ƝANNDRA MUN
1 Davidi+ i wa Salomɔn m’ɔ ti Izraɛli famiɛn’n+ i ɲanndra mun+ yɛ:
2 I waan ɔ́ fá klé ngwlɛlɛ,+ ɔ́ fá tú fɔ
naan be wun ngwlɛlɛ ndɛ’m be wlɛ,
3 naan be ɲan afɔtuɛ+ mɔ maan be yo akunndanfuɛ’n,
naan be yo sran kpa,+ be bu akunndan kɛ ɔ nin i fata’n sa,*+ yɛ be yo ndɛnmanfuɛ,*
4 naan be nga be siman sa’n, be nian be wun su,+
naan gbanflɛn’m be si sa yɛ be si akunndan bu.+
5 Sran ng’ɔ ti ngwlɛlɛfuɛ’n ɔ sie i su tie, yɛ ɔ si sa uflɛ ekun.+
Sran ng’ɔ wun sa wlɛ’n ɔ yo maan ɔ si wafa ng’ɔ fata kɛ ɔ nanti’n,*+
6 ɔ maan ɔ wun ɲanndra kun nin ɲanndra nun ndɛ kun,
nin ngwlɛlɛfuɛ’m be ndɛ mun nin be kosan kekleekle’m+ be bo.
7 Zoova i srolɛ’n* yɛ ɔ ti like silɛ’n i bo bolɛ’n niɔn.+
Sinnglinfuɛ’m be ngunmin yɛ be buman ngwlɛlɛ’n nin fɔ tulɛ’n be like fi-ɔ.+
9 Be ti kɛ kle klanman kun mɔ be fali waka nɲrɛ be yoli m’ɔ o ɔ ti’n sa,+
ɔ nin njuaba klanman kun m’ɔ wla ɔ kɔmin’n sa.+
10 Min wa, sɛ sa tɛtɛ yofuɛ’m be kunndɛ kɛ bé láka wɔ’n, nán kplin su.+
11 Sɛ be se kɛ: “Bla maan e wɔ.
Maan e ko bu e sa naan e kun sran.*
Maan e ko fia e minndɛ sran nga b’a yoman sa fi’n naan e fa yiyi e ɲin su.
12 É mɛ́n be mɔnnɛnmɔnnɛn kɛ Ndia’n* fa yo’n sa,
be bɔbɔ wunmuan’n, kɛ be nga be jra kunman nun’n sa.
13 Maan e fa be ninnge kpakpa’m be kwlaa.
É fá be bo ninnge mun é yí e sua mun piɛ.
15 Min wa, nán su be su.
Nán maan ɔ ja tia be
atin’n su,+
16 afin kɛ bé kó yó sa tɛ’n, be ja’n bli be bo.
Be wun blibli be sran mmoja ase gualɛ’n nun.+
17 Sɛ sran kun gúa tɛ naan anunman’n wun i’n, nn ɔ kleli i wun yalɛ ngbɛn.
18 I sɔ’n ti yɛ be bu sa naan bé gúa mmoja ase’n niɔn.
Be fia naan bé tɔ́ be wiengu’m be su bé kún be.
19 Be nga be waan sran lufle bulɛ’n yɛ bé fá ɲán be wun’n, kɛ be yo sɔ-ɔ.
Sanngɛ be nga be ɲan be wun kɛ ngalɛ’n sa’n, wie’n yɛ ɔ nin be yía nun-ɔn.+
20 Ngwlɛlɛ’n i kpafuɛ’n+ kpan kekle sin klɔ’n nun akpɔ’n su.+
Ɔ mɛn i nɛn’n su kpan titi klɔ’n i gua’m be su.+
21 Ɔ kpan akpɔ’m be cɔnjɔ’m be su, kan sran’m be o lɛ woo’n.
Klɔ’n i anuan’m be ɲrun lɛ’n, ɔ kan ndɛ se kɛ:+
22 “?Amun mɔ amun siman sa’n, amún ká kɛ ngalɛ’n sa trilili?
?Amun mɔ amun yo sran finfin’n, amún yó sran finfin sa trilili?
?Amun mɔ amun ti sinnglinfuɛ’n, amún kpɔ́ sa silɛ’n sa trilili?+
23 Ndɛ nga n kan n fa wɔ amun’n, amun tɛ su.*+
I liɛ’n, ń mán amun ngwlɛlɛ.*
Ń kán min ndɛ mun ń klé amun.+
24 N kpannin, sanngɛ amun waan amun tiemɛn i le,
n tinngɛli min sa’n nun, sanngɛ sran fi w’a fɛmɛn i ɲin w’a sieman su.+
25 Amun ɲin kpali min afɔtuɛ’m be kwlaa be su
yɛ amun a sɔman fɔ nga n tuli amun’n nun.
26 Kɛ ɲrɛnnɛn wá tɔ́ amun su’n, n kusu ń srí.
Kɛ sa nga amun sro i’n ɔ́ wá ɲán amun’n, ń fá amun ń yíyí min ɲin su,+
27 kɛ sa nga amun sro i’n ɔ́ wá tɔ́ amun su kɛ nzue ng’ɔ́ tɔ́-ɔ, ɔ tu aunmuan sa’n,
mɔ ɲrɛnnɛn’n wá bá kɛ aunmuan dan wie sa’n,
kɛ awlabɔɛ’n nin sa yalɛ’n bé tɔ́ amun su’n.
28 Blɛ sɔ’n nun’n, bé kpán flɛ́ min lelele, sanngɛ n su tɛman su.
Bé kúnndɛ min kpa liɛ su, sanngɛ be su wunman min,+
29 afin be ɲin cili sa silɛ’n,+
yɛ b’a kloman kɛ bé sró Zoova.+
30 Be waan be faman min afɔtuɛ’n su.
Fɔ kwlaa nga n tuli be’n, b’a bumɛn i like fi.
31 I sɔ’n ti’n, bé wún sa nga be yo’n i nuan su sa mun,*+
yɛ sa nga be bɔbɔ be sunnzun kɛ bé yó’n ti’n, bé wún be ɲrun sa fiaan.
32 Afin be nga be siman sa’n be mlinlɛ mɔ b’a mlin’n, ɔ́ kún be,
yɛ sinnglinfuɛ’m be ɲin m’ɔ kpa sa su’n ti’n, bé wú.
2 Min wa, sɛ a fa min ndɛ’m be su’n,
sɛ a fa min mmla mun sie ɔ klun kpa’n,+
2 yɛle kɛ sɛ a fa ɔ su sie i ngwlɛlɛ’n i nuan bo’n,+
sɛ a tike ɔ awlɛn’n naan a suan ninnge’m be wlɛ wunlɛ’n,+
3 asa ekun’n, sɛ a kpan flɛ ngwlɛlɛ’n,+
yɛ sɛ a man ɔ nɛn’n su srɛ sa wlɛ wunlɛ’n,+
4 sɛ a kunndɛ i titi kɛ be fa kunndɛ sika’n sa’n,+
yɛ sɛ a kunndɛ i lelele kɛ be fa kunndɛ ninnge kpakpa nga be ti fiawa’n sa’n,+
5 á wún like nga be flɛ i Zoova i srolɛ’n i wlɛ,+
yɛ á kwlá sí Ɲanmiɛn.+
7 Ngwlɛlɛ ng’ɔ yo sa ye’n, ɔ yia su kpa fa sie sran kpa mun.
Be nga be nanti seiin’n, ɔ sasa be kɛ ɲrɛn sa.+
8 Ɔ nian be nga be yo sa i nuan su’n be atin’m be su,
yɛ ɔ́ sɛ́sɛ́ i sufuɛ kpa’m be atin’n.+
9 Á wún sa ng’ɔ ti kpa’n, nin ng’ɔ ti su’n, nin ng’ɔ ti sɛsɛ’n be wlɛ,
á wún ajalɛ ng’ɔ ti kpa’n i wlɛ.+
10 Kɛ ngwlɛlɛ’n ko wlu ɔ awlɛn’n nun’n,+
mɔ sa silɛ’n ko yo ɔ fɛ’n,+
11 akunndan bulɛ’n wá
nían ɔ su,+
yɛ sa wlɛ wunlɛ’n sásá ɔ,
12 ɔ́ dé ɔ naan w’a faman atin tɛ su,
naan w’a suman sran ng’ɔ kan ndɛ tɛtɛ’n i su,+
13 naan w’a suman be nga be yaci atin kpa’n i lɛ
mɔ be ko fa atin tɛ’n be su,+
14 naan w’a suman be nga sa tɛ yolɛ’n yo be fɛ’n,
mɔ klunwi ayeliɛ’n nin sa tɛtɛ’n yɛ ɔ ti be aklunjɔɛ like’n be su,
15 i sɔfuɛ’m be atin’m be ti blibliwa,
gblɛ yɛ be fa yo sa kwlaa-ɔ.
16 Ɔ́ dé ɔ bla ng’ɔ tranman diin’n* i sa nun,
a su faman bla ng’ɔ ti bian kunndɛfuɛ’n* i nuan nun ndɛ nɛnkɛnnɛnkɛn’n* su,+
17 i sɔ bla’n, ɔ yaci i talua nun bian’n,*+
yɛ i wla fi i Ɲanmiɛn’n i aenguɛ’n su.
18 Afin i sua’n jra kɔ wie’n
i sin,
yɛ i atin’m be kɔ be nga b’a wu mɔ be kwlá yoman like fi kun’n be sin.+
19 Be nga be nin i san nun’n,* be nun wie fi su sɛmɛn
i sin,
be nun wie fi su wunman nguan atin’m be kun.+
20 I sɔ’n ti’n, fa sran kpa’m be atin’n su,
yɛ ka be nga be nanti seiin’n be atin’m be su,+
21 afin sran ndɛnmanfuɛ’m be ngunmin yɛ bé trán asiɛ’n su-ɔ,
3 Min wa, nán maan ɔ wla fi like nga n kle’n* su,
tu ɔ klun nanti min mmla’m be su,
2 afin bé yó maan cɛn
nin afuɛ nga á dí’n, bé sɔ́n kpanngban kpa, yɛ ɔ wun jɔ́ wɔ fɔuun.+
3 Nán yaci klun ufue yolɛ* nin klanman nantilɛ.*+
Fa be cici ɔ kɔmin,
klɛ be ɔ awlɛn’n su kɛ be fa klɛ like yɔbuɛ su’n sa.+
4 I liɛ’n, Ɲanmiɛn nin klɔ sran mun+
be klun jɔ́ ɔ wun, yɛ bé bú wɔ akunndanfuɛ.
7 Nán bu ɔ wun ngwlɛlɛfuɛ.+
Sro Zoova yɛ kaci ɔ sin si sa tɛ’n.
9 Fa ɔ fie’n su ninnge klikli nga a ɲan be’n+ be kwlaa,*
nin ɔ ninnge kpakpa mun+ blɛ Zoova naan kle kɛ a bu i sran.
10 I liɛ’n, ɔ tanngannin’m
bé yí piɛ,+
yɛ duvɛn uflɛuflɛ’n yí ɔ nzan guawlɛ’m* be lele ɔ́ bú gúa.
11 Min wa, kɛ Zoova tu ɔ fɔ’n nán kpalo i,+
kɛ ɔ ijɔ wɔ’n, nán maan ɔ yo ɔ ya.+
12 Afin Zoova tu be ng’ɔ klo be’n be fɔ,+
kɛ siɛ kpa kun m’ɔ klo i wa’n ɔ fa yo’n sa.+
13 Sran ng’ɔ si ngwlɛlɛ’n, i liɛ su ti ye,+
yɛ sran ng’ɔ wun sa wlɛ’n, i liɛ su ti ye.
14 Afin ngwlɛlɛ’n i silɛ ti kpa tra sika ɲanlɛ,
yɛ like nga be ɲɛn i nun’n, ɔ ti kpa tra sika ɔkwlɛ.+
15 Ɔ le ɲrun dan tra korai* mun.
Like kwlaa nga a klo i’n i wie fi tomɛn i.
16 Nguan ɲanman tɛnndɛn’n o i sa fama’n nun.
Aɲanbeun’n nin aɲrunɲan’n be o i sa bɛ’n nun.
17 I atin’m be yo ɲɛnmɛn,
yɛ i atin mma’m be kwlaa be su ti fɔuun.+
18 Ɔ ti be nga be trɛ i’n be nguan waka,
yɛ bé bó i jɔ kɛ be nga be trɛ i kekle kpa’n be liɛ su ti ye.+
19 Ngwlɛlɛ yɛ Zoova fa yili asiɛ’n niɔn.+
Ɔ fali akunndan yili ɲanmiɛn m’ɔ la nglo lɔ plaii’n i kekleke kpa.+
20 I sa silɛ’n ti’n, nzue nga be bo ti kploun’n be kpukekpukeli
yɛ bɔlɛ’n fin ɲanmiɛn ble’n nun sonjili.+
21 Min wa, nán ɔ ɲin kpa be* su.
Yia ngwlɛlɛ ng’ɔ yo sa ye’n nin akunndan bulɛ’n be
su kpa.
22 Bé mán ɔ nguan
yɛ bé yó ɔ kɔmin njuaba.
23 Ɔ maan kɛ á nánti ɔ atin’n su’n, sa fi su ɲanman wɔ,
yɛ ɔ ja su kplaman le.+
25 A su sroman sa kekleekle nga be fu sran’m be nun’n,+
a su sroman nzue mɔ kɛ ɔ́ tɔ́ klunwifuɛ’m be su’n, aunmuan fita dan’n.+
28 Sɛ a kwla man ɔ wiengu like ikisa’n,
nán se i kɛ: “Kɔ, sɛ ɔ yo’n nn w’a ba. Ainman nn m’an fa man wɔ.”
29 Kɛ ɔ wiengu tran ɔ wun lɛ m’ɔ o i olɛ lɛ diin’n,
nán sunnzun kɛ á yó i tɛ.+
31 Nán ɔ ɲin blo sa kekleekle yofuɛ’n i wun,+
yɛ nán fɛ i atin’m be nun wie fi su.
32 Afin Zoova i ɲin ci sran ng’ɔ fa gblɛ nanti’n,+
sanngɛ ɔ tra sran ng’ɔ nanti ndɛnman su’n i janvuɛ.+
34 Afin ɔ sri be nga be to sran mma’n,+
sanngɛ ɔ si wɛtɛɛfuɛ’m be aunnvɔɛ.+
35 Ngwlɛlɛfuɛ’m bé ɲán ɲrun,
sanngɛ sinnglinfuɛ’m be bu like ng’ɔ kpɛ ɲannzuɛn ba’n i like dan.+
4 Min mma mun, amun tie fɔ nga siɛ kun tu’n.+
Amun sie amun su kpa naan amun a wun sa wlɛ,
2 afin ń klé amun like kpa.
4 Min si kleli min like, yɛ ɔ seli min kɛ: “Maan min ndɛ’m be tran ɔ awlɛn’n nun kpa.+
Fa min mmla’m be su titi naan ka nguan nun.+
5 Yo naan si ngwlɛlɛ, yo naan wun sa wlɛ.+
Nán ɔ wla fi ndɛ nga n kan’n, nán se kɛ a faman su.
6 Nán kpalo i, yɛ ɔ́ sásá wɔ.
Klo i, yɛ ɔ́ fá ɔ síe.
7 Ngwlɛlɛ’n yɛ ɔ ti like cinnjin kpafuɛ’n niɔn.+ Ɔ maan yo naan si ngwlɛlɛ,
ninnge kwlaa nga a ɲan be’n, maan sa wlɛ wunlɛ’n tran be nun wie.+
9 Ɔ́ fá waka nɲrɛ nglanman kpa mun síe ɔ ti’n su.
Ɔ́ fá kle klanman kpa kun dí ɔ gbanflɛn.”
10 Min wa, sie ɔ su naan sɔ min ndɛ’m be nun klanman,
yɛ á dí afuɛ kpanngban kpa.+
12 Kɛ á nánti’n, like fi su tanndanman ɔ ja’n nun.
Sɛ a wanndi kusu’n, ɔ ja su kplaman.
14 Nán fa klunwifuɛ’m be atin’n su wie,
yɛ nán sin sran tɛtɛ’m be atin’n su.+
16 Afin sɛ be nin-a yoman sa tɛ’n, be kwlá lafiman.
Sɛ be nin-a yiman sran ase’n, lafilɛ kunman be.
17 Klunwi yolɛ’n yɛ ɔ ti be aliɛ-ɔ,*
sa kekleekle yolɛ’n yɛ ɔ ti be duvɛn-ɔn.
18 Sran kpa’m be atin’n, ɔ ti kɛ lika m’ɔ kpaja nglɛmun nun,
m’ɔ kpaja kɔ i ɲrun lele lika’n fa titi weiin’n sa.+
19 Klunwifuɛ’m be atin’n ti kɛ aosin’n sa.
Be siman like ng’ɔ yi be ase’n.
20 Min wa, sie ɔ su kpa naan tie min ndɛ mun.
Sie ɔ su tie ndɛ nga n
kan’n kpa.
21 Nán ɔ ɲin kpa be su.
Fa be sie ɔ klun kpa.+
22 Afin be man be nga be wun be’n be nguan,+
yɛ be yo maan be kplo’n* nun sanndi be.
23 Sasa ɔ awlɛn’n tra like kwlaa,+
afin i nun yɛ nguan’n i bo’n fin-ɔn.
24 Nán kan ato ndɛ mun.+
Yɛ nán maan gblɛ ndɛ fin ɔ nuan fite.
25 Nian ɔ ɲrun ndɛnman su trelele,
fa ɔ ɲin sie i like ng’ɔ o ɔ ɲrun ndɛnman su’n su.+
5 Min wa, fa ɔ ɲin sie i min ngwlɛlɛ ndɛ’m be su kpa.
Sie ɔ su kpa naan tie sa wlɛ wunlɛ’n+ i su like nga n kle’n.
2 I liɛ’n, á nían wafa nga a bu akunndan’n su,
yɛ ndɛ ng’ɔ́ fín ɔ nuan fíte’n, ɔ́ yó nanwlɛ tititi.+
3 Afin bla ng’ɔ tranman diin’n* i nuan nun ndɛ’n ti nɛnkɛnnɛnkɛn kɛ awɛma nzue sa,+
i nuan nun yo fɛ tra ngo.+
4 Sanngɛ i agualiɛ su’n, ɔ yo wi kɛ ijre wiwi wie sa+
yɛ ɔ la kɛ tokofi m’ɔ lɛ i ɲrun lɛ i sin’n sa.+
5 I ja’m be fa wie’n i atin’n.
Ajalɛ ng’ɔ́ tú i lɛ’n, Ndia’n* nun lɔ trele yɛ ɔ su kɔ-ɔ.
6 Ɔ buman nguan’n i atin’n i akunndan bɔɔ kaan sa.
Ɔ wlanwlan sa daan, sanngɛ ɔ siman wafa nga i bo’n gúa mɛ́n i’n.
7 I sɔ’n ti’n, min wa,* sie ɔ su,
nán kpalo ndɛ nga n kan’n.
8 Kɛ i wun mmua.
Nán mɛntɛn i sua’n i anuan’n i koko,+
9 i liɛ’n, sran wie su sokpaman wɔ,+
yɛ a su wunman ɔ ɲrun lelele naan w’a wu.*+
10 I liɛ’n, sran nga a siman be’n be su fɛnman ɔ bo ninnge mun,+
yɛ like nga a fɛli lele naan w’a ɲɛn i’n, ɔ su juman aofuɛ wie i sua’n nun lɔ.
11 Sɛ w’a yoman sɔ’n, kɛ á wá wú’n á kplín lelele,
afin á yó fakafaka yɛ ɔ wunnɛn wunmuan’n wíewíe,+
12 yɛ á sé kɛ: “?Ngue ti yɛ m’an kloman fɔ tulɛ’n niɔn?
?Ngue ti yɛ m’an kloman kɛ be ijɔ min-ɔn?
13 M’an sieman min su min like klefuɛ’m be nuan bo,
yɛ m’an nianman be nga be kle min like’n be lɔ.
14 Yɛ min yɛ m’an kuakua mlɔnmlɔn
sran nga b’a yia’n be kwlaa be afiɛn yɛ.”+
16 ?Sɛ ɔ nzue ti’m be ɲrɛnɲrɛn gua su lɔ
naan ɔ nzue ba’m be sonjisonji klɔ’n i gua’m be su’n, i klanman lika’n yɛle benin?+
17 Maan be yo ɔ ngunmin ɔ like,
nán a nin sran nga a siman be’n be cɛ nun.+
18 Maan Ɲanmiɛn yra ɔ nzue ti’n su,
yɛ maan a nin ɔ gbanflɛn nun bla’n be di aklunjɔɛ.+
19 Ɔ ti kɛ flete klanman kpa kun sa, kɛ oka su boli klanman kun sa.+
Maan i wunflɛn’m be man ɔ aklunjɔɛ tititi.
Maan i klolɛ’n tran ɔ awlɛn’n nun titi.+
20 ?I sɔ’n ti’n, min wa, ngue ti yɛ ɔ awlɛn’n kó trán bla ng’ɔ tranman diin’n*
i su yɛ?
?Ngue ti yɛ á kó kán bla ng’ɔ ti bian kunndɛfuɛ’n* i wunflɛn’n nun ngowa yɛ?+
22 Klunwifuɛ’n i fɔnlɛ ng’ɔ fɔn’n, ɔ ti kɛ aya wie yɛ w’a trɛ i sa,
i sa tɛ’m be kaci kɛ ɲanman wie yɛ w’a ci i sa.+
23 Fɔ nga be tuli i mɔ w’a faman su’n ti’n, ɔ́ wú,
yɛ sinnzin mɔ w’a di i buɛ’n ti’n, ɔ́ mlín.
6 Min wa, sɛ ɔ wiengu kó úsa bosia naan wɔ yɛ a jran nun’n,+
sɛ a sunmannin sran kun mɔ a simɛn i’n i nun’n,*+
2 sɛ nda nga a tali’n w’a mian ɔ sa’n,
naan ɔ nuan su ndɛ’n w’a ci wɔ’n,+
3 min wa, yo like nga naan w’a ɲan ɔ ti,
afin w’a tɔ ɔ wiengu’n i
sa nun:
Kɔ ko wun i wun, kan ɔ wun ase naan kpɛtɛ i kpa
liɛ su.+
4 Nán lafi kaan sa,
nán muanmuan ɔ ɲinma bɔbɔ.
5 Flo ndɛ sɔ’n nun kɛ wannzannin m’ɔ flo koniɛn difuɛ’n i sa
nun’n sa,
kɛ anunman m’ɔ flo sran ng’ɔ di i wun koniɛn’n i sa nun’n sa.
6 Fuɛnfuɛ,+ ko nian ijrewa’n,
nian like ng’ɔ yo’n su kpa naan kaci ngwlɛlɛfuɛ.
7 Kannzɛ bɔbɔ ɔ leman su kpɛn’n, annzɛ sunianfuɛ’n, annzɛ siefuɛ’n,
8 ɔ kunndɛ i aliɛ’n wawa nun,+
ninnge’m be kpɛlɛ blɛ’n nun’n, ɔ tiɛntiɛn i aliɛ’n i nuan sie.
9 ?Fuɛnfuɛ, naan lafilɛ yɛ á láfi sa trilili-ɔ?
?Blɛ benin nun yɛ á tínnge-ɔ?
