Libii—Likébla li gwéha li nlôl ni Djob

1, 2. (a) Mambe mambadga di mbéna badba ngéda di ntehe bôt ba ntip biiba, ni inyuki? (b) Mambe mambadga di ga wan munu pes ini?

BAA u ngwés u nke i magand ma libii? Ngandak bôt i ngwés magand ma inyule ma nti bo ngandak maséé. U ntehe kiki babiina ba héba loñge. Iloo hala, ngandak maséé ba gwé i nene mu masu map. Munu hilo hini, bobasôna ba ñwemla, i neñge ki le dilo di nlo di ga lona bo ngandak botñem ni maséé.

² Ndi, i yé mbale le i len ini, ngandak bôt i nti ha bé libii lipém. To hala kiki di ngwés le bôt ba ntip biiba ba ba maséé, di yé le di badba le: ‘Baa ba ga ba maséé mu libii jap? Baa libii lini, li ga nom?’ Ndimbhe i ga ba “Ñ” tole “Heni” inoñnaga ni yom ñwaa bo nlôm ba ga boñ inyu bôdôl maéba ma Djob ñem, ni noñ ki mo mu libii jap. (Añ Bingéngén 3:5, 6.) Ba nlama ki boñ hala inyu tééda bomede ikété gwéha Nyambe. Nano, di béñge lelaa Bibel i ntimbhe mana mambadga ma-na: Kii nlama tinde mut i biiba? Ibale u nyéñ biiba, njee u nlama pohol kii sobiina woñ? Lelaa u nla kôôba inyu libii? Kii i nla hôla babiina i tééda maséé map ikété libii?

KII I NLAMA TINDE MUT I BIIBA?

3. Inyuki i ta bé loñge i biiba inyu manjom ma ma nhoi?

³ Bôt bape ba nhoñol le libii li yé nseñ inyu ba maséé i niñ​—le mut a nla bé ba maséé i niñ ibale a ta bé mbiibaga. Ndi, hala a ta bé maliga to ndék! Yésu, nu a bi yén ngi biiba, a bi toñol le, liyén ngi biiba li yé kiki likébla, a ti ki i bôt ba nla leege jam li makénd, le ba yén hala. (Matéô 19:11, 12) Yak ñôma Paul a bi sima bisai bi yé i yén ngi biiba. (1 Korintô 7:32-38) Ndi to Yésu to Paul, ba bi ti bé mbén le bôt ba yén ngi biiba; maliga ma yé le lisôña libii li yé “maéba ma mimbuu mimbe.” (1 Timôtéô 4:1-3) I mut a yé ngi biiba a gwé ngandak ngéda i gwélél Yéhôva, inyule a ta bé nkabak. Jon, i ta bé loñge le mut a biiba inyu manjom ma ma nhoi, kiki bo biiba inyule bôt ba ntinde nye.

4. Loñge libii i ntek himbe hikuu inyu néñés boñge?

⁴ Ndi i pes ipe, baa ngim manjom ma mahee ma yé, ma ma nla tinde mut i biiba? Ñ. Libii, yak jo li yé likébla li Djob jés li gwéha. (Añ Bibôdle 2:18.) Jon, i yé ntiik le libii li gwé ngim bisai, li nla ki lona bés ngandak maséé. Kiki hihéga, loñge libii i ntek hikuu hi nlôôha ba nseñ inyu bot ndap lihaa. Boñge ba gwé ngôñ ni nya loñge homa i, inyule i nti bagwal bap pôla i néñés bo, gwés bo, kodol bo, ni éga bo. (Tjémbi 127:3; Efésô 6:1-4) Ndi libii li ta ndigi bé nseñ inyu bana bon.

5, 6. (a) Inoñnaga ni kaat Ñañal 4:9-12, umbe nseñ di gwé i bana mawanda ma bas bas? (b) Lelaa libii li nla ba kiki nkôô u dikôô daa?

⁵ Di noode wan i pes kaat i Ñañal i nit ño nkwel unu: “Bôt iba ba yé loñge iloo mut wada, inyule ba gwé loñge bom inyu ngéba yap. Inyule ibale ba nkwo, wada a’ téé maasañ, ndi ngoo ni nu a yé pom ngéda a nkwo, mut mpe i téé nye a ta bé. To le, ibale bôt iba ba niñi lôñ, b’a nogna mbiibe; ndi pom mut i nok mbiibe lelaa? Ndi ibale mut a mbum pom mut, wee bôt ba b’a komol nye. Nkôô u mbéga ni dikôô daa u mpala bé pédi.”​—Ñañal 4:9-12.

