Nyiña inyu Kaat i likoda li niñ yés ni nson wés
KONDOÑ 4-10
MASÔÔ MA NKUS MA BIBEL | LÔK LÉVI 18-19
“Di tééda libak lipubi”
Lisolbene lilam inyu kolba hipa hi Satan
Mu kiki a bé pôdôl nyega i biloñ bi bé kéña bo, Yéhôva a kal bon ba Israel le: “Ni nigle bañ ki to liboñok li loñ Kanaan, i het me njôbna bé. . . . Jon me nôghene hio inyu liboñok jé libe.” Inyu Djob lipubi li Israel, niñ i bon ba Kanaan i bé bôô kayéle libôga i het ba bé niñ li bi yila nyega.—Lôk Lévi 18:3, 25.
Yéhôva a ñéga litén jé
13 Bikiñe bi bé gwés Yéhôva bi bé mahéñha ngandak ni bikiñe bi biloñ bipe, bi bi bé gwélél ndigi pék i mut binam i i gwé minwaa. Bikiñe bi Kanaan bi bé ti bôt kunde i boñ mam mabe kiki bo malal ipôla bôt ba lihaa jada, malal ipôla bôlôm ni bôlôm tole bôda ni bôda, malal ni binuga, i sem boñge, ni i bégés bisat. (Lôk Lévi 18:6, 21-25) U héya hala, baéga ba Babilôn ni ba Égiptô ba bé noñ bé matiñ Djob a bi ti Lôk Israel inyu ba mapubi. (Ñanga bôt 19:13) Ndi litén li Djob li bé tehe lelaa biloñge bi baéga bap bi bé ti bo makénd i ba mapubi i pes mbuu ni i pes minsôn. Ibabé nkaa, Yéhôva nyen a bé éga bo.
w14 1/7 7 § 2
Lelaa Djob a ga mélés béba?
Kii i ga pémél bet ba ntjél héñha? Di ôt pék munu mbônga u Bibel unu, u nkal le: “Inyule ba ba yé sép b’a yén mu loñ, yak ba ba yé peles b’a yégle mu. Ndi bibéba bi bôt gw’a kida mu loñ, yak bôt ba nliba b’a nuba mu.” (Bingéngén 2:21, 22) To mut a ga tjelel ha bé inyu maboñok mabe ma bibéba bi bôt. Kiki hisi hi mba nyonok ni nsañ, bôt ba manôgla ba ga témb peles ndék ni ndék.—Rôma 6:17, 18; 8:21.
Tik ngok i mbuu
w06 15/6 22 § 11
“Kinje gwéha me ngwés mbén yoñ!”
11 Jam lipe li bé éba le Yéhôva a bé tôñ bagwélél bé, li bé nene i mbén Môsi ini i i bé ti bôt kunde i bada bijek babumbul ba bé yék i mbus yap. Mbén Yéhôva i bé kal le babumbul ba bada bañ bijek gwobisôna ikété wom. Ndi ba yék bipe inyu boñ le diyeyeba di laa bada gwo. Ba bé lama ha bé tiimba ke i bumbul bijek ba bé yék i wom. I bitelbene bi gwéha bi, bi bé unda le Yéhôva a bé tôñ diyeyeba, bakén ba bôt, bon ba nyuu ni biyik bi bôda. I yé maliga le i bé béda biliya inyu bumbul, ndi i mbén i i bé hôla bon ba Israel le ba yila bañ bôt ba njagi.—Lôk Lévi 19:9, 10; Ndiimba mbén 24:19-22; Tjémbi 37:25.
11-17 KONDOÑ
MASÔÔ MA NKUS MA BIBEL | LÔK LÉVI 20-21
“Yéhôva a mbagal bagwélél bé ni bôt bape”
w04 15/10 11 § 12
Paradis—Baa i yé inyu yoñ?
12 Yéhôva Nyambe a bi kal bon ba Israel ngim jam di nlama bé hôya. A bi kal le: “Jon w’a tééda matiñ momasôna me nkal bé i len ini, le ndi ni bana ngui, ndi ni jôp i yoñ hisi homa ni nke yap le ni yoñ.” (Ndiimba mbén 11:8) I kaat Lôk Lévi 20:22, 24, MN, Yéhôva a mpôdôl nlélém jam, a nkal le: “Ni nlama tééda matiñ mem ni matéak mem, ni noñ ki mo inyu boñ le ba buñga bañ bé mu loñ i het me bi lona bé le ni yééne. Inyu hala nyen me bi kal bé le: “Ni ga yoñ loñ yap, m’a ti ki bé yo le i ba loñ nan, loñ i i nkuli milik ni wéi.’” Jon, inyu boñ le bon ba Israel ba kôdôl Hisi hi likak, ba bé lama bana maada malam ni Yéhôva. Bon ba Israel ba bi ndogbene Yéhôva, jon a bi nwas le Babilôn ba bép bo i gwét, ba kena ki bo minkôm.
