“Ba bi bana ngandak pééna”

1-3. (a) Kii i bi sôk i lona ngimanôgla ikété likoda li bikristen li hiai bisu? (b) Lelaa unu ñañ u kaat Minson mi baôma u ga bane bés nseñ?

PAUL bo Barnabas ba ntip témb i Antiôkia nu Siria mu liké jap li bisu; ba yé nyonok ni maséé. Ba yé maséé inyule Yéhôva a bi “yible bôt ba matén njel hémle.” (Minson mi baôma 14:26, 27) I pot maliga, Antiôkia nyensôna a yé nyonok ni ñañ nlam, ni le “ngandak bôt “ ba biloñ ba bi hielba inyu yila bahémle ba Nwet.​—Minson mi baôma 11:20-26.

² I nwin maséé u, u bi pala tjama ni Yudéa nyensôna. Ndi ilole i nwin u u kônha bôt bobasôna maséé, u bi tiimba lona pééna inyu jam li likwee. Maada ipôla bikristen bi Lôk Yuda ni i bôt ba matén ba, ba ba bi tip yila bikristen, ma bé lelaa? Lelaa ni ba bé lama tehe Mbén Môsi? I jam li, li bi lona pééna ikété likoda, kayéle hala a sôk a tééñga yak adna ipôla yap. Lelaa ni mam ma bi sañgla?

³ Mu kii di mba di nwan unu ñañ u kaat Minson mi baôma, di ga tehe biniigana bi mahee di ga ôt mu. Biniigana bi, bi ga bane bés nseñ inyu tééda adna ikété likoda i len ini, i ngéda ngimanôgla i ngwéé.

“Ibale ni nkweeba bé” (Minson mi baôma 15:1)

4. Bimbe bikwéha bi biniigana ngim Lôk Yuda i bé niiga, imbe mbadga hala a bi tinde bôt i badba?

⁴ Nnigil Lukas a nkal le: “Ndi bôt bahogi ba bi lôl i Yudéa, ba bôdôl niiga lôk kéé le: “Ibale ni nkweeba bé inoñnaga ni mbén Môsi, ni nla bé kôhna tohi.” (Minson mi baôma 15:1) Di nla bé yi ibale bana “bôt . . . ba bi lôl i Yudéa,” ba bé ndugi i ntôñ Farisai ilole ba bé yila bikristen. I pot maliga, i nene le i bôt ba, ba bééna mahoñol ma Farisai. Bebek ki le ba bé kadba le ba yé pot i jôl li baôma ni mimañ mi Yérusalem. (Minson mi baôma 15:23, 24) Ndi inyuki bikristen bi Lôk Yuda bi, bi bé bi ngi pôdlak likwee 13 nwii i mbus le ñôma Pétrô a bi kôhna oda i i nlôl ni Djob le, ba leege bôt ba matén, hala wee bongikweeba, kayéle yak bo ba yila bikristen ikété likoda?a​—Minson mi baôma 10:24-29, 44-48.

5, 6. (a) Inyuki Lôk Yuda ipe i i bé bikristen i bé i ngi pôdlak likwee? (b) Baa malômbla ma likwee ma bé mu malômbla Djob a bi boñ ni Abraham? Toñol. (Béñge matila isi lipep.)

⁵ Manjom ma bé le ma ba ngandak. Yada i bé le, likwee li bé bitelbene Yéhôva nyemede a bi yoñ, hala a bé ki yimbne i maada ma tôbôtôbô a bééna ni litén jé. Likwee li bi tééba ilole Mbén Môsi i bé lo, li bi bôdôl ni Abraham lôñni lihaa jé.b (Lôk Lévi 12:2, 3) Inoñnaga ni Mbén Môsi, yak bakén ba bôt ba bé lama kweeba ilole ba nkôhna ngim bisai i tôbôtôbô, kiki bo i je Pasa. (Manyodi 12:43, 44, 48, 49) Jon, bon ba Lôk Yuda bahogi ba bé hoñol le i ba mut ngikweeba hala a bé jam li nyega, li li bé boñ le i mut nu a bé bé a kôli gwélél Nyambe.​—Yésaya 52:1.

