Atin’n nin nanwlɛ’n nin nguan’n

E si kɛ a klo ndɛ fɛfɛ’m be tilɛ. ?Nɛ́n i-ɔ? Ndɛ fɛfɛ wie’m be o lɛ, be ti wɔ nin ɔ janvuɛ nin ɔ osufuɛ’m be liɛ.

Ndɛ fɛfɛ sɔ’m be o Biblu’n nun. Ɲanmiɛn Zoova m’ɔ yili nglo nin asiɛ’n yɛ ɔ yoli maan be klɛli fluwa sɔ’n niɔn. Be klɛli i osu w’a cɛ kpa. Fluwa nga nun’n, é wá fá e ɲin síe i Biblu’n nun fluwa’m be nun nnan su. Ndɛ fɛfɛ nga be o fluwa sɔ’m be nun’n, be ti e kwlaa e liɛ. Sran nga Ɲanmiɛn yoli maan be klɛli fluwa nnan sɔ’n, be dunman mun yɛ be kali fluwa sɔ’m be su-ɔ. Be yɛle Matie nin Marki nin Liki nin Zan.

Fluwa nnan sɔ’n be kan Zezi i su jasin fɛ’n i ndɛ. Jasin fɛ sɔ’n yɛle kɛ i yɛ Ɲanmiɛn ɔ́ fɛ́ i dé klɔ sran mun-ɔn. Asa ekun’n, Ɲanmiɛn sieli i Famiɛn ɲanmiɛn su lɔ. Ɔ maan ɔ́ wá yó be kwlaa nga be kle kɛ be lafi i su’n be ye tititi.​—Marki 10:17, 30; 13:13.

?NGUE TI YƐ FLUWA’M BE TI NNAN-ƆN?

Atrɛkpa’n, a usa ɔ wun kɛ: ‘?Ngue ti yɛ Ɲanmiɛn yoli maan sran lele nnan be klɛli ninnge nga Zezi yoli’n, ɔ nin like ng’ɔ kleli sran mun’n be su ndɛ-ɔ?’

Sɛ sran lele nnan be klɛli ndɛ nga Zezi kannin’n nin ninnge ng’ɔ yoli’n, ɔ ti kpa man e. Maan e fa ndɛ kun e yiyi nun. Wienun-ɔn, sran nnan be titi like klefuɛ dan kun i wun lɛ. Be nun kun ti like klefuɛ sɔ’n i ɲrun ndɛnman su lɛ, ɔ ti lapo defuɛ. Kun ti i sa fama su, ɔ ti dɔɔtrɔ bian. Kun ekun ti i sa bɛ su, ɔ ti jue trafuɛ, yɛ ɔ ti like klefuɛ sɔ’n i janvuɛ kpa. Kpɛkun sran i nnan su’n ti like klefuɛ’n i sin lɛ, ɔ su niɛn i. I yɛ ɔ ti be nun kaan’n niɔn. Be sran nnan sɔ’n be ti nanwlɛfuɛ, yɛ ɔ le sran kun nin i like liɛ m’ɔ fɛ i ɲin sie su-ɔ. Sɛ be waan sran nnan sɔ’n be klɛ ndɛ nga like klefuɛ sɔ’n ɔ kannin’n, ɔ nin like ng’ɔ yoli’n, ndɛ nga bé klɛ́’n su yoman kun sɛsɛsɛ. Sɛ e kanngan fluwa nga sran nnan sɔ’n be klɛli’n nun’n, é wún ndɛ nga like klefuɛ’n kannin’n, ɔ nin ninnge ng’ɔ yoli’n, be ngbɛsungbɛsu kwlaa i wlɛ. I kunngba’n yɛle Zezi m’ɔ ti Like klefuɛ dan’n i liɛ’n. I su fluwa lele nnan mɔ sran’m be klɛli’n, ɔ uka e kpa liɛ su.