it-1 1106
Ngababum
Ngababum i yé nkus mut a nkôhna i mbus nyemb i mut a ban-ga nkus u. I ngababum i, i nla lôl ni basôgôlsôgôl tole ni bôt bape ba ba bi niñ bisu bi ngéda. I buk Lôk Héber ba ngwélél hana, i yé na·chalʹ (tole na·chalahʹ). I buk i, i nla kobla le i kôdôl tole i ti ngababum i i nla lôl bés ni bagwal bés tole ni mut numpe. (Ñañga bôt 26:55; Ézékiel 46:18) Ngim mangéda, ba ngwélél buk ini le ya·rashʹ inyu pôdôl mut a “nkôdôl bum,” ndi ba mbéna gwélél yo inyu pôdôl mut a “nyoñ ngababum”. (Bibôdle 15:3; Lôk Lévi 20:24) I buk i, i nkobla ki le “i kadal bum mut; i buñga nye,” ni njel gwét. (Ndiimba mbén 2:12; 31:3) Bibuk bi Lôk Grikia ba mbéna gwélél inyu pôdôl ngababum bi yé kleʹros, bi nkobla le “mbam”, “ngaba” tole “ngababum.”—Matéô 27:35; Minson mi baôma 1:17; 26:18.
it-2 438 § 5
Dinuni
I mbus ntida malép, Nôa a bi gwélél “dinuni dipubi” ni binuga bipe inyu ti Yéhôva bisesema. (Bibôdle 8:18-20) Ibôdôl ha ngéda i nyen Yéhôva a bi ti bôt kunde i je dinuni, ndi ba bé lama bé je matjél map. (Bibôdle 9:1-4; hégha ni Lôk Lévi 7:26; 17:13.) Ha ngéda i, ba bé kal le ngim dinuni i bé ‘dipubi’ inyule Djob a bi neebe le ba gwélél tjo inyu ti bisesema; ilole Mbén Môsi i ntiba, hinuni to hiada hi bé bé “nyega” inyu je. (Lôk Lévi 11:13-19, 46, 47; 20:25; Ndiimba mbén 14:11-20) Bibel i nkal bé inyuki ngim dinuni i bé “nyega” inyu bibégés. Kiki hihéga, ngim dinuni i bé je minsôn mi binuga bipe bi bi bé nwok, ndi tjodisôna di bé boñ bé hala. (Béñge HUPPE.) I yiinda ñôma Pétrô a bi tehe i ñéba le i mbén i, i bi mal ni njel malômbla ma yondo.—Minson mi baôma 10:9-15.
Tik ngok i mbuu
it-1 1180
I tand bikwéé
Mbén Djob i bé sôña bon ba Israel i tand bikwéé mu manyuu map i mbus nyemb i mut wap wada. (Lôk Lévi 19:28; 21:5; Ndiimba mbén 14:1) Loñ Israel i bé litén lipubhaga inyu Yéhôva, tik yé yom. (Ndiimba mbén 14:2) Jon bon ba Israel ba bé lama bé bégés bisat. Ni le bon ba Israel ba bééna bé ngôñ i tand bikwéé mu manyuu map inyu éba njôghe yap inyule ba bééna botñem i bitugne. (Daniel 12:13; Lôk Héber 11:19) I mbén i, i bé tinde bo i diihe manyuu map inyule ma yé likébla li Djob.
18-24 KONDOÑ
MASÔÔ MA NKUS MA BIBEL | Lôk Lévi 22-23
“Ngobol i mintéak mi mangand inyu yés”
it-1 884 § 2
Ngand i bikoga bi ngi séñha
Hilo hi bisu hi ngand i bikoga bi ngi séñha hi bé hilo hi tôbôtôbô, hi bé ki kel sabat. I hilo hi nyônôs iba, hala wee i hilo 16 hi sôñ Nisan, bon ba Israel ba bé lama kena matam ma bisu ma libumbul jap i bisu bi prisi, hala wee matam ma ma mbôk hôlôl i nkoñ Palestine. Ilole i ngand i i mbôña, mut nye ki nye a bééna bé kunde i je matam ma bisu ma libumbul to ibale ma bé yômi, mbelek, mbômôk. Prisi i bé lama ndéñgés mbom u matam ma, i bisu bi Yéhôva inyu ti nye mo kiki bisesema. Ba bé lama ki ti man ntômba, nu nwii wada ibabé hies kiki sesema i ntul i hié inyu Yéhôva mbôda ni likébla li minluñ mbôôk ni môô ni likébla li binyonyo. (Lôk Lévi 23:6-14) Ba bé lama bé bôm i kôn i i juu li bisesema kiki biprisi bi bi bana lem i boñ i mbus ngéda. U héya likébla loñ yosôna i bé lama ti, hiki lihaa tole hiki mut nu a bééna bigwel moo i loñ Israel, a bé le a lona makébla inyu ti Yéhôva mayéga ngéda ngand i i bé tagbe.—Manyodi 23:19; Ndiimba mbén 26:1, 2; béñge PRÉMICES.
