Сәс

ТӘКҸӘ дејилән сөзләр јох, һәм дә онларын неҹә дејилмәси инсанлара бөјүк тәсир ҝөстәрир. Биз сәсиндә мүлајимлик, меһрибанлыг вә хејирхаһлыг дујулан адама гулаг асмаға даһа мејилли олуруг, нәинки сәрт вә кобуд сәсли адама, елә дејилми?

Јахшы сәс тәкҹә сәсин јаранма механизминдән асылы дејил. Бу, һәм дә инсанын хасијјәти илә бағлы ола биләр. Инсан Мүгәддәс Китаб һәгигәтләрини өјрәниб, онлары тәтбиг етдикҹә, хасијјәтиндәки дәјишикликләр онун данышыг тәрзиндә дә өзүнү бүрузә верир. Мәһәббәт, севинҹ вә хејирхаһлыг кими Аллаһа мәгбул кејфијјәтләр онун сәсиндә әкс олунур (Галат. 5:22, 23). Башгалары илә сәмими-гәлбдән марагланмасы сәсиндән ҝөрүнүр. Дәрин көк салмыш наразылыг һисси миннәтдарлыгла әвәз олунанда һәм сөзләр, һәм дә сәсин тону буну ајдын ҝөстәрир (Мәрс. 3:39-42; 1 Тим. 1:12; Јәһуда 16). Һәтта дилини баша дүшмәјәндә дә, инсанын тәкәббүрлә, һөвсәләсиз, тәнгиди, кобуд, јохса тәвазөкарлыгла, сәбирлә, хејирхаһлыгла вә мәһәббәтлә данышдығыны ајырд етмәк чәтин олмур.

Бәзи һалларда хошаҝәлмәз сәс гыртлағы зәдәләјән хәстәлијин, јахуд ирсән кечән гүсурун нәтиҹәси ола биләр. Нә гәдәр ки, бу системдә јашајырыг бу кими сәбәбләрин тамамилә арадан галхмасы мүмкүн олмајаҹаг. Анҹаг нитг органларындан дүзҝүн истифадә етмәји өјрәнмәклә вәзијјәти јахшылашдырмаг олар.

Илк өнҹә, етираф етмәк лазымдыр ки, һәр кәсин өзүнәмәхсус сәси вар. Сәсини башгасынын сәсинә бәнзәтмәјә чалышма. Әксинә, өзүнәмәхсус чаларлары илә бирликдә сәсинин потенсиал имканларыны үзә чыхармаға чалыш. Бу ишдә нәјин көмәји дәјә биләр? Ики әсас амилин.

Дүзҝүн тәнәффүс. Сәсин јахшы чыхмасы үчүн ағҹијәрләрдә кифајәт гәдәр һава еһтијатынын олмасы, еләҹә дә дүзҝүн нәфәс алмаг ваҹибдир. Әкс тәгдирдә сәс зәиф чыхаҹаг вә нитг гырыг-гырыг олаҹаг.

Ағҹијәрләрин ән бөјүк һиссәси дөш гәфәсинин јухары һиссәсиндә јерләшмир; садәҹә чијин сүмүкләринин сајәсиндә бу һиссә енли ҝөрунүр. Әксинә, ағҹијәрләрин ән бөјүк һиссәси диафрагманын дүз үстүндә јерләшир. Алт габырғалара јапышан диафрагма дөш бошлуғуну гарын бошлуғундан ајырыр.

Нәфәс аларкән ағҹијәрләрин јалныз јухары һиссәсини һава илә долдурсан, тез бир заманда нәфәсин түкәнәҹәк, сәсин зәифләјәҹәк вә јорулаҹагсан. Дүзҝүн нәфәс алмаг үчүн чијинләрини архаја вериб, дүз отурмаг вә ја дүз дурмаг лазымдыр. Диггәтли ол ки, данышмаздан әввәл нәфәс аланда дөш гәфәсинин јалныз јухары һиссәси ҝенишләнмәсин. Әввәлҹә ағҹијәрләринин ашағы һиссәсини һава илә долдур. Бу һиссә һава илә доланда дөш гәфәсинин ашағы һиссәси јанлара ҝенишләнир. Бу ан диафрагма мәдәни вә бағырсаглары јүнҝүлҹә сыхараг, ашағы енир, буна ҝөрә дә бу заман кәмәрин дартылдығыны һисс едирик. Анҹаг ағҹијәрләр гарын бошлуғунда јох, дөш гәфәсиндә јерләшир. Дүзҝүн нәфәс алыб-алмадығыны јохламаг үчүн әлләрини һәр ики тәрәфдән ашағы габырғаларынын үстүнә гој вә дәриндән нәфәс ал. Әҝәр дүзҝүн нәфәс алырсанса, гарнын чәкилмәјәҹәк вә чијинләрин галхмајаҹаг. Әксинә, габырғаларынын азаҹыг ҝенишләниб галхдығыны һисс едәҹәксән.