10 Ɔ li lafi kan, ɔ li bu ɔ ɲinma kan,
ɔ li to ɔ sa’n bla nun naan lo wunmiɛn,+
11 yalɛ’n kusu fú ɔ nun kɛ awiefuɛ wie sa,
yalɛ’n fú ɔ nun kɛ kodiawiefuɛ sa.+
12 Finfinfuɛ ng’ɔ ti klunwifuɛ’n, ɔ́ nánti sín’n nn ɔ́ kpɛ́ gblɛ.+
13 Ɔ bu i ɲinma’n kplɛ,+ ɔ fɛ i ja’n nin i sa mma mun kan ndɛ.
14 Sa tɛ yolɛ’n o i awlɛn’n nun ti’n,
klunwi yolɛ’n yɛ ɔ bu i akunndan sa trilili-ɔ,+ yɛ saɛ’n yɛ ɔ kpɛ i ba sin-ɔn.+
15 Sanngɛ ɲrɛnnɛn’n tɔ́ i su kpɛ kunngba.
Bé ká lɛ búbú i nun, ɔ su kwlá yoman juejue kun.+
16 Like nsiɛn be o lɛ mɔ Zoova kpɔ be-ɔ.
Nanwlɛ, i ɲin ci like nso:
17 Be wun tulɛ’n,+ ato bualɛ’n,+ be nga b’a yoman sa’n be kunlɛ’n,+
18 sran wun akunndan tɛ bulɛ’n,+ sa tɛ mɔ be kpli be yo’n,
19 lalofuɛ mɔ ato bualɛ’n yɛ ɔ fa cici i ti’n,+
yɛ sran ng’ɔ kpɛ ndɛ yi sran kun nin i niaan be afiɛn’n.+
21 Fa be cici ɔ awlɛn’n su tititi.
Fa be cici ɔ kɔmin.
24 Bé sásá ɔ, ɔ maan a su tɔman bla ng’ɔ ti tɛ’n i sa nun,+
bla ng’ɔ ti bian kunndɛfuɛ’n* su kwlá fɛmɛn i nuan nun fɛ’n lakaman wɔ.+
25 Nán maan i klanman’n ti’n, ɔ awlɛn’n trɛn i su,+
nán tran lɛ naan ɔ fɛ i ɲinma klanman’n laka wɔ.
26 Afin tekle bla ti’n, kpanwun losin kaan sa yɛ ɔ ka yasua kun i sa nun-ɔn,+
sanngɛ sran uflɛ yi’n, ɔ di sran’n i nguan m’ɔ ti like cinnjin’n i wun koniɛn.
27 ?Sran kun kwla tu sin guɛ i wue’n nun kpɛkun i tralɛ’n yraman?+
28 ?Annzɛ sran kun kwla nanti sɛnmlɛn ba su kpɛkun ɔ yrɛmɛn i ja bo?
29 I kunngba’n yɛle sran ng’ɔ nin sran wie yi’n be si sua’n i liɛ’n.
Sran ng’ɔ kan bla sɔ’n, be su yaci cɛmɛn i.+
30 Sɛ awe kun awiefuɛ kun naan ɔ wua like di’n,
be yomɛn i finfin.
31 Sanngɛ sɛ be trɛ i’n, ɔ́ yí like ng’ɔ wuali’n i wunsu sɔ kpɛ nso.
Ɔ́ yí i sua’n nun ninnge kpakpa kwlaa fá mán.+
32 Sran ng’ɔ kunndɛ i wiengu yi’n, ɔ siman ngwlɛlɛ.*
Sran ng’ɔ yo sɔ’n, ɔ fa ɲrɛnnɛn dan yi i bɔbɔ su.+
33 I wunnɛn’n yó kanninkannin ngunmin, yɛ ɲannzuɛn’n kún i kpo,+
yɛ i ɲrun ɲannzuɛn sɔ’n su wieman le.+
34 Afin kwla silɛ’n ti’n, yasua’n fa ya dan.
Kɛ ɔ́ wá tú i klunngbɔ’n, ɔ su siman aunnvɔɛ kaan sa.+
35 Ɔ su sɔman like* fi nun.
Sɛ a mɛn i like kpanngban bɔbɔ’n, ɔ su guɛmɛn i ya’n i ase.
2 Nanti min mmla’m be su naan ɲan nguan.+
Nian like nga n kle’n* su kpa kɛ nga a fa sasa ɔ ɲinma su sran’n sa.
3 Fa be cici ɔ sa mma’m be wun.
Klɛ be ɔ awlɛn’n su kɛ be klɛ like yɔbuɛ su’n sa.+
4 Se ngwlɛlɛ’n kɛ: “A ti min niaan bla,”
yɛ flɛ sa wlɛ wunlɛ’n kɛ: “Min osufuɛ.”
5 I sɔ’n dé wɔ bla ng’ɔ tranman diin’n*+ i sa nun,
yɛ a su faman bla ng’ɔ ti bian kunndɛfuɛ’n* i nuan nun ndɛ nɛnkɛnnɛnkɛn’n* su.+
6 Kɛ n jin min sua’n i fenɛtri’n nun lɛ’n,
mɔ ń níɛn i toklo’n nun’n,
7 kɛ ń nían sran nga be siman sa’n,*
n wunnin kɛ gbanflɛn’m be nun kun o lɛ’n, ɔ siman ngwlɛlɛ.*+
8 Ɔ sinnin cɔnjɔ nga be bli naan b’a to akpɔ ng’ɔ o kan bla’n tran lɛ’n, i wun koko lɛ,
kpɛkun ɔ fali bla’n i awlo atin’n
9 nnɔsua nun, kɛ sɛnzɛ’n tɔ́’n.+
Kɛ ɔ́ yó sɔ’n, nn lika’n su wa san, lika’n su wa lu tritritri.
10 Kpɛkun n wunnin kɛ bla kun bɛli i atin kpalɛ,
ɔ wlɛwlɛli i wun kɛ tekle bla sa,*+ yɛ ɔ si sran lakalaka kpa.
12 Á nían-ɔn w’a fite, á nían ekun-ɔn, ɔ o klɔ’n i gua’m be su,
ɔ sa cɔnjɔ’m be kwlaa be su lɛ sa cɛiin.+
13 Yɛ kplo, ɔ trali gbanflɛn’n niɔn, ɔ fɛli i nuan boli i fuka’n su.
Ɔ tili i ɲin cuan seli gbanflɛn’n kɛ:
14 “Ɔ fata kɛ n yi bo kun yolɛ tɛ mun.+
Andɛ’n, n yiali nda nga n tali’n i nuan.
15 I sɔ’n ti yɛ n bali ɔ atin kpalɛ-ɔ.
N bali ɔ kunndɛlɛ, yɛ m’an wun ɔ kusu.
16 M’an sɛ min li’n su bɛ klanman kpa,
lɛn ng’ɔ fin Ezipti mɔ i ɲin’n ti fanunfanun’n+ yɛ be fa yoli-ɔ.
17 N fali miri, nin aloɛsi, nin sinamɔmun n ɲrɛnɲrɛnnin i min bɛ’n su.+
18 Bla, maan e ko si sua lelele naan lika’n fa cɛn e.
Maan e ko yo e wun yrɛyrɛ kpa liɛ su.
19 Afin min wun’n nunman awlo lɔ,
ɔ tuli ajalɛ ɔli mmua kpa.
20 Ɔ fali sika bajɛ kun naan w’a wɔ,
saan anglo ba’n w’a ta kpa yɛ ɔ́ sɛ́ i sin-ɔn.”
21 Bla’n lɛkɛlɛkɛli i lelele ɔ ɲɛnnin i.+
Ɔ fɛli i nuan nun nɛnkɛnnɛnkɛn’n fa lɛkɛli i.
22 Be ja nun lɛ’n, gbanflɛn’n su su i su kɛ nannin tola wie mɔ be su kɔ i kunlɛ’n sa,
kɛ sinnglinfuɛ wie mɔ b’a bo i kpanwun naan bé tú i fɔ’n sa.+
23 Ɔ suli i su lele cua kun fitili i buɛ’n.
Kɛ anunman wie mɔ w’a tɔ aya nun sa’n, ɔ siman kɛ w’a fɛ i nguan’n w’a sie i wie nuan.+
24 I sɔ’n ti’n, min wa, sie ɔ su.
Sie ɔ su tie ndɛ nga n kan’n i kpa.
25 Nán maan ɔ awlɛn’n kaci wɔ i sɔ bla liɛ’n su.
Nán fɛ i atin liɛ’m be su.+
26 Afin be nga ɔ wiewieli be’n b’a sɔnman aɔwi,+
be ng’ɔ kunnin be’n be diman be yalɛ.+
27 Sran ng’ɔ kɔ i sua’n nun lɔ’n, ɔ ti kɛ w’a jra Ndia’n* nun sa.
Sran ng’ɔ kɔ lɔ’n, ɔ ti kɛ w’a fɛ i wun w’a man wie’n sa.
8 ?Nán ngwlɛlɛ’n yɛ ɔ su kpan lɛ-ɔ?
?Nán sa wlɛ wunlɛ’n yɛ w’a mɛn i nɛn’n su lɛ-ɔ?+
2 Ɔ o kpɔlɛ+ nga be o atin nuan lɛ’n be su,
ɔ o anngɔnda’m be su.
3 Ɔ o anuan nga be sin be nun be wlu klɔ’n nun’n, be wun lɛ,
atin nga be fa wlu klɔ’n nun’n be nuan lɛ,
ɔ kpan kekle kpa titi,
ɔ se kɛ:+
4 “Sran mun, amun yɛ n flɛ amun-ɔn.
N su kan ndɛ n kle amun kwlakwla.*
6 Amun sie amun su, afin ndɛ nga n kan’n ti cinnjin,
ndɛ ng’ɔ ti su’n yɛ ɔ fin min nuan fite-ɔ.
7 Ndɛ nga n kɛn i blɛlɛlɛ bɔbɔ’n ɔ ti nanwlɛ.
Min ciliɛ yɛle gblɛ ndɛ’m be kanlɛ.
8 Ndɛ kwlaa ng’ɔ fin min nuan fite’n ti su.
Wie fi sa timan ato ndɛ annzɛ gblɛ ndɛ.
9 Ndɛ sɔ’m be kwlaa be wlɛ wunlɛ’n ti pɔpɔ man be nga be wun sa wlɛ’n,
be nga be si sa’n, be wun kɛ be ti nanwlɛ.
10 Amun yaci sika’n lɛ, amun sɔ fɔ nga n tu amun’n nun,
amun yaci sika ɔkwlɛ jrɛiin’n lɛ, amun fa sa silɛ’n,+
11 afin ngwlɛlɛ’n ti kpa tra korai* mun.
Be kwlá faman ninnge kpakpa’m be wie fi sunnzunmɛn i.
12 N bɔbɔ mɔ n ti ngwlɛlɛ’n, e nin sa sin bulɛ’n yɛ e tran-ɔn.
N wunnin sa silɛ’n nin wafa nga be bu akunndan’n.+
13 Zoova i srolɛ’n yɛle sa tɛ’n i kpɔlɛ.+
Min ɲin ci be wun kpakpa yolɛ’n, nin tutre’n,+ nin klunwi ayeliɛ’n, nin gblɛ kpɛlɛ’n.+
14 Afɔtuɛ kpakpa mun nin ngwlɛlɛ ng’ɔ yo sa ye’n be fin min.+
15 Min ti’n, famiɛn’m be sie sran mun titi,
yɛ sran dandan’m be kpɛ mmla nga be ti su’n.+
16 Min ti’n, wlengbi’m be sie sran mun titi,
yɛ sran dandan’m be di jɔlɛ nanwlɛ su.
17 Be nga be klo min’n, n klo be wie,
yɛ be nga be kpɛ min sin atin’n, bé wún min.+
18 Aɲanbeun nin aɲrunɲan’n,
nin aɲanbeun like ng’ɔ o lɛ tititi’n,* nin sa nuan su sɛsɛ yolɛ’n, be o min sa nun.
19 Like nga n man’n i kpa tra sika ɔkwlɛ’n, i kpa tra sika ɔkwlɛ jrɛiin’n bɔbɔ,
like nga be ɲɛn i min sa nun’n, i kpa tra sika’n i kpafuɛ’n.+
20 Sa ng’ɔ ti su’n i atin’n su yɛ n nanti-ɔ,
atin nga be di jɔlɛ klanman be su’n, be afiɛn yɛ n nanti-ɔ.
21 Aja like dan yɛ n fa man be nga be klo min’n niɔn.
N yo maan be ninnge siewlɛ’m be yi piɛ.
22 Min su yɛ Zoova boli i ninnge’m be yilɛ bo-ɔ.+
Ninnge ng’ɔ yili be lalafuɛ nun’n, be nun klikli’n yɛle min.+
23 Ɔ fali min sieli i lɛ lalafuɛ nun,*+
i bo bolɛ nun yɛ ɔ sieli min lɛ-ɔ, kwlaa naan b’a yi asiɛ’n.+
24 I nun mɔ nzue nga be bo ti kploun’n be nunman lɛ’n,+ yɛ be wuli min-ɔn.*
Kɛ ɔ́ yó sɔ’n, nn nzue nga be fin asiɛ wun mɔ be sonji’n, be wie fi nunman lɛ.
25 Be wuli min kwlaa naan b’a siesie oka’m be lɛ,
kwlaa naan b’a siesie kpɔlɛ’m be lɛ.
26 Kɛ ɔ́ yó sɔ’n, nn ɔ nin-a yiman asiɛ’n nin i su likalika mun,
nn ɔ nin-a yiman asiɛ’n su fa tɔlɛ klikli’n.
27 Kɛ ɔ́ síesíe ɲanmiɛn m’ɔ la nglo lɔ plaii’n+ nn n o lɛ.
Kɛ ɔ́ já ɲanmiɛn’n nin jenvie’n be afiɛn awɛ’n,+
28 kɛ ɔ́ síe ɲanmiɛn ble mun nglo lɔ’n,*
kɛ ɔ́ yí nzue nga be bo ti kploun’n be ti mun’n,
29 kɛ ɔ́ mán jenvie’n i mmla
kɛ nán ɔ bo tra awɛ ng’ɔ kleli i’n su’n,+
kɛ ɔ́ wlá asiɛ’n i bo ase’n,
30 nn n wo i wun lɛ, yɛ n ti i junman difuɛ m’ɔ si junman’n i di kpa-ɔ.+
Min yɛ ɔ klo min sa kpa+ cɛn kwlakwla-ɔ.
N di aklunjɔɛ i ɲrun lɛ blɛ kwlaa nun.+
31 Asiɛ mɔ be kwla tran su’n ti’n, n dili aklunjɔɛ.
I li klɔ sran mun* yɛ n kloli be sa kpa-ɔ.
32 I sɔ’n ti’n, min mma mun, amun sie amun su.
Afin be kwlaa nga be nanti min atin’m be su’n, be liɛ su ti ye.
33 Sɛ amun sɔ fɔ nga be tu amun’n i nun klanman’n,+ amún yó ngwlɛlɛfuɛ,
nán amun ɲin kpa su le.
34 Sran ng’ɔ tran minndɛ min anuan’m be kadri’m be wun lɛ’n,
mɔ cɛn kwlakwla ɔ ba nglɛmun ndɛ kpa ɔ wa jran min anuan’m be
wun lɛ
ɔ tie ndɛ nga n kan’n, i liɛ su ti ye.
35 Afin sran ng’ɔ wun min’n, ɔ́ ɲán nguan,+
yɛ Zoova i klun jɔ́ i wun.
36 Sanngɛ sran nga i ndɛ nunman min ndɛ nun’n, ɔ yo i bɔbɔ i wun tɛ,
yɛ be nga be kpɔ min’n, be klo wie’n.”+
9 Ngwlɛlɛ’n i kpafuɛ’n kplɛnnin i sua.
Ɔ sɛli i sua ja mlomlo nso mun.
2 Ɔ kunnin i nnɛn’n i kpa.
Ɔ sɛnngɛnnin i duvɛn’n.
Kpɛkun ɔ siesieli i tabli’n.
3 Ɔ sunmɛnnin i talua mun
naan be ko jran klɔ’n i lika nga be ti nglonglo’n be su naan be kpan be se kɛ:+
5 “Amun bla be wa di min kpanwun’n
naan amun nɔn duvɛn nga n sɛnngɛnnin i’n.
7 Sran ng’ɔ tu sran finfin yofuɛ’n i fɔ’n, ɔ guɛ i bɔbɔ i ɲin ase,+
yɛ sran ng’ɔ ijɔ klunwifuɛ’n, ɔ́ wún i ɲrun.
9 Nga a si i’n kan kle ngwlɛlɛfuɛ’n, i liɛ’n ɔ́ sí ngwlɛlɛ kpa trá laa’n.+
Kle sran kpa’n i like, yɛ ɔ́ fá úka ng’ɔ si i laa’n su.
10 Zoova i srolɛ’n yɛ ɔ ti ngwlɛlɛ’n i bo bolɛ’n niɔn,+
yɛ Sran M’ɔ Ti i liɛ Ngunmin’n i silɛ’n+ yɛ ɔ ti sa wlɛ wunlɛ’n niɔn.
12 Sɛ a yo ngwlɛlɛfuɛ’n, ɔ bɔbɔ yɛ á ɲán ɔ ngwlɛlɛ’n i su mmlusuɛ-ɔ,
sanngɛ sɛ a ti sran finfin yofuɛ’n, i sin sa ng’ɔ́ bá’n, ɔ ti ɔ ngunmin ɔ ndɛ.
13 Bla ng’ɔ ti sinnglinfuɛ’n i wlɛwlɛ liɛ’n be kanman.+
Like fi nunmɛn i ti sɛ’n nun, ɔ siman like fi mlɔnmlɔn.
14 Ɔ ti bia kun su i sua’n i anuan’n nun lɛ,
klɔ’n i lika nga be ti nglonglo’n be su.+
15 Ɔ kpan se be nga be su
sin kɔ’n,
be nga be su nanti kɔ be ɲrun trelele’n be kɛ:
18 Sanngɛ be siman kɛ lɛ yɛ be nga be wuli mɔ be kwlá kejeman be wun’n be wo-ɔ,
naan sran nga bla’n yiali be’n, be o Ndia’n* i bo mmua kpa lɔ.+
10 Salomɔn i ɲanndra mun.+
Ba ng’ɔ ti ngwlɛlɛfuɛ’n ɔ yo maan i si i klun jɔ,+
sanngɛ ba ng’ɔ ti sinnglinfuɛ’n ɔ yo maan i nin i wla bo i wun.
2 Like kpakpa nga be fa gblɛ be ɲɛn i’n, ɔ yoman be wun sa ye,
sanngɛ seiin nantilɛ’n de sran wie’n i sa nun.+
3 Zoova su yaciman sran ng’ɔ nanti seiin’n i lɛ naan awe kun i,+
sanngɛ ɔ su faman like nga klunwifuɛ’m be ɲin blo i wun’n manman be.
5 Ba ng’ɔ ti akunndanfuɛ’n, ɔ tiantian aliɛ nuan sie i wawa’n nun,
sanngɛ ba ng’ɔ lafi kpa pɔɔ ninnge’m be kpɛlɛ blɛ’n nun’n, i ɲin gua ase.+
6 Sran kpa’n, muae cɛ yɛ ɔ o i ngban’n su-ɔ,+
sanngɛ klunwifuɛ’n i liɛ’n, ɔ fia nzaje sa nga i waan ɔ́ yó’n su.
7 Be wla kpɛ́n sran kpa’n i su, yɛ bé bó i dunman kpa,+
sanngɛ klunwifuɛ’n i dunman’n liɛ’n, ɔ́ núnnún sekeseke.+
8 Sran ng’ɔ ti ngwlɛlɛfuɛ’n, ɔ́ sɔ́ like* nga bé klé i’n nun,+
sanngɛ sran nga sinnzin ndɛ yɛ ɔ kan’n, bé tíɛtíɛ i su.+
9 Sran ng’ɔ nanti seiin’n, ɔ́ nánti-ɔ srɛ kunmɛn i,+
sanngɛ sran ng’ɔ yo ninnge mun gblɛ nun’n, bé
wún i bo.+
10 Sran ng’ɔ bu i ɲinma kplɛ kle i wiengu’n, ɔ yo maan sran wun i ɲrun,+
yɛ sran nga sinnzin ndɛ yɛ ɔ kan’n, bé tíɛtíɛ i su.+
11 Sran kpa’n i nuan nun ndɛ’n man nguan,+
sanngɛ klunwifuɛ’n i liɛ’n, ɔ fia nzaje sa nga i waan ɔ́ yó’n su.+
12 Kpɔlɛ’n yɛ ɔ kpɛ ndɛnngan ba-ɔ,
sanngɛ klolɛ’n kata fɔnlɛ nga be fɔn’n i kwlaa su.+
13 Sran ng’ɔ bu sa sin’n, ngwlɛlɛ ndɛ yɛ ɔ fin i nuan fite-ɔ,+
sanngɛ ɲantiaan’n su tuman sran nga ngwlɛlɛ’n w’a timɛn i’n,* i wiasin.+
14 Ngwlɛlɛfuɛ’m be fa like
nga be si i’n be sie be
klun kpa,+
sanngɛ sinnglinfuɛ’m be nuan’n kpɛ saɛ ba.+
15 Sikafuɛ’n bu i kɛ i aɲanbeun’n* ti kɛ klɔ kun mɔ be sisili i wun kpa’n sa.
Yalɛfuɛ’n kusu i like ng’ɔ yi i ase’n yɛle i yalɛ’n.+
16 Like nga sran kpa’n yo’n i agualiɛ’n yɛle nguan’n.
Sanngɛ like nga klunwifuɛ’n ɲɛn i’n, sa tɛ yɛ ɔ fa yo-ɔ.+
17 Sran nga be tu i fɔ m’ɔ fa su’n, ɔ kle i wiengu’m be nguan atin’n,*
sanngɛ sran ng’ɔ kloman kɛ be ijɔ i’n, ɔ yo maan i wiengu’m be mlin.
18 Sran ng’ɔ kpɔ i wiengu m’ɔ fia su’n, ɔ ti gblɛfuɛ,+
yɛ sran ng’ɔ tɔn i wiengu suɛn* sin’n, ɔ ti sinnglinfuɛ.
19 Sran ng’ɔ ijɔ ngboko’n, ɔ yaciman fɔnlɛ le,+
sanngɛ sran ng’ɔ niɛn i nuan’n su’n, ɔ fa ngwlɛlɛ nanti.+
20 Sran kpa’n i nuan’n ti kɛ sika’n i kpafuɛ’n sa,+
sanngɛ klunwifuɛ’n i klun akunndan’n* yoman sa fi ye.
23 Sinnglinfuɛ’n i ɲrun’n, ɲannzuɛn sa’m be yolɛ’n ti kɛ ngowa kanlɛ sa,
sanngɛ ngwlɛlɛ’n ti be nga be bu sa sin’n be liɛ.+
24 Like nga klunwifuɛ’n sro i’n yɛ ɔ́ tɔ́ i su-ɔ.
Sanngɛ like nga sran kpa’n i ɲin o i sin’n, bé fá mɛ́n i.+
25 Kɛ aunmuan dan’n ko sin’n, be su wunman klunwifuɛ’n kun,+
sanngɛ sran kpa’n ti kɛ like mɔ b’a wlɛ i bo ase’n sa, ɔ́ ká lɛ tititi.+
26 Vinɛgli’n ɲan be je’n, yɛ sin wunsrɛn’n wlu be ɲinma’n su,
kɛ fuɛnfuɛ’n wla sran ng’ɔ sunmɛn i’n* i klunngbɔ sɔ-ɔ.
