Yéhôva a bi mélés njôghe yé

I ndék bôlôm i yé ha i nsôk i mom nwee. Bebek le minhuñbe mi mi nôga mi yé ndigi mbebi i nhôñ, i lôlak i ñoñ u Arabia. Hiôb a gwé ha bé yom i kal, nkwel ni mawanda mé u wéés nye. Hégda nye a mbéñge bibéba gwé bi mawanda gwo biaa ni hiun, Élifaz, Bildad ni Sôfar​—wengoñle a nyumbla bo le ba kônde pot. Ndi bo ba nla bé to nun nye i mbombom, ba nwo nyuu inyule mahoñol map mabe, bibañga gwap bi bi yé ndik “mbebi”, yak minsohi ba bi ôm Hiôb, mi bi kwo i lép. (Hiôb 16:3) Mahéñha ni hala, Hiôb a nkit le a’ téñbe ni Djob ikepam lisuk.

Hiôb a bé lama nôgda le ndéñbe yé yotama yon i bé i yii nye. A bi nimis nkus wé, jôm jé li bon, a nimis yak mahôla ni lipém a bééna ipañ mawanda mé ni bôt bé ba libôk, a sôk a nimis mbôô wé. Kon u bi ôbôs nye kôgôô kayéle bitômb bi kahal pam nye nyuu. Yak numb a bé numb. (Hiôb 7:5; 19:17; 30:30) U héya hala, bibuk bi bana bôlôm bo baa bi bi ti nye liyot. A bi boñ biliya gwobisôna inyu éba bo le a ta bé i béba mut ba bé kal le a yé. Nkwel wé u nsôk u bi yip bo manyo. Yak nop wap bibuk bibe a en. To hala, Hiôb a béa ngi nogok njôghe. A béangi gwé ngôñ ni mahôla​—iloo héga!

Hiôb a bééna ha bé litehge lilam, ndi hala a nla nôga. A bééna ngôñ le mut a ti nye maéba, a kodol ki nye. Jon i bé sômbla le ba ti nye makénd, ba hôgbaha ki nye, i yom i yon mawanda mé mo maa m’a bé le ma bôñôl nye ndi ba bi la bé. Baa yak we u ma nôgda kel yada le ibale mut a nlôl bé we mahôla, ki w’a la bé nihbe ngim ndutu? Baa bôt u hoñlak le ba yé mawanda moñ ba ma tjôô we i ngeñ u ban-ga ngôñ ni bo? I tehe lelaa Yéhôva Nyambe a bi hôla ngwélél wé Hiôb ni lelaa Hiôb a bi leege mahôla ma, i a ga ti we botñem, i nkwés ki we nkaa le a ga boñ nlélém inyu yoñ.

Nti maéba nu pék ni nu gwéha

Nano di nke tehe mu ñañ u Hiôb ngim jam di bemek bé. Mut numpe a bé ha ipañ, njohok munlôm le Élihu. A bi yén nwee, a emblege mimañ mi bôt mi mpot. I yom a bé nok i bi kônha bé nye maséé.

Élihu a bi unbene Hiôb. Hala a bétééñga nye i tehe le mut telepsép kiki Hiôb, ndik inyule ba hihe nye, a noode ‘éba le a téé sép iloo Nyambe.’ Ni maliga, Élihu a bé kônôl toi Hiôb ngoo, a bétehe njôghe yé, le a ta bé mut mandon, ni le a gwé ngôñ keñi i maéba ni hogbe. Hala a nhélés bé bés le a bi la bé hônba bibéba bi mawanda bi Hiôb bi bi bi la bé hôgbaha nye! A bi nok bo ba nleñ Hiôb bibuk bibe, ba noodege hôyôs hémlé yé ni ndéñbe yé, ba yanak ki libak jé. Iloo ki hala, ni bipôdôl gwap bibe ba bi noode unda le Djob a yé béba mut. Inyu hala nyen Élihu a bééna ndik ngôñ yada, le a hoo yoñ hop!​—Hiôb 32:2-4, 18.

