Likoda “li bi bana nsañ”

1, 2. Kii Saulô a nke i boñ i Damaskô?

NGIM bôt i yé lo i Damaskô, ba yé ñunbak ngandak. Ndék ngéda, ba ga pémés banigil ba Yésu i mandap map, ba kañ bo, ba wéha bo nyuu, i mbus ba kena bo i Yérusalem i het bakéés bakeñi ba yé bem bo ni hiun

² Mu ntôñ u, Saulôa nyen a yé i bisu. Hala a yé ndék ngéda le a bi kémhe le i bôt bana le Zélotes, kiki nye, ba nol Étien, nnigil nu a bé gwés Yésu ngandak. (Minson mi baôma 7:57-8:1) Saulô a ta ndik bé maséé i tééñga bikristen bi Yérusalem, ndi njômbi yé i yé le a kee yak i mabôga mape inyu kép bikristen mbai. A nsômbôl mélés i base ini ba nsébél le “Njel.”​—Minson mi baôma 9:1, 2; béñge minkéñék matila le, “Kunde ba bi ti Saulô inyu ke i Damaskô.”

3, 4. (a) Kii i bi pémél Saulô? (b) Mambe mambadga di ga timbhe?

³ Kunda yada, mapubi ma ma nlôl i ngii, ma mbéyéi Saulô, ma nkéña nye. I bet ba yé kiha ni nye, ba ntehe mapubi ma, ndi kiki ba yé nhelek ngandak, yak hop u nai bo. Mapubi ma mboñ le Saulô a nla ha bé tehna, a nkwo ’isi. I mbus, a nok kiñ i nlôl i ngii, i nkal nye le: A Saulô, a Saulô, inyuki u ntééñga me? Nhelek, Saulô a mbat i nwet a mpôdôs nye le: “U yé njee, a Nwet.” I ndimbhe a nkôhna i mboñ le a ôt mahoñol, Nwet a nkal nye le: “Men me yé Yésu, nu u ntééñga.”​—Minson mi baôma 9:3-5; 22:9.

⁴ Kii di nla nigil mu mbadga i bisu i Yésu? Bimbe biniigana di nla ôt mu mam ma bi tagbe i kel Saulô a bi yila kristen? I ngéda Saulô a bi yila kristen, likoda li bi kôhna hogbe, bikristen bi tibil gwélél ngéda yap. Bimbe biniigana di nla ôt mu jam li?

“Inyuki u ntééñga me?” (Minson mi baôma 9:1-5)

5, 6. I mbadga Yésu a bi bat Saulô i niiga kii bés?

⁵ I ngéda Yésu a bi pôdôs Saulô i njel Damaskô, a bi bat bé nye le: “Inyuki u ntééñga banigil bem?” Ndi, kiki di ntehe, a bi bat le: “Inyuki u ntééñga me?” (Minson mi baôma 9:4) Hala a ñéba le i mandutu banigil ba Yésu ba nkôs, ma ntééñga Yésu ngandak.​—Matéô 25:34-40, 45.

⁶ Ibale u nkôs ngolba inyu hémle yoñ, yi le Yéhôva bo Yésu ba ntibil yi i mam ma mpémél we. (Matéô 10:22, 28-31) Bebek, i ndutu i, i ga mal bé kunda yada. Ndi bigda le Yésu a bi tehe i ngéda Saulô a bi yoñ ngaba i nol Étien, a tehe yak lelaa Saulô a bé pémés banigil ni ngui, i mandap map, i Yérusalem. (Minson mi baôma 8:3) Ndi Yésu a bi yoñ bé bitelbene ha ngéda i. Ndi, to hala, di nyi le Yéhôva, ni njel Yésu, a bi ti Étien ni bana banigil bape ngui i téñbe.

7. Kii u nlama boñ inyu hônba ndééñga?

⁷ Yak we, w’a hônba ndééñga ibale u mboñ i mam mana: (1) U yoñ makidik ma ngui i hônba to kii i mpémél we. (2) U bat Yéhôva mahôla. (Filipi 4:6, 7) (3) U nwas le Yéhôva nyemede nyen a pun. (Rôma 12:17-21) (4) U ba nkwook nkaa le Yéhôva a ga ti we ngui i hônba letee nyemede a tehe le ngéda i nkola inyu mélés ndutu yoñ.​—Filipi 4:12, 13.

