1924​—Hala a yé mbôgôl nwii len

NI MAKÉND BA BI AÑAL ÑAÑ NLAM I RADIÔ

Lôk kéé i Bétel i bi sal inyu oñ homa radiô le WBBR i New York City i Amérika. I mbus le ba bi kôs i homa nu, ba oñ soso ndap inyu basal, ni homa numpe inyu bisélél. I ngéda bôlô i bi mal, lôk kéé i bôdôl kot bisélél bi bé béda inyu yibil radiô. Ndi ba bi boma ngandak mandutu.

Lôk kéé i bi boma ndutu i téé antenne yap i radiô. I antenne i, i bééna 91 méta, i bé béda bikék biba inyu nit yo, hiki yada i ban-ga 61 méta. Ba bi noode ngélé i bisu ba pamba bé, ndi sôk i nsôk ba bi pamba ni mahôla ma Yéhôva. Calvin Prosser, nu yak nye a bi yoñ ngaba mu bôlô i, a kal le: “Ibale di pamba i ngélé bisu, ki di bi bôdôl kadba, di kalak le, ‘Béñgnana i yom di mboñ!’” Ndi lôk kéé i bi ti Yéhôva bibégés inyule nyen a bi hôla bo. Ndi mandutu mape ma bé bem bo.

I ngéda i radiô i i bé i bibôdle, hala a bé bé jam li ntomb i léba bisélél. Ndi lôk kéé i bi léba nlômbi sélél i mut wada a bi bañ, i bééna 500-watt. Iloole ba somb micro, yom ba bi gwélél téléfôn. U wada i sôñ Matjel, lôk kéé i bi yoñ makidik i noode bisélél gwap gwobisôna. Kiki ba bi kôôba bé minkwel, ba bi bôdôl tôp tjémbi. Wada mu ikété yap le mankéé Ernest Lowe a mbigda le, i ngéda ba bi bôdôl tôp, mankéé Rutherfordb a bi nok bo ba ntôp i poste radiô, a sébél bo i téléfôn, a bak i Brooklyn yom kiki bo 25 km.

A kal bo le: “Ni téé i mpuñgu u, i mpôna ndigi wee siñgi yon i mbégél!” Kiki hala a bi tééñga bo ndék, lôk kéé i bi pala téé i yom ba bé boñ, ndi ba bé nkwoog nkaa le ba bé nkôôbaga i pot inyu ngélé yap bisu i radiô.

Hilo 24 hi sôñ Matjel nwii 1924, i ngéda ba bé pot i radiô inyu ngélé yap bisu, mankéé Rutherford a bi kal le “i radiô i i yé inyu gwéñe bi ane i Mésia.” A bi kal le njômbi i radiô i i yé le “i hôla bôt i nok kii Bibel i niiga inyu i ngéda di niñil, he bé i yom ba nhémle tole i mam ba nyi.”

Nkwel wap u bisu i radiô u bi num matam malam ngandak. Yom kiki bo 33 nwii, WBBR a bé radiô ntôñ u Yéhôva u bé gwélél inyu ti minkwel.

NI MAKÉND BA BI YELEL NDÔÑ BIBASE

I sôñ Njéba nwii 1924, Banigil Bibel ba bi tégbaha likoda li ndôn i Columbus, i Ohio i Amérika. Banigil Bibel ba bi lôl i makas ma nkoñ ’isi momasôna, ba emble minkwel ni hop u Arab, u Ngisi, u Pulasi, u Jaman, u Grikia, u Oñgri, u Italia, u Lituania, u Pôlan, u Ruslan, ni mahop ma Skandinavia, ni u Ukren. Bôt ba bé le ba emble minkwel i radiô, lôk kéé i bi bat le bakegikel ba pémés ntjega u likoda li ndôn u hiki kel.

I kel ngwa mbok hilo 24 hi sôñ Njéba, iloo 5 000 di lôk kéé di bi téé likalô i tison het likoda li ndôn li bé tagbe. Ba bi kap yom kiki bo 30 000 ma bikaat, ba bôdôl dikôô di gwigil bi Bibel. Nkum Ntat a bi sébél hilo hi le “the happiest part of the convention.”

