MAHÔLA NGÉDA U GWÉ NDUÑA

Kii u nla boñ ngéda u gwé nduña?

Iloole u yi kii u nla boñ ngéda u gwé nduña, u nlama bôk ndugi yi mambe mam ma yéne we nseñ; hala wee mbôô woñ, maada moñ ni bôt bape ni njômbi yoñ i niñ. Yigil ini i ga unda we ngim matiñ ma Bibel i i nla hôla we i hônba nduña yoñ tole i suhus yo.

U tôñ bañ inyu yani

“Jon kekikel ni tôñ bañ inyu yani, inyule yani a’ bana yé nduña.”—MATÉÔ 6:34.

Kii hala a nkobla: Mut binam a nla bé niñ ibabé nduña. Ndi u kôhna bañ nduña inyule u nkon woñi inyu mam ma yé ngi lo. U tôñ bañ inyu yani.

Nduña i nla nlona we stress. Kiki jam li bisu, neebe ndugi le ngim mangéda u nla bé keñgle nduña. I kon woñi inyu mam u nla bé héñha i nla kônde we nduña yañga. Iba, yi le libim li ngéda, i mam u nkon woñi ma ta ma bôña bé kiki u hoñlak.

U bémél bañ bôt bape to wemede iloo héga

“Pék i nlôl i ngii i . . . nai bé ni litehge jé li mam.” —YAKÔBÔ 3:17.

Kii hala a nkobla: U ta bé peles. U bat bañ wemede tole bôt bape mam ba nla bé boñ.

Bana ñem sôhga, yi le u gwé minwaa, jon u bat bañ wemede iloo héga, yi minwaa nwoñ yak mi bôt bape. Ibale u mboñ hala, w’a suhus nduña yoñ yak i bôt bape. Ibale u mboñ hihôha, yoñ hio kiki minjôha. Ngéda u nol to ikété ndutu, u nôgda nyuu yoñ loñge.

Yimbe mam ma nti we nduña

“I mut a nyi toñol mam a nyégle nwee.”—BINGÉNGÉN 17:27, NWT.

Kii hala a nkobla: Ngéda u gwé nduña mahoñol hala a nla boñ le u ôt bañ pék loñge, jon noode ndugi yén nwee.

Yimbe mambe mam ma nlona we nduña, ni kii u mbéna boñ ha ngéda i. Kiki hihéga, ngéda u nôgda nduña yimbe maho- ñol u gwé, mam u nôgda, ni maboñok moñ, bebek u nla yak tila gwo ngim homa. Ibale u ntibil yi kii u mbéna boñ ngéda u gwé nduña, hala a nla hôla we i yi kii u nla boñ inyu suhus yo. Jon yéñ i yi mam ma nla hôla we i suhus nduña. Ibale hala a nla bé bôña, yéñ manjel inyu boñ le mam ma nlona we nduña ma tééñga ha bañ we ngandak, bebek u nla boñ mo nya ipe tole ngéda ipe.
Héñha litehge joñ li mam. Bésbobasôna di nôgda bé nduña nya yada, inyule di gwé bé nlélém litehge li mam. Béñge maéba maa mana:
1. Ngéda mut a mboñ we jam libe, u hoñol bañ le a nkôôba. Bebek i mut nu a ta bé kiki u nhoñol. Ibale u nhoñol le a gwé ñem mbe, u ga tiga unup. U mboñ loñge ngéda u neebe le mahoñol mé ma yé malam.
2. Bana litehge lilam li ngim jam. Hégda le u yé bem le dokta a sébél we tole u yé i liyôñôl li avioñ, inyu boñ le u bana bañ nduña yañga, u nla gwélél ngéda i inyu añ ngim kaat, sal ngim bôlô tole béñge manwin u gwé ikété téléfôn yoñ.
3. Hôya bañ le mam ma ga kida bé hala. Badba le: ‘Baa jam lini li ga tééñga ki me yani tole sonde i nlo?’ Noode boñ maselna ipôla ndutu i i yé keñi ni i i yé titigi.

Noode boñ mam ni oda

Muda a yé ngwélél ngim ntjega mu téléfôn yé.

“Ndi mam momasôna ma bôña loñge ni ikété oda.” —1 KORINTÔ 14:40.

Kii hala a nkobla: Yéñ njel le mam ma bôña ni oda ikété niñ yoñ.

Di ngwés le mam ma bôña ni oda ikété niñ yés. Ngéda mut a nyeñgep inyu sal ngim bôlô, hala a nla ti nye nduña inyule i lem i, i nla boñ le a meehe bé bibôlô a lam-ga sal. Béñge maéba ima mana:
1. Boñ loñge ntjega u noñ ki wo.
2. Yimbe mam ma mboñ le u yeñgep, u kodol ki mo.

Boñ bañ le mam ma niñ mahogi ma yuu mape

“Woo wada nyonok ni ñem nwee u yé loñge iloo moo ima nyonok ni ngéba ni linoñ mbebi.” —ÑAÑAL 4:6.

Kii hala a nkobla: Bôt ba nlôôha gwés bôlô, ba nyoñ bé ngéda i tehe nseñ u “moo ima nyonok ni ngéba.” Ba gwé bé to ngéda i nôgda lingoñoo li bôlô yap.

Bana litehge li moni li li kôli. Ngandak moni i nti bé bañga maséé, ndi mut a nla ba liyep a bak maséé. Kaat Ñañal 5:12 i nkal le “ngandak nkus i ngwañ mut i nwas bé nye le a kee ’ilo.” Jon ba maséé ni mam u gwé.
Yoñ ngéda inyu noi. U nla suhus nduña yoñ ngéda u mboñ mam ma nti we maséé. Ndi mintuk i het u nsélés bé boña, kiki bo i béñge télé, mi nhôla bé we i suhus nduña.
Gwélél bikei gwoñ i ngéda i nsômbla le u gwélél gwo. U tégbaha bañ ngéda yoñ yosôna i ep manwin tole i kwel i internet ni mawanda moñ. U béñge bañ manwin ma bôlô i téléfôn yoñ i ngéda ngeñ i bôlô i ntagbe.