“A mankéé Saulô, Nwet . . . a ñep me” (Minson mi baôma 9:6-17)

8, 9. Kii Ananias a bi nôgda i ngéda Yésu a bi ti nye ngim nson?

⁸ I ngéda Yésu a bi timbhe mbadga i Saulô ini le, “U yé njee, a Nwet?” Yésu a bi kal Saulô le: “Telep, jôp ikété tison, b’a kal we i jam u nlama boñ.” (Minson mi baôma 9:6) Saulô a bé tehna ha bé, jon ba bi éga nye i ndap yé i Damaskô, i het a bi yén dilo daa ibabé i je, a soohege. Nlélém ngéda, Yésu a pôdôs nnigil wada le Ananias, nu a bééna “mbôgi ilam ikété bôt ba Lôk Yuda bobasôna” ba ba bé niñ i Damaskô​—Minson mi baôma 22:12.

⁹ Di hégda le i yom Ananias a bi nôgda! Ñañe ntôñ u bikristen le Yésu, nu a ntuge, nyemede nyen a yé pôdôs nye, a nti ki nye nson u tôbôtôbô. Kinje nsima, ndi mbegee, u bat bé! I ngéda Ananias a nok le a nlama ke i tehe Saulô, a nkal Yésu le: “A Nwet, me nok ngandak bôt i mpot inyu mut nu, inyu béba yosôna a bi boñ bapubhaga boñ i Yérusalem. Yak hana, baéga biprisi ba nti nye kunde i gwel bôt bobasôna ba nsima jôl joñ.”​—Minson mi baôma 9:13, 14.

10. Yésu a bi kônd bé Ananias, kii hala a niiga bés inyu Yésu?

¹⁰ Yésu a bi kônd bé Ananias le a mpahal nduña yé. Ndi a bi tibil toñle Ananias kii a nlama boñ. Yésu a yoñ yak ngéda a kal Ananias inyuki a bé gwés le a gwel nson u tôbôtôbô u inyu Saulô. A bi toñle nye le: “I mut nunu a yé kiki ébél me mal pohol inyu añal jôl jem i biloñ bipe, i bisu bi bikiñe lôñni bon ba Israel. Inyule m’a tibil yaga unda nye mandutu momasôna a ga kôhna inyu jôl jem.” (Minson mi baôma 9:15, 16) Ibabé i lep ngéda, Ananias a pala nôgôl Yésu. A ke yak Saulô, a kal nye le: “A mankéé Saulô, Nwet le Yésu, nu a bi pémél we i njel i ngéda u bé lo, a ñep me le u témb u tehna, u yon ki ni mbuu mpubi.”​—Minson mi baôma 9:17.

11, 12. Mambe mam di nla nigil mu ñañ u Yésu, Ananias, ni Saulô?

¹¹ Di nla nigil ngandak mam munu ñañ u mpôdôl Yésu, Ananias, ni Saulô. Kiki hihéga, Yésu nyen a ñéga nson likalô, a nit ki bés mu, kiki nyemede a bi bôn. (Matéô 28:20) To ibale Yésu a mpôdôs bé bés len, a ñéga nson likalô ni njel nkol u maliga ni u pék u a bi téé i ngii banigil bé. (Matéô 24:45-47) Juu li bakena ntôñ li ñep batéé likalô ni basañal inyu yéñ i bet ba nsômbôl yi mam mape inyu Kristô. Kiki di ntehe i pes 7, munu kaat yés, i yé i pam le Mbôgi Yéhôva i yuuga ngim bôt ki le i bôt ba, ba ntip soohe le Djob a hôla bo​—Minson mi baôma 9:11.