Ngéda i tôbôtôbô ipe i likoda li ndôn i bé kel i ngwa koo, hilo 25 hi sôñ Njéba, i ngéda mankéé Rutherford a bi añ ngim kaat i i bé yelel minkoda mi biniigana mi baéga bibase. I kaat i i bé ntilga kiki kaat i lôk ngomin, i bé soman baéga mam ma m’bô, baéga bibase ni bôt ba nyuñga, inyule ba “nkéñ le bôt ba yi maliga inyu Ane i Djob ni bisai i ga lona.” A bi kônde le, i bôt ba bon “ba nit kodba matén, ba kalak le ‘Nyambe a ngwélél yo inyu éga nkoñ ’isi.’” Banigil Bibel ba bééna ngôñ ni ñem ngui inyu legel bôt i nwin u.

I mbus ngéda, Nkum Ntat wada a bi kal le: “Likoda li ndôn li Columbus li bi lédés hémle i lôk kéé i bôda ni i bôlôm, li ti ki bo ñem ngui i téé likalô to ikété ngolba.” Mankéé Leo Claus, nu a bé i likoda li ndôn li, a mbigda le: “I mbus likoda, di bé nyamnda ni ngôñ i legel i nwin u i libôga jés.”

I sôñ Biôôm, Banigil Bibel ba bi bôdôl tjam mapep ma bé pôdôl i yom mankéé Rutherford a bi kal inyu baéga bibase. I man tison i Cleveland i Oklahoma, Frank Johnson a bi mal kap bon ba bikaat 20 ma manut ilole ini lôk kéé ipe i ñada nye. A bé bé le a bem bo i het bôt ba bé le ba tehe nye inyule i nwin ba bé legel u bé hindha bôt ba tison ñem ngandak, jon mankéé Johnson a bi solop i ndap base i bé ha bebee. Kiki a bi koba i ndap base i hôlô a bi yék mapep ikété Bibel i ñéga base, a yék ki mape i ngii hiki yééne. A bi boñ hala bihôô bihôô a pam. Kiki a bé a ngi gwé ndék ngéda, a bi ke a jôp i mandap ma base ima mape, a boñ nlélém jam.

Frank a bi témb i homa a bé lama bomna ni lôk kéé. A bi solop i homa ba nuñul belesin, a pôôbege i bôt ba bé noñ nye. I bôt ba ba bi tagbe ni matôa ndi ba bi tehe bé nye. Kiki ba nke ndigi, i lôk kéé i bé téé likalô ha bebee i lo, i yoñ Frank ba ke.

Mankéé wada a mbigda le: “Kiki di bé nyodi i tison, di bi tagbe i bisu bi mandap ma bibase maa. Yom kiki bo 50 ma bôt ma bé ma téé i bisu bi hiki base. Bahogi ba bé añ i man lipep nu, bape ba bé unda nye ñéga wap base. Ñ, di bi nyodi i loñge ngéda! Ndi di nti Yéhôva Djob jés mayéga inyule a bi sôñ bés, a hôla ki bés i keñgle bakolba bés.”

BA BI AÑAL ÑAÑ NLAM NI MAKÉND I BILOÑ BIPE

Yak i biloñ bipe, Banigil Bibel ba bi añal ñañ nlam ni makénd. I ñombok u Pulasi, Józef Krett a bé tééne bon ba Pôlan ba ba bé bayéñ tik ngok likalô. A bé lama ti nkwel u u bééna ño le “Bitugne bi yé bebee.” I ngéda lôk kéé i bi mal ti bôt lipep li nsébla, pada yada i añle bôt le ba ke bañ. Mabéhna ma ma bi num matam malam. Iloo 5 000 bôt di bi emble nkwel u, yak i pada i yomede! Mankéé Krett a bi naña i pada i i nit i yom a nkal ndi i pada i bi tjél. Mankéé Krett a bi kap bikaat gwobisôna a bééna inyule a bi yimbe le i bôt ba ba bééna ngôñ ikeñi i yi maliga.​—Amôs 8:11.