⁶ Kiki jam li bisu, i pes kaat ini i mpôdôl mahee i bana mawanda. I yé yaga mbale le, babiina ba yé bañga mawanda. Kiki kaat Ñañal i ñunda, nya maada ma nla nit bés, lédés bés, ni sôñ bés. Libii li nkônde lama tôbôtôbô ngéda li ta ndigi bé maada ipôla bôt iba. Nkôô u mbéga ni dikôô diba kii kaat Ñañal i nkal, u nla pédi. Ndi, ibale nkôô u, u yé mbagak ni dikôô daa, hala a nlet ngandak le u pédi. Ngéda lémél Yéhôva i yé jam li bisu inyu ñwaa bo nlôm, libii jap li yé kiki nkôô u dikôô daa. Libii li, li ga ba li umi siñ, inyule Yéhôva a gwé ngaba ikeñi mu.

7, 8. (a) Mambe maéba Paul a tila inyu bongibiiba ba ba njôs ngôñ malal? (b) Mambe maliga Bibel i nsoolene bés inyu jam li libii?

⁷ Libii li yé ki mpom homa malal ma nla bôña ngi bôk mbén. Mu ki nyen, babiina ba nla toi nok maséé ni njel malal. (Bingéngén 5:18) Yak ngéda mut ngi biiba a gwé ha bé ñwii mi mañge wanda, ngeñ nyuu i nlôôha bat nye mahôla, a nla kônde ke ni bisu i jôs ngôñ malal. Ibale a nhôt bé nyuu, i nla tinde nye i maboñog ma nyega, tole ma ma téé bé. Jon mbuu mpubi u hôla Paul i ti bongibiiba maéba mana le: “Ndi ibale ba nla bé hôt nyu, ba biiak; inyule i yé loñge, mut a bii iloo le ñem u loñok nye.”​—1 Korintô 7:9; Yakôbô 1:15.

⁸ Ibale mut a nyoñ makidik le a mbiiba to inyu imbe njom, a nlama bé emel. Kiki Paul a kal, bet ba biiba ba ga “nok njiiha ikété minsôn.” (1 Korintô 7:28) Bôt ba yé mbiibaga ba mboma ngim mandutu le bongibiiba ba gwé bé. Ibale u mpohol i biiba, kii u nla boñ kayéle bisai bi ba ngandak, ni le mandutu ma yuu bañ we? Njel pék i mbat le u yi pohol sobiina woñ.

LELAA U NLA YIMBE NJEE A YÉ LOÑGE SOBIINA INYU YOÑ?

9, 10. (a) Himbe hihéga Paul a bi yoñ inyu toñol béba i bana maada ma bas bas ni bangitop hémle? (b) Limbe lisuk li yé inyu bet ba ntjél noñ maéba ma Djob le ba biiba bañ ni mut a ta bé kristen?

⁹ Ni ngui mbuu mpubi, Paul a tila litiñ lini li nlôôha ba nseñ inyu pohol sobiina: “Ni pôdna bañ ni bôt ba ntop bé hémle.”(2 Korintô 6:14) A bi yoñ hihéga hi bôlô i wom. Ibale ba ñat binuga biba le bi sal ntôñ, ndi bi loonaga bikeñi ni ngui, gwo biba gw’a nok ndutu. Nlélém jam inyu libii, ibale kristen i mbii mut nu a ta bé kristen, ibabé nkaa, ba ga bana mindañ ikété libii jap. Ibale sobiina wada a nyéñ tééda nyemede ikété gwéha Yéhôva, ndi nuu numpe a yanak jam li, ba ga diihe bé mam nya yada. I lisuk, hala a nla lona bo nduña ikeñi. Jon Paul a bi bat le bikristen bi ‘biiba ndigi i Nwet.’​—1 Korintô 7:39.

¹⁰ Ngim mangéda, ngim bikristen bi bi yé ngi biiba bi yé bi tehe nseñ le ba neebe libii ni bôt ba ntop bé hémle iloo le ba yén botama. Bahogi ba nkôôba tjél noñ maéba ma Bibel, jon ba neebe i bii bôt ba ngwélél bé Yéhôva. Ndi hiki ngéda le hala a mbôña, lisuk li mbéna ba ngoo ngandak. Ba nsôk léba le ba mbiiba ni mut nu a ndiihe bé mam ma nlôôha ba bo nseñ i niñ. Binyuu ba yé ba sôk nôgda, bi nloo bi ba bé nôgda ilole ba mbiiba. Ndi loñge jam i yé le, dikôô di bikristen di di yé ngi biiba di mbôdôl maéba ma Bibel ñem, di noñok ki mo bas bas. (Añ Tjémbi 32:8.) Mu kii ba mbot ñem le kel yada ba ga biiba, ba nhônba i bem sobiina wada ipôla bagwélél ba Yéhôva Djob.

