Qədim Babil “padşahlıqların izzəti” oldu (İşaya 13:19, YD). Nizamsız şəkildə geniş ərazini tutan bu şəhər İran körfəzindən Aralıq dənizinə qədər uzanan ticarət yolunda hərbi əhəmiyyətə malik olan bir mövqe tuturdu; Şərq və Qərb arasında həm quru, həm də dəniz ticarətində bir ambar kimi xidmət edirdi.

Babilistan imperiyasının paytaxtı Babil b. e. ə. VII əsrdə zəbtedilməz kimi görünürdü. Şəhər Fərat çayının sahilində salınmışdı. Çayın suyu, geniş və dərin xəndəkləri doldurmaq, kanal şəbəkəsi düzəltmək üçün istifadə olunurdu. Həmçinin şəhəri çoxsaylı qoruyucu qüllələrlə möhkəmləndirilmiş, güclü ikiqat divarlar sistemi mühafizə edirdi. Şəhər sakinlərinin özlərini tam təhlükəsiz hiss etmələri təəccüblü deyil.

Bununla belə, b. e. ə. VIII əsrdə Babilin izzəti ən yüksək nöqtəyə yetişmədən öncə, İşaya peyğəmbər qabaqcadan xəbər verdi ki, Babil “həlak süpürgəsilə” süpürüləcək (İşaya 13:19; 14:22, 23). İşaya, Babilin dağılmasının necə olacağını da təsvir etdi. İşğalçılar şəhəri zəiflətmək məqsədilə, onun xəndək şəklində olan müdafiəsinin mənbəyini — çayını qurudacaqdılar. İşaya, hətta fatehin adını da demişdi. Bu, “qapılar bağlanmasın deyə önündə qapı taylarının” açılacağı böyük fars padşahı “Kir” idi (İşaya 44:27-45:2).

“İçində əbədiyyən oturulmayacaq”

Dağıldıqdan sonra Babili nə gözləyirdi? İşaya qabaqcadan xəbər verdi: “İçində əbədiyyən oturulmayacaq və nəsildən-nəslə məskun olmayacaq və bədəvi orada çadır qurmayacaq; və çobanlar orada sürülərini yatırmayacaqlar” (İşaya 13:20). Ehtimal ki, bu cür gözəl salınmış şəhərin əbədiyyən boş qalacağını xəbər vermək, hər halda qəribə görünə bilərdi. İşaya bu sözləri Babilin boş qaldığını gördükdən sonra yaza bilərdimi?

Kir tərəfindən zəbt edildikdən sonrakı yüzilliklər ərzində, Babil əvvəlkindən əhəmiyyətsiz dərəcədə olsa da, məskun olunmuşdur. Xatırlayaq ki, Ölü dəniz yaxınlığında tapılan tumarlar arasında b. e. ə. II əsrə aid edilən İşayanın bütöv kitabının surəti vardı. Təxminən tumar köçürülən zaman, parfiyalılar Babili zəbt etdilər. Eramızın I əsrində yəhudilər Babildə məskunlaşan zaman həvari Peter oranı ziyarət etmişdi (1 Peter 5:13). Lakin həmin vaxta qədər Ölü dəniz yaxınlığında tapılan İşaya kitabının tumarı artıq təxminən iki yüz il idi ki, mövcud idi. Beləliklə, İşayanın kitabı eramızın I əsri üçün çoxdan yazılıb qurtarmış olsa da, Babil hələ də tamamilə boş deyildia.

Qabaqcadan deyildiyi kimi, Babil nəticədə sadəcə “daş yığınları”na çevrildi (Yeremya 51:37). Yəhudi dilinin mütəxəssisi Yeronimin (eramızın IV əsri) sözlərinə görə, onun yaşadığı dövrdə Babil “hər cür heyvanların” özbaşına dolaşdığı ovçuluq ərazisi idi ⁹. Bu günə kimi Babildə heç kim yaşamır.

İşaya, Babilin boş qaldığı günlərə kimi yaşamadı. Buna baxmayaraq, indiki İraqın Bağdad şəhərindən 80 kilometr cənubda yerləşən, bir zamanlar qüdrətli olan bu şəhərin xarabalıqları, “içində əbədiyyən oturulmayacaq” deyə, İşayanın söylədiyi sözlərin doğru olduğuna səssizcə şəhadət edir. Turistləri cəlb etsin deyə Babili, əlbəttə ki, bərpa etmək olar, lakin Babilə “oğulu və nəvəni” qaytarmaq mümkün deyil (İşaya 13:20; 14:22, 23).

Beləliklə, peyğəmbər İşayanın söylədiyi peyğəmbərliklər o dərəcədə konkret idi ki, onları gələcəkdə olacaq hər bir hadisəyə aid etmək mümkün deyildi. O, peyğəmbərlik kimi qələmə vermək üçün tarixi köçürməmişdir. Düşünün: Babilin dağılmasından sonra yazan yalançı bir şəxs, heç cür tə’sir göstərə bilməyəcəyi məsələ haqqında — qüdrətli Babil şəhərində bir daha insan yaşamayacağına dair “peyğəmbərlik” söyləməklə, öz həyatını nəyə görə riskə atsın?