Biniigana di nla ôt mu lilagle li Yakôb​—Pes 1

1-2. Kii Yakôb a bi boñ i ngéda a bé bebee ni wo, inyuki? (Béñge yak titii bisu.)

HALA a bé 17 nwii le Yakôb a bi nyodi i Kanaan inyu ke i Égiptô lôñni lihaa jé. (Bibôdle 47:28) Mu ngéda i, a bé maséé i tiimba tehe man wé Yôsep ni lihaa jé jolisôna li niñ ntôñ. Kiki Yakôb a ntehe le nyemb yé i nkahal kôôge bebee, a sébél bon bé inyu kwélés bo.​—Bibôdle 49:28.

² Ha ngéda i, a bé le i ngeñ isañ mbai a yé bebee ni wo, a nkot bôt bé ba lihaa inyu lagle bo. (Yésaya 38:1) I mpôna le mu boma i nyen a bé a kal njee a bé lama ba isañ mbai i mbus nyemb yé.

3. Inoñnaga ni Bibôdle 49:​1, 2, inyuki bibañga bi Yakôb bi yé toi nseñ?

³ Añ Bibôdle 49:​1, 2. Ndi i boma i, i bé tôbôtôbô. Yakôb a bé mpôdôl. Mu boma i, Yéhôva a bi tinde nye i pot mam ma bé lama pémél mbôda yé i mbus nyemb yé. Inyu hala nyen ba mbéna sébél bibuk Yakôb a bi pot i kel i le: mbañ i Yakôb.

4. Kii di nla nigil mu mbañ i Yakôb? (Béñge yak minkéñék mi matila mini le “Lihaa li Yakôb.”)

⁴ Munu yigil ini, d’a tehe bibañga Yakôb a bi kal bilok gwé bina bini le: Ruben, Siméôn, Lévi, ni Yuda. I yigil i noñ ha, d’a tehe kii a bi kal bana bon bé juem bape. D’a tehe le Yakôb a bé pôdôl ndik bé bilok gwé, ndi a bé pôdôl yak mbôda yap i i bi yila litén li Israel. I ngéda d’a nigil i mam ma, d’a tehe lelaa bibañga bi Yakôb bi bi yon, bibañga gwé bi ga niiga ki bés lelaa di nla lémél Tata wés Yéhôva.

RUBEN

5. Bimbe bisai Ruben a bé le a hoñol le a ga kôs?

⁵ Yakôb a bi bôdôl yak Ruben, a kal nye le: “Wen u yé mbôkgwéé wem.” (Bibôdle 49:3) Kiki a bé man nu bisu, bebek a bé hoñol le isañ a bé lama ti nye môga ima mu nkus wé. Bebek a bé hoñol yak le nyen a ga yila isañ mbai i mbus nyemb i isañ, ni le i mbus ngéda, isañ mbai a ga lôl ndik mu lihaa jé.

6. Inyuki Ruben a bi yila bé isañ mbai i mbus nyemb isañ? (Bibôdle 49:​3, 4)

⁶ Ndi Ruben a bi yila bé isañ mbai i mbus nyemb isañ. (1 Miñañ 5:1) Inyuki? Inyule ndék nwii i bisu bi ngéda, a bi lalna mbok u isañ le Bilha. Bilha a bé ngwélél nwaa Yakôb nugwéha le Rahel, nu a bi wo. (Bibôdle 35:​19, 22) Ruben a bé man Léa, nwaa nu bisu nu Yakôb. I mpôna le Ruben a bi boñ i jam li, inyule Bilha a bé lémél nye. Tole bebek, a bi boñ hala inyu boñ le isañ a gwés bañ Bilha iloo nyañ. To kii i leñek, i jam li, li bi lôôha unbaha Yéhôva, li unbaha yak Yakôb.​—Añ Bibôdle 49:​3, 4.

7. Kii i bi pémél Ruben ni mbôda yé? (Béñge yak minkéñék mi matila mini le “Lilagle li Yakôb.”)

⁷ Yakôb a bi kal Ruben le: “W’a ba ha bé nu bisu.” I bibañga bi, bi bi yon. Bibel i ñunda bé le mut nye ki nye mu lihaa li Ruben a bi ba kiñe, prisi tole mpôdôl. Ndi Yakôb a bi yôi bé Ruben, lihaa li Ruben li bé litén jada mu jôm li matén ni ima i loñ Israel. (Yôsua 12:6) Masañ mape, Ruben a bi unda bilem bilam, Bibel i ñunda bé to le a bi témb a ke i ndéñg.​—Bibôdle 37:​20-22; 42:37.