11. Kii nla hôla i yi pohol sobiina? (Béñge ki nkéñég matila “Kii me mbémél sobiina wem?”)

¹¹ I yé mbale le, hiki ngwélél Yéhôva bé nyen a nla ba bañga sobiina. Ibale u nyéñ biiba, yéñ mut nu bilem gwé bi nkiha ni gwoñ, mut we ni nye ni gwé minlélém mi mam ni nsômbôl yônôs i pes mbuu, bé boba ni gwéhék ki Djob. Nkol u maliga ni u pék u bi pémés ngandak biniigana inyu toñol jam li. I ga ba loñge le, u bôk ndugi u wan maéba ma Bibel ma ikété masoohe, u nwas ki le mon ma éga we inyu yoñ makidik mana ma nlôôha ba nseñ.a​—Añ Tjémbi 119:105.

12. Imbe lem ngandak biloñ i gwé? Ndi, Bibel i nti imbe ndémbél inyu éga bikristen mu i lem i?

¹² Ngandak biloñ i gwé lem i nwas le bagwal bon ba pohol sobiina inyu man wap. Libim li bôt mu biloñ bi, bi mbéna kal le bagwal bon ba nlama yoñ makidik ma inyule ba gwé pék iloo boñge, ba ma tehe ki ngandak mam. Kiki i ba ngéda Bibel i tilbana, mabii bagwal ba ñat, ma mbéna ke loñge. Ndémbél Abraham a bi ti ngéda a bi ep ngwélél wé i yiñil man wé Isak ñwaa, i nti bagwal ba ba nyéñ boñ nlélém jam i len ini ngandak biniigana. Moni ni tel ikeñi i lihaa li mañge muda bé gwon bi bé mahee i mis ma Abraham. Ndi a bi boñ biliya ngandak inyu boñ le a lébna Isak ñwaa ikété bôt ba ba bé gwélél Yéhôva.b​—Bibôdle 24:3, 67.

LELAA U NLA KÔÔBA INYU BANA LOÑGE LIBII?

13-15. (a) Lelaa litiñ li nlébna i kaat Bingéngén 24:27 li nla hôla mañge munlôm nu a nsômbôl biiba? (b) Kii mañge muda a nla boñ inyu kôôba libii?

¹³ Ibale u nyéñ toi biiba, i ga ba loñge le u badba le: ‘Baa me yé toi nkôôbaga i biiba?’ Mahoñol u gwé inyu gwéha, malal, ngôñ i bana mut ipañ yoñ, tole i néñés man; mo bé mon ma nlama éga ndimbhe yoñ. Mahéñha ni la, hiki mut nu a nsômbôl bii a nlama tibil yoñ ngéda i hoñol mbegee i tôbôtôbô i bem nye.

¹⁴ Mañge munlôm a nsômbôl bii, a nlama soñda litiñ lini: “Kôôba nson woñ nyoo tan, u kôhle ki wemede mam momasôna loñge i wom; ndi to le u oñ ndap yoñ.” (Bingéngén 24:27) Kii hala a nkobla? Ha ngéda i, ibale mut a bé sômblak bot lihaa ni njel libii, a bé nlama bat nyemede le, ‘Baa me yé bebee i tééda ñwaa ni bon ba nla lo ha mbus?’ Mut nu a bé nlama ndugi bôdôl sal nwom nwé, ni bibebela gwé. Litiñ lini li ngi yii nseñ i len ini. Mut nu a nsômbôl biiba, a nlama yi le mbegee i mbem nye. Ibale a gwé bé lem i nsôña nye i sal, a nlama gwel nson ni ngui. Bañga i Djob i niiga le mut nu a ntôñgôl bé lihaa jé i libak li minsôn, to libak li mbuu, a tinak bé ki to ngéda yé i nok nduña yap, a yé béba iloo mut a ntop bé hémle!​—Añ 1 Timôtéô 5:8.

¹⁵ Yak mañge muda nu a nyoñ makidik i biiba, a nlama neebe i begee mbegee ikeñi. Bibel i mbégés muda nu a ngwélél pék yé ni bilem gwé bilam inyu hôla ni nit nlôm, ni inyu tôñ lihaa jé. (Bingéngén 31:10-31) Ibale munlôm tole muda a nyoñ bé ngéda i tibil hoñol mbegee ini, ndi a yéñék le a pala biiba, wee a ntôñ ndigi nyetama inyule a nyéñ bé bigda mam a ga boñ inyu sobiina wé. Ndi, iloo mam momasôna, bet ba nsômbôl bii ba nlama ba bebee i noñ matiñ Djob a nti inyu libii.