Njômbi i ngand i. Mbén i je bikoga bi ngi séñha i bé kiha ni biniigana Yéhôva a bi ti Môsi bi di nléba i kaat Manyodi 12:14-20, i nlôñ 19 di ñañ i oda ini le: “Inyu dilo disaambok séñha y’a lébna bé i mandap manan.” I kaat Ndiimba mbén 16:3 ba nsébél ki bikoga bi ngi séñha le “koga i ndééñga.” Hiki nwii, hala a bé hôñlaha bon ba Israel ngéda ba bi pala nyodi Égiptô (hala wee mbôôk wap flawa u bi bana bé ngéda i hôl [Manyodi 12:34]). Bibañga bi Yéhôva bini le, “le ndi u bidga kel u nyodi Égiptô dilo di niñ yoñ tjodisôna” bi bé bigdaha loñ Israel lelaa Yéhôva a bi kobol bo mu libak jap li minkol. Bon ba Israel ba bi tehe le Yéhôva, Nkobol wap, a bi ti bo bañga kunde, hala a tinde bo i lôôs ngand yap bisu ñem nyonok ni mayéga mu mangand map makeñi maa.—Ndiimba mbén 16:16.
it-2 527 § 1
Ngwa Pentékôt
Ba bé lama bé ti matam ma bisu ma libumbul li blé kiki ba bé lama ti matam ma bisu ma libumbul li kôn. Inyu boñ bikoga biba, ba bé lama gwélél dihéga di éfa diba ikété jôm di flawa ilam (4,4 L) ni séñha. Ba bé lama boñ i bret bi i “mandap map,” hala a nkobla le i bret bi, bi bé bé tôbôtôbô, bi bé bret ba bé béna je hiki kel. (Lôk Lévi 23:17) Lôñni bret bi, bon ba Israel ba bé lama lona sesema i ntul i hié, sesema inyu béba, ni bon ba balôm ba mintômba iba kiki sesema inyu masoda. Prisi i bé lama ndéñgés bret ni bikét bi bon ba mintômba i bisu bi Yéhôva, a biak moo mé isi bikoga ni bikét bi. I ndéñgés a bé ndéñgés gwo, hala a bé kobla le a bé ti gwo Yéhôva kiki sesema. I ngéda a bé mal ti bisesema bi, prisi i bé i yoñ gwo, i je gwo kiki sesema inyu masoda.—Lôk Lévi 23:18-20.
w14 15/5 29 § 11
Baa u nkiha lôñ yada ni ntôñ Yéhôva?
11 Inyu nseñ wés nyen ntôñ u nti bés makénd i noñ maéba ma Paul mana le: “Di béñgna ki bés ni bés kayéle hiki wada a tinde numpe i gwéha ni minson minlam, di tjôô bañ to makoda més, kiki bahogi ba gwé lem, ndi di tina makénd bés ni bés, ni kôndge ki boñ hala kiki ni ntehe kel i yé i kôôge bebee.” (Lôk Héber 10:24, 25) I mangand ma bé tagbe hiki nwii ni makoda mape, ma bé hôla bon ba Israel i lédés maada map ni Yéhôva. Ni ki le mangéda kiki bo ngand i Bilap i i bi tagbe i ngéda Néhémia i bé ngéda maséé. (Manyodi 23:15, 16; Néhémia 8:9-18) Makoda ni makoda makeñi yak mo, ma nti bés minlélém mi maséé. Di ôt nseñ ni bitelbene bi, inyule bi yé inyu nseñ wés i pes minsôn ni i pes mbuu.—Titô 2:2.
Tik ngok i mbuu
Tééda libak joñ li ngi nsohi, ni li ñem maliga ipañ Djob!
3 Inyu bagwélél ba Nyambe, i bana libak li i nkobla le di ngwés Yéhôva ni ñem wés wonsôna, kayéle di nyéñ lémél nye ikété makidik momasôna di nyoñ. Di béñge kii Bibel i nkal inyu libak li. Ikété Bibel, i buk i Lôk Héber ini le i bana ‘libak li ngi nsohi ni li ñem maliga,’ i nkobla le: Yom i yé nyonok, i i yé ngim, i bak ki mbôô. Kiki hihéga, bon ba Israel ba bé sémél Yéhôva bisesema bi binuga, Mbén i bé kal le binuga bi bi bé lama ba mbôô, ngi hies. (Lôk Lévi 22:21, 22) Bagwélél ba Djob, ba bé lama bé ti nye nuga i i gwé buga kôô, kidik ôô tole tuba jis; to i i nkon. Yéhôva a bé gwés le nuga i i ba mbôô, ni ngim. (Malaki 1:6-9) Di nla nok nano inyuki Yéhôva a ngwés le di ti nye bibégés bi bi kôli, ni ñem wés wonsôna. Ngeñ di nsomb ditatam, ngim kaat tole ngim sélél, di ngwés bé i i yé bôô, i i ta bé ngim tole i mapep ma nhañ. Di yé di tibil wan i yom di nsômbôl somb. Yak Yéhôva a mbémél bés nlélém inyu bibégés di nti nye. Bi nlama ba bi kôli, ngim, tole ntinak ni ñem wés wonsôna.