Ni nye a kal bo le: “Me me yé mañge ngandak, ndi bé ni yé mañ mi bôt. Jon me banak ndigi ñem, me konok ki woñi i bambal mahoñol mem.” Ndi a bi la bé ke ni bisu i yén nwee. Jon a bi kônde kal le: “Ha balôm ba bôt bé bon ba gwé bañga pék, to mañ mi bôt yaga, le ba tibil yi i pémés mbagi sép.” (Hiôb 32:6, 9) I mbus, Élihu a yoñ hop ntandaa ngéda inyu unda le bibañga a ntip pot bi yé maliga. Nkwel wé u yé mahéñha ni u Élifaz, Bildad ni Sôfar. Élihu a nôgha Hiôb le hop wé u ta bé inyu yan nye to i kônde nye njôghe. A ti ki nye lipém mu kii a bi sébél nye ni jôl jé, a neebe ki le ba bi bôk ba yan nye.a Ni lipém jolisôna a kal nye le: “Ndi hanano ni, a Hiôb, me nsoohe le u emble bipôdôl gwem.”​—Hiôb 33:1, 7; 34:7.

Ibabé i kon woñi, Élihu a bi ti Hiôb i maéba mana le: “U mpot, maôô mem ma nogok. . . ‘Me me téé sép, me gwé bé me matjañg; me mpôp puum; biyabda bi ta bé meeni. Nuna-ki, a mbédél me ni biba.’” Nano Élihu a nsômbôl nôgha Hiôb i yom i nke bé i nyeeni, jon a mbat nye le: “Baa u nhoñol toi le lipôdôl joñ li kôli, ngéda u nkal le, ‘Me téé sép bisu bi Nyambe’? A nla bé nwas le Hiôb a ke ni bisu i bana i nya mahoñol i. Jon i njohok munlôm ini i nkônde le: “Homa nunu nyen nkaa woñ u ta bé sép.” (Hiôb 33:8-12; 35:2) Élihu a bé yi le Hiôb a bé ñunbak inyule a bi nimis gwom gwé gwobisôna ni le i mawanda mé ma bé lama hôgbaha nye mon ma bi kônde nôgha nye njôghe. Ndi to hala a bi behe Hiôb le: “U neebe ni bañ le kundul yoñ i lôbhe we, ndi u ka pot minjôha.”​—Hiôb 36:18.

Élihu a nyigye loñgeñem i Yéhôva

Kiki jam li bisu, Élihu a nsôñ jôl li Yéhôva Nyambe. Ni ndék bibuk, a mpot mana maliga le: “Hala a ba yaga nonok ni Nyambe le a boñ biyabda, to ni Nu Ngui yosôna le a boñ biyôgda! . . . Nu Ngui yosôna a ta bé le a kôde nkaa.” (Hiôb 34:10, 12) Inyu éba Hiôb le Yéhôva a yé Djob li telepsép ni li konangoo, Élihu a bi hôñlaha Hiôb le Yéhôva a nkogse bé nye inyu bipôdôl gwé bi bi nti bé nye lipém. (Hiôb 35:13-15) Inyu bon le Élihu a éba bañ le a yi mam momasôna, ni suhulnyuu a bi kal le: “Nyambe a yé nkeñi, ndi bés di nyi bé nye.”​—Hiôb 36:26.

To hala kii maéba ma Élihu ma bé maliga, a bi ke ni bisu i éba Hiôb loñgeñem. A bi pôdôl bilôl bilam, le kel yada Yéhôva a’ boñ le a tébna mbôô wé. Djob a ga kal ngwélél wé nu a ntéñbe ni nye le: “Minsôn nwé nw’a bana yômôs nyuu iloo i mañge wanda; a’ témb kiki dilo di binéñél gwé.” Njel ipe Élihu a bi éba loñgeñem ipañ Hiôb i bé le: Iloole a unda le a niiga nye, a bi ti nye pôla le a pot, ni le a timbhe nye. A kal nye le: “Podok, inyule me ngwés le u net nkaa.” (Hiôb 33:25, 32) Ndi Hiôb a bi timbhe bé to yom. Bebek inyule maéba a bi kôhna ma bé ti nye makénd ni ki le Élihu a bé ti nye mo ni loñgeñem, jon a bi tehe bé nseñ i kaaba. Bebek a bi kahal ndik ee.