27 Zoova i srolɛ’n yo maan be nguan ɲanman’n yo tɛnndɛn,+
sanngɛ bé kpɛ́ klunwifuɛ’m be nguan ɲanman’n i sin.+
28 Like nga sran kpa’n i ɲin o i sin’n* ti’n, i klun jɔ,+
sanngɛ like nga klunwifuɛ’m be fa be wla gua su’n ɔ́ núnnún.+
29 Sa nga Zoova yo be’n, be ti kɛ sran nga be kwlá sacimɛn i wun’n i
fiawlɛ sa,+
sanngɛ sa sɔ’m be ti’n, sa tɛ yofuɛ’m be nunnun.+
31 Sran kpa’n i nuan nun ndɛ’n ti ngwlɛlɛ ndɛ,
sanngɛ bé yó maan klunwifuɛ’m bé múan be nuan’n su.
32 Ndɛ ng’ɔ fin sran kpa’n i nuan’n ɔ ti ndɛ fɛfɛ,
sanngɛ klunwifuɛ’n i nuan nun ndɛ’n ti ndɛ tɛtɛ ngunmin.
3 Sran ndɛnmanfuɛ’m be mmla nga be nanti su’n yɛle seiin nantilɛ’n,+
sanngɛ be nga be kpɛ be wiengu bo waka’n be gblɛ’n yɛ ɔ́ núnnún be-ɔ.+
4 Ɲanmiɛn i ya cɛn’n nun’n, sran’n i aɲanbeun’n* su yomɛn i wun sa ye,+
sanngɛ sa kpa yolɛ’n yɛ ɔ́ dé sran’n wie’n i sa nun-ɔn.+
5 Sran mɔ be kwlá sacimɛn i wun’n, i sa nuan su sɛsɛ m’ɔ yo’n ti’n, i atin’n ti trele,
sanngɛ klunwifuɛ’n i klunwi’n ti’n, ɔ́ tɔ́.+
6 Sa kpa nga be nga be nanti seiin be yo’n yɛ ɔ́ dé be-ɔ,+
sanngɛ be nga be kpɛ be wiengu bo waka’n be liɛ’n, like nga be bɔbɔ be konvi sɔ i’n yɛ ɔ́ sáta be-ɔ.+
7 Kɛ klunwifuɛ’n ko wu’n, nn like nga i wla o su’n
w’a wie.
Yɛ be boman ninnge nga i kwlalɛ’n ti’n, i ɲin o be sin’n be su diman jɔlɛ kun.+
8 Be de sran kpa’n naan ɔ fin ɲrɛnnɛn’n nun fite,
kpɛkun klunwifuɛ’n sin i osu.+
9 Sran ng’ɔ nin Ɲanmiɛn b’a bu’n* ɔ fɛ i nuan mlin i wiengu,
sanngɛ like nga sran kpa’m be si i’n ti’n, be fite nun.+
10 Sran kpa’m be klun ufue’n ti’n klɔ wunmuan’n di aklunjɔɛ,
kɛ klunwifuɛ’m be wu’n, sran’m be kpan aklunjɔɛ kpanlɛ.+
11 Suyralɛ nga sran ndɛnmanfuɛ’m be ɲɛn i’n ti’n,* klɔ wunmuan’n ɲan ɲrun.+
Sanngɛ klunwifuɛ’m be nuan nun ndɛ’n bubu klɔ’n.+
12 Sran nga ngwlɛlɛ’n w’a timɛn i’n* ɔ bumɛn i wiengu sran,
sanngɛ sran ng’ɔ wun sa wlɛ kpa’n, ɔ tɔ bliin.+
13 Suɛn tɔnfuɛ’n fa nvialiɛ nun ndɛ mun tru,+
sanngɛ sran nga be kwla lafi i su’n i liɛ’n, ɔ si i nuan tra.*
14 Kɛ be sieman nvle’n i kpa’n,* nvlefuɛ’m be fɛ,
15 Sɛ sran wie mɔ be simɛn i’n usa bosia’n, maan sran ng’ɔ jran nun’n si weiin kɛ ɔ́ ɲán ndɛ,+
sanngɛ sran ng’ɔ kplinman su kɛ ɔ́ súnman sran nun* bosia usalɛ nun’n, ɔ su ɲanman ndɛ.
16 Bla nga i wun yo fɛ’n,* ɔ ɲan ɲrun,+
sanngɛ yasua nga be siman aunnvɔɛ’n, be isa aɲanbeun ninnge mun.
18 Akatua nga klunwifuɛ’n ɲɛn i’n nɛ́n i kpafuɛ’n niɔn,+
sanngɛ sran ng’ɔ yo sa i nuan su sɛsɛ’n, be fa like jrɛiin be lɛ i ase.+
19 Sran nga sa nuan su sɛsɛ yolɛ’n ti i cinnjin’n, ɔ o nguan’n i atin’n su,+
sanngɛ sran ng’ɔ fa klunwi yolɛ’n cici i ti’n, ɔ o wie’n i atin’n su.
20 Zoova i ɲin ci be nga be awlɛn’n nun lɔ ti tɛ’n,+
sanngɛ i klun jɔ be nga be nanti seiin’n be wun.+
21 Lafi ndɛ nga su:* Ɔ leman kɛ be su tuman klunwifuɛ’n i fɔ,+
sanngɛ sran kpa’n i mma’m be liɛ’n, bé ɲán be ti.
22 Bla klanman ng’ɔ faman ngwlɛlɛ nantiman’n,
ɔ ti kɛ sika ɔkwlɛ nga m’ɔ wla kɔkɔti’n i bue’n nun’n sa.
23 Like ng’ɔ ti kpa’n yɛ sran kpa’m be ɲin o i sin-ɔn,+
sanngɛ like nga klunwifuɛ’m be ɲin o i sin’n ti’n, Ɲanmiɛn fa ya.
24 Sran wie o lɛ’n, ɔ tu i klun mɛn i wiengu’m be like, kpɛkun ɔ ɲan like kpanngban kpa.+
Sran wie kusu yo like ng’ɔ fata kɛ ɔ fa cɛ’n i su awɛn, sanngɛ yalɛ’n di i.+
26 Sran ng’ɔ fɛ i aliɛ’n sie’n, sran’m bé bó i sannzan,
sanngɛ sran ng’ɔ yo i liɛ’n i atɛ’n, bé bó muae mɛ́n i.
27 Sran ng’ɔ kunndɛ kpa kɛ ɔ́ yó sa kpa’n, ɔ kunndɛ klolɛ,+
sanngɛ sran ng’ɔ kunndɛ kɛ ɔ́ yó sa tɛ’n, saan ɲrɛnnɛn’n yɛ ɔ́ tɔ́ i su-ɔ.+
28 Sran ng’ɔ fɛ i wla guɛ i aɲanbeun’n su’n, ɔ́ tɔ́,+
sanngɛ sran kpa’n yó mlanmlanmlan kɛ waka nɲa sa.+
29 Sran ng’ɔ kpɛ ndɛ* mɛn i awlofuɛ mun’n, ɔ su ɲanman like fi,*+
yɛ sinnglinfuɛ’n yó ngwlɛlɛfuɛ’n i junman difuɛ.
30 Like nga sran kpa’n yo’n, i agualiɛ’n ti kɛ nguan
waka sa,+
yɛ sran ng’ɔ ɲɛn i wiengu mun’n, ɔ ti ngwlɛlɛfuɛ.+
31 ?Sɛ sran kpa ng’ɔ o asiɛ’n su’n ɔ ɲɛn i ayeliɛ’n i nuan like’n,
klunwifuɛ’n nin sa tɛ yofuɛ’n yɛ bé ká lɛ-ɔ?+
12 Sran ng’ɔ klo kɛ be tu i fɔ’n, ɔ klo sa silɛ,+
2 Sran ng’ɔ ti kpa’n, Zoova i klun jɔ i wun,
sanngɛ ɔ bu sran ng’ɔ gugu kɛ ɔ́ yó sa tɛ’n i fɔ.+
3 Sran fi kwlá faman klunwi yolɛ’n sɛsɛmɛn i ti,+
sanngɛ be su tuman be nga be yo sa i nuan su’n be bo le.
4 Bla ng’ɔ ti bla kpa’n, ɔ ti i wun’n i famiɛn kle,+
sanngɛ bla ng’ɔ yo ɲannzuɛn sa mun’n, ɔ ti kɛ tukpacɛ kun m’ɔ saci i wun’n i owie mun sa.+
5 Akunndan nga sran nga be yo sa i nuan su’n be bu’n
ti kpa,
sanngɛ klunwifuɛ’m be afɔtuɛ’n yo maan sran mlin.
6 Klunwifuɛ’m be nuan nun ndɛ’n ti kɛ aya kun mɔ sran tɔ nun-ɔn, ɔ wu’n sa,+
sanngɛ sran ndɛnmanfuɛ’m be nuan nun ndɛ’n de be.+
7 Kɛ be yi klunwifuɛ’m be ase’n, be nunnun sekeseke,
sanngɛ be nga be yo sa i nuan su sɛsɛ’n be sua’n, kɛ ɔ jin lɛ’n yɛ ɔ jin-ɔn.+
8 Sran ng’ɔ bu ndɛ sin naan w’a kan’n be yi i ayɛ,+
sanngɛ sran nga i awlɛn’n nun lɔ timan kpa’n, bé yó i finfin.+
9 Ɔ li sɛ be buman ɔ wie bɔbɔ naan a le junman difuɛ kun’n,
ɔ ti kpa tra kɛ a yo ɔ wun dandan kusu nn a leman aliɛ* diman.+
10 Sran ng’ɔ yo sa i nuan su’n, ɔ niɛn i nnɛn’m be lika,+
sanngɛ klunwifuɛ’m be liɛ’n, kɛ be waan b’a si aunnvɔɛ bɔbɔ’n, ɔ ti ɲrɛnnɛn ngunmin.
11 Sran ng’ɔ di fie’n, ɔ́ ɲán aliɛ dí i lele i ku yí,+
sanngɛ sran nga ninnge ngbɛnngbɛn mun yɛ ɔ kunndɛ be sin’n, nn ngwlɛlɛ’n timɛn i.*
12 Klunwifuɛ’n i ɲin blo like nga sran tɛtɛ’m be ko trɛli i’n su,
sanngɛ be nga be yo sa i nuan su sɛsɛ’n, be ti kɛ waka kun mɔ i olui’m be kɔ mmua, kpɛkun ɔ su mma’n sa.
13 Sran tɛ’n i nuan nun ndɛ tɛtɛ’n ci i bɔbɔ,+
sanngɛ sran ng’ɔ yo sa i nuan su’n ɔ fin ɲrɛnnɛn’n nun fite.
14 Sran kun i nuan nun ndɛ’n ti’n, like ng’ɔ ti kpa’n ju i,+
yɛ ɔ ɲɛn i sa ti junman’n i nuan like.
16 Sinnglinfuɛ’n ka lɛ yi i ya’n i nglo,*+
sanngɛ ngwlɛlɛfuɛ’n fɛmɛn i ɲin sieman* nzowa nga be kpɛ i’n su.
17 Lalofuɛ ng’ɔ nanti ndɛnman su’n di nanwlɛ,*
sanngɛ lalofuɛ ng’ɔ timan kpa’n kpɛ gblɛ.
18 Ndɛ nga be bumɛn i sin naan b’a kan’n, ɔ ti kɛ kue yɛ be su fa wɔwɔ sran sa,
sanngɛ ngwlɛlɛfuɛ’m be nuan nun ndɛ’n yo sran juejue.+
19 Be nuan nun ndɛ ng’ɔ ti nanwlɛ’n, ɔ́ ká lɛ tititi,+
sanngɛ be nuan nun ndɛ ng’ɔ ti gblɛ’n, ɔ́ dí le nɲɔn kun cɛ.+
20 Be nga be gugu kɛ bé yó sa tɛ’n, gblɛ o be awlɛn’n nun,
21 Sa fi su ɲanman sran ng’ɔ yo sa i nuan su’n,+
sanngɛ klunwifuɛ’n i liɛ’n, ɲrɛnnɛn ng’ɔ́ wá tɔ́ i su’n su yoman aɔwi.+
22 Zoova i ɲin ci gblɛ kpɛlɛ’n,+
sanngɛ be nga be nanti klanman’n, i klun jɔ be wun.
26 Sran ng’ɔ yo sa i nuan su’n, ɔ niɛnniɛn i nnɛn’m be didiwlɛ mun kpa,
sanngɛ klunwifuɛ’m be atin nga be fa’n, ɔ yo maan be bɔbɔ be mlin.
27 Fuɛnfuɛ’n wun nnɛn-ɔn, ɔ fuɛnmɛn i,+
kusu nn wakawaka yolɛ’n ti like cinnjin kpa.
28 Sa nuan su sɛsɛ yolɛ’n i atin’n i agualiɛ’n yɛle nguan’n.+
Kɛ be fa atin sɔ’n su’n, be siman like nga be flɛ i wie’n.
13 Ba ng’ɔ ti ngwlɛlɛfuɛ’n kɛ i si tu i fɔ’n, ɔ fa,+
2 Kɛ sran kun ɲán like kpa dí i lɛ’n, ɔ fin i nuan nun ndɛ’n,+
sanngɛ like nga gblɛfuɛ’n i awlɛn o su’n, yɛle nzaje sa yolɛ.
4 Fuɛnfuɛ’n i konvi’n cɛnnin, sanngɛ ɔ leman like fi,+
sanngɛ sran ng’ɔ ti juejue’n, i sa su mianman like fi wun.*+
5 Sran ng’ɔ yo sa i nuan su’n, i ɲin ci gblɛ’n,+
sanngɛ klunwifuɛ’n i ayeliɛ’n fa ɲannzuɛn nin kuakualɛ’n ba.
6 Sa nuan su sɛsɛ yolɛ’n sasa sran nga w’a yoman sa’n,+
sanngɛ klunwi yolɛ’n yi sa tɛ yofuɛ’n i ase.
7 Sran wie o lɛ’n, ɔ yo i wun kɛ ɔ ti aɲanbeunfuɛ sa, kusu nn ɔ leman like fi.+
Sran wie kusu o lɛ’n, ɔ yo i wun kɛ ɔ ti yalɛfuɛ sa, sanngɛ ɔ le like kpanngban kpa.
10 Tutre’n i like ng’ɔ kpɛ i ba’n yɛle ndɛnngan’n,+
11 Aɲanbeun like nga be ɲɛn i ndɛndɛ’n,* ɔ cɛman be sa nun,+
sanngɛ aɲanbeun like nga be tiɛn i nuan kanngan’n,* ɔ́ sɔ́n kpa.
12 Like nga be ɲin o i sin* m’ɔ baman ndɛndɛ’n, ɔ kpɛ awlɛn,+
sanngɛ like nga be kunndɛ mɔ be ɲɛn i’n, ɔ ti kɛ nguan waka sa.+
13 Sran nga be kle i like* m’ɔ faman su’n, ɔ́ wún i su afɛ,+
sanngɛ sran ng’ɔ di mmla’n su’n, ɔ́ ɲán su ye.+
15 Sran ng’ɔ ti akunndanfuɛ kpa’n, bé kló i,
sanngɛ gblɛfuɛ’m be atin’n ti kunngblokunngblo.
16 Ngwlɛlɛfuɛ’n jran like ng’ɔ si i’n su naan w’a yo like,+
sanngɛ sinnglinfuɛ’n yi i bɔbɔ i sinnzin’n i nglo.+
17 Ngaliɛ kanfuɛ nga i klun yo wi’n, ɔ ɲan ndɛ,+
sanngɛ sran nanwlɛfuɛ nga be sunmɛn i’n, ɔ yo maan sran yo juejue.+
18 Sran nga be tu i fɔ-ɔ, ɔ sɔman nun’n, yalɛ’n dí i kpɛkun i ɲin gúa ase,
sanngɛ sran ng’ɔ fa ngwlɛlɛ nga be kle i’n* su’n, ɔ́ ɲán kɔmin.+
19 Kɛ sran kun ɲan like nga i ɲin o i sin’n, i klun jɔ,+
sanngɛ sinnglinfuɛ’m be kunndɛman kɛ bé yáci sa tɛ yolɛ.+
20 Sran ng’ɔ nin ngwlɛlɛfuɛ’n be nanti’n, ɔ́ káci ngwlɛlɛfuɛ,+
sanngɛ sran ng’ɔ nin sinnglinfuɛ’n be san nun’n, ɔ́ ɲán ndɛ.+
21 Ɲrɛnnɛn’n su sa tɛ yofuɛ’m be su,+
sanngɛ be nga be yo sa i nuan su’n be liɛ’n, aɲanbeun’n yɛ ɔ́ lá be ase-ɔ.+
22 Sran ng’ɔ ti kpa’n, ɔ yaci aja like mɛn i anunman mun,
sanngɛ sa tɛ yofuɛ’n i liɛ’n, bé síe i aɲanbeun ninnge’m be lɛ bé mán sran ng’ɔ yo sa i nuan su’n.+
23 Kɛ yalɛfuɛ’n di fie’n, ɔ ɲan aliɛ kpanngban kpa,
sanngɛ sran lufle bulɛ’n ti’n, be* kwla mlin.
25 Sran ng’ɔ yo sa i nuan su’n, ɔ di like lele i ku yi,+
sanngɛ klunwifuɛ’n i liɛ’n, like fi nunmɛn i ku sɛ’n nun.+
14 Bla ng’ɔ si ngwlɛlɛ sakpasakpa’n ɔ kplɛn i sua’n,+
sanngɛ bla ng’ɔ ti sinnglinfuɛ’n, ɔ bubu i liɛ’n.
2 Sran ng’ɔ nanti ndɛnman su’n, ɔ sro Zoova,
sanngɛ sran ng’ɔ yo ninnge mun gblɛ nun’n, ɔ kpɔ i.
3 Sinnglinfuɛ’n i nuan’n nun ndɛ dandan’n ti kɛ ɲantiaan sa,
sanngɛ ngwlɛlɛfuɛ’m be nuan nun ndɛ’n sasa be.
4 Kɛ nannin’m be nunman lɛ’n, be like diwlɛ’n ti sanwun,
sanngɛ nannin tola’n i wunmiɛn’n ti’n, be ɲan aliɛ kaka.
5 Lalofuɛ ng’ɔ ti nanwlɛfuɛ’n, ɔ buaman ato.
sanngɛ lalofuɛ ng’ɔ timan kpa’n, ato bualɛ’n yɛ ɔ fa cici i ti-ɔ.+
6 Sran ng’ɔ yo sran finfin’n, ɔ kunndɛ ngwlɛlɛ sanngɛ ɔ ɲanman wie,
sanngɛ sran ng’ɔ wun sa wlɛ’n, sa silɛ’n ti pɔpɔ i sa nun.+
7 Nán fa ɔ wun mantan sinnglinfuɛ’n i kaan sa,
afin sɛ a sie ɔ su i nuan bo’n, a su siman like fi.+
8 Ngwlɛlɛ’n ti’n, akunndanfuɛ’n wun atin ng’ɔ fa’n i wlɛ,
9 Sa tɛ nga sinnglinfuɛ’m be yo’n,* ɔ kle be srilɛ,+
sanngɛ be nga be nanti seiin be liɛ’n, be klo kɛ bé síesíe be afiɛn.*
10 Klunngbɔ ng’ɔ o sran kun i klun’n i ngunmin yɛ
ɔ si i-ɔ,
Aklunjɔɛ ng’ɔ di’n kusu’n, sran uflɛ kwlá simɛn i.
11 Bé búbú klunwifuɛ’n i sua’n sekeseke,+
sanngɛ sran ng’ɔ nanti seiin i tannin sua liɛ’n, ɔ́ trɛ́.
13 Kannzɛ srilɛ o sran kun nuan’n, sanngɛ atrɛkpa’n klunngbɔ o i klun,
yɛ aklunjɔɛ’n kwla kaci awlabɔɛ.
14 Sran nga i awlɛn timan kpa’n, ɔ́ wún sa tɛtɛ ng’ɔ yo’n i su afɛ,+
sanngɛ sran kpa’n i liɛ’n, ɔ ɲɛn i ayeliɛ’n i su mmlusuɛ.+
15 Sran ng’ɔ siman sa’n, ɔ fa ndɛ kwlaa su,
sanngɛ ngwlɛlɛfuɛ’n i liɛ’n, ɔ niɛn i ja kwlaa ng’ɔ
tu’n su.+
16 Ngwlɛlɛfuɛ’n niɛn i wun su yɛ ɔ yoman sa tɛ,
sanngɛ sinnglinfuɛ’n i liɛ’n, ɔ buman akunndan* kpɛkun ɔ lafi i wun
su dan.
18 Sran ng’ɔ fa ndɛ kwlaa su’n,* ɔ́ dí sinnzin’n i aja,
sanngɛ ngwlɛlɛfuɛ’m be famiɛn kle’n yɛle sa silɛ’n.+
19 Sran tɛ’m bé kóto sran kpa’m be bo.
Yɛ klunwifuɛ’m bé kó kóto be nga be yo sa i nuan su’n, be anuan’m be ɲrun lɛ.
21 Sran ng’ɔ yo i wiengu finfin’n, nn w’a yo sa tɛ,
sanngɛ sran ng’ɔ si be nga be leman ɲrun’n be aunnvɔɛ’n, i klun jɔ.+
22 ?Be nga be gugu kɛ bé yó sa tɛ’n, be su mlinman?
Sanngɛ be nga be klo kɛ bé yó sa kpa’n, sran’m bé kló be titi kpɛkun be nin be nánti klanman.+
23 Junman kwlaa nga be mian be ɲin be di’n, be ɲan su ye,
sanngɛ sran nga ijɔlɛ ngbɛn yɛ ɔ ijɔ’n, yalɛ’n dí i.+
24 Ngwlɛlɛfuɛ’m be famiɛn kle’n yɛle be aɲanbeun’n.
Sanngɛ sinnglinfuɛ’m be sinnzin’n nun yɛ bé ká sa trilili-ɔ.+
25 Lalofuɛ ng’ɔ ti nanwlɛfuɛ’n de sran mun,
sanngɛ lalofuɛ ng’ɔ diman nanwlɛ’n, ato bualɛ’n yɛ ɔ fa cici i ti-ɔ.
26 Sran ng’ɔ sro Zoova’n, ɔ fɛ i wla’n guɛ i su mlɔnmlɔn,+
yɛ srolɛ m’ɔ sro i’n, ɔ́ káci i mma’m be fiawlɛ.+
27 Zoova i srolɛ’n ti kɛ nzue ti m’ɔ man nguan’n sa.
Ɔ yo maan sran’n tɔman wie’n i nuan’n* nun.
28 Kɛ sran’m be sɔnnin’n, famiɛn’n ɲan ɲrun,+
sanngɛ siefuɛ ng’ɔ leman sran naan w’a sie i’n, nn tɔlɛ yɛ w’a tɔ-ɔ.