25-31 KONDOÑ
MASÔÔ MA NKUS MA BIBEL | LÔK LÉVI 24-25
“Nwii ba nlôndôs hioñ ni bañga kunde Djob a mbôn bés”
it-2 137-138
Kunde
Djob li kunde. Yéhôva a yé Djob li kunde. A bi kobol litén li Israel li li bé minkôm i Égiptô. A bi bôn bon ba Israel le ibale ba nke ni bisu i nôgôl mambén mé, a ga ti bo kii yosôna i ga béda bo. (Ndiimba mbén 15:4, 5) David a bi kal le ‘nsañ u ga ba’ ikété mapénd ma Yérusalem. (Tjémbi 122:6, 7) Mbén i bé kal le ibale mut a nyila ngoo, a bé le a nuñul nyemede a yila nkol inyu jés nyemede ni lihaa jé. Ndi nlélém mbén i bé kal le i nwii u nyônôs isaambok nyen i man Lôk Héber nu a bé témbna kôhna kunde yé. (Manyodi 21:2) I nwii ba nlôndôs hioñ (u u bé u kola i mbus hiki 50 ma nwii) kunde ibé i tina inyu bôt bobasôna. Hiki man Lôk Héber nu a bé nkol, a bé a témb a bana kunde. Hiki mut a bé a tiimba kôhna hisi hié.—Lôk Lévi 25:10-19.
it-1 1107-1108
Ngababum
Ba bé lama bé nuñul hisi ngélé yada inyu yôsôna inyule hi bé ngababum i ngim ndap lihaa. Ba bé lama nuñul hisi inoñnaga ni kiki hisi hi, hi bé le hi num matam, ni inoñnaga ni nwii mi bé lama tagbe ilole nwii ba nlôndôs hiôñ u nkola. Nwii u nyen ba bé ba timbhe nwet hisi hisi hié ibale a ntiimba bé somb hio ilole nwii u, u nkola. (Lôk Lévi 25:13, 15, 23, 24) I mbén i, i bé béñge yak mandap ma ma bé i mabôga tole i mambai ma ma bééna bé mapénd. Ibale mut a nuñul ndap i i yé ikété tison i i gwé lipénd, a gwé kunde i tiimba somb yo ibôdôl i hilo a bi nuñul ndap yé letee ni lisuk li nwii. Ndi ibale ngim nwii i ntagbe, ndi nwet ndap a tiimba bé somb yo, i ndap i, i ga yégle i moo ma nwet a nsomb yo. Ndi inyu mandap ma Lôk Lévi, ma ma bé ikété bitison, Lôk Lévi i bééna kunde i tiimba somb mo to imbe ngéda inyule Lôk Lévi i bééna bé ngababum.—Lôk Lévi 25:29-34.
it-2 70 § 2
Nwii ba nlôndôs hioñ
Ngéda ba bé nôgôl mbén i i bé béñge nwii ba nlôndôs hioñ, hala a bé boñ le Lôk Israel i bé boma bé mandutu ngandak biloñ i mboma i len ini, i het di nléba nya bôt iba: Mingwañ mi bôt ni diyeyeba. Bitelbene bi, bi bé nseñ inyu hiki mut inyule bi bé lédés litén, bi bé boñ ki le mut nye ki nye a bé bé ngoo, to yep a bé yep bé. Maselna ni hala, hiki mut a bé le a gwélél ngui yé tole bigwel moo gwé inyu nit litén. Ntel ngéda nu bon ba Israel ba bé nôgôl Yéhôva, Yéhôva a bé sayap bo, a tinak ki bo biniigana bi bi bééne bo nseñ. Kiki Yéhôva nyen a bé éga litén li, hala a bé boñ le ba ba ntjegek loñge.—Yésaya 33:22.
Tik ngok i mbuu
w09 1/9 22 § 4
Ngéda mut a ñunbaha we
Ngéda man Lôk Israel a bé boñ maasañ béba tole a tôp nye jis, Mbén i bé kal le a bé lama bana kogse. Ndi i nwet ba bi boñ béba a bééna bé kunde i pun nyemede. Ndi a bé lama ke i tehe bakéés. Ngéda man Lôk Israel a bé boñ maasañ béba, Mbén i bé kal le yak nye, ba boñ nye nlélém jam. Jon, hala a bé boñ le a ôt mahoñol ngandak ilole a mboñ i jam li. Ndi Mbén i bé sôk ndik bé ha.