Lapo defuɛ’n kunndɛli kɛ ndɛ ng’ɔ́ klɛ́’n, ɔ yo be nga be ti Zuifu’n be fɛ. Ɔ maan wafa ng’ɔ ko jaja ndɛ’n naan ndɛ nga like klefuɛ’n kannin’n annzɛ ninnge ng’ɔ yoli’n w’a wluwlu be wun’n, i sɔ’n su yɛ ɔ niannin ɔ klɛli i fluwa’n niɔn. Dɔɔtrɔ bian’n i liɛ’n, tukpacifuɛ mun nin be nga be sa annzɛ be ja yo be ya’n be juejue mɔ be yoli’n i su yɛ ɔ fɛli i ɲin sieli-ɔ. Ɔ maan dɔɔtrɔ bian’n kannin ndɛ wie mɔ lapo defuɛ’n w’a kanman-ɔn, yɛ w’a jɛjɛmɛn i ndɛ’n kɛ lapo defuɛ’n sa. Be nun kun ng’ɔ ti i janvuɛ kpa’n i liɛ’n, ɔ fɛli i ɲin sieli i wafa nga like klefuɛ’n i wun fa yo i’n, ɔ nin i nzuɛn kpa’n be su. Be nun kaanfuɛ’n i liɛ’n, w’a klɛman ndɛ kpanngban. Kannzɛ ndɛ nga sran nnan sɔ’n be klɛli’n be timan kun sɛsɛsɛ’n, sanngɛ i kwlaa’n ti nanwlɛ. I kunngba’n yɛle Zezi i su ndɛ liɛ’n. Kɛ sran lele nnan be klɛli i su ndɛ’n, i sɔ’n yo maan e wun like ng’ɔ kleli’n nin ninnge ng’ɔ yoli’n, ɔ nin i nzuɛn’n be wlɛ kpa.

Fluwa nnan’n be kan “Zezi Klisi [...] i su jasin fɛ’n” i ndɛ. (Marki 1:1) Ɔ maan sɛ Matie-o, sɛ Marki-o, sɛ Liki-o, annzɛ Zan yɛ ɔ klɛli-o, Zezi i su jasin fɛ’n kunngba’n yɛ be tinuntinun be klɛli-ɔ.

Sran kpanngban kpa mɔ be suannin Ɲanmiɛn Ndɛ’n nun like’n be fali sa nga be kannin be ndɛ Matie nin Marki nin Liki nin Zan be fluwa’m be nun’n, be sunnzunnin be wiengu. I sɔ yɛ afuɛ 170 nun’n, fluwa klɛfuɛ kun m’ɔ fin Siri’n ɔ miɛnnin i ɲin yoli-ɔ. Be flɛ bian sɔ’n kɛ Tatiɛn. Ɔ wunnin i wlɛ kɛ fluwa nnan’n be nun ndɛ’n ti nanwlɛ naan be fin Ɲanmiɛn sakpa. I sɔ’n ti’n, ɔ kpanndannin fluwa nnan mun, ɔ maan be kacili fluwa kunngba. Ɔ flɛli fluwa sɔ’n kɛ Diatessaron.

Ajalɛ kunngba sɔ’n su yɛ be niannin be klɛli ndɛ ng’ɔ o fluwa Zezi ti atin’n nin nanwlɛ’n nin nguan’n nun-ɔn. Sanngɛ i nun ndɛ’n ti nanwlɛ tra fluwa Diatessaron’n, kpɛkun ndɛ’n i kwlakwla o nun. Afin siɛn’n e wun ndɛ nga Zezi kannin’n, ɔ nin i ndɛ ng’ɔ kannin be ɲanndra nun’n be wlɛ kpa. I sɔ’n ti’n, ndɛ nga Zezi kannin’n, ɔ nin ninnge ng’ɔ yoli’n b’a yo weinwein siɛn’n. Kpɛkun, wafa nga ninnge ng’ɔ yoli be’n be lɔngɔ su’n, b’a yo weinwein wie. Asa ekun’n, fluwa sifuɛ nga be kunndɛ laa sa’m be su like’n, be wunnin ninnge kpanngban. Ɔ maan e wun ninnge wie annzɛ sa wie’m be wlɛ kpa. Yɛ be ti’n, e wun like nga ti yɛ be nga be klɛli Zezi i su ndɛ’n be kannin ndɛ wie mun’n, be wlɛ kpa wie. Ɔ ti su kɛ wafa nga sa’m be fa juli’n, sran fi kwlá yiyiman i ngbɛsungbɛsu kwlaa nun sɛsɛsɛ. Sanngɛ wafa nga sa’m be fa juli mɔ be klɛli i fluwa Zezi ti atin’n nin nanwlɛ’n nin nguan’n nun’n, e kwla lafi su kɛ be yoli sɔ sakpa naan ndɛ’n ti nanwlɛ.