Di gwé ngandak mam i nigil ipañ bôt ba hémle iba bana. Hihéga hi Élihu hi niiga bés lelaa di nla ti bôt ba gwé ngôñ ni hogbe maéba. Bañga liwanda a tjél bé kal mut bo ni nye ba kiha le a yé boñ hihôha hikeñi tole a yé boñ béba jam. (Bingéngén 27:6) Di nyéñ ba i nya liwanda i, di ke ni bisu i unda loñgeñem to i ngéda mut di nti maéba a mpot mam ma téé bé ibabé hek pék. Ibale bés bomede bon di gwé ngôñ ni maéba, hihéga hi Hiôb hi nhôñlaha bés le di nlama emble maéba ba nti bés ni sulhulnyuu iloole di tjél mo. Bés bobasôna di gwé ngôñ le ba ti bés maéba ni le ba kodol bés. I neebe hala i nla sôñ niñ yés.​—Bingéngén 4:13.

“Ikété mbuk mbebi”

Mu nkwel wé, Élihu a bi pôdôl gwom kiki bo mbebi, ond, mbambat ni nweknwek. Inyu pôdôl Yéhôva a kal le: “Emblana, emblana ñômga u kiñ yé loñge.” I mbus ndék ngéda Élihu a pôdôl “hiôa mbebi.” (Hiôb 37:2, 9) I nene le a bé a podok, mbuk mbebi a bôdôl hôñ, a keñep letee sôk i nsôk a yila soso mbuk mbebi. Ha nyen jam li mbuma ñañ li bi bôña. Yéhôva a pot!​—Hiôb 38:1.

I ngéda di ñañ kaat i Hiôb, kinje hogbe di gwé i ngeñ di mpam i bipes bi bi gwé nkwel Yéhôva a bi kwélés ngwélél wé Hiôb. I yé wengoñle mbuk mbebi i maliga a mpep bipôdôl bibe ni bitembee bi Élifaz, Bildad, ni Sôfar. Yéhôva a bi pôdôs ndik bo i mbus ngéda. A bi bok mis mé i ngii ngwélél wé Hiôb; a bi pôdôs ngwélél wé nu gwéha ni bibañga bi ngui kiki isañ man a nla kodol man wé.

Yéhôva a bé nok njôghe i Hiôb. A bé kônôl ki nye ngoo, nlélém kikii a nkônôl bon bé bobasôna ngoo ngéda ba nok njôghe. (Yésaya 63:9; Sakaria 2:8) Ndi a bé yi ki le Hiôb a bi gwélél “bipôdôl bi gwé bé yi,” ni le hala a bé kéñbaha ndutu yé. Jon Yéhôva a bi kodol litehge li Hiôb ni njel mambadga ma bé tinde nye i ôt pék. A bôdôl le: “Kel me tek hikuu hi hisi u bane hee? Kalak ni me, ibale u gwé yi i ntibil toñol mam.” I bibéé, “tjôdôt di kegla,” hala wee ntôñ biañgel nyoo i ngii, bi bi bamb moo ni maséé i ngéda ba bé tehe bihélha bi gwom Yéhôva a bé hek. (Hiôb 38:2, 4, 7) I pot maliga, Hiôb a bé yi bé i mam ma.

Yéhôva a ke ni bisu i pôdôl bihégél gwé. I mam Yéhôva a bi niiga Hiôb ma nla ba i yom bôt ba nsébél len ni hop u Pulasi le “sciences naturelles” (astronomie, biologie, géologie ni physique). Yéhôva a pôdôl téntén binuga bi bi bé lébna i pes mbok Hiôb a bé yééne kiki bo mbondo njéé, kokond, miñin mi kembee mi nyén liaa, jakas li bikai, nlôm nyet, njok hinuni, hosi, kukumba, nyôgôl, Béhémoth (Ngubi), ni Léviathan (ngan). Hégda le nsima u Hiôb le Nhek nyemede nyen a bi yis nye i beñgi suklu inyu niiga nye bihégél gwé!b