¹² Ananias a bi neebe gwel nson u, a kôhna ki bisai. Baa u nôgôl i oda ini le u bok mbôgi i nya i nyôni, to ibale nson u, u nkôhna we woñi? Bôt bape ba nkon woñi i kwélés i bôt ba nyi bé, i ngéda ba yé i likalô li mandap ni mandap. Bape ba nkon woñi i tééne bôt likalô i homa wap bôlô, i nloñ, i téléfôn, tole i tilna bo bikaat. Ananias a bi nwas bé le woñi u kéñ nye i gwel nson wé, a bana ki nsima i hôla Saulô i kôhna mpuu mpubi.b Ananias a bi la gwel nson wé inyule a bé bôdôl Yésu ñem, a bé yoñ ki Saulô kiki manyañ i pes mbuu. Yak bés, d’a yémbél woñi wés ibale di mbôdôl Yésu ñem, kiki nyen a ñéga nson likalô, ni ibale di gwé ngôô inyu bôt, di bigdaga le i ndôñ bôt i nlôôha kônha bés woñi, kel yada, yak bo ba nla yila lôk kéé yés i pes mbuu.​—Matéô 9:36.

“A bôdôl téé likalô inyu Yésu” (Minson mi baôma 9:18-30)

13, 14. Ibale u nigil Bibel, ndi u nsômbôl kôs sôble, kii ndémbél i Saulô i nla niiga we?

¹³ Saulô a bi pala bii i mam a bi nigil i bisélél. I ngéda a bi mbôôp, a kôs sôble, a bôdôl yuuga lôk kéé i Damaskô. Ndi a bi telep bé ha. Ñañ u nkônde le: “I mbus ndék ngéda, a bôdôl téé likalô inyu Yésu ikété mandap ma bibégés, a kalak le Yésu a yé Man Nyambe.”​—Minson mi baôma 9:20.

¹⁴ Ibale u nigil Bibel, njômbi yoñ i bak le u kôs sôble, kiki Saulô, baa w’a pala bii i mam u nigil i bisélél? I yé mbale le i hélha jam Yésu a bi boñ, li Saulô a bi tehe, jon li bi tinde nye i kôs sôble. Ndi nyetama bé nyen a bi mah tehe i mam ma hélha Yésu a bi boñ. Kiki hihéga, ntôñ wada u Farisai u bi tehe lelaa Yésu a bi tibil woo i mut wada, u u bi wo nye, yak libim li Lôk Yuda li bi yi ntiik le Yésu a bi tugul Lasarô. Ndi ngandak ikété yap i bi hémle bé Yésu, ba oo yak nye. (Markô 3:1-6; Yôhanes 12:9, 10) Ndi Saulô nye a bi héñha. Inyuki a bi pohol i héñha ki le bape ba bi gwés bé boñ hala? Inyule Saulô a bé kon Djob woñi iloo bôt ba binam. Konañgoo i Yésu i bi tihba ki nye ngandak. (Filipi 3:8) Ibale yak we u mboñ kiki Saulô, w’a neebe bé le yom yo ki yo i kéñ we i yoñ ngaba i nson likalô ni i kôs sôble.

15, 16. Kii Paul a bi boñ i ndap bibégés i Lôk Yuda; kii hala a bi tinde Lôk Yuda i Damaskô i boñ?

¹⁵ Hégda i jam limut li bi boñ i ngéda Saulô a bi bôdôl añal ñañ nlam i mandap ma bibégés ma Lôk Yuda! Ba bé nhelek, bape ba bé ñunbak, ba badak le: “Baa i mut nunu bé nyen a bi nai ni tééñga i bôt ba nsima i jôl lini i Yérusalem?” (Minson mi baôma 9:21) Saulô a bé toñle bo inyuki a bi héñha mahoñol inyu Yésu, “a tiblak yaga unda le Yésu a yé Kristô.” (Minson mi baôma 9:22) Ndi, ngoo le munu nkoñ, ’isi, hiki mut bé nyen a yé bebee i kobla i minkôm mi bilem bi loñ ni i neebe ngim mam ni suhulnyuu. To hala, Saulô a bi somol bé.

¹⁶ Hala a yé nwii maa le Lôk Yuda i njôs Saulô sañ. Sôk i nsôk, ba nyéñ yak nol nye. (Minson mi baôma 9:23, 2 Korintô 11:32, 33, Galatia 1:13-18). I ngéda jimb jap li bi yeli, Saulô a bi tehe nseñ le a bôdôl yoñ yihe, inyu hala nyen a bi so. Lôk kéé i bi gwélél sel inyu pémés nye mu tison. Lukas a bi sébél i bôt ba bi hôla nye le “banigil [ba Saulô],” bebek inyu éba le ndék bôt i bi emble ñañ nlam Saulô a bé añal i Damaskô, i yila ki bikristen.​—Minson mi baôma 9:25.