29 Sran ng’ɔ faman ya ndɛndɛ’n, ɔ wun sa wlɛ dan,+
sanngɛ sran ng’ɔ trɛmɛn i awlɛn’n, ɔ yi i sinnzin’n i nglo.+
30 Awlɛn wɛtɛɛ’n yo maan be kplo nun sanndi be,*
Sanngɛ aɲinblɔɛ’n ti kɛ tukpacɛ kun m’ɔ saci be owie mun sa.+
31 Sran ng’ɔ di yalɛfuɛ’n i lufle’n, nn w’a kpɛ i Yifuɛ’n i nzowa,+
32 Klunwifuɛ’n i klunwi’n yɛ ɔ́ yí i ase-ɔ,
sanngɛ sran ng’ɔ yo sa i nuan su’n i seiin nantilɛ’n ti’n, ɔ́ ɲán fiawlɛ.+
33 Ngwlɛlɛ’n la sran ng’ɔ bu sa sin’n i awlɛn’n nun
lɔ diin,+
sanngɛ kɛ ngwlɛlɛ’n o sinnglinfuɛ’m be nun’n, saan ɔ́ fɛ́ i wun klé.
34 Sa i nuan su yolɛ’n man nvle’n i kɔmin su,+
sanngɛ sa tɛ’n gua nvle nunfuɛ’m be ɲin ase.
35 Famiɛn’n i klun jɔ i sufuɛ ng’ɔ fa akunndan yo like’n i wun,+
sanngɛ i sufuɛ nga ɲannzuɛn sa mun yɛ ɔ yo be’n, ɔ fɛ i wun ya dan kpa.+
15 Kɛ a tɛ sran su amanniɛn* su’n, ɔ guɛ i ya’n i ase,+
sanngɛ be nuan nun
ndɛ ng’ɔ yra fiaan’n,
ɔ klɔklɔ ya.+
2 Kɛ ngwlɛlɛfuɛ’n kán ndɛ’n, ɔ fa sa ng’ɔ si i’n yo
sran ye,+
sanngɛ ndɛ ng’ɔ fin sinnglinfuɛ’n i nuan nun fite’n, ɔ ti sinnzin ndɛ ngunmin.
3 Zoova i ɲin ta lika kwlaa,
i sran tɛ-o, i sran kpa-o, i ɲin ta be kwlakwla.+
4 Ndɛ nga be kɛn i wɛtɛɛ su’n,* ɔ ti kɛ nguan
waka sa,+
sanngɛ gblɛ ndɛ’n bo
sran wla.
6 Be diman ninnge kpakpa’m be yalɛ sran ng’ɔ yo sa i nuan su’n i sua’n nun,
sanngɛ klunwifuɛ’n i like ng’ɔ ɲɛn i’n, ɔ mɛn i ndɛ.+
7 Kɛ ngwlɛlɛfuɛ’m be uke be nuan’n, ɔ ti like silɛ ngunmin,+
sanngɛ sinnglinfuɛ’m be awlɛn’n timan sɔ.+
8 Zoova i ɲin ci tɛ nga klunwifuɛ’m be yi’n,+
sanngɛ kɛ be nga be nanti seiin’n be srɛ i’n, ɔ yo i fɛ.+
9 Zoova kloman klunwifuɛ’m be ayeliɛ’n,+
sanngɛ ɔ klo sran ng’ɔ kunndɛ titi kɛ ɔ́ yó sa i nuan su’n.+
10 Sran ng’ɔ yaci atin kpa’n i su nantilɛ’n, ɔ kloman fɔ nga be tu i’n,*+
sanngɛ sran ng’ɔ kloman kɛ be ijɔ i’n, ɔ́ wú.+
11 Zoova i ɲin ta Ndia’n* nin lika nga like saci lɔ’n* be weiin.+
Sɛ ɔ ti sɔ’n, nán klɔ sran’m be awlɛn’n yɛ ɔ
wunmɛn i-ɔ.+
12 Sran ng’ɔ yo sran finfin’n, ɔ kloman sran ng’ɔ kle i ngwlɛlɛ’n* i sa.+
Ɔ su ko usaman ngwlɛlɛfuɛ’n i
ngwlɛlɛ afɛ.+
13 Aklunjɔɛ’n yo maan be ɲrun’n kpaja.
Sanngɛ awlabɔɛ’n sanngan be akunndan.+
14 Like nga sran ng’ɔ bu sa sin’n i awlɛn o su’n yɛle
sa silɛ,+
15 Ɲrɛnnɛnfuɛ’n i cɛn’m be kwlaa be ti tɛ kpan,+
sanngɛ sran nga i klun ti jɔwa’n,* cɛn yɛ ɔ di i sa trilili-ɔ.+
16 Sɛ ɔ li a sro Zoova naan like nga a le i’n ti kaan’n,+
ɔ flunman tra kɛ w’a ɲan ninnge kpanngban naan ɔ wla guaman ase’n.*+
17 Sɛ a ɲan like kan di naan klolɛ o lɛ’n,+
ɔ flunman tra kɛ w’a ɲan nannin nga w’a lo kpa’n mɔ sanngɛ kpɔlɛ o lɛ’n.+
18 Sran nga i awlɛn’n ti fufu’n, ɔ klɔklɔ ngondin,+
sanngɛ sran ng’ɔ faman ya ndɛndɛ’n, ɔ yo maan be yaci ndɛ’n nun.+
19 Fuɛnfuɛ’n i atin’n ti owieowie ngunmin,+
sanngɛ sran ng’ɔ nanti seiin’n i atin’n ti kɛ akpɔ dan kun m’ɔ ti weiin’n sa.+
20 Ba ng’ɔ ti ngwlɛlɛfuɛ’n, ɔ yo maan i si i klun jɔ,+
sanngɛ sran ng’ɔ ti sinnglinfuɛ’n, ɔ bumɛn i nin’n i sran.+
21 Sran nga ngwlɛlɛ’n timɛn i’n,* i sinnzin like ng’ɔ yo’n mɛn i aklunjɔɛ,+
sanngɛ sran ng’ɔ wun sa wlɛ’n, ɔ nanti kɔ i ɲrun ndɛnman su.+
22 Kɛ be usaman ngwlɛlɛ afɛ’n,* like nga be waan bé yó’n, ɔ yoman ye,
sanngɛ kɛ afɔtuɛ manfuɛ’m be sɔn’n, ɔ yo ye.+
23 Kɛ be usa ndɛ mɔ sran kun tɛ su klanman’n, ɔ di su aklunjɔɛ,*+
yɛ ndɛ ng’ɔ ju i kanlɛ sɛsɛsɛ mɔ be kan’n, i kpa liɛ’n be kanman.+
24 Sran ng’ɔ ti akunndanfuɛ’n, ɔ o nguan atin’n su, yɛ atin sɔ’n kɔ nglo.+
26 Zoova i ɲin ci like nga klunwifuɛ’n gugu kɛ ɔ́ yó’n,+
sanngɛ ndɛ fɛfɛ nga be kan’n, ɔ bu i like kpa.+
27 Sran ng’ɔ di sran lufle ɔ fa ɲɛn i wun’n, ɔ kpɛ ndɛ* mɛn i awlofuɛ mun,+
sanngɛ sran nga i ɲin ci adi ninnge mun’n, ɔ́ ká nguan nun.+
28 Sran ng’ɔ yo sa i nuan su’n, ɔ bu ndɛ sin i klun lɔ naan w’a tɛ su,*+
sanngɛ ndɛ tɛtɛ’n yɛ ɔ fin klunwifuɛ’m be nuan nun fite-ɔ.
29 Zoova nin klunwifuɛ’m be afiɛn ti nun kpa,
sanngɛ ɔ tie be nga be yo sa i nuan su’n be srɛlɛ’n.+
31 Sran ng’ɔ fa afɔtuɛ ng’ɔ man nguan’n su’n,
be kwla fɛ i wla ngwlɛlɛfuɛ’m be nun.+
32 Sran ng’ɔ faman fɔ nga be tu i’n, ɔ bumɛn i nguan’n i like fi,+
sanngɛ sran nga kɛ be ijɔ i’n ɔ sie i su tie’n, ɔ wun sa wlɛ.*+
16 Sran kun bɔbɔ yɛ ɔ siesie akunndan ng’ɔ o i klun lɔ’n niɔn,
2 Like kwlaa nga sran kun yo’n, ɔ bu i kɛ ɔ ti kpa,*+
sanngɛ Zoova yɛ ɔ nian sran i klun akunndan’n nun-ɔn.+
3 Like kwlaa nga á yó’n, fa wlɛ i Zoova sa nun,+
i liɛ’n, like nga a sunnzun kɛ á yó’n, ɔ́ yó ye.
4 Zoova fa like kwlaa di junman naan i klun sa’n kpɛn su,
klunwifuɛ mun bɔbɔ’n, ɔ sie be lɛ fa minndɛ ɲrɛnnɛn cɛn’n.+
6 Klun ufue yolɛ’n* nin nanwlɛ dilɛ’n ti’n, be yaci sa cɛ,+
kɛ be sro Zoova’n, be ɲin ci sa tɛ yolɛ’n.+
7 Kɛ Zoova klo sran kun i ayeliɛ’n,
ɔ yo maan i kpɔfuɛ mun bɔbɔ be nin i be nuan sɛ.+
8 Sɛ a le like kaan sa naan sanngɛ a yo sa kpa’n,+
ɔ flunman tra kɛ a ɲan ninnge kpanngban kpa kusu nn a diman nanwlɛ’n.+
9 Sran wie kwla sunnzun i klun lɔ kɛ ɔ́ yó like wie,
sanngɛ Zoova yɛ ɔ kle i atin-ɔn.+
11 Jayɔbuɛ nin toe nga be ti sɛsɛ’n, be fin Zoova.
Jayɔbuɛ kwlaa nga be o pata’n nun’n be ti i sa nuan like.+
12 Famiɛn’m be ɲin ci klunwi yolɛ’n,+
afin sa i nuan su sɛsɛ yolɛ’n yɛ maan famiɛn bia’n taka kpa-ɔ.+
13 Ndɛ ng’ɔ ti su’n yɛ famiɛn’m be klo i-ɔ.
Be klo sran ng’ɔ di nanwlɛ’n.+
14 Famiɛn’n i ya ng’ɔ fa’n, ɔ ti kɛ b’a sunman sran kɛ ɔ ko kun sran sa,+
sanngɛ ngwlɛlɛfuɛ’n yo maan ɔ guɛ i ya’n i ase.+
15 Sɛ famiɛn’n i ɲrun’n ti kpajawa’n, nn nguan o lɛ.
Aunnvɔɛ m’ɔ si sran’n ti kɛ nzue mɔ w’a mlan, m’ɔ
tɔ blɛ ng’ɔ ti su’n i
17 Akpɔ dan nga be nga be nanti seiin be fa su’n, ɔ faman be kɔman sa tɛ’n i bue liɛ’n su lɔ.
Sran kwlaa ng’ɔ nian ajalɛ ng’ɔ tu’n su’n, ɔ sɛsɛ i nguan’n.+
18 Be wun tulɛ’n i like ng’ɔ su i su’n yɛle ɲrɛnnɛn’n,
yɛ be wun kpakpa yolɛ’n yi be ase.+
19 Sɛ a yo ɔ wun kaan* wɛtɛɛfuɛ’m be afiɛn’n,+
ɔ flunman tra kɛ a nin wun tufuɛ’m be cɛ sran’m be bo ninnge nga be fali’n be nun’n.
20 Sran ng’ɔ fa akunndan nanti sa kun nun’n, i bo’n gúa kpa mɛ́n i,*
yɛ sran ng’ɔ fɛ i wla guɛ i Zoova su’n, i liɛ su ti ye.
21 Sran ng’ɔ si ngwlɛlɛ’n, bé flɛ́ i kɛ sran m’ɔ bu sa sin’n,+
yɛ sran ng’ɔ kan ndɛ amanniɛn su’n,* ɔ kan ndɛ-ɔ, be fa.+
22 Akunndanfuɛ’m be nzue ti m’ɔ man nguan’n, yɛle akunndan silɛ’n.
Sanngɛ sinnglinfuɛ’m be liɛ’n, be bɔbɔ be sinnzin’n yɛ ɔ tu be fɔ-ɔ.
23 Akunndan mɔ ngwlɛlɛfuɛ’n bu’n ti’n, ndɛ ng’ɔ fin i nuan nun fite’n ti ngwlɛlɛ ndɛ.+
Yɛ i sɔ’n ti’n, ɔ kan ndɛ-ɔ be fa.
24 Ndɛ fɛ’n ti kɛ awɛma nzue sa,
ɔ yo sran fɛ yɛ ɔ yo be owie’n i juejue.+
25 Atin wie o lɛ’n, sran bu i kɛ ɔ ti atin kpa,
sanngɛ i agualiɛ’n yɛle wie’n.+
28 Utrefuɛ’n* kpɛ ndɛnngan ba,+
suɛn tɔnfuɛ’n saci janvuɛ nga be ti koko nɲa nun-ɔn ɔ timan’n, be afiɛn.+
29 Nzaje sa yofuɛ’n lɛkɛ i wiengu,
kpɛkun ɔ fɛ i kɔ atin tɛ su.
30 Kɛ ɔ gugu kɛ ɔ́ yó sa tɛ’n, ɔ bu i ɲinma’n kplɛ.
Kɛ ɔ́ yó i wiengu’m be tɛ’n, ɔ kɛ i nuan bui’n.
31 Kɛ be nanti sa nuan su sɛsɛ yolɛ’n i atin’n su’n,+
be ti je’n ti kɛ famiɛn kle klanman kpa kun sa.+
32 Sran ng’ɔ faman ya ndɛndɛ’n+ i kpa tra safuɲrɛn,
yɛ sran nga kɛ be klɔklɔ i’n ɔ trɛ i awlɛn’n,* i kpa tra sran ng’ɔ utu klɔ kun’n.+
17 Lika nga kpanwun kee kan yɛ be ɲɛn i mɔ sanngɛ fɔundi o lɛ’n*+
ɔ flunman tra sua nga aliɛ’n* yi i piɛ mɔ sanngɛ ndɛnngan’n wieman nun’n.+
2 Junman difuɛ ng’ɔ ti akunndanfuɛ’n, ɔ́ síe awlo’n nun ba ng’ɔ yo ɲannzuɛn sa mun’n.
Kɛ bé cɛ́cɛ́ aja ninnge’m be nun’n, ɔ́ ɲán wie kɛ awlo’n nun ba mun sa.
3 Sɛ’n nun yɛ be yi sika’n i nun fiɛn’n niɔn, yɛ fuu’n nun yɛ be yi sika ɔkwlɛ’n i liɛ’n niɔn,+
sanngɛ Zoova yɛ ɔ niannian sran i awlɛn’n nun-ɔn.+
4 Klunwifuɛ’n fɛ i ɲin sie i ndɛ nga be lo sran ngasi’n be su,
yɛ gblɛfuɛ’n fɛ i su sie i sran wun sacifuɛ’n i nuan bo.+
5 Sran ng’ɔ sri yalɛfuɛ’n, nn w’a kpɛ i Yifuɛ’n i nzowa,+
yɛ sran nga kɛ i wiengu wún ɲrɛnnɛn’n, i sɔ’n yo i fɛ’n, be su yaci cɛmɛn i.+
6 Anunman’m be ti oke’m be famiɛn kle,
yɛ siɛ’m* be ti be mma’m be aɲrunɲan like.
8 Like nga sran kun fa cɛ i wiengu’n, ɔ ti kɛ yɔbuɛ kpakpa kun* sa i sa nun.+
Lika kwlaa ng’ɔ sin lɛ’n, ɔ ɲan su ye.+
9 Sran ng’ɔ yaci sa cɛ’n,* ɔ kunndɛ klolɛ,+
sanngɛ sran ng’ɔ ɲan ndɛ kun-ɔn, ɔ jin i kanlɛ’n su sa trilli’n, ɔ saci janvuɛ kpa’m be afiɛn.+
10 Kɛ be ijɔ sran ng’ɔ wun sa wlɛ’n, ɔ ɲan su ye dan+
tra ɲantiaan nuan ya kun (100) nga be bo sinnglinfuɛ’n.+
11 Ɲin kekle’n yɛ sran tɛ’n kunndɛ kɛ ɔ́ yó i sa trilili-ɔ,
sanngɛ bé súnman klunwifuɛ kun naan ɔ ko kle i ɲrɛnnɛn.+
12 Sɛ a nin nnɛn ngble nga be flɛ i ursu’n, mɔ i mma’m b’a fi i sa’n be yia nun’n,
ɔ flunman tra kɛ a nin sinnglinfuɛ kun mɔ sinnzin’n w’a di i buɛ’n be yia nun’n.+
13 Sran ng’ɔ fa sa tɛ’n tua sa kpa’n i kalɛ’n,
sa tɛ’n su tumɛn i awlo’n nun le.+
14 Sran ng’ɔ bo utre bo’n, ɔ ti kɛ w’a tike nzue dan kun mɔ be tanninnin i atin’n* sa.
Kwlaa naan ndɛnngan w’a tɔ’n, cuɛn ɔ wun.+
15 Sran ng’ɔ yaci klunwifuɛ’n i nun’n, ɔ nin sran ng’ɔ bu ndɛ yi sran kpa’n su’n,+
Zoova i ɲin ci be nɲɔn’n.
16 ?Sɛ sinnglinfuɛ’n ɲan ngwlɛlɛ silɛ’n i wun alaje’n,
kusu nn i awlɛn’n nunmɛn i sɔ liɛ’n su’n,* ngue yɛ ɔ́ fá yó-ɔ?+
18 Sran nga ngwlɛlɛ’n timɛn i’n,* ɔ sunman sran nun kpɛkun
kɛ i wiengu úsa bosia’n, ɔ kplin su kɛ ɔ́ jrán nun sran uflɛ ɲrun.+
19 Sran ng’ɔ klo ndɛnngan’n, ɔ klo sa tɛ’n.+
Sran ng’ɔ yo i anuan’n i nglonglo kpa’n, ɔ klo kɛ
sa ɲɛn i.+
20 Sran nga i awlɛn’n nun lɔ ti tɛ’n, i liɛ su yoman ye,*+
yɛ sran ng’ɔ kan gblɛ ndɛ mun’n, i liɛ wíe mlɔnmlɔn.
21 Siɛ ng’ɔ wu ba ng’ɔ ti sinnglinfuɛ’n, ɔ́ wún i ɲrun.
Yɛ siɛ nga i wa’n siman ngwlɛlɛ’n, i klun jɔman.+
23 Klunwifuɛ’n fia sɔ adi ninnge’m* be nun
naan ɔ́ bú ndɛ kwlɛ.+
24 Sran ng’ɔ bu sa sin’n, ngwlɛlɛ’n su yɛ i ɲin wo-ɔ,
sanngɛ sinnglinfuɛ’n i liɛ’n, i ɲinma’m be wlan sa daan lele be ju asiɛ’n i tiwa lɔ.+
25 Ba ng’ɔ ti sinnglinfuɛ’n, ɔ wlɛ i si i klunngbɔ,
yɛ ɔ yo maan sran ng’ɔ wuli i’n, i awlɛn kpɛ i klun* lelele.+
26 Sran ng’ɔ yo sa i nuan su’n, ɔ fataman kɛ be kle i ɲrɛnnɛn,*
yɛ be nga be le ɲrun’n be nin bolɛ fataman.
28 Sɛ sinnglinfuɛ bɔbɔ o sa naan ɔ ijɔman’n, be bu i ngwlɛlɛfuɛ,
yɛ sran ng’ɔ muɛn i nuan su’n, be bu i akunndanfuɛ.
18 Sran ng’ɔ fɛmɛn i wun mantanman sran’n, like nga i ɲin blo su’n yɛ ɔ kunndɛ-ɔ.
Ɔ kpalo ngwlɛlɛ m’ɔ yo
sa ye’n.*
2 Like nga be flɛ i sa wlɛ wunlɛ’n, sinnglinfuɛ’n bumɛn i like fi.
Like ng’ɔ o i awlɛn’n nun’n, yɛ ɔ klo kɛ ɔ́ yí i nglo-ɔ.+
3 Kɛ klunwifuɛ’n o lɛ’n, finfin yolɛ’n o lɛ wie,
yɛ kɛ be ɲin ase gualɛ’n o lɛ’n, ɲannzuɛn’n o lɛ wie.+
4 Ndɛ ng’ɔ fin sran nuan nun fite’n ti kɛ nzue mɔ i bo ti kploun’n sa.+
Ngwlɛlɛ’n i bo’n ti kɛ nzue ba kun m’ɔ sonji’n sa.
5 Klunwifuɛ’n i sin jranlɛ’n timan kpa,+
yɛ kusu sran ng’ɔ yo sa i nuan su’n i lufle bulɛ’n, ɔ timan kpa.+
8 Suɛn tɔnfuɛ’n i nuan nun ndɛ’n ti kɛ like fɛfɛ wie sa.*+
Be mɛn i gla, kpɛkun ɔ tɔ be kunfle’n nun.+
9 Sran ng’ɔ di i junman’n nvɛɛ su’n,
i niaan yɛle sran ng’ɔ saci like’n.+
10 Zoova i dunman’n ti kɛ sua fleiin dan kun sa.+
Sran ng’ɔ yo sa i nuan su’n, ɔ wanndi kɔ lɔ, kpɛkun ɔ ɲan fiawlɛ.*+
11 Sikafuɛ’n bu i kɛ i aɲanbeun’n ti kɛ klɔ kun mɔ be sisili i wun
kpa’n sa.
I akunndan’n nun’n, ɔ ti kɛ talɛ kun m’ɔ sɛsɛ i’n sa.+
14 Sran kun i akunndan ng’ɔ bu’n kwla suɛn i bo i tukpacɛ’n nun.+
16 Like nga sran kun fa cɛ’n, ɔ bo i ɲrun atin.+
Ɔ fɛ i kɔ sran dandan’m be ɲrun.
18 Fɔtɔ tulɛ’n yo maan ndɛnngan’n wie,+
yɛ ɔ kpɛ be nga be le wunmiɛn kpa’n be afiɛn ndɛ’n nun.
19 Be niaan nga b’a lo i ngasi’n, i kpatalɛ ti kekle tra klɔ nga i wun ti sisiwa kpa’n i utulɛ,+
ndɛnngan wie ti kɛ like nga be fa tanndan fiawlɛ klɔ’n i anuan’m be sin’n sa.+
20 Sran kun i nuan nun ndɛ’n, ɔ́ yí i ku kɛ aliɛ sa.+
Ndɛ ng’ɔ fin i nuan fite’n i nuan su like ng’ɔ́ ɲɛ́n i’n,
ɔ́ jú i.
21 Wie’n nin nguan’n be o sran i nuan.+
Be nga be klo ijɔlɛ’n, ɔ fata kɛ be sɔ i sin sa ng’ɔ́
bá’n nun.+
23 Yalɛfuɛ’n srɛ́ like-ɔ, ɔ srɛ i amanniɛn su,
sanngɛ aɲanbeunfuɛ’n i liɛ’n, ɔ tɛ sran su ya su.
24 Janvuɛ wie’m be o lɛ’n, be sisiman be bo naan b’a yo be wiengu tɛ,+
sanngɛ janvuɛ wie o lɛ’n, ɔ fɛ i wun mantan wɔ kpa tra ɔ niaan bɔbɔ.+
3 Sran’n i sinnzin’n ti yɛ ɔ fa atin tɛ su-ɔ,
kpɛkun i awlɛn’n nun lɔ’n, ɔ fa Zoova i wun ya.
