Baa mangand momasôna mon ma nlémél Nyambe?

1. Kii di nlama boñ inyu yi too bibégés gwés bi nlémél Yéhôva, inyuki?

YÉSU a kal le: “Ba ba ñôôp ni maliga ba ôôp bisu bi Tata i mbuu ni maliga; inyule ndôñ ini yon Tata a nyéñ i ba ba ba ñôôp bisu gwé.” (Yôhanes 4:23; 6:44) Hiki wada wés a nlama “wan yaga mam ma nlémél Nwet.” (Efésô 5:10) Ndi hala a ntomb bé. Satan a nyéñ le di boñ béba, jon a ntinde bés i boñ mam ma nlémél bé Yéhôva.​—Masoola 12:9.

2. Toñol yom i bi tagbe ipañ Hikôa Sinai.

² Lelaa Satan a yéñ yumus bés? Njel yada a ngwélél i yé le, a mboñ le di yi bañ bagal yom i yé loñge ni i i yé béba. Béñge yom i bi pémél Lôk Israel ngéda ba bé ipañ Hikôa Sinai. Môsi a bi bet hikôa, litén li bé bem nye. Sôk bi sôk, ba bi waa bem kayéle ba bat Arôn le a béñél bo nyambe. A bôñôl bo man nyaga gôl. Litén li lôôs ngand. Ba bé sak bisu bi man nyaga gôl, ba béghak nye. Ba bé hoñol le, ngéda ba bé ôôp bisu bi man nyaga gôl wee Yéhôva nyen ba bé bégés. Ndi litén li bé tehe jam li kiki “ngand inyu Yéhôva.” I jam li, li bé béba. Yéhôva a bé tehe hala kiki i bégés bisat, jon ngandak ikété yap i bi wo. (Manyodi 32:1-6, 10, 28) Bimbe biniigana di nla ôt mu jam li? Di yôm bañ. Di nlama bé ‘tihba yom nyega’ yo ki yo, di nwas ki le Yéhôva nyen a niiga bés kii i yé loñge ni kii i yé béba.​—Yésaya 52:11; Ézékiel 44:23; Galatia 5:9.

3, 4. Inyuki i yé loñge le di tibil wan bibôdle bi mangand ma ngandak bôt i ntégbaha i len ini?

³ Ngéda Yésu a bé hana ‘isi, a bi niiga baôma bé i ba ndémbél inyu bibégés bipubi. Mbus nyemb yé, baôma ba bi ke ni bisu i niiga banigil bape matiñ ma Yéhôva. Ndi ngéda baôma ba bi wo, ngim bôt i bi bôdôl jubus minkoda mi biniigana i ntôñ, ba boñok kiki bihaiden, ba gwéhék le yak mangand map ma jôp mu likoda. Ba bi héñha yak môl ma mangand ma, inyu boñ le ma nene kiki mangand ma bikristen. (2 Tésalônika 2:7, 10; 2 Yôhanes 6, 7) Ngandak mangand mukété ma nyiba i len ini, ma nke ki ni bisu i hôñôs bikwéha bi biniigana, yak biniigana bi mimbuu mimbe.a​—Masoola 18:2-4, 23.

⁴ Ikété nkoñ isi wonsôna i len ini, bôt ba nlôôha diihe mangand. Ndi, mu kii u nke ni bisu i yi lelaa Yéhôva a ntehe mam, u ga tehe nseñ i kodol litehge joñ li mam inyu mangand mahogi. Hala a ntomb bé, ndi u nla ba nkwoog nkaa le Yéhôva a ga hôla we. Di ga wan bibôdle bi mangand mahogi ngandak bôt i ntégbaha i len ini, inyu boñ le di tibil yi lelaa Yéhôva a ntehe mo.

KRISTAK I NLÔL HEE?

5. Kii i nyis bés le Yésu a bi gwéé bé i sôñ Libuy li nyéé?

⁵ Ngandak bahoma i nkoñ isi, ba nlôôs kristak i hilo 25, hi sôñ Libuy li nyéé, i kel i nyen ngandak bôt i nhoñol le Yésu a bi gwéé. Bibel i nkal bé bés hilo tole sôñ i Yésu a bi gwéé, ndi i ntoñle bés imbe kék i bé ha ngéda i. Inyu hala nyen Lukas a tila le ngéda Yésu a bi gwé i Bétléhém, “batééda mintômba ba [bé] ba yii bikai” ba téédaga mintômba nwap. (Lukas 2:8-11) I Bétléhém, sôñ Libuy li nyéé i yé ngéda lisuni ni banop, ni ngéda libu li lisuni, li li nkwo kiki nop (hala wee neige), jon batééda mintômba ba bé bé le ba tégbaha u ni bémba yap i mbédgé. Bimbe biniigana di nla ôt mu? Yésu a bi gwéé bé i sôñ Libuy li nyéé. Bibel ni miñañ bi ntibil unda le a bi gwéé ipôla sôñ Dipos ni sôñ Biôôm.