⁶ Jon, i bé béda bon ba Lôk Yuda ba ba bi yila bikristen hémle ni suhulnyuu inyu neebe mahéñha mana. Malômbla ma mondo ma bi héñha malômbla ma Mbén Môsi, kayéle i gwéé man Lôk Yuda i bé kobla ha bé le kunda yada i mut nu a nyila ngwélél Djob. Bon ba Lôk Yuda ba ba bi yila bikristen ba bééna ngôñ ni hémle i ngui inyu pahal le ba yé banigil ba Yésu, ba bééna ki ngôñ i bana hémle inyu neebe le yak bôt ba matén ba bi yila bikristen to hala kiki ba bé bé nkweebaga.​—Yérémia 31:31-33; Lukas 22:20.

7. Mambe maliga “bôt . . . ba Yudéa” ba bé nok bé?

⁷ I pot maliga, matéak ma Djob ma bi héñha bé. Jon di nla kal le malômbla ma yondo ma umne i matiñ di nléba i mbén Môsi. (Matéô 22:36-40) Kiki hihéga, inyu jam li mbéñge likwee, Paul a tila le: “Ndi nu a yé man Lôk Yuda a yéne man Lôk Yuda ikété yé ñem, yak likwee jé li yé li ñem ni njel mbuu mpubi, ha ni njel kaat Mbén bé.” (Rôma 2:29; Ndiimba Mbén 10:16) I “bôt . . . ba Yudéa” ba, ba bé nok bé i maliga ma, ba nai ndigi le sômbôl i Yéhôva i yé le bagwélél bé ba kee ni bisu i kweeba. Baa ba bi sôk nok biniigana bi?

“Pééna ni mindañ” (Minson mi baôma 15:2)

8. Inyuki nkwel u likwee u bi ke i bisu bi juu li bakena ntôñ i Yérusalem?

⁸ Lukas a nke ni bisu i kal le: “Ha nyen Paul bo Barnabas ba bi bana ngandak pééna ni mindañ lôñni bo [hala wee i bôt “ba bi lôl i Yudéa”]. I mbus, makidik ma yôña le Paul, Barnabas ni bahogi ikété yap ba ga bet i tehe baôma ni mimañ i Yérusalem inyu hop u.”c (Minson mi baôma 15:2) “Pééna ni mindañ” bi bé inyule hiki mut a bééna mé mahoñol mu i jam li likwee, jon likoda li Antiôkia li bé bé le li sañgal ndañ u. Inyu tééda nsañ ni adna ikété likoda, lôk kéé i Antiôkia i bi yoñ makidik i kena hop i Yérusalem i bisu bi “baôma ni mimañ,” ba ba bé juu li bakena ntôñ ha ngéda i. Kii ndémbél i mimañ mi Antiôkia i niiga bés?

9, 10. Imbe ndémbél ilam lôk kéé i Antiôkia, Paul bo Barnabas ba yigle bés?

⁹ Biniigana bi mahee di ñôt mu ñañ u, bi yé le di nlama bôdôl ntôñ Djob ñem. Di bigda le: Bilôk bikéé bi Antiôkia bi bé yi loñge loñge le, lôk kéé i juu li bakena ntôñ yosôna i bé bon ba Lôk Yuda. Ndi to hala, ba bé bôdôl i lôk kéé i ñem, ba yik le ba ga sañgal i hop likwee u inoñnaga ni Bitilna. Ndi, kii i bé kwés bo nkaa? Ba bé yi le Yéhôva a ga éga mam ni njel mbuu wé mpubi, yak ni njel Man wé Yésu Kristô, nu a yé Ñéga likoda. (Matéô 28:18, 20; Éfésô 1:22, 23) Yak bés i len ini, ibale ngimanôgla i nkwo ikété likoda, di kôna loñge ndémbél i bikristen bi Antiôkia, di bôdôl ntôñ Djob ñem ni Juu li bakena ntôñ li Djob a ntéé inyu éga mam.

¹⁰ Hala a nhôñlaha ndik bés nseñ u yé i ba suhulnyuu ni i bana wongut. Paul bo Barnabas ba bi tééba ni njel mbuu mpubi i añle bôt ba matén ñañ nlam, ndi ba bi gwélél bé i kunde ba bééna inyu yoñ makidik mo kiki mo ma ma bé béñge jam li likwee i Antiôkia. (Minson mi baôma 13:2, 3) I mbus ngéda, Paul a tila le: “Me bi ke [i Yérusalem] inyule me bi kôhna ngim masoola le me bet nyoo,” hala a bé unda ndigi le mbuu mpubi won u bé kena mam. (Galatia 2:2) Yak i len ini, mimañ mi nlama boñ biliya i ba suhulnyuu ni i bana wongut, inyu pam i tééda nsañ ni adna ikété likoda i ngéda ngimanôgla i ngwéé. Ilole mi bôdôl pééna, mi nlama yéñ mahôla ma Yéhôva ni njel Bitilna ni maéba ma nlôl ni njel nkol maliga ni u pék​—Filipi 2:2, 3.