1-7 MATJEL
MASÔÔ MA NKUS MA BIBEL | LÔK LÉVI 26-27
“Lelaa u nla kôhna bisai bi nlôl yak Yéhôva”
w08 15/4 4 § 8
Di keñgle “gwañga bi mam”
8 Lelaa ‘Lingwañ’ li nla yila ngim Djob? Inyu timbhe, di témb i nlômbi Israel. Di yoñ hihéga hi ngok i i yé i wom. Ba bé le ba gwélél ngok i, inyu oñ ndap tole inyu oñ lipénd. Ndi ibale ba bé ba téé i ngok i, kiki “jél lipubi” tole “ôñgba ngok,” ha nyen i bé yila ngok baagene inyu litén li Yéhôva. (Lôk Lévi 26:1) Nlélém jam, moni mi yé nseñ. Di gwé ngôñ ni nwo inyu niñ, mi nla yak hôla bés mu nson u Yéhôva. (Ñañal 7:12; Lukas 16:9) Ndi ibale di mboñ le moni mi yila jam li bisu i niñ yés, mi nla yila djob jés. (Añ 1 Timôtéô 6:9, 10.) Ikété nkoñ ’isi, bôt ba nlôôs ngéda yap yosôna i yéñ ngandak moni, ndi di nlama yoñ yihe le ñem wés u ba bañ nkabak.—1 Timôtéô 6:17-19.
it-2 753 § 2
I kon woñi
Mu kii a bééna maada ma tôbôtôbô ni Yéhôva, Yéhôva a bi ti Môsi ngui i boñ mam makeñi ma ma nkôhna woñi (ni hop Lôk Héber, moh·raʼʹ) i bisu bi litén. (Ndiimba mbén 34:10, 12; Manyodi 19:9) I bet ba bééna hémle ba bé kon Môsi woñi, ba tinak nye lipém. Ba bé nok le Yéhôva a bé gwélél nye inyu pôdôs bo. Ba bé lama ki yoñ homa mpubhaga nu Yéhôva kiki yom ba nlama kon woñi. (Lôk Lévi 19:30; 26:2) Hala a nkobla le ba bé lama bé jôha ni homa nu. Ba bé lama ki bégés Yéhôva kiki a ngwés, maboñok map ma kihga ni mambén mé.
w91 1/3 17 § 10
Nwas le “nsañ u Nyambe” u tat ñem woñ
10 Yéhôva a bi kal litén jé le: “Ibale ni nhiumul mu matéñ mem, ni téédaga ki matiñ mem, ha nyen m’a nôhne bé banop banan ngéda yap, hisi hi’a ha bijek gwé, yak ni bie bi wom gw’a num matam map. M’a ti ki nsañ mu hisi hinan, ndi n’a nañal, mut nye ki nye a’ sôha bé bé miñem. Ndi m’a tjé binuga bi bikai le bi ba ha bañ mu hisi, to pansoñ y’a lôô bé ki to mu hisi hinan. Ndi m’a ba me nhiôm ikété nan; me bak Nyambe nan, bé ki ni bak loñ yem.” (Lôk Lévi 26:3, 4, 6, 12) Ntel ngéda wonsôna li bééna maada malam ni Yéhôva, litén li bé niñ ikété nsañ ibabé i kon baoo bap woñi. Yéhôva a bé sayap jo. Ndi inyu boñ le ba kee ni bisu i bana bisai bi, i bé béda le ba nôgôl Mbén i Yéhôva.—Tjémbi 119:165.
Tik ngok i mbuu
it-2 564
Himala
Bikuu bi bi nkwo ngéda ba mbôk Mbén Djob. Djob a bi kal bon ba Israel le ibale ba nke bé ni bisu i tééda malômbla mé, a’ ‘ômle bo himala hi kon’. (Lôk lévi 26:14-16, 23-25; Ndiimba mbén 28:15, 21, 22) Ikété Bitilna gwobisôna, ba mboñ maada ipôla mbôô i pes minsôn tole i pes mbuu ni bisai bi Djob. (Ndiimba mbén 7:12, 15; Tjémbi 103:1-3; Bingéngén 3:1, 2, 7, 8; 4:21, 22; Masoola 21:1-4) Ba mboñ ki maada ipôla kon, béba ni libak li kwéha. (Manyodi 15:26; Ndiimba mbén 28:58-61; Yésaya 53:4, 5; Matéô 9:2-6, 12; Yôhanes 5:14) I yé maliga le ngim mangéda Yéhôva nyemede a bi kogse bôt ni makon, kiki hihéga a bi boñ le Miriam, Uzia, ni Géhazi ba bana lô (Ñañga bôt 12:10; 2 Miñañ 26:16-21; 2 Bikiñe 5:25-27), ndi libim li ngéda i bibéba bi makon bôt ba bé bana i bé inyule ba bé bikwéha tole inyule bomede bon ba bé yéñ mo. I bôt ba, ba bé bumbul i yom ba bé sal mu manyuu map. (Galatia 6:7, 8) Ñôma Paul a bi kal inyu bet ba bééna niñ i nyega malal le Nyambe “a bi nwas bo le ba boñok mam ma nyega, le ndi manyuu map ma yila gwom bi mbolo . . . ba kôhôk ki kogse i yôni, i i kôli ni biyômôk gwap.”—Rôma 1:24-27.