4 Aɲanbeun’n yo maan be ɲan janvuɛ kaka,
sanngɛ yalɛfuɛ’n i janvuɛ’n bɔbɔ wánndi i.+
5 Lalofuɛ ng’ɔ bua ato’n, be su yaci cɛmɛn i,+
yɛ sran nga ato bualɛ’n
yɛ ɔ fa cici i ti’n, ɔ su
fiteman nun.+
6 Be nga be kunndɛ kɛ wlengbi’n* i klun jɔ be wun’n, be sɔnnin,
yɛ sran ng’ɔ cɛ sran like’n, sran kwlaa ti i janvuɛ.
7 Yalɛfuɛ’n i niaan’m be kwlaa be kpɔ i.+
Sɛ ɔ ti sɔ’n, nɛ́n i janvuɛ mun yɛ be su
wanndimɛn i-ɔ.+
Ɔ su be su naan ɔ́ kán ndɛ klé be, sanngɛ be nun kun sa tɛmɛn i su.
8 Sran ng’ɔ si ngwlɛlɛ’n,* ɔ klo i bɔbɔ i wun.+
Sran nga sa wlɛ wunlɛ’n ti cinnjin i ɲrun’n, i liɛ
yó ye.+
9 Lalofuɛ ng’ɔ bua ato’n, be su yaci cɛmɛn i,
yɛ sran nga ato bualɛ’n yɛ ɔ fa cici i ti’n, ɔ́ wú.+
10 Sinnglinfuɛ’n nin pɔɔ nun tranlɛ fataman.
Sɛ ɔ ti sɔ’n, nán junman difuɛ’n yɛ ɔ́ síe wlengbi mun-ɔn.+
11 Nanwlɛ, sran ng’ɔ ti akunndanfuɛ’n, ɔ faman ya ndɛndɛ,+
kɛ be lo i ngasi m’ɔ fɛmɛn i ɲin sieman su’n,* ɔ ɲan kɔmin.+
12 Famiɛn’n i ya ng’ɔ fa’n,
ɔ ti kɛ asɔmɔli’n* i kpanlɛ’n sa,+
sanngɛ i klun m’ɔ jɔ sran wun’n, ɔ ti kɛ bɔlɛ m’ɔ gua ijre nin nɲa’m be su’n sa.
13 Ba ng’ɔ ti sinnglinfuɛ’n ɔ yo maan i si wun i ɲrun,+
yɛ bla ng’ɔ klo ndɛnngan’n,* ɔ ti kɛ sua kun m’ɔ yaciman gualɛ’n sa.+
14 Aja like nga ba’m be ɲɛn i be si’m be sa nun’n, yɛle sua nin aɲanbeun ninnge mun,
sanngɛ bla ng’ɔ si ngwlɛlɛ’n, Zoova yɛ ɔ man-ɔn.+
15 Lafilɛ’n yɛ ɔ ti fuɛnfuɛ’n i junman-ɔn,
yɛ sran ng’ɔ sro junman dilɛ’n, awe’n yɛ ɔ́ kún i-ɔ.+
19 Sran nga i awlɛn ti fufu’n, ɔ́ ɲán i nzuɛn’n i nuan like.
Sɛ ɔ waan á sɛ́sɛ́ i naan ɔ ɲɛn i ti’n, i sɔ yolɛ’n káci ɔ junman sa trilili.+
20 Sɛ be man ɔ afɔtuɛ’n, fa su. Yɛ sɛ be tu ɔ fɔ’n, sɔ nun,+
i liɛ’n, cɛn wie lele’n á yó ngwlɛlɛfuɛ.+
21 Like ng’ɔ o sran kun i klun kɛ ɔ́ yó’n, ɔ sɔnnin,
22 Like nga be klo i sran kun i lika’n, yɛle klolɛ dan m’ɔ yi i nglo’n.+
Yalɛ dilɛ’n flunman tra gblɛ kpɛlɛ’n.
24 Fuɛnfuɛ’n fɛ i sa wlɛ i aliɛ talie’n nun,
sanngɛ kɛ ɔ yo naan ɔ fa wlɛ i nuan nun’n, ɔ yoman sɔ.+
25 Bo sran ng’ɔ yo i wiengu finfin’n,+ naan sran
ng’ɔ siman sa’n ɔ fa
tu i wun fɔ,+
yɛ kle sran ng’ɔ wun sa wlɛ’n i ngwlɛlɛ. I liɛ’n, ɔ́ sí sa uflɛ úka laa liɛ’n su.+
26 Ba ng’ɔ yo i si i tɛtɛ’n, m’ɔ kɛn i nin bo’n,
i sɔ ba liɛ’n, ɔ gua sran ɲin ase kpɛkun ɔ kuakua sran.+
27 Min wa, fɔ nga be tu wɔ’n, sɛ a faman su kun’n,
á yáci like nga be kleli wɔ’n i su nantilɛ.
28 Lalofuɛ ng’ɔ ti finfinfuɛ’n, ndɛ ng’ɔ ti su’n ɔ timɛn i ndɛ.+
Yɛ klunwifuɛ’n klo sa tɛ’n kɛ ɔ fa klo aliɛ’n sa.+
29 Like nga be fa sie be nga be yo be wiengu finfin’n, yɛle fɔ nga bé tú be’n,+
yɛ sinnglinfuɛ’m be liɛ’n, bé bó be wiasin.+
20 Duvɛn’n yo be wanzo,+ nzan’n yo be ɲin su jeinjein.+
Sran nga nzan ti’n ɔ jaso atin kpa’n su’n, ɔ siman ngwlɛlɛ.+
2 Kɛ famiɛn kun o sa’n, i sro m’ɔ yo’n ti kɛ asɔmɔli’n* i kpanlɛ’n sa.+
Sran ng’ɔ klɔklɔ i ya’n, ɔ kunndɛ wie.+
4 Fuɛnfuɛ’n tuman kacɛ ayrɛ blɛ’n nun,
ɔ maan ninnge’m be kpɛlɛ blɛ’n nun m’ɔ su ɲanman like fi’n, ɔ́ srɛ́srɛ́ like sín.*+
5 Akunndan* nga be o sran kun klun’n, be ti kɛ nzue nga be bo ti kploun’n sa,
sanngɛ sran ng’ɔ bu sa sin’n, ɔ yi be fite.
6 Sran sunman be kan kɛ be klo sran titi,
?Sanngɛ wan yɛ ɔ kwla ɲan sran kun m’ɔ ti nanwlɛfuɛ’n niɔn?
11 Bakan* bɔbɔ’n, sɛ i nzuɛn’n ti kpa naan ɔ nanti ndɛnman su’n,
like ng’ɔ yo’n yɛ ɔ yi i sɔ liɛ’n i nglo-ɔ.+
12 Be su mɔ be fa ti sa’n, nin be ɲinma mɔ be fa wun ase’n,
Zoova yɛ ɔ yili be nɲɔn’n niɔn.+
13 Nán klo lafilɛ, ɔ timɛn i ti’n yalɛ’n dí wɔ.+
Tike ɔ ɲinma’n, i liɛ’n á ɲán kpanwun dí yɛ ɔ ku yí.+
14 Like tofuɛ’n se kɛ: “Ɔ timan kpa, ɔ timan kpa.”
Kpɛkun kɛ ɔ kɔ i ɲrun’n, ɔ ko di i nuan.+
15 Sika ɔkwlɛ’n o lɛ, yɛ be diman korai’n* i yalɛ kusu,
sanngɛ ndɛ ng’ɔ fin sran ng’ɔ si sa’n i nuan fite’n, ɔ ti kpa dan.+
16 Sɛ sran kun jrannin i wiengu kun mɔ be simɛn i’n i nuan’n, fɛ i tralɛ’n.+
Sɛ ɔ jrannin aofuɛ bla* kun i nuan’n, fɛ i sa nun like kɛ aowa sa.+
17 Awie like’n, ɔ yo be nuan nun fɛ,
sanngɛ i agualiɛ su’n, yɔbuɛ mma’m be yi be nuan’n i piɛ.+
19 Suɛn tɔnfuɛ’n fa nvialiɛ nun ndɛ mun tru.+
Nán a nin sran ng’ɔ klo sran wun ndɛ kanlɛ’n* be san nun.
20 Sran ng’ɔ bo i si nin i nin be sannzan’n,
kɛ lika’n wá lú tritri’n, i kannin’n núan.+
21 Aja like nga be fa aɲinkpli be ɲɛn i’n,
kasiɛn su’n, ɔ yoman be wun sa ye.+
23 Jayɔbuɛ nga be fa di ndrunmun’n* Zoova i ɲin ci be,
yɛ toe nga be fa di sran lufle’n, ɔ timan kpa.
24 Ajalɛ nga sran kun tu i sa’n, Zoova yɛ ɔ kle i-ɔ.+
?Ɔ́ yó sɛ naan sran kun w’a wun atin nga i bɔbɔ fa’n
i wlɛ?
25 Sɛ sran kun w’a buman akunndan naan ɔ kpan se kɛ “ɔ ti Ɲanmiɛn liɛ klonglo’n,”+
naan i sin yɛ ɔ bu nda ng’ɔ tali’n i akunndan’n, i sɔ’n ti kɛ aya sa.+
26 Famiɛn ng’ɔ si ngwlɛlɛ’n, ɔ sanndi klunwifuɛ mun aunmuan’n nun,+
yɛ ɔ fa like nga be fa bo ble nin ɔɔzu’n i ja’n sin be su.+
27 Aunmuan m’ɔ o sran kun nun’n, ɔ ti kɛ Zoova i kannin’n sa,
ɔ kpɛjɛ i klun lɔ longolongo kwlaa nun.
28 Sran klolɛ dan’n nin nanwlɛ dilɛ’n be sasa famiɛn’n.+
I sran klolɛ dan’n ti’n, i famiɛn bia’n taka kpa.+
29 Gbanflɛn nin talua’m be aɲrunɲan like’n yɛle be wunmiɛn’n,+
yɛ sran oke’m be aɲrunɲan like liɛ’n yɛle be ti je’n.+
30 Be wunnɛn m’ɔ suku tuun’n nin be wun kanninkannin’m be salo* sa tɛ’n,+
yɛ bolɛ’n yo be klun lɔ’n i sanwun.
21 Famiɛn’n i awlɛn’n ti kɛ nzue m’ɔ sonji’n sa Zoova sa nun.+
Ɔ kle i lika kwlaa ng’ɔ klo kɛ ɔ wɔ’n.+
2 Like kwlaa nga sran kun yo’n, ɔ bu i kɛ ɔ ti kpa,+
3 Zoova klo sa ng’ɔ ti kpa’n nin sa nuan su sɛsɛ yolɛ’n
tra tɛ yilɛ’n.+
4 Be wun kpakpa yolɛ’n nin be wun tulɛ’n
yɛ ɔ ti klunwifuɛ’m be kannin ng’ɔ kpaja be ɲrun’n, mɔ yɛle sa tɛ’n.+
5 Sran ng’ɔ bo i ɲin ase yo like’n, like ng’ɔ sunnzun kɛ ɔ́ yó’n, ɔ́ yó ye,+
sanngɛ be kwlaa nga be kpli yo like’n, bé dí yalɛ.+
6 Ninnge kpakpa nga be fa gblɛ be ɲan be’n
be ti kɛ kpukpuwa m’ɔ cɛman’n sa, be ti kɛ aya mɔ be tɔ nun-ɔn be wu’n sa.*+
7 Nzaje sa nga klunwifuɛ’m be yo’n, ɔ́ núnnún be bɔbɔ,+
afin be kunndɛman kɛ bé yó sa ng’ɔ ti i nuan su’n.
8 Atin nga sran ng’ɔ yoli sa tɛ’n ɔ fa su’n, ɔ ti klɛklɛ,
sanngɛ sran nga fiɛn kaan sa nunmɛn i wun’n, i ayeliɛ’n ti kpa.+
9 Kɛ a nin ɔ yi m’ɔ klo ndɛnngan’n* be ko tran sua kunngba’n nun’n,
ɔ flunman kɛ a ko tran sua wie i ti su lɔ longo kun nun.+
11 Kɛ be tu sran finfin yofuɛ’n i fɔ’n, sran ng’ɔ siman sa’n ɔ si ngwlɛlɛ,
yɛ kɛ be man ngwlɛlɛfuɛ’n i akunndan’n, ɔ si sa uflɛ uka laa liɛ’n su.*+
12 Sran ng’ɔ yo Sa i Nuan Su’n ɔ nian klunwifuɛ’n i sua’n.
Ɔ to klunwifuɛ mun yi i ɲrɛnnɛn’n nun.+
13 Sran nga kɛ yalɛfuɛ’n kpán’n, ɔ bu i sukpɔ nun waka’n,
kɛ ɔ́ wá kpɛ́n i liɛ’n, be su niɛnmɛn i lɔ.+
14 Like nga be fa cɛ sran nvialiɛ nun’n, ɔ yo maan be gua be ya’n i ase,+
adi ninnge nga be fia be man’n,* ɔ yo maan ya dan nga be fa’n ɔ wie.
15 Sa kpa yolɛ’n yo be nga be yo sa i nuan su’n be fɛ,+
sanngɛ i sɔ yolɛ’n yo klunwifuɛ’m be kain.
16 Sran ng’ɔ yaci ngwlɛlɛ atin’n i su nantilɛ’n,
Ɔ́ kó ló wunmiɛn be nga be wuli mɔ be kwlá kejeman be wun’n be wun lɛ.+
18 Klunwifuɛ’n yɛ be fa kpɔ sran ng’ɔ yo sa i nuan su’n i ti-ɔ,
bé yáci sran ng’ɔ nanti seiin’n i lɛ bé fá gblɛfuɛ’n.+
19 Kɛ a nin ɔ yi m’ɔ klo ndɛnngan* mɔ i awlɛn ti fufu’n be ko tran’n,
ɔ flunman kɛ a ko tran aawlɛ flɛnnɛn’n nun lɔ.+
20 Ninnge kpakpa mun nin ngo’n be o ngwlɛlɛfuɛ’n i sua’n nun,+
21 Sran ng’ɔ kplin i ɲin yo sa ng’ɔ ti su’n, m’ɔ yi klolɛ dan’n i nglo titi’n,
ɔ́ ɲán nguan, ɔ́ yó sran kpa yɛ ɔ́ ɲán ɲrun.+
22 Ngwlɛlɛfuɛ’n kwla fu safuɲrɛn’m be klɔ’n i wun talɛ’n su*
ko saci fiawlɛ lika mɔ be lafi su’n.+
23 Sran ng’ɔ si i nuan sie’n
ɔ su kpɛman saɛ ba mɛnmɛn i wun.+
24 Sran nga tutre’n ti’n, ɔ́ yó like-ɔ ɔ bumɛn i sin’n,
yɛ be flɛ i kɛ wun tufuɛ nin nuan difuɛ’n niɔn.+
26 Kɛ lika’n cɛ́n’n lele m’ɔ́ fá sán’n, i ɲin blo sran
like su,
sanngɛ sran kpa’n i liɛ’n, ɔ mɛn i wiengu’m be like, ɔ faman wie siemɛn i sin.+
27 Tɛ nga klunwifuɛ’m be yi’n, ɔ yo kain.+
I li sɛ bé yí tɛ sɔ’n naan akunndan tɛ o be klun’n,* yɛ ɔ ti tɛ kpa’n niɔn.
29 Klunwifuɛ’n yo kɛ ɔ lafi i wun su sa,+
sanngɛ sran ng’ɔ nanti seiin’n, i atin liɛ ng’ɔ fa’n yɛ ɔ ti kpa-ɔ.*+
30 Sɛ ngwlɛlɛ, annzɛ akunndan, annzɛ afɔtuɛ wie tanndan Zoova ɲrun’n, nn nɛ́n i kpafuɛ’n wie-ɔ.+
22 Sɛ be bo ɔ dunman kpa’n,* ɔ ti kpa tra aɲanbeun ninnge kpanngban.+
Sɛ be ɲin yi wɔ’n, ɔ ti kpa tra sika nin sika ɔkwlɛ.
3 Sran ng’ɔ sɛsɛ i wun’n, kɛ ɔ wun kɛ sa wie su ba’n, kpɛkun w’a fia,
sanngɛ be nga be siman sa’n, be kuku be wun ko yi nun, kpɛkun be wun be ɲrun.*
4 Be wun ase kanlɛ’n nin Zoova i srolɛ’n, i su mmlusuɛ nga be ɲɛn i’n,
yɛle aɲanbeun’n, nin aɲrunɲan’n nin nguan’n.+
5 Owieowie nin aya’m be o gblɛfuɛ’n i atin’n su,
sanngɛ sran nga i nguan’n ti i cinnjin’n, ɔ mantanman be lɔ kaan sa.+
6 Kle gbanflɛn kan’n* i atin ng’ɔ fata kɛ ɔ fa su’n,+
i liɛ’n, kɛ ɔ́ wá yó oke bɔbɔ’n ɔ su jasoman su.+
8 Sran ng’ɔ lua sa ng’ɔ timan su’n, ɲrɛnnɛn’n yɛ ɔ́ tí-ɔ,+
yɛ i kpɔnman ng’ɔ fa yi i ya’n i nglo’n ɔ́ búbú.+
11 Sran nga i awlɛn’n nun lɔ ti sanwun m’ɔ si ijɔ’n,
famiɛn’n yɛ ɔ́ yó i janvuɛ-ɔ.+
12 Zoova fɛ i ɲinma’n sasa ndɛ ng’ɔ ti nanwlɛ’n,
sanngɛ ɔ kpalo gblɛfuɛ’n i ndɛ mun.+
13 Fuɛnfuɛ’n se kɛ: “Asɔmɔli kun o gua su lɔ!
Ɔ́ kún min gua’n i afiɛn lɛ!”+
14 Bla ng’ɔ ti bian kunndɛfuɛ’n* i nuan’n ti kɛ kunman dan kun sa.+
Sran nga Zoova i klun jɔmɛn i wun’n, ɔ́ kó tɔ́ nun.
15 Sinnzin’n o gbanflɛn kan’n* i awlɛn’n nun,+
sanngɛ ɲantiaan nga be fa tu sran fɔ’n, yɛ ɔ́ tú yí i mmua-ɔ.+
16 Sran ng’ɔ di yalɛfuɛ’n i ndrunmun fa ɲɛn i wun’n,+
nin sran ng’ɔ cɛ aɲanbeunfuɛ’n i like’n,
yalɛ’n yɛ ɔ́ dí be-ɔ.
17 Sie ɔ su naan tie ndɛ nga ngwlɛlɛfuɛ’m be kan’n,+
naan ɔ awlɛn’n tran like nga n kle’n su,+
18 i liɛ’n, á kló kɛ á fá ndɛ sɔ mun síe ɔ klun kpa,+
naan be fin ɔ nuan fite tititi.+
19 Kɛ ɔ ko yo naan w’a fa ɔ wla w’a guɛ i Zoova su’n,
i ti yɛ n su kle wɔ like andɛ-ɔ.
20 N klɛli ɔ fluwa laa,
n mannin ɔ afɔtuɛ, yɛ n kleli ɔ like,
21 naan ń klé wɔ ndɛ ng’ɔ ti nanwlɛ’n mɔ a kwla lafi su’n,
i liɛ’n, kɛ á kó tó sran ng’ɔ sunmannin wɔ’n i lɔ’n, á kán ndɛ ng’ɔ ti nanwlɛ’n á klé i. ?Nɛ́n i-ɔ?
22 Nán nian kɛ sran kun ti yalɛfuɛ’n ti’n, á sé kɛ á dé i bo ninnge mun,+
nán mianmian sran ng’ɔ leman wie’n klɔ’n i anuan’n nun lɛ,+
23 afin Zoova bɔbɔ kán be
ti ndɛ,+
yɛ ɔ́ kpɛ́ be nga be di be lufle’n be nguan’n i sin.
24 Nán a nin sran nga i awlɛn’n ti fufu’n be san nun,
yɛ nán fa ɔ wun mantan sran ng’ɔ fa ya ndɛndɛ’n,
25 i liɛ’n, a su nianman be nzuɛn tɛ’n su,
yɛ a su suaman ɔ bɔbɔ ɔ wun aya.+
26 Be nga kɛ be wiengu úsa bosia’n be jran nun’n,
mɔ be sunman sran nun’n, nán fa ɔ wun wla be nun wie.+
27 Sɛ a leman like naan w’a tannin be sika’n,
bé yí ɔ bo bɛ nga a la su’n bé kɔ́.
28 Yɔbuɛ nga ɔ nannan’m be tɛkɛli i
lalafuɛ nun m’ɔ ti awɛ’n, nán tu tɛkɛ i lika uflɛ.+
29 ?W’a wun sran ng’ɔ si i junman’n i di’n le?
Famiɛn’m be ɲrun yɛ ɔ́ jrán-ɔn,+
ɔ su jranman sran ngbɛnngbɛn’m be ɲrun.
23 Kɛ a tran ase naan a nin famiɛn kun bé dí like’n,
fa ɔ ɲin sie i like ng’ɔ taka ɔ ɲrun’n su kpa.
2 Sɛ a ti aliɛ safuɛ’n,*
fa laliɛ sie ɔ kɔmin bo.*
3 Nán maan ɔ konvi trɛn i aliɛ kpakpa’m be su,
afin ɔ ti sran lakalɛ aliɛ.
5 Kɛ á nían be-ɔ, be nunman lɛ kun,+
afin nanwlɛ, be fi ndɛwa kɛ anunman ɲin’n sa, kpɛkun be tu kɔ nglo.+
6 Nán di awɛnfuɛ’n* i aliɛ.
Nán maan ɔ konvi trɛn i aliɛ kpakpa’m be su,
7 afin ɔ ti kɛ sran kun m’ɔ klɛ ndɛ sie’n sa.
Ɔ se wɔ kɛ: “Di naan nɔn.” Sanngɛ nɛ́n i klun su-ɔ.*
8 Á fí like kwlaa nga a dili’n gúa,
kpɛkun ayɛ nga a yili i’n, w’a yo ngbɛn.
10 Yɔbuɛ nga be tɛkɛli i lalafuɛ nun m’ɔ ti awɛ’n, nán tu tɛkɛ i lika uflɛ.+
Nán fa ba nga be leman si’n be fie’n i bue.
12 Fɔ nga be tu wɔ’n, fa ɔ awlɛn’n sie su kpa,
yɛ fa ɔ su sie i ngwlɛlɛ ndɛ nga be kan kle wɔ’n i bo.
14 Fa ɲantiaan bo i,
i liɛ’n, á dé i Ndia’n* i sa nun.
17 Nán ɔ ɲin blo sa tɛtɛ yofuɛ’m be wun,+
sanngɛ sro Zoova aliɛ ba kwlaa nun.+
18 I liɛ’n, ɔ ɲrun lɔ’n yó kpa,+
yɛ like nga a lafi su’n ɔ su nunnunman.
19 Min wa, sie ɔ su naan yo ngwlɛlɛfuɛ,
fa ɔ awlɛn’n sie i atin ng’ɔ ti kpa’n su.
20 Be nga be nɔn duvɛn ngboko’n,+
nin be nga nnɛn tuman be nuan nun le’n, nán tran
be nun,+
21 afin nzannunmunfuɛ’n nin aliɛ safuɛ’n bé dí yalɛ,+
yɛ lafilɛ ngboko’n yɛ maan be wla tralɛ titiwa’n niɔn.
yo i atɛ le.+
Yo ngwlɛlɛ’n, nin fɔ tulɛ’n, nin sa wlɛ wunlɛ’n be
sɔ wie.+
24 Sran ng’ɔ yo sa i nuan su’n, saan i si i klun jɔ́.
Sran ng’ɔ wu ba ngwlɛlɛfuɛ kun’n, ɔ́ dí aklunjɔɛ i dunman nun ti.