6, 7. (a) Hee ngandak bilem bi kristak bi nlôl? (b) Inyuki di nti bôt makébla?

⁶ Ndi kristak i bi bôdôl lelaa? Kristak i nlôl bé ikété Bitilna, ndi i nlôl i minlômbi mi mangand ma bihaiden kiki bo Saturnalia, ngand i Lôk Rôma i bé boñok inyu Saturn, nyambe wap nu nson wom. Ini kaat le Encyclopedia Americana i nkal le: “Bon ba Rôma ba bé lôôs ngand i ba bé sébél le Saturnalia i ñem sôñ i Libuy li nyéé, hala a bi tinde ngandak bôt i bôdôl lôôs ngand i kristak. Kiki hihéga, ngéda mangand map, bôt ba bé tina makébla, ba jek, ba nyok, ba kuyge tjandre (bougies).” Yak babégés kwéha nyambe le Mithra, ba bé boñ ngand i hilo 25, hi sôñ Libuy li nyéé, inyu ligwéé li hiañgaa hi ba nla bé yémbél.

⁷ Ndi, i bet ba nyoñ ngaba i kristak i len ini, ba gwé bé minlélém mi maboñok. Ba ntehe kristak kiki ngim pôla le ba nla gwélél inyu tégbaha ngéda ni mahaa map, i je biloñge bi bijek, ni i tina makébla. Ñ, di ngwés lihaa jés ni mawanda més, yak Yéhôva a gwé ngôñ le di tin-ga makébla. Kaat 2 Korintô 9:7 i nkal le: “Nyambe a ngwés nu a nti ni ñem maséé.” Yéhôva a mbem ndik bé le di ti makébla ngim hilo hi tôbôtôbô hi nwii. Bagwélél ba Yéhôva ba nok maséé i ti makébla, ni i tégbaha ngéda ni mahaa map, ni mawanda map to himbe hilo hi nwii, ibabé i bem ki to le ba timbhe bo makébla. Ba nkap inyule ba ngwés bôt bap ba libôk.​—Lukas 14:12-14.

8. Baa bayi tjôdôt ba bi ti Yésu makébla i hilo hié hi ligwéé? Toñol.

⁸ Inyu nit mahoñol mana le ba nlama ti makébla ngéda kristak, ngandak bôt i nkal le bayi tjôdôt ba bi lona makébla inyu nkéñéé man le Yésu i jéhne bilém. I yé mbale le, ntôñ bôt unu u bi yuuga Yésu, u lona ki nye makébla. Ngéda ba bé tila Bibel, hala a bé lem i ti mut nu ba nti lipém makébla. (1 Bikiñe 10:1, 2, 10, 13) Ndi baa u nyi le Bibel i nkal le bôt ba, ba bé bayi tjôdôt, ba ba bé baboñ makañ, bôt ba ba bé bé bagwélél ba Yéhôva? Jam lipe li yé le, ba bi yuuga bé Yésu a ma tip gwéé, i jéhne bilém. Ba bi yik yuuga nye ntandaa ngéda mbus, ngéda a bé ‘mañge ntitigi’ nu a bé a yii ndap.​—Matéô 2:1, 2, 11.

KII BIBEL I NIIGA INYU NGAND LIGWÉÉ?

9. Mambe mangand ma ligwéé Bibel i mpôdôl?

⁹ Hilo hi ligwéé li man hi mbéna lona ngandak maséé. (Tjémbi 127:3) Ndi hala a nsômbôl bé kal le, di nlama tégbaha ngand ligwéé. Ôt mahoñol munu jam lini: Ndik mangand ma ligwéé ima mon Bibel i mpôdôl. I bisu i yé ngand ligwéé i Faraô nu Égiptô, ini ipe i yé ngand ligwéé i Kiñe Hérôdé Antipas. (Añ Bibôdle 40:20-22; Markô 6:21-29.) To wada mukété baane ba boba, a bé bé ngwélél Yéhôva. I yé maliga le, di mah bé soñgol ikété Bibel le ngwélél Yéhôva a nlôôs ngand yé i ligwéé.

10. Lelaa bikristen bi hiai bisu bi bé tehe mangand ma ligwéé?

¹⁰ I kaat ini ni Ngisi le The World Book Encyclopedia i nkal le, bikristen bi hiai bisu “bi bé tehe mangand ma ligwéé kiki lem i bihaiden.” Bilem bi, bi bé lôl i bikwéha bi biniigana. Kiki hihéga, Lôk Grikia i ngéda kwañ, i bé hoñol le hiki mut a gwé hégél i mbuu i i ntat nye, ni i i bé ha i kel ligwéé jé. Ba bé hoñol ki le hégél i mbuu i, i gwé maada ma ngwei ni i nyambe bo mut nu ba gwé ligwéé jada. Mangand ma ligwéé ma, ma gwé ki maada ni liwan tjôdôt ni ngambi i hilo ligwéé.

11. Kii Yéhôva a nôgda ngéda di gwé lem i likap?

¹¹ Ngandak bôt i nhoñol le, ngand ligwéé yap i yé hilo hi tôbôtôbô, hi bôt ba nlama unda le ba ngwés bôt bap. Ndi, di nlama gwés lihaa jés, ni mawanda més hiki ngéda ibabé i bem ngim hilo hi tôbôtôbô. Yéhôva a ngwés le di unda bôt loñgeñem ni le di ba bôt ba nkap hiki ngéda. (Añ Minson mi baôma 20:35.) Di nti nye mayéga hiki kel inyu tik likébla li niñ a bi ti bés, ha ndik bé inyu kel ligwéé jés.​—Tjémbi 8:4, 5; 36:10.

12. Lelaa kel i nyemb yés i nloo kel yés ligwéé?

¹² Kaat Ñañal 7:1 i nkal le: “Loñge jôl i nloo loñge lañ, yak kel nyemb iloo kel ligwéé.” Lelaa kel yoñ nyemb i nloo kel yoñ ligwéé? Ngéda di bi gwéé, di bé ngi boñ jam jo ki jo i niñ yés, to loñge, to béba. Ndi ngéda di nti niñ yés inyu gwélél Yéhôva ndi di boñok loñge inyu bôt bape, di mbot “loñge jôl,” yak Yéhôva a ga bigda bés i mbus nyemb yés. (Hiôb 14:14, 15) Bagwélél ba Yéhôva ba nlôôs bé ngand i hilo hi ligwéé jap, tole i hilo hi ligwéé li Yésu. Ntiik, ngand yotama Yésu a kal bés le di lôôs i yé Mbigda i nyemb yé.​—Lukas 22:17-20; Lôk Héber 1:3, 4.

NGAND PASKA I NLÔL HEE?

13, 14. Ngand i Paska i gwé maada ni kii?

¹³ Ngandak bôt i nhoñol le ngéda i ntégbaha ngand i Paska, wee bitugne bi Yésu bi gwon i yé séé. Ndi i pot maliga, ngand Paska i gwé maada ni Éôstré tole Ostara, nyambe muda nu bihaiden nu maye ma kel ni nu bibabaya, nu bôt ba bé bégés mu nkoñ u Ngisi. Kaat i ndoñi bibuk yada le Dictionary of Mythology i ntoñol le, a bé yak nyambe nu muda inyu gwal [fertilité ou fécondité]. Jon bilem bi ngand i Paska bihogi bi gwé maada ni gwal. Kiki hihéga, kaat ndoñi bibuk le Encyclopædia Britannica i nkal le: Matjee “ma bé béna ba yimbne i niñ i mondo ni i bitugne.” I bak ki le, diséé di yé yimbne i nkôô gwal ibôdôl behee i base i bihaiden. Jon ngand i Paska i gwé bé maada ni bitugne bi Yésu.

¹⁴ Baa Yéhôva a yé maséé i tehe bôt ba mpôdna bilem bi kwéha base ni bitugne bi Man wé? To jam! (2 Korintô 6:17, 18) Yéhôva a mah bat bé bés le di séé bitugne bi Yésu.

KII I YÉ HALLÔWIN?

15. Ngand ini le Hallôwin i bi bôdôl lelaa?

¹⁵ Inyu bôt ba nhémle ngand i Hallôwin, i ba nsébél ki le i yén péé i u u bapubhaga, ngand i i gwé maada ni bôda ba liemb, ni mimbuu mimbe, ni bakugi. Ngand i, i ta bé nkén. Bôt ba bé yén i libôga li biloñ kiki Ngisi ni Irlan kôba, bon ba bé tégbaha ngand i i matél ma sôñ tole ngéda sôñ i nyila libôñ, bebee le hilo hi bisu hi sôñ Maye sép. Ba bé hoñol le ngéda ngand i i ntagbe, mimbuu mi bawoga mi yé mi témb hana isi. Jon bôt ba mbiine nwo bijek ni yom i nyo, inyu boñ le mimbuu mi, mi tééñga bañ bo. Ngéda boñge ba nhaba ngim mambot ma tôbôtôbô mu mangéda ma, ba kenek mandap ni mandap, ba londok le: “Ti me tole yom y’a boñ we” inyu bat bineene, ba taa ba yi bé le ba yé noñ nlômbi litiñ li mimbuu mimbe.

MANGAND MA LIBII MA MA NLÉMÉL NYAMBE

16, 17. Kii di nlama hoñol ngéda di nkôôba libii jés?

¹⁶ Ngand libii i yé ngéda maséé. Bôt ba ntégbaha mangand ma libii nya ndi nya ikété nkoñ isi. Bôt ba mbéna bé badba hee homa bilem bihogi bôt ba gwé i mangand ma libii bi nlôl, jon ba nla bé yi le bilem bi bi nlôl ni biniigana bi bihaiden. Ndi babiina ba ba yé bikristen, ni ba ba nkôôba libii jap, ba nlama ba nkwoog nkaa le li ga lémél Yéhôva. Ibale ba mbadba hee homa bilem bi mangand ma libii bi nlôl, b’a la yoñ makidik malam.​—Markô 10:6-9.

¹⁷ Bôt ba nhoñol le libim li bilem mu mangand ma libii, li nlona i bet ba ntip biiba ‘masoda.’ (Yésaya 65:11) Kiki hihéga, i bahoma bahogi, bôt ba nleñ babiina kôn, tole yom ipe i i mpôôna yo. Ba nhoñol le hala a nla hôla babiina i gwal bon, i bana maséé, i niñ ntandaa ngéda, ni le hala a’ sôñ bo ni mimbuu mimbe. Ndi bikristen bi nyoñ yihe i tjél yoñ ngaba i bilem gwo ki gwo bi bi gwé maada ni kwéha base.​—Añ 2 Korintô 6:14-18.

18. Mambe matiñ ma Bibel mape ma nla éga bet ba nsômbôl biiba ni bakén bap?

¹⁸ Babiina ba gwé ngôñ le ngand yap libii i ba nyonok ni maséé, ni lipém kayéle i lémél bôt bobasôna. Bakén ba ba yé bikristen ba nlama bé bana minkwel mi mi mbaabana, mi mpuñgu, tole mi mi nla ti babiina ni bôt bape hison. (Bingéngén 26:18, 19; Lukas 6:31; 10:27) Ngand libii i bikristen i nlama bé unda “humbulnyuu i nom ini.” (1 Yôhanes 2:16) Ibale u nkôôba ngand yoñ libii, ba nkwoog nkaa le ngéda u ga nun mbus, u ga bigda hilo hi tôbôtôbô hi, ni ngandak maséé, ha ni hiun bé.​—Béñge Ndoñi 28, i mamélél ma kaat.

I PAA BITÔMBLÔ I NGII TOLE I TÔÔMAHA GWO

19, 20. I paa bitômblô ngii tole i tôômaha gwo i yé lem i nlôl hee?

¹⁹ Lem di mbéna tehe mangand i yé i paa tômblô i ngii tole i tôômaha gwo. Mu kii ba ntôômaha bitômblô gwap, mut wada a mpahal bini bibuk le: ‘Nom i ba ni bé, tole mbôô u ba ni bé.’ Lelaa bikristen bi ntehe lem i?

²⁰ Kaat Ngisi yada le The International Handbook on Alcohol and Culture i nkal le: “Bebek le, i paa bitômblô i ngii tole i tôômaha gwo i yé lem i nlôl i bisesema bi binyonyo bi kwañ, i het ba bé ti banyambe bisesema bi minlômblak mi binyonyo. Ba bemek le banyambe b’a timbhe masoohe map, ba bé hubus masoohe ma ni bini bibuk le ‘nom i ba ni we’ tole ‘mbôô u ba ni we!’” Ngéda kôba, bôt ba bééna lem i paa bitômblô inyu boñ le mop map ma sayap bo. Ndi Yéhôva a nti bé bisai ni njel i.​—Yôhanes 14:6; 16:23.