8-14 MATJEL
MASÔÔ MA NKUS MA BIBEL | ÑAÑGA BÔT 1-2
“Yéhôva a ntjek litén jé”
w94 1/12 9 § 4
Bibégés bi Yéhôva ikété niñ yés
4 Lelaa litén li Israel li bé li ôñi mu kii li bé i ñoñ? Bon ba Israel ba ba nloo didun daa di bôt, ba bé ba ôñi i soso homa ba yéénege i mandap ma mabadô ba bak ntjegek loñge. Ba bak ba kôdi matén maa i ñombok, maa i nwelmbok, maa i pes likôl maa i pes hiôñk. Ibale u tibil béñge, u bé le u yimbe le mandap ma mabadô mape ma bé i ñemkété. Bana bon ba matuñga ma mandap ma mabadô ma-na ma bé inyu litén li Lôk Lévi. “Ndap libadô i mitin” yo i bé i ñemkété. Yon ba bé sébél ki le lap. Lôk Israel i bi oñ yo ni “pék” inoñnaga ni ntjega Yéhôva a bi ti bo.—Ñañga bôt 1:52, 53; 2:3, 10, 17, 18, 25; Manyodi 35:10.
it-1 385 § 7
Libôga
Libôga het ba bé ba yiine li bé likeñi kiyaga. Nsoñgi wap u bé 603 550 ma bisônda, u kônde bôda, boñge mimañ mi bôt ni bibôk bi bôt. Lôk Lévi yotama i bé 22 000, ni “limut likeñi li mintén mi bôt nwominsôna.” Limut li jolisô li bé le li ti bebee le 3 000 000 di bôt tole iloo hala. (Manyodi 12:38, 44; Ñañga bôt 3:21-34, 39) Di nla bé yi bikeñi bi libôga het bôt ba bobasôna ba bé ba yiine, ndi di nyi le li bé likeñi ngandak. Ngéda ba bi bol i tegep mbok i Môab, i mbombom i Yérikô, Bibel i nkal le ba bé ba ôñi ibôdôl i “Bet-yésimôt ikepam i Abel-sitim.”—Ñañga bôt 33:49.
Tik ngok i mbuu
it-1 767
Ñañga
Ba bé yoñ ñañga bôt inoñnaga ni jôl li mut, ndaye yé, litén jé ndap yé bikôkôa. Nseñ i bôlô ini, u bé sugul ndik bé i yi nsoñgi bôt, ndi u bé yônôs njômbi ipe kiki bo i saa tas, i ep mut i nson sônda, tole i ti mut nson i homa mpubhaga (inyu Lôk Lévi).
15-21 MATJEL
MASÔÔ MA NKUS MA BIBEL | ÑAÑGA BÔT 3-4
“Nson u Lôk Lévi”
it-2 655 § 1
Prisi
Isi Mbén Môsi. Ngéda Lôk Israel i bé minkôm Égiptô, Yéhôva a bi téé bon bôlôm ba bisu bapubhaga inyu yé ngéda a bi nol bon bôlôm ba bisu ba loñ Égiptô i himala hi yônôs jôm. (Manyodi 12:29; Ñañga bôt 3:13) Jon i bon bôlôm bana, ba bé bé, ba bé lama ki gwel nson u tôbôtôbô. Yéhôva a bé le a kit le a ga bééga bo nson u prisi inyu tééda homa mpubhaga. Ndi, a bi sôk a pohol litén li Lôk Lévi inyu gwel nson u. Jon iloole a gwélél bon bôlôm ba bisu ba litén jolisôna, a bi pohol i gwélél bon bôlôm ba litén li Lévi (bon ba Yôsep le Éfraim ni Manasé ba bé matén ima). Jon litén jolisôna li bééna matén 12. Ñañga wada u ñéba le nsoñgi u bon ba bisu ba loñ Israel ba ba bé bé bon ba Lôk Lévi u bé loo bon bôlôm ba litén li Lévi ni 273. Inyu boñ le ba koblana, hiki mut ikété 273 bôt bana, ba bé lama ti Arôn ni bon bé bôlôm sékel itan. (Ñañga bôt 3:11-16, 40-51) Ilole ba nti moni mi, Yéhôva a bi bôk a pohol bon bôlôm ba litén li Lévi mu lihaa li Arôn inyu gwel nson u Prisi.—Ñañga bôt 1:1; 3:6-10.