ATIN’N NIN NANWLƐ’N NIN NGUAN’N

Ndɛ cinnjin ng’ɔ o fluwa nga nun’n ɔ ti wɔ nin ɔ janvuɛ nin ɔ osufuɛ’m be liɛ. Kɛ á kánngan nun’n, fa ɔ ɲin sie su kpa. Nán maan ɔ wla fi ndɛ nga Zezi Klisi bɔbɔ kan kleli akoto Toma’n i su. Ɔ seli i kɛ: “Min yɛ n ti atin’n nin nanwlɛ’n nin nguan’n niɔn. Sran nga w’a sinman min nun’n, ɔ kwlá kɔman Siɛ’n i wun lɔ.”​—Zan 14:6.

Fluwa Zezi ti atin’n nin nanwlɛ’n nin nguan’n ɔ́ úka wɔ naan w’a wun i wlɛ kɛ Zezi ti “atin’n” sakpa. Yɛle kɛ i kunngba i dunman nun yɛ e kwla srɛ Ɲanmiɛn Zoova-ɔ. Asa ekun’n, Zezi kunngba yɛ ɔ ti atin mɔ e kwla sin nun naan e nin Ɲanmiɛn y’a kwla siesie e afiɛn-ɔn. (Zan 16:23; Rɔmunfuɛ Mun 5:8) I sɔ’n kle kɛ Zezi kunngba cɛ yɛ ɔ kwla yo naan e nin Ɲanmiɛn e afiɛn w’a mantan kpa-ɔ.

Zezi yɛ ɔ ti “nanwlɛ’n” niɔn. Yɛle kɛ ɔ kannin ndɛ ng’ɔ ti nanwlɛ’n kleli sran mun, kpɛkun i bɔbɔ dili su. Ɔ maan sɛ nanwlɛ’n ti sran’n, nn é sé kɛ yɛle Zezi bɔbɔ ba’n. Asa ekun’n, ɔ yoli maan ndɛ nga Ɲanmiɛn nuan ijɔfuɛ’m be kɛnnin i laa’n, be nun kpanngban be kpɛnnin su. (2 Korɛntifuɛ Mun 1:20; Zan 1:14) Ndɛ sɔ’m be ti’n, e wun i wlɛ kɛ junman ng’ɔ di naan Ɲanmiɛn i klun sa’n w’a kpɛn su’n, ɔ ti cinnjin kpa.​—Sa Nglo Yilɛ 19:10.

Zezi ti “nguan’n.” Yɛle kɛ ɔ fɛli i nguan’n nin i mmoja’n yili tɛ fa kpɔli e ti. I sɔ’n ti’n, e kwla ɲan “nguan kpafuɛ’n.” Nguan sɔ’n yɛle “nguan m’ɔ leman awieliɛ’n.” (1 Timote 6:12, 19; Efɛzifuɛ Mun 1:7; 1 Zan 1:7) Asa ekun’n, ɔ́ wá cɛ́n sran kpanngban mɔ be wuli’n be ‘nguan.’ Kpɛkun bé kwlá trán Mɛn klanman’n nun tititi.​—Zan 5:28, 29.

Junman nga Zezi di naan Ɲanmiɛn i klun sa’n w’a kpɛn su’n, ɔ fata kɛ e kwlaa e wun i wlɛ kpa. Asa ekun’n, ɔ fata kɛ e kwlaa wun i wlɛ kɛ junman sɔ’n ti cinnjin kpa. I sɔ’n ti’n, maan amun suan Zezi i su like kpa, yɛ maan i sɔ yolɛ’n yo amun fɛ. Afin Zezi yɛ ɔ “ti atin’n nin nanwlɛ’n nin nguan’n niɔn.”