Yoñ ngéda ni mbôô woñ

Njohok mañge munlôm a yé ôt gwé a nwemlaga.

“I hianda minsôn i yé mahee.”—1 TIMÔTÉÔ 4:8.

Kii hala a nkobla: I hianda minsôn hiki ngéda i nla hôla we i ba mbôô.

Bana bilem bi nhôla we i ba mbôô. I nyiñgis nyuu i nla boñ le u nôgda loñge mu ñem woñ, i nla hôla ki we i suhus nduña. Bana lem i je bijek bilam, boñ ki biliya i je hiki kel. Noi ngandak.
U hoñol bañ le ibale u ñôt siga tole hibañga, u nyok ki maog ngandak, u ga suhus nduña yoñ. Kiki ngéda i ntagbe, i mam ma ma ga kônde we nduña, w’a la yak kwo kon, u nimis ki moni u bi sal ni ngui.
Ibale nduña i nai, kee i dokta. U kon bañ ison i bat dokta mahôla.

“LOÑGEÑEM I NLA MÉLÉS NDUÑA YOÑ”

“Mut nu loñgeñem a mboñ nom yé nyemede loñge, ndi nu a nson njonok a ntéés minsôn nwé nyemede kuu.”—BINGÉNGÉN 11:17.

Kaat yada ni hop Ngisi le Overcoming Stress i gwé pes yada i i gwé ño le: “Kill Your Stress with Kindness.” Dokta Tim Cantopher nu a bi tila i kaat i, a nkal mu pes i le i unda bôt bape loñgeñem i nla hôla we i ba maséé ni i keñgle makon. Ndi béba mut i ta bé maséé inyule bôt ba nke nye ngwéé.

U nla yak suhus nduña yoñ ngéda u ntôñ wemede. Kiki hihéga, u nyégsa bañ wemede i boñ mam ma yé le u nla bé boñ. U hoñol bañ ki le u gwé bé mahee mo ki mo. Yésu Kristô a bi kal le: “U nlama gwés mut woñ libôk kiki wemede.”—Markô 12:31.

Tjek mam ma nlôôha ba nseñ

“Ni wan mambe mam ma nlôôha ba nseñ.”—FILIPI 1:10.

Kii hala a nkobla: Tibil tjek mam u nlama bii i bisu ikété niñ yoñ.

Tila mam u nsômbôl boñ inoñnaga ni nseñ wap. Hala a ga hôla we i bok mahoñol moñ mu mam ma nlôôha ba nseñ, mambe mam u nla sal i mbus ngéda tole mambe ma gwé bé nseñ.
Hiki sonde, tila lelaa u ngwélél ngéda yoñ. I mbus yéñ manjel ma ma ga hôla we i tibil gwélél yo. U ga suhus nduña yoñ ibale u ntibil gwélél ngéda yoñ.
Bana ngéda inyu noi. To ibale u yoñ ndék ngéda ndigi inyu noi, hala a ga hôla we i suhus nduña yoñ.

Yéñ mahôla

“Nduña i ñem mut i mboñ wo le u bandbe, ndi loñge bañga i nkônha wo maséé.”—BINGÉNGÉN 12:25.

Kii hala a nkobla: Ngéda bôt bape ba mpô- dôs we loñge, ba bak ki minyaô hala a nla hôgbaha we.

Kwel ni mut nu a nyi nok bape. Liwanda li ñem nyuu li nla hôla we i tibil bagal mam tole i léba mahôla inyu ndutu u gwé. Nkwel wotama u nla hôla we i nôgda loñge.
Bat bape le ba hôla we. Baa bôt bape ba nla hôla we i boñ ngim bibôlô?
Ibale i sal ni bôt bape i nlémél bé we, yéñ manjel le we ni i bôt ba ni nôgla. Kiki hihéga, baa u yé le u toñle i mut nu ikété nwee nyensôna i yom u nôgda ngéda u sal ni nye? (Bingéngén 17:27) Ibale i mbus nkwel nan mam ma nke bé loñge, u nla suhus ngéda u ntégbaha ni i mut nu.

Yéñ mahôla ma Djob

“Maséé ni bôt ba nyi le mam ma mbuu ma yé bo nseñ.”—MATÉÔ 5:3.

Kii hala a nkobla: Mut binam a gwé ndik bé ngôñ ni mambot, bijek ni homa liyééne. Di gwé ngôñ i bana maada malam ni Djob. Inyu ba toi maséé, di nlama diihe i maada ma ni boñ kii yosôna di nla inyu lémés mo.

Masoohe ma nla hôla we i suhus nduña yoñ. Djob a mbat le u ‘bééga nye nduña yoñ yosôna inyule a ntôñ we.’ (1 Pétrô 5:7) Ibale u nyoñ ngéda i hoñol mam u nigil ikété Bibel, u soohege ki hiki ngéda, Djob a ga ti we nsañ.—Filipi 4:6, 7.
Añ bikaat bi bi nla boñ le u kôôge Djob bebee. Maéba di ntehe munu mbamble unu ma nlôl ikété Bibel, i i bi tilba inyu hôla bés i bana maada malam ni Djob. Maéba ma ma nhôla ki i bana “bañga pék ni pék i bagal mam.” (Bingéngén 3:21) Inyuki u nla bé yoñ makidik i añ Bibel? I nla ba loñge i bôdôl ni kaat Bingéngén.