25 Ɔ si nin ɔ nin bé dí aklunjɔɛ,
yɛ bla ng’ɔ wuli wɔ’n i klun jɔ́.
26 Min wa, fa ɔ awlɛn’n man min,
yɛ wafa nga n yo min ninnge mun’n, klo be.+
27 Afin tekle bla’n ti kɛ kunman nga i bo ti kploun’n sa,
yɛ bla ng’ɔ ti bian kunndɛfuɛ’n* ti kɛ gbo kun mɔ i nun ti fii’n sa.+
28 Ɔ bu sa kɛ kodiawiefuɛ sa,+
i dunman nun ti’n, yasua nga be kunndɛ bla be yi bo’n b’a sɔn kpa.
29 ?Wan yɛ ɲrɛnnɛn o i su-ɔ? ?Wan yɛ ɔ wunmɛn i
wun fɛ-ɔ?
?Wan yɛ ɔ kan ndɛnngan-ɔn? ?Wan yɛ ɔ plan-ɔn?
?Wan yɛ w’a yoman sa mɔ i wun kplokploli-ɔ? ?Wan yɛ i ɲinma’m b’a wunwun-ɔn?*
30 Be nga be fa duvɛn nɔnlɛ’n cici be ti’n niɔn.+
Be nga be kunndɛ* duvɛn nga be sɛnngɛnnin i’n niɔn.
31 Nán nian duvɛn’n i ɔkwlɛ m’ɔ ti’n
m’ɔ wun fiɛfiɛ klowa’n nun’n, m’ɔ seli be alowa’n nun kɔ’n.
32 Afin i agualiɛ su’n, ɔ ka kɛ wuo sa,
yɛ ɔ fɛ i bɔyre’n wla ɔ kplo’n nun kɛ ɔnda’n i liɛ’n sa.
34 Á káci kɛ sran kun m’ɔ la jenvie’n i afiɛn lɔ’n sa,
kɛ sran kun m’ɔ la mmeli’n i waka’n i ti su nglo lɔ’n sa.
35 Á sé kɛ: “Be boli min, sanngɛ min lika fi yoman min ya.
Be boli min, sanngɛ m’an wunman nun.
?Cɛn onin ko naan m’an jaso?+
N kunndɛ kɛ ń kó nɔ́n i ekun.”*
24 Nán ɔ ɲin blo klunwifuɛ’m be wun,
nán kunndɛ kɛ a nin be sán nun.+
2 Afin like ng’ɔ o be awlɛn’n nun lɔ mɔ be bu i akunndan’n yɛle nzaje sa yolɛ.
Yɛ abɔlɛ yolɛ’n yɛ ɔ ti be nuan nun ndɛ-ɔ.
5 Sran ng’ɔ ti ngwlɛlɛfuɛ’n le kwlalɛ,+
yɛ sran kun i like ng’ɔ si i’n yɛ maan i kwlalɛ’n yo dan-ɔn.
7 Ngwlɛlɛ’n i kpafuɛ’n tra sinnglinfuɛ’n i kpɛn.+
Klɔ’n i anuan’n nun lɔ’n, ɔ ɲanman ndɛ kanman.
8 Sran ng’ɔ gugu kɛ ɔ́ yó sa tɛ’n,
bé flɛ́ i kɛ gblɛ kpɛfuɛ’m be ti’n.+
9 Sinnglinfuɛ’n i klun akunndan’n fɛ i yi sa tɛ’n nun.
Yɛ sran’m be ɲin ci sran finfin yofuɛ’n.+
11 Be nga be su kɔ be kunlɛ’n, de be,
yo maan be nga be su wa kun be’n, be fite nun.+
12 ?Sɛ a se kɛ: “E siman sɔ-o,”
sran ng’ɔ nian sran’m be awlɛn’n nun’n,* ɔ wunman akunndan nga a bu’n i wlɛ?+
Nanwlɛ, Sran nga i ɲin ta wɔ’n, ɔ́ sí nun,
yɛ like nga sran kun yoli’n, i su yɛ ɔ́ nían ɔ́ tánnin i kalɛ-ɔ.+
13 Min wa, tafi awɛma nzue’n, afin ɔ ti kpa.
Awɛma nzue ng’ɔ sonji’n, ɔ yo fɛ kpa.
14 I wafa kunngba’n, wun i
wlɛ kɛ ngwlɛlɛ’n ti kpa man wɔ.+
Sɛ a si ngwlɛlɛ’n, ɔ ɲrun lɔ’n yó kpa,
yɛ like nga a lafi su’n ɔ su nunnunman.+
15 Nán fa akunndan tɛ kó bú sá sran ng’ɔ yo sa i nuan su’n i sua’n i wun lɛ.
Nán saci lika ng’ɔ lo wunmiɛn lɛ’n.
16 Afin sran ng’ɔ yo sa i nuan su’n kwla fin ase kpɛ nso, sanngɛ ɔ́ jáso ekun,+
sanngɛ klunwifuɛ’n i liɛ’n, sa yalɛ’n ti’n ɔ́ tɔ́.+
17 Kɛ ɔ kpɔfuɛ’n tɔ’n, nán di su aklunjɔɛ,
yɛ kɛ i ja’n kpla’n, nán maan ɔ klun jɔ.+
18 Ɔ timɛn i ti’n, Zoova wún i yɛ i sɔ’n su yomɛn i fɛ,
19 Nán maan ɔ awlɛn’n be ɔ klun sa tɛ yofuɛ’m be ti.
Nán ɔ ɲin blo klunwifuɛ’m be wun.
20 Afin agualiɛ’n su guaman sa tɛ yofuɛ’m be kpa.+
Klunwifuɛ’m be kannin’n ɔ́ núan.+
21 Min wa, sro Zoova nin famiɛn’n.+
Yɛ nán a nin ɲin keklefuɛ’m* be san nun.+
22 Afin ɲrɛnnɛn’n tɔ́ be su kpɛ kunngba.+
23 Ngwlɛlɛfuɛ’m be ndɛ’n i wie yɛ:
Ndɛ kwlɛ dilɛ’n timan kpa.+
24 Sran ng’ɔ se klunwifuɛ’n kɛ: “A ti sran kpa’n,”+
nvlefuɛ’m bé bó i sannzan yɛ nvlenvle’m bé bú i fɔ.
27 Siesie junman ng’ɔ fata kɛ a di i gua su lɔ’n, yɛ di ɔ fie su lɔ junman’m be kwlaa.
I sin’n, kplan ɔ sua’n.*
30 N sinnin fuɛnfuɛ’n i fie’n i wun lɛ,+
n sinnin sran nga ngwlɛlɛ’n timɛn i’n* i viɲin fie’n i wun lɛ.
31 N wunnin kɛ ijre’n w’a di fie wunmuan’n.
Ijre tɛ wie fali lika wunmuan’n,
yɛ talɛ ng’ɔ fali yɔbuɛ yoli m’ɔ fa sisili i fie’n i wun’n ɔ bubuli.+
32 N niannin sa sɔ’n, yɛ n buli i akunndan.
N wunnin i, yɛ afɔtuɛ nga i sɔ’n man min’n yɛ:*
33 Ɔ li lafi kan, ɔ li bu ɔ ɲinma kan,
ɔ li to ɔ sa’n bla nun naan lo wunmiɛn,
34 yalɛ’n kusu fú ɔ nun kɛ awiefuɛ wie sa,
yalɛ’n fú ɔ nun kɛ kodiawiefuɛ sa.+
25 Salomɔn i ɲanndra+ wie mɔ Ezekiasi+ m’ɔ ti Zida famiɛn’n i sran’m be klɛli’n* yɛ:
2 Ɲanmiɛn i aɲrunɲan like’n yɛle sa su fialɛ,+
Yɛ famiɛn’m be aɲrunɲan like’n, yɛle sa mɔ be kunndɛ kɛ bé wún i bo’n.
3 Ɲanmiɛn m’ɔ la nglo lɔ plaii’n wo nglonglo kpa, yɛ asiɛ’n i bo ti kploun,
i wafa kunngba’n, be kwlá siman sa ng’ɔ o famiɛn’m be klun’n.
4 Yi sika’n i nun fiɛn’n,
i liɛ’n, kɛ ɔ́ fíte’n, fiɛn kaan sa su tranman nun.+
5 Fa klunwifuɛ’n jaso famiɛn’n i ɲin bo lɛ,
i liɛ’n, i famiɛn bia’n táka kpa sa i nuan su sɛsɛ yolɛ’n ti.+
6 Nán yo ɔ wun dandan famiɛn’n i ɲrun,+
yɛ nán ko tran be nga be le ɲrun’n be nun.+
7 Afin sɛ ɔ se wɔ kɛ: “Bla wa tran wa’n,”
i sɔ’n flunman tra kɛ ɔ gua ɔ ɲin ase wlengbi kun i ɲrun’n.+
8 Nán kpli fa ndɛ kɔ jɔlɛ difuɛ’m be ja su.
?Afin sɛ kasiɛn su’n ɔ wiengu’n gua ɔ ɲin ase’n, á yó i sɛ?+
9 A nin ɔ wiengu’n be kan amun afiɛn ndɛ’n,+
sanngɛ ndɛ nga be kan kle wɔ nvialiɛ nun’n,* nán fa fite gua su,+
10 i liɛ’n, sran ng’ɔ tie ɔ ndɛ’n su guaman ɔ ɲin ase,
yɛ a su faman ndɛ tɛtɛ* nga a kwlá wunmɛn i trawlɛ’n fa truman.
11 Ndɛ nga be kɛn i blɛ ng’ɔ nin i fata’n su’n,
ɔ ti kɛ sika ɔkwlɛ pɔmun mɔ be o ninnge* wie mɔ be fali sika be yoli’n be
nun’n sa.+
12 Sran ng’ɔ tu sran fɔ ngwlɛlɛ su’n,
ɔ ti kɛ sika ɔkwlɛ asunmanndi, nin njuaba nga be fali sika ɔkwlɛ jrɛiin be yoli’n man sran ng’ɔ sie i su tie’n sa.+
13 Kɛ be sunman sran kun m’ɔ yo like nga be kleli i’n,
ɔ ti kɛ laglasi m’ɔ fin nglo lɔ gua munkɛnmunkɛn mɔ kɛ wia’n bó ninnge’m be kpɛlɛ blɛ’n nun’n, ɔ jɔ like’n sa,
afin ɔ wlɛ i min’n i
fanngan kpa.+
14 Sran ng’ɔ di i nuan kɛ ɔ́ mán like m’ɔ mɛnmɛn i le’n,
ɔ ti kɛ nzue m’ɔ mlan tritri’n, kpɛkun aunmuan’n fita, sanngɛ nzue’n tɔman’n sa.+
15 Sran ng’ɔ trɛ i awlɛn’n, kpɛnngbɛn kun fɛ́ i ndɛ’n su.
Yɛ ndɛ nga be kɛn i amanniɛn* su’n, ɔ kwla bubu owie kun nun.+
16 Sɛ a ɲan awɛma nzue’n, tafi ng’ɔ ju wɔ’n,
afin sɛ a tafi i dan ngboko’n, ɔ cɛman naan w’a fi
w’a gua.+
17 Nán maan ɔ ja’n tia ɔ wiengu’n i awlo’n nun ngboko,
ɔ timɛn i ti’n, ɔ wun flɛ́n i kpɛkun ɔ́ kpɔ́ wɔ.
18 Sran ng’ɔ tɔn i wiengu suɛn’n,
ɔ ti kɛ kate kun, nin tokofi kun, nin ta mma ng’ɔ la kpa’n sa.+
19 Sran nga be kwlá lafimɛn i su’n,* sɛ a lafi i su blɛ kekle nun’n,
ɔ ti kɛ a su fa ɔ je mɔ w’a bu’n di like sa, annzɛ a su fa ɔ ja m’ɔ timan kpa’n nanti sa.
20 Sran ng’ɔ to jue kle i wiengu kun mɔ i wla w’a bo i wun’n,
ɔ ti kɛ sran kun m’ɔ yi i wun tralɛ’n ayrɛ blɛ’n nun sa,
21 Sɛ awe kun ɔ kpɔfuɛ’n mɛn i aliɛ maan ɔ di.
Sɛ nzuewe kun i’n, mɛn i nzue maan ɔ nɔn,+
22 sɛ a yo sɔ’n, ɔ ti kɛ sɛnmlɛn ɲannglaan yɛ a su fa tiɛn i ti su sa,*+
yɛ Zoova yó ɔ mo.
23 Aunmuan ng’ɔ fin nglo
lɔ lika’n nun’n, ɔ fa
nzue’n ba,
be nuan mɔ be fa kan sran wun ndɛ sin’n kusu yo maan be fa ya.+
24 Kɛ a nin ɔ yi m’ɔ klo ndɛnngan’n* be ko tran sua kunngba’n nun’n,
ɔ flunman kɛ a ko tran
sua wie i ti su lɔ longo
kun nun.+
25 Ndɛ fɛ ng’ɔ fin mmua ba’n,
ɔ ti kɛ nzue flɔlɔ nga be fa man sran nga w’a fɛ’n sa.+
26 Kɛ sran ng’ɔ yo sa i nuan su’n, ɔ lo i wun man klunwifuɛ’n,*
ɔ ti kɛ nzue ti kun mɔ w’a kputu’n sa, annzɛ gbo kun mɔ be kwlá nɔnmɛn i nun nzue’n sa.
27 Awɛma nzue’n i tafilɛ dan ngboko’n timan kpa,+
sɛ sran kun kunndɛ i bɔbɔ i aɲrunɲan’n, i sɔ’n timan kpa kusu.+
26 Kɛ laglasi m’ɔ fin nglo lɔ gua munkɛnmunkɛn wawa blɛ nun’n nin nzue ng’ɔ tɔ ninnge’m be kpɛlɛ blɛ nun’n sa’n,
sinnglinfuɛ’n nin ayɛ yilɛ fataman.+
2 Sɛ á wún kɛ anunman kun su tu kɔ annzɛ alialia kun su tu sin nglo’n, sa kun ti-ɔ.
I wafa kunngba’n, sannzan nga be boli’n i su sa ɲanman sran kun sa ngbɛn.*
3 Ngble’n ti nnɛn kpanngɔ’n i liɛ, be fa blalɛ wla aflunmun’m be nuan nun,+
yɛ ɲantiaan’n ti sinnglinfuɛ’m be wiasin’n i liɛ.+
4 Nán nian sinnglinfuɛ’n i sinnzin’n su tɛ i su,
ɔ timɛn i ti’n, a nin i bé sɛ́.
5 Nian sinnglinfuɛ’n i sinnzin’n su tɛ i su,
i liɛ’n, ɔ su bumɛn i kɛ ɔ si ngwlɛlɛ.+
6 Sran ng’ɔ fa like man sinnglinfuɛ’n kɛ ɔ nian su’n,
ɔ ti kɛ sran ng’ɔ kpɛkpɛ i bɔbɔ i ja’n, kpɛkun ɔ bobo i wun kannin’n sa.*
8 Sɛ a manman sinnglinfuɛ kun’n,
ɔ ti kɛ b’a fa yɔbuɛ kun b’a cici i kpafloko’n i wun sa.+
9 Ɲanndra ng’ɔ fin sinnglinfuɛ’m be nuan’n nun fite’n,
ɔ ti kɛ ijre kun mɔ i wun ti owieowie m’ɔ o nzanbɔɛfuɛ kun i sa
nun’n sa.
10 Sran ng’ɔ fa sinnglinfuɛ kun, annzɛ be nga be su sin kɔ be lika’n kɛ be di i sa nun junman’n,
ɔ ti kɛ ta tofuɛ kun m’ɔ to i ta mma mun ngbɛnngbɛn fa wɔwɔ sran mun’n* sa.
12 ?W’a wun sran wie m’ɔ bu i wun ngwlɛlɛfuɛ’n i le?+
Sinnglinfuɛ’n bɔbɔ i ukalɛ’n ti pɔpɔ tra sran sɔ’n.
13 Fuɛnfuɛ’n se kɛ: “Asɔmɔli gbanflɛn kun o atin’n su lɔ,
asɔmɔli kun o gua su lɔ!”+
14 Anuan’n kpɛ i wun i blalɛ’m be su,
kɛ fuɛnfuɛ’n lɛ i bɛ’n su’n kɛ ɔ yo sɔ wie-ɔ.+
15 Fuɛnfuɛ’n fɛ i sa wlɛ i aliɛ talie’n nun,
sanngɛ kɛ ɔ yo naan ɔ fa wlɛ i nuan nun’n, ɔ ti afɛ dan.+
16 Fuɛnfuɛ’n bu i kɛ ɔ si ngwlɛlɛ
tra sran nso mɔ be fa akunndan be tɛ ndɛ su’n.
17 Sɛ sran kun su kɔ lika naan sran wie’m be su kan be ndɛnngan naan ɔ fa ya’n,*
ɔ ti kɛ sran kun m’ɔ ko sɔ alua kun i sukpɔ’n sa.+
18 Kɛ fiaunfuɛ kun m’ɔ to ta mma nga be sɔli be nuan’n nin cua m’ɔ kun sran’n sa’n,
19 kɛ sran ng’ɔ lɛkɛlɛkɛ i wiengu kun mɔ i sin’n ɔ se i kɛ: “Aɔwi yɛ n su di’n,” ɔ ti sɔ-ɔ.+
20 Lika nga yie nunman lɛ’n, sin’n nuan,
lika nga suɛn tɔnfuɛ nunman lɛ kusu’n, ndɛnngan’n wie.+
21 Sran ng’ɔ klo ndɛnngan’n, ɔ lɔkɔ ndɛ nun
kɛ saabɔn wie yɛ b’a fa guɛ i sɛnmlɛn ba’n su sa, nin yie wie mɔ b’a fa wlawla sin’n nun sa.+
22 Suɛn tɔnfuɛ’n i nuan nun ndɛ’n ti kɛ like fɛfɛ
wie sa.*
Be mɛn i gla, kpɛkun ɔ tɔ be kunfle’n nun.+
23 Ndɛ fɛ ng’ɔ fin sran nga i klun yo wi’n i nuan nun fite’n,
ɔ ti kɛ sika mɔ be klo guɛ i talie bue kun wun’n sa.+
24 Sran ng’ɔ kpɔ i wiengu mun’n, ɔ́ kán ndɛ-ɔ, ɔ yimɛn i sɔ liɛ’n i nglo,
sanngɛ sran lakalɛ akunndan yɛ ɔ bu-ɔ.
25 Ɔ kan ndɛ fɛfɛ sanngɛ nán lafi i su,
afin ninnge tɛtɛ nso be o i klun.*
26 Ɔ fa gblɛ fa kata i wiengu’m be kpɔlɛ’n su,
sanngɛ bé yí i klunwi’n i nglo nzrafuɛ’m be ɲrun.
27 Sran ng’ɔ kpɛ kunman’n i bɔbɔ yɛ ɔ́ tɔ́ nun-ɔn,
yɛ sran ng’ɔ kondo yɔbuɛ kun sie i mmua’n, ɔ́ sɛ́ i sin wá wɛ́tɛ i piɛ.+
28 Sran nga ato bualɛ’n ti’n, ɔ yo i wiengu’m be abɔlɛ’n, ɔ kpɔ be.
Be nuan nga be fa lakalaka sran’n, ɔ fa ɲrɛnnɛn’n ba.+
27 Nán fa like nga á yó i ainman’n di ɔ nuan,
afin sa ng’ɔ́ jú cɛn ba kun nun’n, a simɛn i.+
2 Nán yi ɔ bɔbɔ ɔ wun ayɛ, yaci ɔ wiengu* i lɛ maan ɔ yi wɔ ayɛ.
Maan ɔ fin sran uflɛ* nuan fite, nán maan ɔ fin ɔ bɔbɔ ɔ nuan.+
3 Yɔbuɛ’n yo nɔnnin, aunɲan’n kusu yo nɔnnin,
sanngɛ ya nga sinnglinfuɛ’n yo maan sran fa’n, i nɔnnin’n tra be nɲɔn’n.+
4 Ya ble’n ti tɛ dan, ɔ saci like kɛ nzue m’ɔ di lika’n sa.
?Sanngɛ be ɲin m’ɔ ci sran’n, wan yɛ ɔ kwla jrɛn i ɲrun-ɔn?+
5 Kɛ be ijɔ sran’n i weinwein’n, ɔ ti kpa tra klolɛ nga be klo sran mɔ be yimɛn i nglo’n.+
6 Fɔ nga ɔ janvuɛ’n tu wɔ’n, kannzɛ ɔ yo ɔ ya’n, i sɔ’n kle kɛ a kwla lafi i su,+
7 Sran nga i ku w’a yi’n, ɔ nianman awɛma nzue ng’ɔ su sonji’n i lɔ,*
sanngɛ sran nga awe kun i’n, like ng’ɔ yo wi bɔbɔ’n ɔ yo i nuan nun fɛ.
8 Sran ng’ɔ jaso i awlo’n nun m’ɔ ko mlin lika wie’n,
ɔ ti kɛ anunman kun m’ɔ jasoli i sua’n nun mɔ w’a mlin’n* sa.
9 Ngo’n nin ansan’n be yo maan sran klun jɔ.
I wafa kunngba’n yɛle afɔtuɛ kpa kun mɔ be janvuɛ kpa kun man’n.+
10 Nán kpɔci ɔ janvuɛ’n annzɛ ɔ si i janvuɛ’n,
sɛ ɲrɛnnɛn tɔ ɔ su’n, nán wlu ɔ niaan bian’n i
sua’n nun.
Ɔ mantanfuɛ ng’ɔ o ɔ wun koko’n i kpa tra ɔ niaan kun m’ɔ o ɔ wun mmua’n.+
11 Min wa, fa ngwlɛlɛ nanti, yɛ yo naan min klun jɔ,+
i liɛ’n, ń kwlá tɛ́ sran ng’ɔ klɔklɔ min’n i su.+
12 Sran ng’ɔ sɛsɛ i wun’n, kɛ ɔ wun kɛ sa wie su ba’n, kpɛkun w’a fia,+
sanngɛ be nga be siman sa’n, be kuku be wun ko yi nun kpɛkun be wun be ɲrun.*
13 Sɛ sran kun jrannin i wiengu kun mɔ be simɛn i’n i nuan’n, fɛ i tralɛ’n.
Sɛ ɔ jrannin aofuɛ bla* kun i nuan’n, fɛ i sa nun like kɛ aowa sa.+
14 Sɛ sran kun mɛn i nɛn’n su nglɛmun tutu kpa’n bo muae mɛn i wiengu kun’n,
bé sé kɛ sannzan yɛ
ɔ boli i-ɔ.
15 Bla ng’ɔ klo ndɛnngan’n,* ɔ ti kɛ sua kun mɔ kɛ nzue’n tɔ́’n ɔ gua titi’n sa.+
16 Sran ng’ɔ kwla yo naan i sɔ bla’n ɔ lo’n, ɔ kwla jran aunmuan ng’ɔ tu’n,
yɛ ɔ kwla fɛ i sa fama’n
tra ngo.