Biniigana inyu suhulnyuu ni gwéha

Bimbe biniigana di nla ôt? Hiôb a bééna toi ngôñ ni suhulnyuu. Mu kii Hiôb a bé tjelel a hoñlak le mandutu mé ma nlôl ni Yéhôva, hala a bi boñ le a bôdôl ôbôs maada mé ni Yéhôva a nôgha ki nyemede njôghe. Jon Yéhôva a bi bat Hiôb ngandak ngélé le hee a bé i ngéda nye Yéhôva a bé hek bihélha bi mam gwobisôna bi yé i ngiinda tole baa nye Hiôb a nla jés, a kahbe ki i ngii binuga Nye a nhek. Ibale Hiôb a nla bé énél bi bihégél, lelaa ni a nla kadba i ba nkéés nu Nhek mam momasôna? Baa manjel ni mahoñol ma Yéhôva ma nloo bé litehge li Hiôb huum?

U héya hala, gwéha i Yéhôva i nene mu bipôdôl gwé. I bé wengoñle Yéhôva a bé hôla Hiôb i hek pék a kalak nye le: ‘A man wem, ibale me nla hek me yoñok ki ndun ni gwom bini gwobisôna, baa u nhoñol toi le m’a la bé tôñ we? Baa m’a nla toi tjôô we, me nol bon boñ, me héya we lingwañ joñ ni mbôô woñ? Baa metama bé nyen me nla timbhe we i gwom gwobisôna u bi nimis, me mbuubaha ki we béba yoñ kon?’

Yéhôva a bi bat Hiôb mambadga inyu yi mahoñol mé ndi a bi timbhe ndigi ngélé iba. A bi kaa bé to pééna, a bi nyiñil bé ki to nyemede manjom. Ni suhulnyuu yosôna a bi neebe le a nyi bé bañga jam, jon a bi tam bipôdôl gwé bi ngi yi. (Hiôb 39:37, 38; 42:1-6) Hana di ntehe hémle keñi i Hiôb. I mbus mam momasôna a bi hônba, a bi tééda hémle i ngui. A bi neebe bikodlene bi Yéhôva a héñha litehge jé. Yak bés kiki Hiôb di nla badba i mbadga ini le: ‘Baa ni suhulnyuu me neebe maéba ni bikodlene ba nti me?’ Bés bobasôna di gwé ngôñ ni ntén mahola u. I ngéda di neebe maéba, di kôna hémle i Hiôb.

“Ni mpot bé mam ma kôli inyu yem”

Nano Yéhôva a nlama boñ ngim yom inyu hôgbaha ngwélél wé. A bi pôdôs Élifaz, nu a bé lama ba nu mañ ipôla bibéba bi mawanda bi Hiôb gwo biaa, a kal nye le: “Hiun hiem hi nkalna we, yak ni mawanda moñ ima, inyule ni mpot bé mam ma kôli inyu yem kiki ma nkol wem le Hiôb a mal pot.” (Hiôb 42:7) Yoñ le ngéda i ôt pék mu bibañga bi. Baa Yéhôva a bé sômbôl kal le mam momasôna i bôt bana ba bi pot ma bé ndigi bitembee tole i mam momasôna Hiôb a bi kal ma bé maliga? Heni.c Ndi, maselna makeñi ma bé ipôla Hiôb ni mawanda mé ma ma bé ôm nye nsohi. Hiôb a bééna mandutu ma béé ntét nye, yak bibuk bibe bi mawanda mé bi bé tômbôs nye. Jon, di nok inyuki a bé le a kahal popoda. Ndi ndutu bé yon i bé pôdha Élifaz ni mawanda mé mo ima. I mam ba bé pot, ba bé kôôba pot mo inyule ba bé ngôk ni le hémle yap i bé titigi. U héya le ba bi ôm mut ngi nsohi manjom, ndi béba jam ki le ba bi obôs Yéhôva jôl. Ba boñ le bôt ba tehe Yéhôva kiki Djob li li ntôñ bé ni ba gwélél bé tole li li gwé nledek ñem!