17. (a) I ngéda di añal ñañ nlam, lelaa bôt ba nla leege nwin wés? (b) Kii di nlama ke ni bisu i boñ, inyuki?

¹⁷ I ngéda u bi bôdôl añle lihaa joñ ni mawanda moñ i mam malam u bé nigil ikété Bibel, bebek u bé hoñol le ba ga lôôha kon maséé. Bebek, bahogi ba bi emble we, ndi bana bape, ba bi tjél emble we. I nla ki ba le ngim bôt mu lihaa joñ i bi bôdôl oo we. (Matéô 10:32-38) Ndi ibale u nke ni bisu i hôlôs likeñge joñ i gwélél Bitilna inyu tinde bôt i hek pék, u téédaga maboñok malam ma kristen, bebek kel yada, i bet ba nkolba we len, ba ga héñha libak jap.​—Minson mi baôma 17:2; 1 Pétrô 2:12; 3:1, 2, 7.

18, 19. (a) Kii i bi tagbe i ngéda Barnabas a bi sôñ Saulô? (b) Lelaa di nla kôna Barnabas ni Saulô?

¹⁸ I ngéda Saulô a bi bol i Yérusalem, a kal lôk kéé le a nyila kristen, di nla nok inyuki ba bi pééna nye. Ndi i ngéda Barnabas a bi sôñ nye, baôma ba leege Saulô, a yégle ki ni bo ndék ngéda. (Minson mi baôma 9:26-28) Saulô a bé yoñ yihe, ndi ñañ nlam u bé wéha bé nye nyuu. (Rôma 1:16) A bi añal ñañ nlam ni makénd i Yérusalem, i homa nyemede a bi kolba bikristen iloo hihéga. I ngéda Lôk Yuda i Yérusalem i bi tehe le i mut a bé éga bo inyu tééñga bikristen a nwéha bo nyuu, ba bana ngoñ i nol Saulô. Ñañ u nkal le: “Kiki lôk kéé i nyi hala, i boñ le [Saulô] a sôs i Kaisaréa; i mbus, i ep nye i Tarsô.” (Minson mi baôma 9:30) Saulô a bi suhus nyemede isi Yésu nu a bi éga nye ni njel likoda. Hala a bi ba inyu nseñ wé ni nseñ u likoda.

¹⁹ Yimbe le, Barnabas a bi pala sôñ Saulô. Bo iba ba bé añal ñañ nlam ni makénd. Ibabé pééna, liyômba li Barnabas li bi boñ le nye ni Saulô ba yila bañga mawanda. Kiki Barnabas, baa yak we u nit lôk kéé i i ntip lo i likoda joñ? Baa u ntéé likalô ni bo, u hôlga bo i hol i pes mbuu? Ibale hala nyen u mboñ, w’a kôhna ngandak bisai. Ibale u ntip yila ntéé likalô, kiki Saulô, baa u neebe mahôla lôk kéé i nti we? I ngéda u nsal ni lôk kéé i i yé minhôôlak i pes mbuu, u nla nigil makeñge ma mondo inyu lémés nson woñ, u nkônde ba maséé, u nkôhna ki mawanda ma mondo i niñ yoñ.

“Ngandak bôt i yila bahémle ba Nwet” (Minson mi baôma 9:31-43)

20, 21. Kii bagwélél ba Yéhôva ba hiai hi bisu ni ba len ba nlôôha boñ i ngéda isañ u yé?