17 Blalɛ yɛ be fa si blalɛ-ɔ,
i wafa kunngba’n, sran kun yɛ ɔ ukɛ i janvuɛ’n naan w’a wɔ i ɲrun-ɔn.*+
18 Sran ng’ɔ nian figie waka’n i lika’n, ɔ́ dí i su mma,+
yɛ sran ng’ɔ niɛn i min’n i lika’n ɔ́ ɲán ɲrun.+
19 Kɛ a nian nzue’n nun’n, a wun ɔ bɔbɔ ɔ ɲrun’n,
i wafa kunngba’n, like ng’ɔ o ɔ wiengu kun i awlɛn’n nun’n, ɔ nin ɔ liɛ’n be kpaciman.
20 Ndia’n nin lika nga be saci like lɔ’n,* be ku yiman le,+
sran’n i ɲinma’n kusu nian like-ɔ, ɔ flɛnmɛn i le.
21 Sɛ’n nun yɛ be yi sika’n i nun fiɛn’n niɔn, yɛ fuu’n nun yɛ be yi sika ɔkwlɛ’n i liɛ’n niɔn,+
kɛ be yi sran kun i ayɛ’n, yɛ be wun sran wafa ng’ɔ ti’n niɔn.
22 Sɛ bɔbɔ a fa kpokpo ba si sinnglinfuɛ’n
kɛ like wie yɛ a su si i kpokpo nun’n sa’n,
i sinnzin’n su tumɛn i wun le.
23 Ɔ fata kɛ a si wafa nga ɔ nnɛn’m be fa ti’n i kpa.
24 afin aɲanbeun’n kaman lɛ sa trilili,+
famiɛn kle’n kusu kaman be osu’n nun sa trilili.
25 Ijre mɔnnɛn’n tu lɛ, yɛ ijre uflɛ fifi,
yɛ be isa oka’m be su ijre mun.
26 Bua ba yasua’m be ti yɛ á ɲán tralɛ wlá-ɔ,
yɛ boli kpakpuɛ’m be ti yɛ a kwla to fie-ɔ.
27 Yɛ á ɲán boli wunflɛn nzue kaka nɔ́n,
á ɲán wie mán ɔ awlofuɛ mun, yɛ á fá nían ɔ junman difuɛ bla’m be lika.
28 Klunwifuɛ’m be wanndi, kusu nn sran fi fuanman be,
sanngɛ be nga be yo sa i nuan su’n be liɛ’n, be lafi be wun su kɛ asɔmɔli kun* sa.+
2 Kɛ nvle’n nunfuɛ’m be fɔn mmla’n,* wlengbi’m be sin be wiengu ja nun,+
sanngɛ sran ng’ɔ si sa kpɛkun ɔ bu sa sin’n i ti’n, wlengbi’n* cɛ́ bia’n su.+
3 Yalɛfuɛ ng’ɔ di sran ng’ɔ leman ɲrun’n i lufle’n+
ɔ ti kɛ nzue ng’ɔ tɔ m’ɔ fa aliɛ’n i ngba’n kɔ’n sa.
4 Be nga be yaci mmla’n i su nantilɛ’n, be yi klunwifuɛ’n i ayɛ,
sanngɛ be nga be di mmla’n su’n, be fɛ i sɔfuɛ’m be wun ya.+
5 Klunwifuɛ’m be kwlá wunman like nga be flɛ i sa i nuan su yolɛ’n i wlɛ,
sanngɛ be nga be kunndɛ Zoova i sin atin’n, be kwla wun sa kwlakwla wlɛ.+
6 Yalɛfuɛ ng’ɔ nanti seiin’n,
i kpa tra aɲanbeunfuɛ ng’ɔ di i wiengu’m be lufle’n.+
7 Ba ng’ɔ wun sa wlɛ’n, ɔ nanti mmla’n su,
sanngɛ ng’ɔ ti aliɛ safuɛ’m be janvuɛ’n, ɔ guɛ i si i
ɲin ase.+
8 Sran nga asubo manlɛ’n+ nin lufle dilɛ’n yɛ ɔ fa tian sika nuan’n,
ɔ tiɛn i nuan fa sie sran ng’ɔ si yalɛfuɛ’n i aunnvɔɛ’n.+
10 Sran ng’ɔ laka sran ndɛnmanfuɛ’n m’ɔ yo sa tɛ’n, ɔ́ tɔ́ kunman nga i bɔbɔ kpɛli’n nun,+
sanngɛ be nga be nanti seiin’n, bé ɲán like kpa.+
11 Aɲanbeunfuɛ’n bu i kɛ ɔ ti ngwlɛlɛfuɛ,+
sanngɛ yalɛfuɛ ng’ɔ bu sa sin’n, ɔ wun sran’n i wafa ng’ɔ ti’n i wlɛ.+
12 Kɛ be nga be yo sa i nuan su’n be kwla’n, aɲrunɲan’n ti dan,
sanngɛ kɛ klunwifuɛ mun yɛ be sie’n, sran’m be ko fia.+
13 Sran ng’ɔ fia sa tɛ ng’ɔ yo be’n be su’n, i liɛ su yoman ye,+
sanngɛ sran ng’ɔ kan, kpɛkun ɔ yaci be yolɛ’n, bé sí i aunnvɔɛ.+
14 Sran ng’ɔ niɛn i wun su titi’n,* i liɛ su ti ye,
sanngɛ sran ng’ɔ kete i awlɛn’n, ɔ́ wún ɲrɛnnɛn.+
15 Klunwifuɛ ng’ɔ sie nvle kun mɔ i nunfuɛ’m be kwlá kpliman be ti’n,
ɔ ti kɛ asɔmɔli kun m’ɔ su kpan nin nnɛn ngble nga be flɛ i ursu’n m’ɔ su tɔ nnɛn wie su’n sa.+
16 Siefuɛ ng’ɔ buman sa sin’n, ɔ mianmian sran,+
sanngɛ sran ng’ɔ kloman sran lufle dilɛ’n, i nguan ɲanman’n yó tɛnndɛn.+
18 Sran ng’ɔ nanti seiin’n, ɔ́ ɲɛ́n i ti,+
sanngɛ sran nga gblɛ yɛ ɔ fa yo ninnge mun’n, i tɔlɛ’n fú i nun.+
19 Sran ng’ɔ di fie’n, ɔ́ ɲán aliɛ kpanngban dí,
sanngɛ sran nga ninnge ngbɛnngbɛn mun yɛ ɔ yo be’n, saan yalɛ’n dí i.+
20 Sran ng’ɔ ti nanwlɛfuɛ’n, ɔ́ ɲán ninnge kpakpa kpanngban,+
sanngɛ sran ng’ɔ kunndɛ kɛ ɔ́ ɲɛ́n i wun ndɛndɛ’n, saan ɔ́ yó sa tɛ.+
21 Ndɛ kwlɛ dilɛ’n timan kpa.+
Sanngɛ ɔ ju wie’n, kpanwun losin ti’n, sran yo sa tɛ.
22 Aɲinblɔɛfuɛ’n* kunndɛ kɛ ɔ́ ɲɛ́n i wun ndɛndɛ,
sanngɛ ɔ siman kɛ yalɛ’n yɛ ɔ́ dí i mlɔnmlɔn-ɔn.
24 Sran ng’ɔ wuɛ i si nin i nin’n, kpɛkun ɔ se kɛ “i sɔ’n timan tɛ’n,”+
25 Sran nga i ɲin ti kpli’n,* ɔ kpɛ ndɛnngan ba,
sanngɛ sran ng’ɔ fɛ i wun wla Zoova sa nun’n, i liɛ yó ye.*+
26 Sran ng’ɔ lafi i klun akunndan’n su’n, ɔ ti sinnglinfuɛ,+
sanngɛ sran ng’ɔ fa ngwlɛlɛ nanti’n, ɔ́ fíte nun.+
27 Sran ng’ɔ man yalɛfuɛ’m be like’n, i sa su mianman like fi wun,+
sanngɛ sran ng’ɔ yo kɛ ɔ wunman be’n sa’n, be su yacimɛn i sannzan bolɛ.
28 Kɛ klunwifuɛ’m be ɲan kwlalɛ’n, sran fia,
sanngɛ kɛ be ko tu lɛ’n, be nga be yo sa i nuan su’n be sɔn.+
29 Sran nga b’a tu i fɔ lele mɔ ɲin kekle yɛ i waan ɔ́ yó’n,*+
bé ká lɛ búbú i nun, yɛ ɔ su kwlá yoman juejue kun.+
2 Kɛ be nga be yo sa i nuan su’n be sɔn’n, nvle’n nunfuɛ’m be di aklunjɔɛ,
sanngɛ kɛ klunwifuɛ’n sie nvle’n, sran’m be fɛfɛ.+
3 Kɛ sran kun klo ngwlɛlɛ’n, i si i klun jɔ,+
sanngɛ sran ng’ɔ nin tekle bla’m be san nun’n, ɔ saci i aɲanbeun ninnge mun.+
4 Kɛ famiɛn kun yo sa i nuan su’n, i nvle’n nun ti fɔuun,+
sanngɛ sran ng’ɔ kunndɛ adi ninnge’n, ɔ saci nvle’n.
5 Sran ng’ɔ lɛkɛlɛkɛ i wiengu’n,
ɔ ti kɛ w’a sua aya kun naan i ja’n tɔ nun sa.+
6 Sa tɛ nga sran tɛ’n yo’n, ɔ ti kɛ aya wie yɛ w’a trɛ i sa,+
sanngɛ sran ng’ɔ yo sa i nuan su’n, ɔ bo sro yɛ ɔ di aklunjɔɛ.+
7 Yalɛfuɛ’m be ndɛ’n ti sran ng’ɔ yo sa i nuan su’n i cinnjin,+
sanngɛ klunwifuɛ’n i ndɛ nunman be ndɛ nun.+
9 Sɛ ngwlɛlɛfuɛ’n nin sinnglinfuɛ’n be si akplowa’n,
ɔ́ yó kpankpanlɛ nin srilɛ ngunmin, ngwlɛlɛfuɛ’n klé i wun yalɛ ngbɛn.+
10 Sran kunfuɛ’m be ɲin ci sran nga w’a yoman sa’n,*+
yɛ like nga be kunndɛ’n yɛle sran ndɛnmanfuɛ’n i kunlɛ.*
11 Sinnglinfuɛ’n yi wafa nga i wun yo i’n* i kwlaa nglo,+
sanngɛ ngwlɛlɛfuɛ’n trɛn i liɛ lɛ diin, ɔ niɛn i wun su.+
13 Yalɛfuɛ’n nin sran ng’ɔ mianmian sran’n be sɛ.*
Yɛle kɛ Zoova yo maan be nɲɔn’n be ɲinma’n gua kannin’n i wun.*
15 Ɲantiaan* nin ijɔlɛ nga be ijɔ sran’n be kle ngwlɛlɛ,+
sanngɛ bakan nga be yaci i lɛ m’ɔ yo like kwlaa ng’ɔ klo’n, ɔ guɛ i nin’n i
ɲin ase.
16 Kɛ klunwifuɛ’m be sɔn’n, sa tɛtɛ’n kusu sɔn wie,
sanngɛ kɛ bé wá tɔ́’n, be nga be yo sa i nuan su’n bé wún nun.+
18 Kɛ Ɲanmiɛn yiman sa nglo kleman sran fi’n,* sran’m be yo like kwlaa nga be klo’n,+
sanngɛ be nga be nanti mmla’n su’n, be liɛ
su ti ye.+
19 Sɛ be kan ndɛ fa tu junman difuɛ’n i fɔ’n, ɔ ti ngbɛn,
afin kannzɛ ɔ wun i wlɛ bɔbɔ’n, ɔ faman su.+
20 ?W’a wun sran kun m’ɔ buman ndɛ sin naan w’a kan’n i le?+
Sinnglinfuɛ’n bɔbɔ i ukalɛ’n ti pɔpɔ tra sran sɔ’n.+
21 Sɛ a saci ɔ junman difuɛ’n i kaan nun’n,
cɛn wie lele’n ɔ su siman ye.
24 Sran ng’ɔ uka awiefuɛ kun’n, ɔ kpɔ i bɔbɔ wun.
27 Sran ng’ɔ yo sa i nuan su’n, ɔ kloman sran ng’ɔ ti tɛ’n,+
klunwifuɛ’n kusu kloman sran ng’ɔ nanti seiin’n.+
30 Ndɛ cinnjin nga Zake i wa Agiri kan kleli Itiɛli nin Ikali’n yɛ.
2 Kɛ be se kɛ sran siman like’n yɛle min liɛ’n,+
kɛ sran o sa’n, ɔ fata kɛ ɔ wun sa wlɛ. Sanngɛ n liɛ’n, n wunman sa fi wlɛ.
3 M’an suanman ngwlɛlɛ silɛ naan se kɛ ń sí i,
yɛ like nga Sran M’ɔ Ti i liɛ Ngunmin’n ɔ si i’n, n siman wie fi.
4 ?Wan yɛ ɔ fuli ɲanmiɛn su lɔ kpɛkun ɔ fin lɔ jrali-ɔ?+
?Wan yɛ ɔ fɛli i sa’n trali aunmuan’n niɔn?
?Wan yɛ ɔ cicili nzue’n i tralɛ’n nun-ɔn?+
?Wan yɛ ɔ siesieli asiɛ’n i tiwatiwa’m be kwlaa-ɔ?+
?Be flɛ i sɛ? ?Yɛ be flɛ i wa’n sɛ? Sɛ a si i’n, kan.
7 Ń srɛ́ ɔ like nɲɔn.
Ka naan m’an wu’n, nán se kɛ a fa manman min.
8 Uka min naan m’an yoman ato buafuɛ nin gblɛ kpɛfuɛ.+
Nán yo maan n di yalɛ annzɛ n yo aɲanbeunfuɛ.
Ɔ li maan n ɲan min aliɛ liɛ n di,+
9 kɛ ɔ ko yo naan min ku w’a yiman naan m’an kaciman min sin m’an siman wɔ’n ti. Afin ɔ cɛman naan m’an se kɛ: “?Wan li yɛle Zoova?”+
Nán yaci min lɛ kusu naan yalɛ’n di min. Afin ɔ cɛman naan m’an ko wua naan m’an saci min Ɲanmiɛn’n i dunman.*
10 Nán ko tɔn junman difuɛ kun i suɛn kle i min’n,
ɔ timɛn i ti’n, ɔ́ bó ɔ sannzan kpɛkun bé sé kɛ w’a yo
sa tɛ.+
11 Sran akpasua kun o lɛ’n, be bo be si’n i sannzan,
kpɛkun be boman muae manman be nin’n.+
13 Sran akpasua kun o lɛ’n, be yo be wun kpakpa,
yɛ be nian be wiengu’m be kain.+
14 Sran akpasua kun o lɛ’n, be je’n ti kɛ tokofi sa,
yɛ be aoje’n ti kɛ laliɛ nga be fa kpɛ nnɛn kɔmin’n sa.
Be mianmian be nga be leman ɲrun asiɛ’n su’n,
ɔ nin yalɛfuɛ mun kplɔlɔlɔ sran’m be nun.+
15 Amlɛnmlɛn’n le ba bla nɲɔn, be kpan se kɛ: “Fa man min! Fa man min!”
Ninnge nsan be o lɛ’n, be ku yiman,
nnan be o lɛ’n, be seman le kɛ: “W’a yo kpa sɔ!”
16 Be yɛle Ndia’n*+ nin be klun m’ɔ ti kpan’n,
nin lika nga nzue nunman lɔ’n,
nin sin m’ɔ seman le kɛ “w’a yo kpa sɔ’n!”
17 Sran ng’ɔ yo siɛ kun i finfin’n, mɔ i ɲin yiman niɛn kun’n,+
kongo’n nun kɔkɔkuankuan’m bé bóbó i ɲinma’n
yɛ anunman ɲin’n i mma’m bé dí i.+
18 Like nsan be o lɛ’n, be tra min kpɛn,*
nnan be o lɛ mɔ n wunman be wlɛ-ɔ.
19 Be yɛle anunman ɲin’n i atin ng’ɔ sin su nglo lɔ’n,
atin nga kɛ wuo’n sín yɔbuɛ’n su’n ɔ fa su’n,
atin nga mmeli’n sin su jenvie’n su’n,
atin nga yasua kun fa kɔ talua kun sin’n.
20 Like nga bla ng’ɔ kunndɛ bian i wun bo’n yo’n yɛ:
Ɔ di like, ɔ nunnun i nuan wun,
kpɛkun ɔ se kɛ: “M’an yoman sa tɛ-o!”+
21 Like nsan be o lɛ’n, be keje asiɛ’n
yɛ like nnan be o lɛ’n, ɔ kwlá suanman be bo:
22 Kɛ kanga’n kaci famiɛn’n,+
kɛ aliɛ’n bobo sinnglinfuɛ’n i su’n,
23 kɛ be ko ja bla nga sran’m be kpɔ i’n,*
24 Like nnan be o lɛ’n, be o asiɛ’n su wa ninnge kanngan kpa’m be nun,
29 Like nsan be o lɛ’n, kɛ be nanti’n, ɔ yo ɲɛnmɛn,
like nnan be o lɛ’n, kɛ bé nánti bé kɔ́ sa’n, be yo ɲɛnmɛn:
30 Asɔmɔli mɔ nnɛn’m be nun’n, ɔ le wunmiɛn dan’n,
ɔ wanndiman sran fi ɲrun.+
31 Levrie’n,* nin boli yasua’n,
ɔ nin famiɛn nga i sonja’m be su i su’n.
32 Sɛ a dili sinnzin naan a dili ɔ nuan’n,+
annzɛ sɛ a guguli kɛ á yó sɔ’n,
fa ɔ sa’n kata ɔ nuan’n su.+
33 Afin kɛ be bo nɔnnɔn’n yɛ be yi bɛli’n niɔn,
kɛ be mian be bue’n i fii’n, ɔ tu mmoja,
kɛ be klɔklɔ sran ya’n, ndɛnngan tɔ.+
31 Famiɛn Lemuɛli i ndɛ mun yɛ. I nin yɛ ɔ kannin ndɛ cinnjin sɔ mun kleli i naan ɔ́ fá klé i ngwlɛlɛ-ɔ. Ɔ seli i kɛ:+
2 ?Min wa, ngue ndɛ yɛ ń kán klé wɔ-ɔ?
?Min klun ba, ndɛ benin yɛ ń kán-ɔn?
?Min wa, wɔ mɔ n tali ɔ ti nda’n, ń sé ɔ sɛ?+
4 Lemuɛli, kɛ famiɛn’m be
o sa’n,
kɛ famiɛn’m be o sa’n, ɔ fataman kɛ be nɔn duvɛn,
ɔ fataman kɛ siefuɛ’m be usa kɛ: “?Min nzan’n wo nin?”+
5 Kɛ ɔ ko yo naan b’a nɔnman nzan naan be wla w’a fiman mmla’n su’n,
naan b’a diman be nga be leman ɲrun’n be ndɛ kwlɛ’n ti.
6 Be nga be su wa wu’n, man be nzan kekleekle mun,+
yɛ be nga be wla w’a bo be wun dan’n, man be duvɛn.+
7 Maan be nɔn naan be wla fi be yalɛ’n su,
nán maan be wla kpɛn be afɛ’n su kun.
8 Ijɔ bobo’m be nuan.
Kan be nga be su wa wu’n, be ti ndɛ.+
א [ Alɛfu]
ב [ Bɛti]
11 I wun’n fɛ i wla guɛ i su dan,
yɛ bian’n mianman like kpakpa wie fi wun.
ג [ Gimɛli]
12 Cɛn kwlakwla’n, like ng’ɔ ti kpa’n yɛ bla’n fa lɛ i ase-ɔ,
ɔ yomɛn i tɛ le,
ד [ Dalɛti]
13 ɔ kunndɛ nnɛn ndrɛ nin lɛn lele ɔ ɲan wie.
Ɔ klo junman dilɛ kpa.+
ה [ E]
14 Ɔ ti kɛ aata difuɛ kun i mmeli mun sa,+
ɔ kɔ mmua ko kunndɛ i aliɛ’n ba.
ו [ Vavu]
15 Asa ekun’n, kɛ ɔ́ jáso’n nn lika’n te lu,
ɔ mɛn i awlofuɛ’m be aliɛ,
yɛ ɔ mɛn i talua’m be like liɛ.+
ז [ Zayin]
16 Ɔ bu fie wie i akunndan, kpɛkun ɔ to.
I bɔbɔ i junman ng’ɔ di’n ti’n,* ɔ dili viɲin fie kun.
ח [ Ɛti]
ט [ Tɛti]
18 Ɔ wun kɛ ɔ ɲan like ng’ɔ yo’n i su mmlusuɛ.
I kannin’n nuanman kɔnguɛ.
י [ Yɔdu]
כ [ Kafu]
20 Ɔ fɛ i sa nun like man be nga be leman wie’n,
yɛ ɔ man yalɛfuɛ’m be like klun ufue su.+
ל [ Lamɛdi]
21 Ɔ kokoman kɛ ayrɛ’n kún i awlofuɛ mun,
afin i awlofuɛ’m be kwlaa be le tralɛ be fa yo be wun yrɛyrɛ.*
מ [ Mɛmun]
22 I bɔbɔ yɛ ɔ yo i kondro mun-ɔn.
I tralɛ’m be ti lɛn nin jese ɔkwlɛ kankan ngunmin.
נ [ Nunun]
ס [ Samɛki]
24 Ɔ kpa lɛn tralɛ,* kpɛkun ɔ yo i atɛ,
yɛ ɔ yo kplo nga be fa ci be bo’n i atɛ aata difuɛ’m be sa nun.
ע [ Ayin]
25 Sɛ wunmiɛn nin aɲrunɲan’n be ti tralɛ’n, nn ń sé kɛ i sɔ ninnge mun yɛ be wlɛ i wun-ɔn,
yɛ ɔ kokoman ainman
liɛ’n ti.*
פ [ Pe]
צ [ Sade]
27 Ɔ niɛn i awlofuɛ’m be junman’n su,
yɛ ɔ bubumɛn i sa nin i ja tranman su.+
ק [ Kɔfu]
28 I mma’m be jaso, kpɛkun be se i kɛ i liɛ su ti ye.
I wun’n jaso, kpɛkun ɔ yi i ayɛ.
ר [ Rɛsi]
29 Bla nga be ti kpa’n,* be diman be yalɛ,
sanngɛ ɔ liɛ’n, ɔ kpa liɛ’n tra be ngba.
ש [ Sinin]
30 Klanman yolɛ’n, ɔ kwla laka sran. Yɛ sran kun i klanman’n kwla yro.*+
Sanngɛ bla ng’ɔ sro Zoova’n, i liɛ’n bé yí i ayɛ.+
ת [ Tavu]
31 Like ng’ɔ yo’n ti’n, amun fa like be yo i mo,*+
yɛ ninnge ng’ɔ yo be’n ti’n, maan be yi i ayɛ klɔ’n i anuan’m be nun.+
Annzɛ “be yo sa nuan su sɛsɛ.”
Annzɛ “sɛsɛfuɛ.”
Annzɛ “nantilɛ’n i wun ngwlɛlɛ.”
Annzɛ “i sran bulɛ’n.”
Annzɛ “mmla.”
Ebr., “e gua sran mmoja ase.”
Annzɛ “Seɔlu’n.” Nian Ndɛ’m be bo tulɛ lika’n nun lɔ.
Annzɛ “A nin e tu fɔtɔ.”
Annzɛ “e bɔlɛ’n yó kunngba.”
Annzɛ “Kɛ n tu amun fɔ’n, amun sa amun sin.”
