Nglo lɔ nin asiɛ’n ɔ nin be su ninnge’m be kle kɛ Ɲanmiɛn o lɛ
“E Min Nyanmiɛn, kɛ bé yí wɔ ayɛ [...] i su-ɔ, afin wɔ yɛ a yili like’n kwlaa-a.”—NGL. 4:11.
?WAFA SƐ YƐ AMÚN TƐ́ SU Ɔ?
?Ato ndɛ mɔ be ti kɛ “awa ngblingbli mun” sa’n, ngue yɛ é yó naan y’a bubu be ɔ?
?Wafa sɛ yɛ ninnge nga Ɲanmiɛn yili be’n, be kle kɛ Ɲanmiɛn lɛ tinmin naan ɔ si ngwlɛlɛ dan ɔn?
?Siɛ nin niɛn mun, ngue yɛ amún yó naan amun a uka an mma mun naan b’a lafi Zoova su kpa ɔ?
1. ?Ngue yɛ ɔ fata kɛ e yo naan y’a lafi Ɲanmiɛn su kpa titi ɔ?
SRAN sunman be waan sɛ b’a wunman like kun’n, be lafiman su kɛ like sɔ’n wo lɛ sakpa. Ɲanmiɛn Ndɛ’n kusu se kɛ “sran fi nian wun-man Nyanmiɛn le.” (Zan 1:18) ?Kɛ m’ɔ ti sɔ’n niɔn, é yó sɛ naan y’a ukɛ i sɔfuɛ mun naan b’a si kɛ Ɲanmiɛn o lɛ naan b’a lafi i su? ?E bɔbɔ kusu’n, é yó sɛ naan y’a lafi “Nyanmiɛn [Zoova] bɔ be wun-mɛn i’n” i su kpa titi? (Kol. 1:15) Kɛ ɔ ko yo naan w’a yo ye’n, ɔ fata kɛ e dun mmua e si ndɛ nga sran’m be kan be fa saci Ɲanmiɛn wun’n. I sin’n, “like nga b’ɔ maan sran’m be si-man Nyanmiɛn’n,” é fá Biblu’n e kle be kɛ like sɔ’n timan su.—2 Kor. 10:4, 5.
2, 3. ?Like nɲɔn onin ti yɛ sran’m be lafiman Ɲanmiɛn su ɔ?
2 Like nga ti yɛ sran’m be siman Ɲanmiɛn’n, i kun yɛle i su ato ndɛ nga sran’m be kan’n. Be se kɛ nán Ɲanmiɛn yɛ ɔ yili nglo lɔ nin asiɛ’n ɔ nin be su ninnge mun ɔn, naan ninnge sɔ’m be boli nun kpɛ kunngba sa ngbɛn. Ndɛ sɔ’n nin Biblu’n nun ndɛ’n be sansan be wun. I sɔ’n ti’n, sran’m be wunman be ɲrun be wunman be sin. Sɛ sakpa naan ninnge’m be boli nun kpɛ kunngba sa ngbɛn’n, sran’m be su kwlá wunman sa nga ti yɛ be o asiɛ’n su’n.
3 Like kun ekun nga ti yɛ sran’m be lafiman su kɛ Ɲanmiɛn o lɛ’n, yɛle kɛ asɔnun wie’m be kle sran’m be like kɛ nglo lɔ nin asiɛ’n ɔ nin be su ninnge’m be o lɛ ɔ nin a cɛman dan. Be se kɛ Ɲanmiɛn fali cɛn klonglo nsiɛn yɛ ɔ yili ninnge mun ɔn, naan cɛn kun dili dɔ 24. Asa ekun’n, be kpalo ndɛ nanwlɛ nga fluwa sifuɛ dandan’m be kan m’ɔ nin be liɛ’n timan kun’n. I sɔfuɛ’m be se kɛ Biblu’n nun ndɛ’n ti be cinnjin kpa. Sanngɛ like nga be kle’n ti’n, sran’m be lafiman Biblu’n nun ndɛ’n su kɛ ɔ ti ndɛ nanwlɛ. Akoto’m be blɛ su’n, sran wie’m be yoli sɔ wie. Be kloli Ɲanmiɛn dan, “sanngɛ klolɛ sɔ’n bɔ be fa klo i’n, be si-man su ngwlɛlɛ.” (Rɔm. 10:2) ?Asɔnun nin sran wie’m be ato ndɛ sɔ mɔ be ti kɛ “awa ngblingbli mun” sa’n, ngue yɛ é yó naan y’a fa Ɲanmiɛn Ndɛ’n y’a bubu be ɔ? Ɔ fata kɛ e suan Ɲanmiɛn Ndɛ’n naan e si nun kpa.