11, 12. Inyuki i yé nseñ i nwas le Yéhôva a kena mam?

¹¹ Ngim mangéda, i mbéda le di bem Yéhôva letee a hôla bés i nok ngim mam. Di bigda le i ngéda ñôma Paul, bilôk bikéé bi bi lama bem letee ni i nwii 49 N.Y., hala wee 13 nwii i mbus le Kornéliô a bi yila kristen i nwii 36 N.Y. Ha nyen Yéhôva a bi hôla bo i yi too bôt ba matén ba bé lama kweeba ilole ba nyila kristen. Inyuki i bi béda ngandak nwii hala? Bebek Djob a bééna ngôñ le, ndék ni ndék, i Lôk Yuda i i bé i tiñi toi ni nye i pam i neebe mahéñha makeñi ma. Di bigda le Djob nyen a bi boñ malômbla ma likwee ni Abraham, sôgôlsôgôl wap nugwéha, ma ma bi nom letee ni 1 900 i nwii. Inyu hala nyen i bon ba Lôk Yuda ba, ba bi bana ndutu i pala neebe mahéñha ma!​—Yôhanes 16:12.

¹² Kinje nsima i nwas le Isañ wés nu ngii a niiga bés, a mma ki bés lôñni gwéha ni wongut! Bisai di nkôhna mu bi yé ndik inyu loñge yés. (Yésaya 48:17, 18; 64:8) Jon kekikel, di nayak bañ ni litehge jés li mam, di unup bañ to yahal, i ngéda ba nlona ngim mahéñha ikété ntôñ, tole ba kônde lémés nogna yés i Bitilna. (Ñañal 7:8) Ibale u nyimbe le u gwé i lem i, soohe Yéhôva mu jam li, u soñda ki mu biniigana di ñôt i kaat Minson mi baôma pes 15.d

13. Lelaa di nla kôna wongut i Yéhôva mu likalô jés?

¹³ Yak bés di gwé ngôñ ni wongut i ngéda di nigil Bibel ni bôt ba ba ngi tiñi ni maboñok ma kwéha base, tole ni bilem bi loñ bi bi nkiha bé ni matiñ ma Bibel. Ha ngéda i, di nla hônba bo inyu ngim ngéda, di nwas le mbuu Djob u hôla nnigil Bibel i bii i mam a nigil i bisélél. (1 Korintô 3:6, 7) Ni ki le di nlama soohe inyu nnigil Bibel wés. To kii i leñek, i loñge ngéda, Djob a ga hôla bés i yoñ makidik malam.​—1 Yôhanes 5:14.

Ba añle bo ngandak mam, ba “toñlak lelaa” mam ma bi tagbe (Minson mi baôma 15:3-5)

14, 15. Lelaa likoda li Antiôkia li bi ti Paul, Barnabas ni ii lôk kéé lipém, lelaa yak bo ba bi ti ini lôk kéé yap makénd?

¹⁴ Nnigil Lukas a nke ni bisu i kal le: “Kiki likoda li nyéga bo jôga mu njel, i bôt bana ba ke ni bisu, ba tagbene i Fénikia ni i Samaria, ba toñlak lelaa bôt ba matén ba bé hielba inyu bégés Nyambe, lôk kéé yosôna i konok maséé ngandak i ngéda ba bé nok hala.” (Minson mi baôma 15:3) Likoda li bi yéga Paul, Barnabas ni ii lôk kéé ipe jôga mu njel, li tjôla bo lôñni ngandak gwéha; hala a bé ndigi pôla inyu ti i lôk kéé ini lipém, ni i kal bo le Yéhôva a kee ni bisu i sayap nson wap. Kinje loñge ndémbél likoda li Antiôkia li bi yigle bés! Baa u nti bilôk bikéé bi bôda ni bi bôlôm lipém, “téntén [mimañ] mi mi ntumbba ni nson i añal ni i niiga”?​—1 Timôtéô 5:17.

¹⁵ Mu liké jap, i bilôk bikéé bini, bi bi ti lôk kéé yap i Fénikia ni i Samaria makénd i ngéda ba bi añle bo i mam malam ma bi pémél bo, “ba toñlak lelaa” yak bôt ba matén ba bi yila bikristen. I nene le i bôt ba bé emble bo, ba bé bon ba Lôk Yuda ba ba bi ke ngwéé i ngéda ngolba ikeñi i bi kwo i mbus nyemb Étien. Yak i len ini, i nya miñañ i, i nlédés hémle i bilôk bikéé gwés i i mboma mandutu, i ngéda ba nok lelaa Yéhôva a nke ni bisu i nit nson u yilha bôt banigil. Baa yak we u nkôhna makénd i ngéda u nke i makoda ni i makoda makeñi, ni i ngéda u ñañ bikaat bi ntôñ, u emblege ki bividéô i jw.org i het bilôk bikéé bi ntoñol lelaa Yéhôva a bi nit bo?

16. Kii i ñunda le jam li likwee li bé bé jam li minjôha?

¹⁶ I mbus le bilôk bikéé bi, bi bi ke liké li 550 kilôméta, i nyodi i Antiôkia ikepam i Yérusalem. Lukas a ntila le: “Kiki ba mpam i Yérusalem, likoda ni baôma lôñni mimañ ba leege bo ni loñgeñem; i mbus, ba añle bo ngandak mam Nyambe a mboñ ni njel yap.” (Minson mi baôma 15:4) Ndi “bahogi ikété banit ntôñ u Farisai ba ba bi yila bahémle ba telep biyééne gwap, ba kal le: ‘Ba nlama kwee bo, ba ti ki bo oda le ba noñ mbén Môsi.’” (Minson mi baôma 15:5) I pot maliga, i jam li likwee li, li bé bé jam li minjôha, jon i bé béda le ba sañgal ndañ u!

“Ha nyen baôma ni mimañ ba bi kodba” (Minson mi baôma 15:6-12)

17. Bonjee ba bé mu i juu li bakena ntôñ i Yérusalem, inyuki “mimañ” mi bi kôndba mu nsoñgi u?

¹⁷ Kiki kaat Bingéngén 13:10 i nkal: “Pék i yé inyu bôt ba mbat maéba.” Inoñnaga ni nlôñ Bibel unu, “baôma ni mimañ ba bi kodba inyu wan i jam [li mbéñge likwee].” (Minson mi baôma 15:6) “Baôma ni mimañ” bon ba bé éga mam ikété likoda ha i ngéda i, nlélém kiki yak Juu li bakena ntôñ li boñ i len ini. Inyuki “mimañ” mi bé sal ni baôma? Di bigda le ba bi nol Yakôbô, yak ñôma Pétrô a bi yén i mok inyu ngim ngéda. Kii i bé lama tagbe ibale minlélém mi mam mi mpémél bana baôma bape? Jon i bé béda le minhook mi bikristen mimpe mi tééba inyu kena mam ni bisu to ibale mahéñha ma nlo.

18, 19. Kii Pétrô a bi kal, kii hala a bé lama niiga i bet ba bé emble nye?

¹⁸ Lukas a nke ni bisu i kal le: “I mbus le pééna ikeñi i bi kwo, Pétrô a telep, a kal . . le: ‘A bôt, a lôk kéé, ni nyi loñge le ibôdôl i dilo di bisu, Nyambe a bi pohol me ipôla nan le ni njel nyo wem nyen bôt ba matén ba emble bañga i ñañ nlam, le ndi ba hémle. Yak Nyambe nu a nyi miñem, a bi unda le ba nlémél nye i ngéda a bi ti bo mbuu mpubi, nlélém kiki a bi ti yak bés. A bi boñ bé mbagla yo ki yo ipôla bés ni bo, ndi a bi pubus miñem nwap ni njel hémle.’” (Minson mi baôma 15:7-9) Inoñnaga ni kaat ndoñi bibuk yada, ini buk ni hop Grikia le “pééna ikeñi,” i nlôñ 7, i nla ki kobla le “i wan mam; i bat mambadga.” I nene le bilôk bikéé bi bééna bé njômbi ibe, to hala kii mahoñol map ma bé maselna wada ni nuu.

¹⁹ Pétrô a bi gwélél bibuk bi ngui inyu hôñlaha bo le a bé mbôgi i ngéda mut matén nu bisu le Kornéliô ni lihaa jé ba bi kôhna mbuu mpubi i nwii 36 N.Y. Jon, ibale Yéhôva a bi gwés ha bé ke ni bisu i boñ mbagla ipôla Lôk Yuda ni bôt ba matén mape, bés bôt ba binam di yé bonjee inyu boñ hala? Ni ki le Djob a bi mpubus miñem mi bikristen ni njel hémle ba nhémle Yésu, he ni njel mbén Môsi bé.​—Galatia 2:16.

20. Lelaa i bet ba bé nit likwee ba bé “noode Nyambe”?

²⁰ Inoñnaga ni lipôdôl li Djob ni mbôgi i mbuu mpubi, Pétrô a bi mélés nkwel wé ni bini bibuk le: “Nano ni, inyuki ni nyéñ noode Nyambe i ngéda ni nkañ kop nson i joo li banigil, kop nson le to basôgôlsôgôl bés, to bésbomede di bi la bé begee? Ndi bés di gwé hémle le di nkôhna tohi ni njel konangoo i mbuma ñañ i Nwet le Yésu, nlélém kiki bo.” (Minson mi baôma 15:10, 11) Di nla kal le i bet ba bé nit likwee ‘ba bé noode Nyambe,’ tole ‘ba bé bii wongut yé i biwénél,’ kiki ngobol i Bibel ipe i nkal. Ba bé noode tinde bôt ba matén i noñ ngim matéak, le bomede Lôk Yuda ba bi la bé noñ i nya i yôni, kayéle ma bé pémhene bo mbagi nyemb. (Galatia 3:10) I bon ba Lôk Yuda ba bé emble Pétrô, ba bé lama ti Nyambe mayéga inyu konangoo yé i mbuma ñañ, i a bi unda yak bôt ba matén ni njel Man wé Yésu.

21. Kii ipe Barnabas bo Paul ba bi boñ inyu hôla lôk kéé yap i yoñ makidik malam?

²¹ Ibabé pééna, bibuk bi Pétrô bi bi kwés bo nkaa. Inyu hala “nyen bobasôna ba bi mom nwee, ba bôdôl emble Barnabas ni Paul ba ñañal ngandak biyimbne ni mam ma hélha Nyambe a bi boñ ni njel yap ikété biloñ bipe.” (Minson mi baôma 15:12) Ha ni nyen, i mbus i mam mana momasô, baôma ni mimañ ba bé le ba yoñ makidik ma ma nkiha toi ni sômbôl i Yéhôva inyu jam li likwee.

22-24. (a) Lelaa yak i len ini Juu li bakena ntôñ li noñ ndémbél i juu li bakena ntôñ li hiai bisu? (b) Lelaa mimañ mi ñunda le mi nsuhus bomede isi bitelbene bi Yéhôva?

²² Yak i len ini, i ngéda lôk kéé i Juu li bakena ntôñ i nkodba, ba nwan Bañga i Djob inyu boñ le a éga bo, ba soohege ki bañga bañga inyu kôhna mahôla ma mbuu mpubi. (Tjémbi 119:105; Matéô 7:7-11) Jon, ilole ba nkodba, hiki mankéé nu Juu li bakena ntôñ a yé a kôhna i bisu bi ngéda, matode ba nlama kwélél, ma a yé a wan ikété masoohe. (Bingéngén 15:28) I ngéda ba nkodba, minhook mi lôk kéé mi, mi nti mahoñol map ibabé i kon woñi, ndi mi mboñ hala mi tinak wada ni nuu lipém. Ba ngwélél ki Bitilna ngandak mu kiki ba nwan hiki litode.

²³ Mimañ mi nlama kôna ndémbél yap ikété makoda. I ngéda juu li mimañ li nkodba inyu wan ngim jam i i tééñga likoda, ndi ba pam bé i sañgal i jam li, ba nla bat mahôla ma lôk kéé i hikuu hi loñ ni bagwélél ba makiiña. Yak lôk kéé i hikuu hi loñ i nla tehe nseñ i tilna bilôk bikéé bi Juu li bakena ntôñ.

²⁴ Ibabé pééna Yéhôva a nsayap babobasôna ba nsuhus bomede isi bitelbene gwéé, ba kenek ki ni bisu i hôlôs bilem kiki bo suhulnyuu, wongut, ni i téñbe ni Djob. I pes i noñ, di ga tehe le i ngéda bagwélél bé ba mboñ i mam ma, Djob a nti bo bañga nsañ, mahol i pes mbuu, ni adna ipôla yap.