²⁰ I mbus Saulô a bi yila kristen, ni lelôk kéé i bi pémés nye i Yérusalem inyu so nyemb, “ha nyen likoda ikété Yudéa yosôna, ni Galiléa, ni Samaria, li bi bana nsañ.” (Minson mi baôma 9:31) Lelaa lôk kéé i bi gwélél “i loñge ngéda” i?’ (2 Timôtéô 4:2) Ñañ u ñéba le likoda li bé ‘hol.’ Baôma, ni lôk kéé i i bé éga nson, ba bé lédés hémle i banigil, ba bé éga likoda, kayéle banigil “ba bé kon Yéhôva woñi, ba niñik ikété hogbe i mbuu mpubi.” Kiki hihéga, Pétrô a bi gwélél i ngéda i inyu ledés lôk kéé i tison ini le Lida, i tegep mbok i Sarôn. Biliya bi Pétrô bi bi boñ le mu libôga li, ngandak bôt i bi hielba, “ba yila bahémle ba Nwet.” (Minson mi baôma 9:32-35) Banigil ba bi nwas bé le mam mape ma yoña bo, ndi ba bi yoñ ngéda i tôñ wada ni nuu, ni i añal ñañ nlam. Hala a boñ le “nsoñgi u banigil u bé bet.”

²¹ Ndék nwii ilole di mbol i nwii 2000, i ngéda yés, Mbôgi Yéhôva i ngandak biloñ het ba bé tét bo, i “bi bana nsañ.” Kunda yada, ndééñga i bi telep, ba bi tiimba ti bo kunde. Ngandak Mbôgi Yéhôva i bi gwélél i pôla i, inyu añal ñañ nlam i mbamba, hala a lona mahol ma mbuma ñañ.

22. Lelaa u nla tibil gwélél i kunde u gwé nano?

²² Baa u ntibil gwélél i kunde u gwé nano? Ibale u niñ i loñ i het ba nsôñga bé nson wés, Satan a nsômbôl le u yéñ lingwañ iloole u nit minson mi Ane. (Matéô 13:22) U neebe bañ le a yumus we. Tibil gwélél i ndék ngéda i nsañ u gwé. Bigda le u nla gwélél i ngéda i, inyu bok mbôgi i nya i yôni, ni i lédés lôk kéé. U hôya bañ le mam ma nla héñha kunda yada.

23, 24. (a) Bimbe biniigana di ñôt mu ñañ u Tabita? (b) Mambe makidik di nlama yoñ?

²³ Jam jada li bi pémél Tabita, tole Dorkas, nu a bé niñ i tison i Yôpé, bebee ni Lida. I Mankéé nu muda nu, a bé tibil gwélél ngéda yé, ni bigwel moo gwé. A bé “boñ ngandak minson minlam, a tinak diyeyeba ngandak makébla.” Ndi, kunda yda, a kwo kon, a wo.c Nyemb yé i bi tééñga lôk kéé i Yôpé ngandak, téntén i bi lôôha tééñga biyik bi bôda bi a bé hôla. Ha nyen ba bi sébél Pétrô, ba kena i tuñ i ndap het ba bi niñi mim, ni nye a boñ ngim jam i i yé le ñôma nu Yésu Kristô numpe a bé ngi boñ. Pétrô a bi soohe, a tugul Tabita. Hégda maséé biyik bi, ni ini lôk kéé ipe, i bi nôgda i ngéda Pétrô a bi éba bo Tabita a ntémb i niñ. I jam li, li bi lama lédés lôk kéé ngandak, li kôôba bo i boma ngolba i i bé bo bisu. Di nhel bé le “hala a yiba ni tison i Yôpé yosôna, yak ngandak bôt i yila bahémle ba Nwet.​—Minson mi baôma 9:36-42.

²⁴ Di nla ôt biniigana biba munu ñañ u Tabita. (1) Niñ i mut i nla ba kidik, jon di nlama boñ biliya i bana jôl lilam i mis ma Djob ntel ngéda wonsôna di gwé pôla i boñ hala. (Ñañal 7:1) (2) Mbônga u bitugne u ga set bé. Yéhôva a bi yimbe maboñok malam ma Tabita, jon a bi bom nye. Ibale di nwo nwaa le Armagédôn a nlo, Yéhôva a ga bigda nson wés, a tugul bés. (Lôk Héber 6:10) Jon to di niñ “i béba ngéda” tole i “loñge ngéda,” i ngéda nsañ, di kee ni bisu i bok mbôgi i nya i yôni inyu Kristô.​—2 Timôtéô 4:2.