Сонра нәфәс вермәк үзәриндә ишлә. Ағҹијәрләриндәки һаванын һамысыны бирдән бурахма. Нәфәсини јаваш-јаваш вер. Нәфәсвермәни боғазыны ҝәрәрәк тәнзимләмәјә чалышма. Јохса сәсин ҝәрҝин, ја да чох һүндүрдән чыхаҹаг. Габырғаарасы вә гарын әзәләләринин тәзјиги һаваны говур, диафрагма нәфәсвермәнин сүрәтини тәнзимләјир.

Гачышчы јарышдан әввәл мәшг етдији кими, натиг дә мәшг едәрәк тәнәффүсүнү тәнзимләмәји өјрәнмәлидир. Чијинләрини ҝери верәрәк дик дур, елә нәфәс ал ки, ағҹијәрләринин ашағы һиссәси һава илә долсун. Сонра јаваш-јаваш вә мүмкүн гәдәр чох сајараг, тәдриҹән нәфәсини бурах. Бундан сонра ејни ҹүр нәфәс алараг уҹадан охумағы мәшг ет.

Сыхылмыш әзәләләри бошалт. Сәсин јахшы чыхмасы үчүн диҝәр ваҹиб амил будур! Данышаркән өзүнү бош тутмағы өјрәнсән, әлдә едәҹәјин наилијјәтләр сәни тәәҹҹүбләндирәҹәк. Һәм дахили ҝәрҝинлијини арадан галдырмалы, һәм дә бәдәнини бош тутмалысан, чүнки зеһни ҝәрҝинлик әзәләләри дә ҝәрҝинләшдирир.

Зеһни ҝәрҝинлији динләјиҹиләринә дүзҝүн мүнасибәт ҝөстәрмәклә арадан галдыра биләрсән. Ола биләр, Мүгәддәс Китабы бир нечә ајдыр өјрәнирсән вә Падшаһлығын јени тәблиғчисисән. Һәтта белә олдугда да, јадда сахла ки, хидмәт заманы Јеһованын нијјәти һаггында инсанларла бөлүшә биләҹәјин дәјәрли билијә маликсән. Һәм дә өзләринин һисс едиб-етмәдикләриндән асылы олмајараг, көмәјә еһтијаҹлары олдуғу үчүн сән онлара баш чәкирсән. Диҝәр тәрәфдән, әҝәр Падшаһлыг Залында чыхыш едирсәнсә, јадда сахла ки, аудиторијанын әксәријјәтини Јеһованын хидмәтчиләри тәшкил едир. Онлар сәнин достларындыр вә сәнин уғур газанмағыны истәјирләр. Һеч бир башга натиг бизим кими белә меһрибан вә мәһәббәтли аудиторија гаршысында чыхыш етмир.

Боғаз әзәләләриндә ҝәрҝинлији азалтмаг үчүн диггәтини бу әзәләләрә јөнәлт вә мәгсәдјөнлү шәкилдә онлары бошалтмаға чалыш. Јадда сахла ки, сәс телләринин арасындан һава кечәндә онлар титрәјир. Каманчанын вә ја тарын симләрини сыхыб бошалданда онун сәсинин һүндүрлүјү дәјишдији кими, бизим дә сәсимизин һүндүрлүјү боғаз әзәләләринин дартылыб-бошалмасына мүвафиг олараг дәјишир. Сәс телләри бошаланда сәс алчагдан чыхыр. Боғаз әзәләләрини бошалтмаг һәм дә бурун јолларыны ачыг сахламаға көмәк едир ки, бу да әһәмијјәтли дәрәҹәдә сәсә өз тәсирини ҝөстәрир.

Бүтүн бәдәнини — дизләрини, әлләрини, чијинләрини, бојнуну бошалт. Бу, сәсин бәркдән чыхмасы үчүн лазым олан резонансын (бәдәнин мүәјјән һиссәләриндә јаранан титрәјиш сајәсиндә сәсләрин ҝүҹләнмәси) јаранмасына көмәк едәҹәк. Бүтүн бәдән резонатор ролуну ојнајанда резонанс јараныр, ҝәрҝинлик исә буна мане олур. Гыртлагда јаранан сәс тәкҹә бурун бошлуғунда јүксәлмир; дөш гәфәси, дишләр, дамаг вә бошлуглар да резонатор ролуну ојнајыр. Ҝитаранын декасына ағыр бир шеј гојсан, сәс боғуг чыхаҹаг. Сәсин јахшы әкс олунмасы вә һүндүрдән чыхмасы үчүн деканын үстү бош олмалыдыр. Әзәләләр сајәсиндә мөһкәм дуран скелет һагда да ејни шеји демәк олар. Резонанс сәсдә дүзҝүн дәјишикликләр етмәјә вә мүхтәлиф һиссләри ифадә етмәјә көмәк едир. Сәс телләрини ҝүҹә салмадан бөјүк аудиторијаја мүраҹиәт едә биләҹәксән.