MAAN E BƆBƆ E WUN NINNGE’M BE WLƐ NAAN Y’A LAFI ƝANMIƐN SU
4. ?Ngue yɛ é yó naan y’a lafi Ɲanmiɛn su kpa ɔ?
4 Biblu’n kle kɛ ɔ fata kɛ e bu sa wlɛ wunlɛ’n i like cinnjin kpa. (Nya. 10:14) I sɔ’n ti’n, Zoova kunndɛman kɛ akunndan nga sran’m be bu’n annzɛ Ɲanmiɛn sulɛ wafa’m be ninnge yolɛ wafa’n, be su yɛ e fa naan y’a lafi i su ɔ. Sanngɛ, ɔ kunndɛ kɛ e bɔbɔ e bu ninnge’m be su akunndan naan y’a lafi i su. (An kanngan Ebre Mun 11:1 nun.) Sɛ e waan é láfi Ɲanmiɛn su kpa’n, ɔ fata kɛ e si weiin kpa kɛ ɔ o lɛ. (An kanngan Ebre Mun 11:6 nun.) I sɔ’n ti’n, ɔ fata kɛ e yo ngwlɛlɛfuɛ nin akunndanfuɛ.
5. ?Ngue ti yɛ e kwla wun i wlɛ kɛ Ɲanmiɛn o lɛ ɔ?
5 Kannzɛ e wunman Ɲanmiɛn’n, sanngɛ e kwla si weiin kɛ ɔ o lɛ. Akoto Pɔlu kannin like kun mɔ i ti yɛ e se sɔ’n i ndɛ. Ɔ seli kɛ: “Sran nyinma wun-man Nyanmiɛn’n, sanngɛ kɛ ɔ fin cɛn ng’ɔ yili mɛn’n, ninnge kwlaa ng’ɔ yo be bɔ be wun be’n, ɔ maan be wun i wlɛ weiin kɛ Nyanmiɛn o lɛ yɛ ɔ kwla sa’n kwlaa yo.” (Rɔm. 1:20) ?Sɛ sran kun lafiman su kɛ Ɲanmiɛn o lɛ sakpa naan ɔ buman ndɛ nga Pɔlu kannin’n i nanwlɛ’n, é yó sɛ naan y’a ukɛ i? E kwla kan ninnge nga Ɲanmiɛn yili be’n be ndɛ. Ninnge sɔ’m be kle kɛ Ɲanmiɛn ti dan naan i ngwlɛlɛ’n lɛman wunsu. Maan e kan ninnge sɔ’m be nun wie be ndɛ.
NINNGE NGA ƝANMIƐN YILI BE’N BE KLE KƐ Ɔ LƐ TINMIN DAN
6, 7. ?Ninnge nɲɔn onin yɛ be kle kɛ Zoova lɛ tinmin dan ɔn?
6 Maan e kan ninnge nɲɔn mɔ be kle weiin kɛ Zoova lɛ tinmin dan’n, be ndɛ. Ninnge sɔ’m be yo e ye dan kpa. I kun yɛle kpukpuwa tutrutu kpa kun m’ɔ bo sin yia asiɛ’n. Kun ekun yɛle wunmiɛn wie m’ɔ o asiɛ’n i nun’n. Ɔ ti kɛ wunmiɛn ng’ɔ o dinamo nun’n sa. Kpukpuwa ng’ɔ bo sin yia asiɛ’n ti’n, e kwla lo wunmiɛn. Asa ekun’n, ɔ sasa e kpa. Yɛle kɛ nglo lɔ ninnge wie mɔ be ti kɛ yɛbuɛ sa’n, sɛ be tɔ asiɛ’n su’n, bé sáci like dan. Sanngɛ kɛ be wlu asiɛ’n i wun kpukpuwa nun’n, be yra. Be yralɛ sɔ’n yɛ kɔnguɛ’n, ɔ kpaja piaa sin ɲanmiɛn ble nun’n niɔn.
7 Like kun ekun m’ɔ sasa e’n yɛle wunmiɛn kun m’ɔ o asiