди. О демишди: «[Јеһова], мәнә һәјат вердин, севҝи ҝөстәрдин, гајғыма галмағынла руһуму һифз етдин» (Әјј. 10:12). Һәр шејдән әлавә, Әјјуб башгаларыны севирди, чүнки о дәрк едирди ки, «јахынындан севҝи долу хејирхаһлыг әсирҝәјән инсан Күлли-Ихтијар гаршысында горхуну белә инкар едәҹәк» (Әјј. 6:14, ЈД). Нөгсансыз инсан Аллаһы вә јахынларыны севир (Мат. 22:37—40).

21 Үрәјимиздә олан Аллаһ севҝиси артсын дејә биз һәр ҝүн Онун Кәламыны охумалы вә орадан Онун һаггында өјрәндикләримизин үзәриндә дәриндән дүшүнмәлијик. Сәмими-гәлбдән дуа едәрәк биз Јеһованы мәдһ едә вә етдији хејирхаһлыға ҝөрә миннәтдарлығымызы билдирә биләрик (Филип. 4:6, 7). Биз һәмчинин Јеһованы нәғмәләрдә тәрәннүм едә вә Онун халгы илә мүнтәзәм үнсијјәтдән фајдалана биләрик (Ибр. 10:23—25). Хидмәтдә иштирак етмәк вә Јеһованын ‘Хиласкар олдуғуну мүждәләмәк’ дә Она олан мәһәббәтимизи артыраҹаг (Мәз. 96:1—3). Онда биз мәзмурчу кими нөгсансызлығымызы горуја биләҹәјик. О охујурду: «Мәним үчүн Аллаһа јахынлашмаг јахшыдыр, Худавәнд Рәббә пәнаһ ҝәтирмишәм» (Мәз. 73:28).

22, 23. Јеһованын али һөкмранлығыны дәстәкләјән бизләрин фәалијјәти илә гәдимдә нөгсансызлыгларыны горујанларын фәалијјәти арасында һансы охшарлыг вар?

22 Әсрләр боју Јеһова нөгсансыз инсанлара мүхтәлиф тапшырыглар һәвалә етмишдир. «Салеһлик тәблиғчиси» олан Нуһ ҝәми тикмишди (2 Пет. 2:5). Јешуа Исраил халгыны Вәд олунмуш дијара ҝәтирмишди. Онун газандығы мүвәффәгијјәтин сирри ‘Ганун китабыны ҝеҹә-ҝүндүз’ охумагда вә она мүвафиг тәрздә јашамагда иди (Јешуа 1:7, 8). Биринҹи әсрдә јашајан мәсиһчиләр исә мүнтәзәм олараг бир јерә јығышыб Мүгәддәс Јазылары арашдырыр вә шаҝирд һазырламаг иши илә мәшғул олурдулар (Мат. 28:19, 20).

23 Биз салеһлији тәблиғ етмәклә, шаҝирд һазырламагла, Мүгәддәс Китабдакы мәсләһәтләри һәјатымызда тәтбиг етмәклә, еләҹә дә һәмиманлыларымызла бирҝә јығынҹаг ҝөрүшләриндә вә конгресләрдә иштирак етмәклә Јеһованын али һөкмранлығыны дәстәкләјир вә нөгсансызлығымызы горујуруг. Бүтүн бунларын сајәсиндә биз ҹәсарәтли олаҹаг, руһән мөһкәм галаҹаг вә Аллаһын ирадәсини јеринә јетирмәкдә мүвәффәгијјәт газанаҹағыг. Бу, бизим үчүн елә дә чәтин дејил, чүнки сәмави Атамыз вә Онун Оғлу бизә архадыр (Ганун. т. 30:11—14; 1 Пад. 8:57). Үстәлик, нөгсансызлыг јолунда бизимлә бирҝә јеријән, Јеһованы Али Һөкмдарлары кими гәбул едән вә Ондан горхан ‘бүтүн гардашлыг’ бизә дајагдыр (1 Пет. 2:17).

Неҹә ҹаваб верәрдиниз?

• Јеһованын әхлаг нормаларына неҹә јанашмалыјыг?

• Әјјубун һансы хүсусијјәтләри сәнин даһа чох хошуна ҝәлир?

• Әјјуб 31:29—37 ајәләриндән ҝөрүндүјү кими, Әјјуб неҹә инсан иди?

• Нәјә ҝөрә Аллаһ гаршысында нөгсансызлығымызы горумаг мүмкүндүр?

[29-ҹу сәһифәдәки шәкил]

Әјјуб Јеһованын гаршысында нөгсансызлығыны горумаға мүвәффәг олду. Биз дә буну баҹарарыг!

[32-ҹи сәһифәдәки шәкил]

Биз нөгсансызлығымызы горуја биләрик!

    Азәрбајҹан (кирил) нәшрләри (2000—2025)
    Чыхыш
    Дахил ол
    • Aзәрбајҹан (кирил әлифбасы)
    • Пајлаш
    • Параметрләр
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Истифадә шәртләри
    • Мәхфилик гајдалары
    • Настройки конфиденциальности
    • JW.ORG
    • Дахил ол
    Пајлаш