Jon hala a nhélés bé bés le, Yéhôva a bi bat i bôlôm bana sesema ikeñi. Ba bé lama ti bioñk bi balôm ba nyaga basaambok ni balôm ba mintômba basaambok​—hala a bé bé jam li minjôha, inyule isi mbén Môsi, nlôm nyaga nyen Prisi ikeñi i bé lama ti kiki sesema ngéda i bé i pam le i mboñ béba, i i mboñ le litén jolisôna li begee béba. (Lôk Lévi 4:3) Oñk i nlôm nyaga i bé nuga i nlôôha diiye mut a bé lama ti sesema isi Mbén Môsi. Jam lipe li yé le, Yéhôva a bi kal le a ga neebe bé sesema i bibéba bi mawanda ma Hiôb handugi le Hiôb a bôk a soohene bo.d (Hiôb 42:8) Kinje hogbe Hiôb a bi nôgda i nok Nyambe wé a nkil nye pes ni i tehe lelaa telepsép i Yéhôva i nyémbél!

Yéhôva a bé nkwoog nkaa le Hiôb a ga boñ kii yosôna a nkal nye, hala a bé lama unda le a nwéhél i bôlôm bana ba bi siidaha nye ñem. Hiôb a bi wéha bé Isañ nyuu. (Hiôb 42:9) Iloo hop u nyo, Hiôb a bi unda ni njel manôgla mé le ni toi a tiñi ni Nyambe. I manôgla ma ma bi boñ le a kôhna bisai a bé ngi bana i niñ yé.

“A yôni ni ñem gwéha”

Yéhôva a bi unda Hiôb le “a yôni ni ñem gwéha lôñni konangoo”. (Yakôbô 5:11) Lelaa? Yéhôva a bi mbuubaha Hiôb. Hégda kii Hiôb a bi nôgda i ngéda a bi tehe le minsôn nwé mi ntémb “yômôs nyuu iloo i mañge wanda,” jam Élihu a bi bôk a pot! Lihaa jé ni mawanda mé ba ntémb ba lo nye i pañ inyu ti nye makébla yak inyu hôgbaha nye. Yéhôva a bi témb a yilha Hiôb ngwañ, a ti nye i gwom gwobisôna a bééna behee ngélé iba. Kii Yéhôva a bi boñ inyu hôgbaha nye inyu ndutu ikeñi a bi kôhna hala wee nyemb i bon bé? Yéhôva a bi suhus njôghe i Hiôb bo nwaa mu kii a bi ti bo pôla i bana jôm li bon bape! Ni njel manyaga, Yéhôva a bi buñgbaha niñ i Hiôb, a kônde nye 140 nwii, kayéle a tehe tjai di bon bé dina. Bibel i nkal le: “Ni Hiôb a wo, ñunuk yaga, mañ mut nyonok ni dilo.” (Hiôb 42:10-17) Ndi i Paradis, Hiôb bo nwaa ni lihaa jap ba ga témb ba kodba, yak ni i jôm jé li bon Satan a bi nol.​—Yôhanes 5:28, 29.

Inyuki Yéhôva a bi lôôha sayap Hiôb hala? Bibel i ntimbhe le: “Ni bi nok inyu hônba i Hiôb.” (Yakôbô 5:11) Hiôb a bi hônba mintén mi mandutu le ngandak ikété yés i nla bé hégda. I buk ini le “hônba” i niiga bés le Hiôb a bi yémbél ndik bé mandutu mé, ndi a bi nwas bé ki to le i mandutu ma, ma hôyôs hémle yé ni gwéha yé inyu Yéhôva. Iloole a yila mut a ntééda hiun tole mut a gwé lôlha ñem, a bé bebee i nwéhél yak i bet ba bi kôôba siidaha nye ñem. Kekikel, a bi nimis bé botñem yé to i jam li bé lôôha bane nye nseñ, hala wee libak jé li mut ngi nsohi ni li maliga.​—Hiôb 27:5.

Hiki wada wés a nlama bana hônba. Di nek bé le Satan a ga noode boñ le di nimis makénd més, nlélém kiki a bi boñ ni Hiôb. Ibale di tééda hémle yés ikété mandutu, di bak bôt ba suhulnyuu, di bak ki bebee i nwéhél bape, di boñok kii yosôna i nsômbla inyu téñbe ni Djob, ki yak bés di ga bana bilôl bilam. (Lôk Héber 10:36) Ibale di kôna hémle i Hiôb, di ga wéha Satan nyuu ndi i nlélém ngéda di ga kônha ñem u Yéhôva maséé!