16, 17. Bet ba nkôôba libii ba nlama soñda mambe matiñ ma Bitilna?

¹⁶ Inyu kôôba libii, di nlama bok mahoñol més i tel Djob a bi ti ñwaa bo nlôm. Munlôm a nlama yi kii yé i ba ño i ndap lihaa i kristen. I tel ini, i nti bé nye kunde i énél bape ni mbanda. Mahéñha ni hala, a nlama kôna i nya Yésu a éga ntôñ. (Efésô 5:23) Nlélém ngéda, muda nu a yé kristen a nlama nok loñge le, i tel Yéhôva a bi ti muda ikété libii, i gwé ngandak lipém. Baa a ga ba bebee i suhus nyemede isi “mbén i nkañ nye ni nlô wé”? (Rôma 7:2) Ibôdôl behee a yé isi mbén i Yéhôva ni i Yésu. (Galatia 6:2) Jon, mbén i nkañ nye ni nlô wé, i yé mbén ipe i nkôndba. Baa a ga ba bebee i nit, i suhus nyemede ni i nwas ki le kwéha mut yon i bana kunde i ngii yé? Ibale i jam lini li nlémél bé nye, i yé loñge inyu mañge muda nunu le a hôya jam li libii.

¹⁷ Jam lipe li yé le, hiki sobiina a nlama ba bebee i tôñ ni mam ma tôbôtôbô nuu numpe a gwé ngôñ. (Añ Filipi 2:4.) Paul a bi tila le: “Hi wada nan, a nlama gwés ñwaa wé wengoñle nyemede; i pes ipe, yak ñwaa a nlama bana njôôñ lipém inyu nlôm.” Ni ngui mbuu mpubi, Paul a bi tehe le munlôm a gwé tôbôtôbô ngôñ i nôgda le ñwaa wé a nti nye lipém. Ni le, muda a gwé tôbôtôbô ngôñ i nôgda le nlô wé a ngwés nye.​—Efésô 5:21-33, MN.

18. Inyuki bôt ba nyéñ biiba ba nlama gwel bomede ibale ba ntégbaha ngéda ntôñ inyu béñge too ba nla biiba?

¹⁸ Jon ngéda bôt ba ntégbaha ngéda ntôñ inyu béñge too ba nla biiba, i ta bé ngéda i minjôha. I yé ngéda munlôm ni muda ba nyoñ i nigil yi lelaa ba nla tibil tééda wada ni nuu. I bak ki ngéda inyu yi too i yé loñge le ba biiba. Ndi, boba ba nlama yi gwel bomede. Inyule ngôñ i kôôge wada ni nuu bebee i nla ba ngui ngandak, i yila kiki manoodana inyu yap​—hala a ta bé nkén jam, inyule mut binam a bi héga ni ngôñ i. Ndi, bet ba ngwéhna toi ba ga keñgle i ôbôs maada malam mut ba ngwés a gwé ni Yéhôva. (1 Tésalônika 4:6) Jon ibale u yé tégbaha ngéda ni mut numpe inyu béñge too ni nla biiba, bé boba ni yi gwel manyuu manan; i lem ini, i ga lona bé bisai i niñ nan yosôna to ni mbiiba tole heni.

LELAA U NLA BOÑ LE LIBII JOÑ LI NOM?

19, 20. Lelaa litehge kristen i ntehe libii li nlama ba mahéñha ni mahoñol ma bôt ba nkoñ isi i len ini? Ti hihéga.

¹⁹ Ibale babiina ba ngwés le libii jap li nom, ba nlama nigil i yi kii i nkobla le ti bomede sesema. I bikaat ni bisinima bi mpôdôl inyu gwéha, bi mbéna unda le libii li yé lisuk li mandutu le bôt ba mbem. Ndi, maliga ma yé le, libii li ta bé lisuk; ndi li yé bibôdle​—bi ngim jam Yéhôva a gwé ngôñ le li nom mba ni mba. (Bibôdle 2:24) Hala a yé ngoo i len ini le, hala bé nyen ngandak bôt i nhoñol. I matén mape, bôt ba nyoñ libii kiki minkôô ima ba noña. Bebeg le bomede ba nyi bé le hihéga hiap hi, hi nkiha yaga ni mahoñol ma ngandak bôt i len ini. Ndi lelaa hala? I yé mbale le loñge linoña li nlama nom ntandaa ngéda; ndi jam lipe ki li yé le, li nlama bé ba ndutu i kañ ni i hohol.