“A BÉ BA NI NGWÉS YÉHÔVA, OA BÉBA”

21. Mambe mangand mahogi bikristen bi nlama tjél?

²¹ Ngéda u nsômbôl yi too u yoñ ngaba i ngim ngand tole heni, badba ndugi too mambe mahoñol ni maboñok i ngand i, i nhôñôs. Kiki hihéga, mangand mahogi ma gwé masak ma mpuñgu, ma ma ntinde bôt i hiôô, ma nhôñôs ki malal ma nyega. I mangand ma, ma mbéna ki bégés malal ipôla bôlôm ni bôlôm, ni ipôla bôda ni bôda, tole ma ntinde bôt i bégés loñ. Ibale kristen i nyoñ ngaba mu mangand ma, baa i ñunda toi le i ñoo yom Yéhôva a ñoo?​—Tjémbi 1:1, 2; 97:10; 119:37.

22. Kii i nla hôla kristen i yi too i ga yoñ ngaba i ngim ngand tole heni?

²² Bikristen bi nlama yoñ yihe i keñgle mangand ma ma nlémél bé Nyambe. Ñôma Paul a tila le: “To ni nje to ni nyo, to kii yaga ni mboñ, boña mam momasôna le Nyambe a kôs lipém.” (1 Korintô 10:31; béñge Ndoñi 29, i mamélél ma kaat.) Ñ, mangand momasôna bé mon ma gwé maada ni kwéha base, ni malal ma nyega, tole ni libégés loñ. Ibale ngim ngand i mbôk bé matiñ ma Bibel, hiki kristen yon i nlama yoñ mé mé makidik i yi too i ga yoñ ngaba i ngim ngand tole heni. Di nlama ki yoñ yihe le makidik més ma yila bañ ngok baagene inyu bape.

TI YÉHÔVA LIPÉM NI BIPÔDÔL, YAK NI BIBÔÑÔL GWOÑ

23, 24. Lelaa di nla toñle bôt bés ba lihaa ba ba ta bé Mbôgi Yéhôva inyuki di nyoñ bé ngaba i mangand mahogi?

²³ Bebek le, u nyoñ ha bé ngaba i mangand ma ma nlémél bé Yéhôva. Ndi bôt bape ba lihaa joñ ba ba ta bé Mbôgi Yéhôva ba nla hoñol le u ngwés ha bé bo, tole u ngwés ha bé ba lôñ yada ni bo. Ba nla hoñol ki le, ngéda mangand nyen ba nla kôs pôla i tégbaha ngéda ni mahaa map. Kii u nla ni boñ ha ngéda i? U gwé ngandak manjel inyu nôgha bo le u ngwés bo, ni le u ndiihe bo. (Bingéngén 11:25; Ñañal 3:12, 13) Mangéda mape, u nla naña bo i tégbaha ngéda ni we.

²⁴ Ibale bôt boñ ba lihaa ba nsômbôl yi inyuki u nyoñ ha bé ngaba i mangand mahogi, u nla léba biniigana mu bikaat gwés, ni i jw.org, bi bi ga hôla we i timbhe bo. Ndimbhe yoñ i nene bañ wengoñle u nsômbôl nyégsa bo i neebe yom u nkal, tole i neebe ndik mahoñol moñ. Hôla lihaa joñ i wan mam, mbus ba yoñ makidik bomede. U unup bañ, ‘minkwel nwoñ mi ba ngéda yosôna ni karis nnéhak ni bas.’​—Kôlôsé 4:6.

25, 26. Lelaa bagwal ba nla hôla bon bap i gwés matiñ ma Yéhôva?

²⁵ I yé nseñ le bés bobasôna di tibil nok manjom ma ma mboñ le di tjél yoñ ngaba i mangand mahogi. (Lôk Héber 5:14) Di nyéñ kônha Yéhôva maséé. A bagwal, ni yoñ ngéda i hôla bon banan i yi ni gwés matiñ ma Bibel. Ngéda Yéhôva a’ yila ntiik i mis map, yak bo ba ga yéñ kônha ñem wé maséé.​—Yésaya 48:17, 18; 1 Pétrô 3:15.

²⁶ Yéhôva a yé maséé i tehe bés di boñ kii yosôna di nla, i ti nye bibégés bipubi, ni bi maliga. (Yôhanes 4:23) Ndi ngandak bôt i nhoñol le mut a ta bé le a ba maliga munu nkoñ isi u ngitelepsép unu. Baa maliga ma? Di ga wan jam li i pes i noñ ha.