8. Bimbe biniigana ñañ u Ruben u niiga bés?

⁸ Hala a niiga kii bés? Di nlama jo sañ i ngui inyu bana hôtnyuu, ni i keñgle malal ma nyega. I ngéda manoodana ma nlo bés bisu, di yoñ ngéda i hoñol lelaa di yé le di nôgha Yéhôva njôghe, bôt bés ba lihaa, ni bôt bape. Di bigdaga ki le “i yom mut a nsal, yo ki yon a’ bumbul.” (Galatia 6:7) Ndi ñañ u Ruben u niiga ki bés le Yéhôva a yé konangoo. Yéhôva a nla bé sôña le bikuu bi kwél bés i ngéda di mboñ béba, ndi a nsayap bés i ngéda di mboñ biliya i boñ mam malam.

SIMÉÔN BO LÉVI

9. Inyuki Yakôb a bi unbene Siméôn bo Lévi? (Bibôdle 49:​5-7)

⁹ Añ Bibôdle 49:​5-7. I mbus, Yakôb a bi pot bibuk bi bi bé unda le a bé unbene Siméôn bo Lévi. Ndék nwii i bisu bi ngéda, man Kanaan wada le Sikem a bi ôbôs Dina, ngond Yakôb. I jam li, li bi unbaha bon ba Yakôb bobasôna, ndi Siméôn bo Lévi ba bi la bé gwel bomede. Ba bi lôk Sikem ni bôt bé le ibale ba nkweeba, ba ga kôp nsañ ni bo. Ba bi neebe, ba kweeba. Ndi i ngéda ba bé ba ngi nogok njôghe, Siméôn bo Lévi, ‘ba yoñ paminsoñ yap, ba jôp i tison ibabé le mut a yi i jam ba nlo i boñ, ba nol bôlôm bobasôna.’​—Bibôdle 34:​25-29.

10. Lelaa bibañga Yakôb a bi pot inyu Siméôn bo Lévi bi bi yon? (Béñge yak minkéñék mi matila mini le “Lilagle li Yakôb.”)

¹⁰ Yakôb a bi lôôha unup inyu béba jam Siméôn bo Lévi ba bi boñ. A bi kal le: “M’a tjam bo ikété Yakôb, me sand ki bo ikété Israel.” I mbañ i, i bi yon iloo 200 nwii i mbus ngéda, i ngeñ bon ba Israel ba bi jôp i Hisi Likak. Ngababum i litén li Siméôn i bé ntjamak i nkoñ u Yuda. (Yôsua 19:1) Litén li Lévi li bééna 48 ma bitison i loñ Israel.​—Yôsua 21:41.

11. Mambe mam malam litén li Siméôn ni litén Lévi ma bi boñ?

¹¹ Bon ba Siméôn ni bon ba Lévi ba bi boñ bé i mam mabe basôgôlsôgôl bap ba bi boñ. Litén li Lévi li bé bégés Yéhôva ni ñem wonsôna. I ngéda Yéhôva a bi ti Môsi Mbén i hikôa Sinai, ngandak bon ba Israel i bé bégés man nyaga, ndi Lôk Lévi i bi hôla nye i mélés i béba i. (Manyodi 32:​26-29) Yéhôva a bi pohol litén li Lévi, a yilha jo litén li biprisi. (Manyodi 40:​12-15; Ñañga bôt 3:​11, 12) I mbus ngéda, litén li Siméôn li bi hôla litén li Yuda i jôs Lôk Kanaan inyu kadal Hisi Likak.​—Bakéés 1:​3, 17.

12. Bimbe biniigana di nla ôt mu ñañ u Siméôn bo Lévi?

¹² Hala a niiga kii bés? Kekikel, u nwas bañ le hiun hi tinde we i pot ngim mam tole i yoñ ngim makidik. Ibale ba mboñ we béba tole ba mboñ i mut u ngwés béba, u kôli unup. (Tjémbi 4:4) Ndi di hôya bañ le Yéhôva a ta bé maséé i ngéda di mpot tole di mboñ mam ni hiun. (Yakôbô 1:20) Ibale mut a mboñ bés béba, too a yé mankéé, too a ta bé mankéé, di nlama noñ matiñ ma Bibel. Di nlama bé nwas le hiun hi tinde bés i boñ béba jam. (Rôma 12:​17, 19; 1 Pétrô 3:9) To ibale bagwal boñ ba mboñ i mam ma nlémél bé Yéhôva, u gwé bé le u boñ kiki bo. U hoñol bañ le kekikel, u ta bé le u lémél Yéhôva. Ibale u nke ni bisu i boñ loñge, Yéhôva a ga bom we.

YUDA

13. Inyuki Yuda a bé le a kon woñi i ngéda isañ a bi yoñ hop inyu pôdôs nye?

¹³ I mbus ngéda, Yakôb a bi pôdôs lok yé Yuda. I ngéda Yuda a bi nok bibañga isañ a bi kal lôkisañ yé i mañ, a bi lama kon woñi inyule yak nye a bi boñ mam mabe. A bé ni lôkisañ yé i ngéda ba bi kadal gwom bi bôt ba Sikem, ba nol ki bo. (Bibôdle 34:27) I ngéda lôkisañ i bi nuñul Yôsep, i sôô ki isañ i jam li, a bé ni bo. (Bibôdle 37:​31-33) I mbus ngéda, a bi lalna nkiya wé Tamar, a hoñlak le muda libambe nu.​—Bibôdle 38:​15-18.