²⁰ Ngandak i ntehe libii kiki jam li li yé ndigi inyu ndék ngéda. Ba njôp ikété libii bo ngi tibil kôôba inyule ba nhoñol le ba ga yônôs ngôñ yap. Nlélém ngéda, ba yé bebee i pam mu libii li ngéda ba nkahal nôgda mandutu. Ndi, u hôiga bañ hihéga Bibel i ngwélél inyu toñol maada ikété libii​—hihéga hi nkôô. Minkôô mi bé gwélana inyu téñ sitima i mbaa lép, mi bé lama nom. Mi bé lama bé hohla to pédi to ibale mbuk mbebi a nlôôha ba ngui. Nlélém jam inyu libii, Djob a bi téé jo le li nlama nom. Bigda yom Yésu a bi kal: “Hala nyen ba ta ha bé iba, ndik nsôn wada. Jon jam Nyambe a ñat, mut a bagal bañ jo.” (Matéô 19:6) Jon, ibale u nsômbôl biiba, tééda matehge ma i mahoñol moñ. Baa i biliya mut a mboñ inyu yônôs mbôñga wé, bi ga yilha libii kiki mbegee i ñét? Heni.

21. Lelaa ñwaa bo nlôm ba nlama tééda wada ni nuu? Kii i nla hôla bo i boñ hala?

²¹ Ñwaa bo nlôm ba nlama béñgna ni mis malam. Ibale hiki wada a mbok mis ngii bilem bilam ni biliya bi nuu numpe, libii li ga ba lingen li maséé ni li hogbe. Ndi, baa hala a yé eem inyule sobiina wés a yé kwéha mut? Yéhôva a mboñ nlélém ni bés​—hala wee a mbok mis ngii bilem bilam gwés ni i biliya di mboñ. Ntôp tjémbi wada a bi kal le: “Ibale we, a Yéhôva, u ñañ bibôñôl bibe, a Nwet, njee a yé le a telep?” (Tjémbi 130:3) Balôm ni baa ba nlama béñge wada ni nuu ni mis malam. Ba bak ki bebee i nwéhél wada ni nuu.​—Añ Kôlôsé 3:13.

22, 23. Lelaa Abraham bo Sara ba nla ba loñge ndémbél inyu babiina i len ini?

²² Ngéda libii li nom ngandak ñwii li nkônde lona bisai. Bibel i mpôdôl libii li Abraham bo Sara ngéda ba bi un. Hala a nkobla bé le libii jap li bééna bé mandutu ni ngandak nduña. Noode ki hoñol lelaa mam ma bé nlama ba inyu Sara nu a bééna 60 ñwii ha ngéda i, ndi a yék loñge yé ndap i Ur nu a bé ngwan tison, inyu ke niñ ikété mandap ma mabadô niñ yé yosôna. To hala, a bi suhus nyemede isi kunde i nlô wé. A bé bañga nhôla inyu Abraham, a bé ti nye lipém, a nidik ki makidik a bé a nyoñ. Suhulnyu yé i bééne bé nye i bibép bi nyo. Yak “ikété yé” ñem, a bé tehe nlôm kiki nwet wé. (Bibôdle 18:12; 1 Pétrô 3:6) Lipém a bé a nti Abraham, li bé li nlôl i ñem.

²³ Ñ, hala a nkobla bé le, Abraham bo Sara ba bé nôgla ikété mam momasôna. Kel yada a bat jam jada li “li lôôha bébél” Abraham. Ndi, ni mahôla ma Yéhôva, Abraham a bi emble kiñ ñwaa wé ni suhulnyu; hala a bi sôk lona bisai inyu lihaa jap. (Bibôdle 21:9-13) I len ini, bôlôm ni bôda ba yé mbiibaga, yak bet ba yé nomog ikété libii, ba nla ôt biniigana mu ndémbél Abraham bo Sara ba bi yék.

24. Mimbe mintén mi mabii ma nti Yéhôva Djob lipém, inyuki?

²⁴ Ikété likoda li bikristen, dikôô di babiina ba niñ ikété maséé​—libii het muda a nti nlôm lipém, ni het nlôm a ngwés ñwaa, a diihege nye, boba ba salak ntôñ inyu bii sômbôl Yéhôva kiki jam li bisu i niñ yap. Jon, ibale u nyéñ biiba, soho yoñ makidik i tibil pohol sobiina woñ, yoñ ki ngéda i tibil kôôba libii joñ, boñ ki biliya bi ngui i tééda libii joñ ikété nsañ ni gwéha inyu ti Yéhôva Djob lipém. Ha ngéda i nyen, libii joñ l’a hôla toi we i tééda wemede ikété gwéha Nyambe.