I Afrika, Claude Brown a bi lona ñañ nlam i Gold Coast, nu ba nsébél len le Ghana. Minkwel nwé ni bikaat a bé tjam bi bi boñ le maliga ma bi hoo tjama ni loñ yosôna. John Blankson, nu a bé nigil inyu yila pharmacien, a bé lo i emble minkwel mi mankéé Brown. A bi pala nôgda le a bi léba maliga. A nkal le: “Maliga ma bi lémél me,” a nkal ki le, “me bé añle mo mawanda mem ma suklu.”

Kel yada, John a bi ke i base i Anglican inyu bat pada mambadga ma ma mbéñge Trinitas inyule, a bi nok le biniigana bi bi nlôl bé ikété Bibel. I pada i i bi buñga nye i londok le: “U ta bé kristen, u nlôl ni Nsohop, pam i mbégdé!”

I ngéda John a bi pam i ndap, a bi tilna pada, a naña nye le ba nkwel i mbamba inyu jam li mbéñge Trinitas. Pada i bi om John i ke tehe ñéga suklu wap. Ñéga suklu a bat John too a ntilna toi pada. John a timbhe nye le:

“Me bi boñ hala.”

Ñéga suklu a kal John le a tilna pada inyu bat nye nwéhél. John a tila le:

“A sangô, malét wem a mbat me le me tilna we inyu bat we nwéhél, ndi me ga ba bebee i bat we nwéhél ibale u neebe le u niiga bikwéha bi biniigana.”

Hala a bi tééñga malét wé ngandak a bat nye le, “a Blankson, baa i yom yosôna u nla tila yo i?”

A timbhe nye le: “Ñ a lét, i yom yosôna me nla tila yo i.”

“Di nhéya we munu suklu ini. U nla bé yén munu i suklu ini ibale hala nyen u mpôdôs pada i base i ngomin.”

Blankson a bat malét wé le: “A lét, . . . hégda le u yé niiga bés ndi di nok bé ngim mam mu, baa di kôli bé bat mambadga?”

Malét a timbhe nye le: “U nla bat mambadga.”

“A lét, hala nyen mam ma bi tagbe. I mut nunu a bé niiga Bibel, me bat nye mbadga. Ibale a nla bé timbhe mbadga yem inyuki me nlama tila kaat inyu bat nye nwéhél?”

Ba bi héya bé Blankson i suklu. A bi tila bé to kaat inyu bat nwéhél.

BA BÉ KÔÔBA INYU DILO DI NLO

Inyu pôdôl nson u bi bôña mu nwii u, Nkum Ntat a bi kal le: “Di nla kal kiki David le: ‘U ga ti me ngui i jo gwét.’ (Tjémbi 18:39) I nwii u u bi ti bés makénd ngandak, inyule di bi tehe lelaa Yéhôva a bi hôla bés . . . Bagwélél bé . . . ba bé maséé i añal ñañ nlam.”

I mamélél ma nwii, lôk kéé i bi tjek mam inyu bana homa numpe i het radiô i bé le i ba. Ba bi bôdôl bôñgôl homa wada bebee ni Chicago. Ba bé ba nsébél i station radiô i le BAÑGA. Ba bé gwélél transmetteur i i bééna 5 000-watt, lini lisañ ba bi gwélél bisélél bi gwé ngui ngandak kayéle bôt ba bé le ba emble ñañ nlam ba bak haa ngandak, ikepam yak i ñombok u Kanada.

I nwii 1925, Yéhôva a bi hôla lôk kéé i tibil nok biniigana bi mpémél i kaat Masoola pes 12. Inyule biniigana bi mondo bi, bi bééne bôt bahogi ngok baagene. Ndi ngandak lôk kéé ipe i bé maséé i tibil nok i mam ma bi bôña i ngii ni lelaa ma bé tihba bo.