14. Mambe mam malam Yuda a bi boñ? (Bibôdle 49:​8, 9)

¹⁴ Ndi to hala, Yéhôva a bi tinde Yakôb i sayap Yuda ni i bégés nye. (Añ Bibôdle 49:​8, 9.) Yuda a bi éba toi le a ntôñ isañ i ngéda isañ a bi un, a bi kônôl yak manyañ nu mbus le Benyamin ngoo.​—Bibôdle 44:​18, 30-34.

15. Bimbe bisai Yuda a bi kôs?

¹⁵ Yakôb a bi kal le Yuda nyen a ga éga lôkisañ. Ndi ngéda i bi tagbe jôga ilole i mbañ i, i nyon. I mbus 200 nwii nyen Bibel i ñunda le Yuda a bi éga lôkisañ inyu ngélé bisu. I ngéda bon ba Israel ba bi nyodi i Égiptô, litén li Yuda jon li bé éga bo i ñoñ letee ba jôp i Hisi Likak. (Ñañga bôt 10:14) I mbus ngandak nwii, litén li Yuda jon li bi éga mana matén mape inyu kadal Hisi Likak. (Bakéés 1:​1, 2) David, nu a bé lôl i litén li Yuda, a bé kiñe bisu mu bikiñe gwobisôna bi bé lôl mu litén li. Ndi jam lipe li yé.

16. Lelaa mbañ i i yé ikété Bibôdle 49:10 i bi yon? (Béñge yak minkéñék mi matila mini le “Lilagle li Yakôb.”)

¹⁶ Yakôb a bi kal le i mut a ga énél bôt ba binam i boga ni boga, a ga lôl mu litén li Yuda. (Añ Bibôdle 49:10 ni buk isi lipep.) I ñane nu, a yé Yésu Kristô, nyen Yakôb a bi sébél le Silô. Añgel i bi kal inyu Yésu le: “Yéhôva Nyambe a’ ti ki nye yééne ane i isañ wé David.” (Lukas 1:​32, 33) Ba nsébél ki Yésu le “Mbondo njéé i litén li Yuda.”​—Masoola 5:5.

17. Lelaa di nla nigle Yéhôva mu maada més ni lôk kéé?

¹⁷ Hala a niiga kii bés? Yuda a bi boñ bibéba bikeñi ndi to hala, Yéhôva a bi sayap nye. Baa lôkisañ i bé badba le: ‘Kii Yéhôva a ntehe yak i mut nunu?’ To kii bo ba bé tehe i nyeni, Yéhôva nye a bé tehe le Yuda a bé loñge mut, a sayap ki nye. Lelaa di nla nigle Yéhôva? I ngéda ba nti mankéé wada nson u tôbôtôbô ikété ntôñ, di yé le di kahal béñge bilem gwé bibe. Ndi di yé di hôya le Yéhôva a ntehe yak bilem gwé bilam. Bilem bilam bi lôk kéé gwon Yéhôva a mbéñge. Hala nyen yak bés di nlama boñ.

18. Inyuki di nlama hônba?

¹⁸ Ñañ u Yuda u niiga ki bés le di nlama ba bôt ba nhônba. Yéhôva a nyônôs mimbônga nwé nwominsôna ndi a mbôñôl bé hala i ngéda yés, a mboñ bé to kiki bés di nhoñol. Bon ba Yuda ba bi bôdôl bé éga litén li Israel i ngéda Yakôb a bi pot mbañ. Ndi ba bé bebee i nit nu ni nu Yéhôva a bé a pohol inyu éga litén. Ba bi nit Môsi, man Lôk Lévi, ba nit Yôsua nu a bé lôl i litén li Éfraim, ba nit yak Kiñe Saulô nu a bé lôl i litén li Benyamin. Yak bés i len ini, to njee Yéhôva a mpohol inyu éga litén jé, di nlama nit nye.​—Lôk Héber 6:12.

19. Mbañ i Yakôb i niiga kii bés inyu Yéhôva?

¹⁹ Kii di nigil munu mbañ i Yakôb? Di nigil le “mut binam a ntehe bé mam kiki Nyambe.” (1 Samuel 16:7) Yéhôva a nlôôha hônba bés, a nwéhlak bés. A ta bé maséé i ngéda di mboñ béba, ndi a nyi le di ta bé peles. To ibale mut a bi boñ bibéba bikeñi, ibale a ntam toi, Yéhôva a nwéhél nye, a sayap ki nye. I yigil i noñ ha, d’a tehe kii Yakôb a bi kal bon bé juem bape.