Ebr., “min wawɛ’n,” atrɛkpa’n ngwlɛlɛ nga Ɲanmiɛn wawɛ’n man’n i ndɛ yɛ be kan-ɔn.
Ebr., “bé dí i su mma’n.”
Ebr., “bla nga a simɛn i’n.” Ɔ ti weiin kɛ bla nga i nzuɛn’n ti’n, ɔ nin Ɲanmiɛn be afiɛn w’a ti nun’n i ndɛ yɛ be kan-ɔn.
Ebr., “aofuɛ’n.” Ɔ ti weiin kɛ bla nga i nzuɛn’n ti’n, ɔ nin Ɲanmiɛn be afiɛn w’a ti nun’n i ndɛ yɛ be kan-ɔn.
Annzɛ “bian flɛlɛ ndɛ mun.”
Ebr., “i janvuɛ m’ɔ nin i be ti koko nɲa nun-ɔn ɔ timan’n.”
Ebr., “Be nga be kɔ i sin’n.”
Annzɛ “be yaciman seiin nantilɛ’n.”
Annzɛ “min mmla’n.”
Annzɛ “klolɛ m’ɔ wieman le’n.”
Annzɛ “nanwlɛ’n.”
Ebr., “nán kisa.”
Ebr., “ɔ kotua’n.”
Ebr., “ɔ owie’n.”
Annzɛ “ɔ fie su ninnge’m be nun kpakpafuɛ mun”, “like kwlaa nga a ɲɛn i’n be nun kpafuɛ’n.”
Annzɛ “duvɛn yiwlɛ mun.”
Nian Ndɛ’m be bo tulɛ lika’n nun lɔ.
Ɔ ti weiin kɛ Ɲanmiɛn i nzuɛn nga be dun mmua kannin be ndɛ’n be ndɛ yɛ be kan-ɔn.
Annzɛ “Be ng’ɔ fata kɛ be uka be’n.”
Annzɛ “sɛ ɔ sa’n kwlɛ i yo’n.”
Annzɛ “min mmla’n.”
Ebr., “be kpanwun-ɔ.”
Ebr., “be nnɛn ba wunmuan’n.”
Be kwla se ekun kɛ “Bu kan ɔ ja’n wá tía lɛ’n, i akunndan kpa.”
Ebr., “bla nga a simɛn i’n.” Nian Ɲan 2:16.
Annzɛ “Seɔlu’n.” Nian Ndɛ’m be bo tulɛ lika’n nun lɔ.
Ebr., “min mma mun.”
Ebr., “a su faman ɔ afuɛ mun manman like ng’ɔ yo ɲrɛnnɛn’n.”
Annzɛ “m’ɔ ti flɔlɔ’n.”
Ebr., “a simɛn i’n.” Nian Ɲan 2:16.
Ebr., “aofuɛ’n.” Nian Ɲan 2:16.
Yɛle kɛ, kɛ ɔ́ úsa bosia’n, a kplin su kɛ á jrán nun.
Annzɛ “mmla.”
Annzɛ “bé klé ɔ like.”
Annzɛ “mmla.”
Ebr., “aofuɛ’n.” Nian Ɲan 2:16.
Ebr., “ɔ leman awlɛn ba.”
Ebr., “be ti kpɔlɛ like.”
Annzɛ “mmla’n.”
Ebr., “nga a simɛn i’n.” Nian Ɲan 2:16.
Ebr., “aofuɛ’n.” Nian Ɲan 2:16.
Annzɛ “bian flɛlɛ ndɛ mun.”
Annzɛ “be fa ndɛ kwlaa su’n.”
Ebr., “ɔ leman awlɛn ba.”
Annzɛ “i wun tekle bla tralɛ.”
Ebr., “I ja’m be kaman.”
Annzɛ “Seɔlu’n.” Nian Ndɛ’m be bo tulɛ lika’n nun lɔ.
Ebr., “klɔ sran’m be mma mun.”
Ebr., “wun awlɛn ba’n i wlɛ.”
Nian Ndɛ’m be bo tulɛ lika’n nun lɔ.
Annzɛ “aja like ng’ɔ o lɛ tititi’n.”
Annzɛ “blɛ kun mɔ be kwlá simɛn i nuan’n nun.”
Annzɛ “Afɛ’n nun yɛ be wuli min-ɔn.”
Ebr., “ɔ́ yó maan bé jrán cinnjinnjin’n.”
Ebr., “sran’m be mma mun.”
Ebr., “be leman awlɛn ba’n.”
Annzɛ “Amun yaci be nga be siman sa’n.”
Yɛle kɛ, ngwlɛlɛ’n.
Ebr., “be leman awlɛn ba’n.”
Annzɛ “Seɔlu’n.” Nian Ndɛ’m be bo tulɛ lika’n nun lɔ.
Ebr., “mmla.”
Ebr., “ng’ɔ leman awlɛn ba’n.”
Annzɛ “ninnge kpakpa’m be.”
Be kwla se ekun kɛ “ɔ o nguan atin’n su.”
Annzɛ “sran ng’ɔ kan bewanbewan ndɛ.”
Ebr., “i awlɛn’n.”
Annzɛ “kle sran kpanngban atin.”
Annzɛ “awlabɔɛ”, “ɲrɛnnɛn.”
Annzɛ “sran ng’ɔ mɛn i junman’n.”
Annzɛ “fɛ i wla gua su’n.”
Annzɛ “toe yɔbuɛ.”
Annzɛ “i ninnge kpakpa’m be.”
Annzɛ “Sran nga i ndɛ nunman Ɲanmiɛn ndɛ nun’n.”
Annzɛ “Kɛ sran ndɛnmanfuɛ’m be bo muae man klɔ kun’n.”
Ebr., “ng’ɔ leman awlɛn ba’n.”
Ebr., “kata ndɛ su.”
Annzɛ “i ngwlɛlɛ su’n.”
Annzɛ “be ɲan be ti.”
Ebr., “nga i ɲin ci sran nun sunmanlɛ.”
Annzɛ “ng’ɔ ti klanman’n.”
Annzɛ “Sran ng’ɔ nin i wiengu nanti klanman’n.”
Annzɛ “ɲannzuɛn.”
Ebr., “Be sa nin be sa.”
Ebr., “ɔ́ cɛ́n luklɔɔ.”
Ebr., “sran ng’ɔ guɛ i wiengu’m be su nzue kpanngban’n.”
Annzɛ “ɲannzuɛn.”
Ebr., “aunmuan’n yɛ ɔ́ yó i aja like-ɔ.”
Annzɛ “akunndan nunmɛn i ti sɛ’n nun.”
Ebr., “kpanwun.”
Ebr., “ɔ leman awlɛn ba.”
Annzɛ “Sinnglinfuɛ’n yi i ya’n i nglo cɛn kunngba’n nun.”
Ebr., “kata.”
Ebr., “kan ndɛ ng’ɔ ti su’n.”
Ebr., “be nga be man anuansɛ’n i su afɔtuɛ.”
Annzɛ “sran i wla bo i wun.”
Annzɛ “kɛ be kle i ngwlɛlɛ’n.”
Ebr., “ɔ́ cɛ́n luklɔɔ.”
Ebr., “be timan kɛ be su ijɔ be.”
Ebr., “di aklunjɔɛ.”
Annzɛ “be nga be wun be wiengu wun’n.”
Annzɛ “ng’ɔ fin ninnge ngbɛnngbɛn mun’n.”
Ebr., “be fali be sa be tiɛnnin i nuan’n.”
Annzɛ “be wla o su.”
Annzɛ “be kan ndɛ kle i.”
Annzɛ “Mmla.”
Ebr., “i aya’m be.”
Annzɛ “ijɔlɛ nga be ijɔ i’n.”
Annzɛ “yalɛfuɛ’n.”
Annzɛ “ng’ɔ tumɛn i wa’n i fɔ’n.”
Be kwla se ekun kɛ “ɔ tu i fɔ ndɛndɛ.”
Be kwla se ekun kɛ “sinnglinfuɛ’m be sinnzin’n yɛ be fa laka sran mun-ɔn.”
Annzɛ “Ndɛ nga sinnglinfuɛ’m be kpɛ’n i siesielɛ’n.”
Annzɛ “be bu akunndan kpa.”
Annzɛ “ɔ fa ya.”
Annzɛ “Sran ng’ɔ siman sa’n.”
Ebr., “ i aya’m be.”
Annzɛ “be yo juejue.”
Yɛle kɛ, i Yifuɛ’n.
Annzɛ “wɛtɛɛ.”
Annzɛ “Ndɛ ng’ɔ yo sran juejue’n.”
Annzɛ “ijɔlɛ nga be ijɔ i’n.”
Annzɛ “ɔ bu i kɛ be tuli i fɔ kekle dan.”
Annzɛ “Seɔlu’n.” Nian Ndɛ’m be bo tulɛ lika’n nun lɔ.
Annzɛ “nin Abadɔn.”
Annzɛ “sran ng’ɔ ijɔ i’n.”
Annzɛ “i like ng’ɔ kunndɛ’n niɔn.”
Annzɛ “kpa’n.”
Annzɛ “naan ɔ akunndan’n ti sannganwa’n.”
Ebr., “Sran ng’ɔ leman awlɛn ba’n.”
Annzɛ “Kɛ be kokoman yalɛ nvialiɛ nun’n.”
Ebr., “i su tɛlɛ ng’ɔ o i nuan nun’n ti’n i klun jɔ.”
Annzɛ “Seɔlu’n.” Nian Ndɛ’m be bo tulɛ lika’n nun lɔ.
Ebr., “i awɛ mun.”
Annzɛ “ɲannzuɛn.”
Annzɛ “ɔ bu wafa ng’ɔ́ tɛ́ su’n i akunndan kpa, ɔ bu ndɛ sin naan w’a ijɔ.”
Annzɛ “Be ɲinma m’ɔ sɔ’n.”
Ebr., “yo maan lui tran be owie’n nun.”
Ebr., “ɔ ɲan awlɛn ba.”
Annzɛ “i su tɛlɛ ng’ɔ ti su’n.” Ebr., “i su tɛlɛ ng’ɔ o be taaman’n su’n.”
Ebr., “sanwun.”
Ebr., “ɔ tu i wun i awlɛn’n nun lɔ.”
Ebr., “Be sa nin be sa.”
Annzɛ “Klolɛ’n.”
Nzue ng’ɔ tɔ Avrili anglo’n nun m’ɔ yo maan fie su ninnge’m be su’n, i ndɛ yɛ be kan-ɔn. Nian Nd. B15 nun.
Ebr., “kan ɔ wun ase ɔ akunndan’n nun lɔ.”
Ebr., “ɔ́ ɲán ye.”
Ebr., “nga i nuan bui yo fɛ’n.”
Ebr., “i nuan’n.”
Annzɛ “Sran ng’ɔ bu sran wun akunndan tɛ’n.”
Ebr., “ɔ sie i akunndan’n.”
Ebr., “Be tu fɔtɔ’n be sɔwa’n su.” Kɛ sran kun ti ase’n, tralɛ’n i bue ng’ɔ kɛtɛ i ja’n su’n i ndɛ yɛ be kan-ɔn.
Annzɛ “lika’n ti diin’n.”
Ebr., “tɛ nga be yi be’n.”
Annzɛ “siɛ nin niɛn mun.”
Annzɛ “kpa’n.”
Annzɛ “wlengbi’n.”
Annzɛ “yɔbuɛ kun m’ɔ man muae’n.”
Ebr., “Sran ng’ɔ kata sa su’n.”
Annzɛ “ɔ ti kɛ w’a tike barazi kun.” Ebr., “w’a yaci nzue’m be nun.”
Annzɛ “kusu nn ngwlɛlɛ’n timɛn i’n.”
Ebr., “ɔ leman awlɛn ba.”
Ebr., “ɔ su ɲanman ye.”
Annzɛ “ɔ yo be juejue.”
Annzɛ “be owie’n wu kee.”
Ebr., “adi ninnge ng’ɔ fin be wue’n nun’n.”
Ebr., “i wla bo i wun.”
Annzɛ “ɔ fataman kɛ be de i like.”
Annzɛ “Ɔ bu ngwlɛlɛ ng’ɔ yo sa ye’n i finfin like.”
Annzɛ “suɛ i nguan’n i wun aya.”
Annzɛ “like nga be mɛn i zrazra’n sa.”
Ebr., “be mɛn i su nglo.” Yɛle kɛ, kɛ ɔ o lɔ lɛ’n, be kwlɛmɛn i like fi yo.
Annzɛ “i akunndan’n sanngan mlɔnmlɔn’n.”
Annzɛ “niɛnniɛn i kpa’n.”
Ebr., “fɛ i ja mun kɔ ndɛndɛ’n.”
Annzɛ “sran nga i klun ti ufue’n.”
Ebr., “le awlɛn’n.”
Ebr., “tu tra su’n.”
Annzɛ “asɔmɔli gbanflɛn mɔ i kɔmin nun ndrɛ’n ti vɔɔ’n.”
Annzɛ “planlɛ’n.”
Yɛle kɛ, Ɲanmiɛn.
Annzɛ “nán kunndɛ kɛ ɔ wu.”
Annzɛ “i liɛ nga i waan ɔ́ yó’n.”
Annzɛ “asɔmɔli gbanflɛn mɔ i kɔmin nun ndrɛ’n ti vɔɔ’n.”
Be kwla se ekun kɛ “ninnge’m be kpɛlɛ blɛ nun’n, ɔ́ kúnndɛ, sanngɛ ɔ su ɲanman like fi.”
Annzɛ “Sa.”
Ebr., “wa yasua mun.”
Annzɛ “ɔ kpajakpaja sa kwlaa ng’ɔ ti tɛ’n nun.”
Annzɛ “yɔbuɛ nga be fa sunnzun like’n fanunfanun nɲɔn, nin suliɛ fanunfanun nɲɔn.”
Annzɛ “Gbanflɛn kan.”
Nian Ndɛ’m be bo tulɛ lika’n nun lɔ.
Annzɛ “aofuɛ.”
Annzɛ “be kunndɛ afɔtuɛ’n.”
Annzɛ “ɔ jran cinnjinnjin.”
Annzɛ “ngwlɛlɛ.”
Annzɛ “sran ng’ɔ fɛ i nuan fa laka sran’n.”
Annzɛ “Yɔbuɛ nga be fa sunnzun like fanunfanun nɲɔn’n.”
Annzɛ “be wunnzin.”
Annzɛ “be klun akunndan’n.”
Be kwla se ekun kɛ “be nga be kunndɛ wie’n be ɲrun.”
Annzɛ “planlɛ’n.”
Annzɛ “ɔ si like ng’ɔ fata kɛ ɔ yo’n.”
Ebr., “adi ninnge ng’ɔ o be wue’n nun’n.
Annzɛ “mɛn dilɛ’n.”
Annzɛ “planlɛ’n.”
Ebr., “mɛ́n.”
Annzɛ “kwla utu safuɲrɛn’m be klɔ’n.”
Annzɛ “naan be yo ɲannzuɛn sa mun’n.”
Ebr., “ɔ́ íjɔ titi.”
Annzɛ “ɔ yo i ɲrun atin’n i weiin.”
Ebr., “Dunman kun’n.”
Ebr., “be yia nun.”
Annzɛ “be wun i su afɛ.”
Annzɛ “bakan’n.”
Ebr., “Sran nga i ɲinma ti kpa’n.”
Annzɛ “jɔlɛ dilɛ’n.”
Ebr., “aofuɛ’n.” Nian Ɲan 2:16.
Annzɛ “bakan’n.”
Annzɛ “a le konvi’n.”
Annzɛ “tra ɔ awlɛn.”
Be kwla se ekun kɛ “Yaci akunndan nga a bu’n i bulɛ.”
Annzɛ “sran nga i ɲinma’n ti tɛ’n.”
Ebr., “i awlɛn’n nunman ɔ wun lɛ.”
Ebr., “Ti Kpɔfuɛ’n.”
Annzɛ “bakan’n.”
Annzɛ “Seɔlu’n.” Nian Ndɛ’m be bo tulɛ lika’n nun lɔ.
Ebr., “sɛ ɔ awlɛn ba’n yo ngwlɛlɛfuɛ’n.”
Ebr., “min aklɛnzia’n.”
Annzɛ “Ɲan.”
Ebr., “aofuɛ’n.” Nian Ɲan 2:16.
Annzɛ “i ɲinma’m be wunman ase kpa kun-ɔn.”
Annzɛ “be yia naan bé nían.”
Ebr., “ɔ awlɛn’n nun.”
Annzɛ “Ń kó kúnndɛ wie ekun.”
Annzɛ “awlobo-ɔ.”
Annzɛ “ngwlɛlɛ.”
Annzɛ “be ɲan ye”, “be fite nun.”
Annzɛ “sa kekle wie tɔ ɔ su’n.”
Annzɛ “be klun akunndan’n.”
Yɛle kɛ, ɔ kpɔfuɛ’n.
Annzɛ “be nga be kunndɛ kɛ ninnge’m be kaci’n.”
Yɛle kɛ, Zoova nin famiɛn’n.
Be kwla se ekun kɛ “Kɛ be tɛ ndɛ su trele’n, ɔ ti kɛ be su fa be nuan’n bo sran wie i fuka’n su sa.”
Annzɛ “ɔ awlobo’n.”
Annzɛ “ń yó i wie ń síe i osu.”
Ebr., “ng’ɔ leman awlɛn ba’n.”
Ebr., “N ɲannin afɔtuɛ.”
Annzɛ “be niannin ndɛ ng’ɔ o lɛ laa’n su be klɛli’n.”
Annzɛ “ɔ wiengu’m be klun ndɛ’n.”
Annzɛ “bewanbewan ndɛ nga be fa saci sran wun’n.”
Annzɛ “kpongbo.”
Annzɛ “wɛtɛɛ.”
Be kwla se ekun kɛ “Gblɛfuɛ’n.”
I wafa’n ti kɛ njin sa.
Yɛle kɛ, be yo sɔ naan sran’n i wla gua ase naan ɔ yaci i ya’n.
Annzɛ “planlɛ’n.”
Annzɛ “Kɛ sran ng’ɔ yo sa i nuan su’n ɔ fa klunwifuɛ’n i ndɛ’n su’n.”
Annzɛ “i akunndan kwlaa ng’ɔ bu’n.”
Be kwla se ekun kɛ “sannzan nga be bo sran nga w’a yoman like fi’n, ɔ ti ngbɛn.”
Ebr., “ɔ nɔn nzaje sa yolɛ’n sa.”
Annzɛ “m’ɔ usuusu i bo’n.”
Annzɛ “fa wɔwɔ sran kwlaa.”
Be kwla se ekun kɛ “naan ɔ fɛ i nuan wla nun’n.”
Annzɛ “like nga be mɛn i zrazra’n sa.”
Annzɛ “i klun akunndan’n kwlaa ti tɛ.”
Ebr., “sran nga a simɛn i’n.”
Ebr., “aofuɛ.”
Ebr., “ɔ fɛ i nuan bo ɔ fuka’n su-ɔ.”
Be kwla se ekun kɛ “ɔ lakalɛ yɛ ɔ su laka wɔ-ɔ. Nɛ́n i klun su-ɔ.”
Ebr., “ɔ tiatia su.”
Annzɛ “m’ɔ tu ɔli mmua’n.”
Annzɛ “be wun i su afɛ.”
Annzɛ “aofuɛ.”
Annzɛ “planlɛ’n.”
Ebr., “ɔ si i janvuɛ’n i ɲrun’n niɔn.”
Annzɛ “Seɔlu’n nin Abadɔn’n.”
Annzɛ “Fa ɔ awlɛn’n sie ɔ bua’m be su kpa”, “fa ɔ ɲin sie ɔ bua’m be su kpa.”
Annzɛ “asɔmɔli gbanflɛn kun.”
Annzɛ “be man be wun su’n.”
Ebr., “ɔ́.”
Annzɛ “Sran nga srɛ yacimɛn i kunlɛ’n.”
Annzɛ “kunman’n nun.”
Annzɛ “Sran nga i ɲin ti kpli’n.”
Ebr., “be ti janvuɛ.”
Annzɛ “Sran ng’ɔ tu i wun’n.”
Ebr., “ɔ́ cɛ́n luklɔɔ.”
Ebr., “m’ɔ kete i kɔmin’n.”
Annzɛ “Sran nga be kwlá sacimɛn i wun’n.”
Be kwla se ekun kɛ “Sanngɛ sran ndɛnmanfuɛ’n kunndɛ kɛ ɔ́ sɛ́sɛ́ i sɔ sran’n.”
Ebr., “i akunndan’n.”
Ebr., “be yia.”
Yɛle kɛ, ɔ man be nguan.
Annzɛ “Fɔ tulɛ.”
Annzɛ “Kɛ Ɲanmiɛn nuan ijɔfuɛ’m be kanman ndɛ fi’n.”
Annzɛ “Ɔ ti i kɛ sannzan bolɛ w’a ba nun.”
Ebr., “Sran’m be ɲrun usulɛ’n.”
Be kwla se ekun kɛ “be kunndɛ kɛ siefuɛ’n yo be ye.” Ebr., “be kunndɛ siefuɛ’n i ɲrun’n.”
Ndɛ nga be klɛli i Ebre nun’n, be fa kan blalɛ mɔ be klo i naan bé yí i nun fiɛn’n, i ndɛ.
Annzɛ “m’an kan min Ɲanmiɛn’n i dunman’n i ndɛ tɛtɛ.”
Ebr., “be sewie’n.”
Annzɛ “Seɔlu’n.” Nian Ndɛ’m be bo tulɛ lika’n nun lɔ.
Annzɛ “be bo min nuan dan.”
Annzɛ “bla nga sran’m be klomɛn i sa’n.”
Annzɛ “ɔ kwla bla ng’ɔ di i sa nun junman’n.”
Annzɛ “be si ngwlɛlɛ dan.”
Ebr., “be ti nvle kun m’ɔ leman wunmiɛn-ɔn.”
Oya nga be kɛn i ndɛ wa’n, ɔ la yɔbuɛ buɛ’m be nun.
Annzɛ “be bubu be wun nun akpasuaakpasua.”
Alua wafa kun-ɔn. I wanndilɛ ng’ɔ wanndi’n, be flɛman.
Annzɛ “Kpli be nga be leman wie’n nin yalɛfuɛ’m be ti.”
Annzɛ “m’ɔ leman wunsu’n.”
Nian Ndɛ’m be bo tulɛ lika’n nun lɔ.
Annzɛ “ninnge ng’ɔ ɲannin be’n ti’n.” Ebr., “i sa’m be su mma nga be suli’n.”
Ebr., “Ɔ fa wunmiɛn fa ci i bo.”
Kluwa’n nin lola mma’n be ti waka. Be fa yo jese ɲanman annzɛ be fa jese ɲanman’n blabla be wun.
Ebr., “tralɛ nɲɔnnɲɔn.”
Annzɛ “tralɛ nga be fa wla tralɛ’m be bo’n.”
Annzɛ “kɛ ɔ bu ainman liɛ’n i akunndan’n, srilɛ yɛ ɔ sri-ɔ.”
Annzɛ “Like mɔ be kle i klolɛ su’n”, “Klolɛ dan’n i mmla’n.”
Annzɛ “be leman wunsu’n.”
Annzɛ “ɔ ti ngbɛn.”
Ebr., “Amun fɛ i sa’n i mma ng’ɔ su’n be mɛn i.”