it-2 133
Lôk Lévi
Minson nwap. Litén li Lévi li bééna mahaa makeñi maa hala wee Gersôn, Kôhat, ni Mérari. (Bibôdle 46:11; 1 Miñañ 6:1, 16) Hiki lihaa li bééna wé homa bebee ni lap i ñoñ. Ikété lihaa li Kôhat, ndap i Arôn i bi oñ mandap mé ma mabadô i pes likôl, hala wee i mbombom i lap. I Lôk Kôhat ini ipe, i bi oñ mandap map ma mabadô i nwelmbok i lap. Lôk Gersôn i bé pes hiôñk, ni Lôk Mérari yo i bak i ñombok. (Ñañga bôt 3:23, 29, 35, 38) I téé ndap libadô, i nyodol yo, ni i begee yo i bé nson u bon ba Lôk Lévi. Ngéda ba bé habi i ngim homa inyu ke homa numpe, bon bôlôm ba Arôn ba bé héya libadô li li bé bagal homa mpubhaga ni homa a nlôôha ba mpubhaga. Ba hô nkuu malômbla, juu li bisesema ni bini bisélél bipubhaga bipe. Ha nyen bon ba Kôhat ba bé begee gwo. Bon ba Gersôn ba bé begee mabadô ma lap, mabadô ma ma nhô yo, biyibne, bikiñil bi nkéña kotoo, minkôô (hala wee minkôô mi lap yomede), bon ba Mérari bo ba bé begee mambam ma lap, bihimbil gwé, mbiñ yé, bitééne gwap, bitiñil ni minkôô (hala wee minkôô mi kotoo i i nkéña lap).—Ñañga bôt 1:50, 51; 3:25, 26, 30, 31, 36, 37; 4:4-33; 7:5-9.
it-2 133 § 3
Lôk Lévi
I dilo di Môsi, inyu yoñ ngaba i minson kiki bo i begee lap ni gwom gwobisôna bi bé mukéké, man Lôk Lévi a bé lama bana 30 nwii. (Ñañga bôt 4:46-49) Ibôdôl i 25 nwii, ba bé le ba gwel ngim minson ndi he minson mi ngui bé kiki bo i begee lap. (Ñañga bôt 8:24) I dilo di kiñe David, i 20 ma nwii nyen man Lôk Lévi a bé bôdôl gwel nson wé i lap. Njom David a bi ti i bé le ba bé lama ha bé begee lap (inyule témpel i bé lama yiha yo). Ngéda man Lôk Lévi a bé pamna 50 nwii, ha nyen nson wé u bé telep. (Ñañga bôt 8:25, 26; 1 Miñañ 23:24-26; béñge AGE.) Bon ba Lôk Lévi ba bé lama tibil yi Mbén, inyule ba bé lama añ yo i mbamba, ba niiga ki litén jolisôna.—1 Miñañ 15:27; 2 Miñañ 5:12; 17:7-9; Néhémia 8:7-9.
Tik ngok i mbuu
w06 1/8 23 § 13
Bana pék—Kon Nyambe woñi!
13 Kiki a bi tehe mahôla ma Yéhôva mu niñ yé, hala a bi tinde David i kônde bôdôl Yéhôva ñem ni i kon nye woñi. (Tjémbi 31:23-25) Ndi ngélé aa mu niñ yé, David a bi bana bé woñi u Nyambe, jon hala a bi lona nye bikuu. Lisañ li bisu, i bé ngéda ba bé lama nyodna nkuu malômbla inyu kena wo i Yérusalem. Iloole bon ba Lôk Lévi ba begee wo i bituu gwap kiki Mbén i bé kal, David a bi kal le ba ha wo i kak. Kiki Uza a bi noode gwel Nkuu le u kwo bañ, a bi wo inyu “liboñok jé libe.” Ñ, Uza a bi boñ soso béba, ndi David nyen a bééna njom inyule a bi noñ bé Mbén Djob a bi ti. I kon Nyambe woñi i nkobla le di noñ matéak mé.—2 Samuel 6:2-9; Ñañga bôt 4:15; 7:9.
22-28 MATJEL
MASÔÔ MA NKUS MA BIBEL | ÑAÑGA BÔT 5-6
“Lelaa u nla nigle bôt ba Nazir?”
it-2 381-382
Nazir
I bôt ba bé Nazir ba bééna bikila baa: (1) Ba bé lama bé nyo wai to maok ma ma nhiuuha; a bé lama bé to nyo séñha wai to biséñha bi maok gwo ki gwo bi bi nla boñ le mut a hiôô. A bé lama bé to nyo binene bi matam ma nkôô wai, to je matam ma yômi ma nkôô wai, to ma ma yé numuk. (2) Ba bé lama bé kit tjôñ tjap. (3) Ba bé lama bé tihba mim, to ibale u bé mim u isañ, to u nyañ, to u manyañ wap nu munlôm, tole manyañ wap nu muda.—Ñañga bôt 6:1-7.
Mimbônga mi tôbôtôbô. I mut a bé boñ mbônga u tôbôtôbô le a ga “yila Nazir, hala wee [nu a yé mbaglaga] inyu Yéhôva” a bé lama bé boñ hala inyu kôhna lipém li bôt ba binam tole inyu binene. Maselna ni hala, “a bé lama ba mpubhaga inyu Yéhôva ikété dilo tjé di Nazir tjodisôna.”—Ñañga bôt 6:2, 8; hégha ni Bibôdle 49:26.
Bikila i bôt ba bé Nazir ba bé nôgôl bi bééna ngim ndoñi i tôbôtôbô ikété bibégés bi Yéhôva. Kiki prisi keñi, mut Nazir a bé mpubhaga, jon a bé lama bé tihba mim wo ki wo to ibale u bé mim u mut wé lihaa. Kiki ba bé gwel minson mi tôbôtôbô, prisi keñi ni bini biprisi bipe bi bééna bé kunde i nyo maok to binyonyo bi ngui, téntén ngéda ba bé gwel minson mimpubhaga i bisu bi Yéhôva.—Lôk Lévi 10:8-11; 21:10, 11.
Jam lipe li yé le, mut Nazir (ni hop Lôk Héber, na·zirʹ) a ‘bé lama ba mpubhaga, a bé lama bé homb ño wé.’ Hala a bé yimbne i i bé hôla i bet ba bé tehe nye i pala yi le a yé Nazir. (Ñañga bôt 6:5) Nlélém buk ni hop Lôk Héber le na·zirʹ i bé gwéélana inyu pôdôl minkôô mi wai “mi ba bé tibil bé” i nwii mimpubhaga mi Sabat tole i nwii ba bé lôndôs hioñ. (Lôk Lévi 25:5, 11) Di nlama ki yi le hibambha hi gôl hi hi bé bisu bi ntut u prisi keñi het i bé ntilga le “Libak lipubi li yé li Yéhôva,” i bé sébla ki le “yimbne ipubhaga i i ñunda le Arôn a nti nyemede nkikip yak Nyambe [tole ni hop Lôk Héber neʹzer. I buk ini, i nlôl buk ipe ini le na·zirʹ].” (Manyodi 39:30, 31) Ni ki le ntut nhook kiñe Israel i bé haba u bé sébla ki le neʹzer. (2 Samuel 1:10; 2 Bikiñe 11:12; béñge CONSÉCRATION; COURONNE.) Ñôma Paul a kal likoda li bikristen le, tjôñ di bi tina muda kiki bieñg bi ño inyu hôñlaha nye le a yé mahéñha ni munlôm; ni le a yé isi munlôm kiki Djob a bi téé mam. Jon bikila bini le, ba kit bañ tjôñ (jam li li kôli bé inyu munlôm), i tjél nyo maok, kila i i bé kal le ba tihba bañ yom nyega yo ki yo, bi bé lama éba mut Nazir le a bé lama ha bé niñ inyu yé nyemede, le a nti nyemede nkikip yak Yéhôva inyu boñ sômbôl yé.—1 Korintô 11:2-16; béñge CHEVEUX; COUVRIR LA TÊTE; NATURE.
Tik ngok i mbuu
w05 15/1 30 § 2
Mambadga ma basoñgol
Libak li Nazir li Samsôn li bé tôbôtôbô. Ilole a ngwéé, añgel i Yéhôva i bi kal nyañ le: “W’a nembee toi, u gwal man munlôm, ba nlama bé homb nye ño inyule i man nu a’ ba Nazir inyu Nyambe ibôdôl ligwéé jé, nyen a ga tohol Lôk Israel i moo ma Lôk Filistia.” (Bakéés 13:5) Samsôn nyemede bé nyen a bi pohol i yila Nazir. Nyambe nyemede nyen a bi pohol le a ba Nazir, jon a bé lama ba Nazir niñ yé yosôna. I kila ini le a bé lama bé tihba mim wo ki wo, i bé bé inyu yé. Ibale a tihba mim ibabé i kôôba, lelaa a bé le a ke ni bisu i gwel nson wé Nazir, ki le a bi bôdôl wo ilole a ngwéé, ni le a bé lama sal wo niñ yé yosôna. Libak li mut Nazir nu Yéhôva a bé pohol nyemede li bé maselna ni libak li Nazir li mut nu a bé pohol i yila hala.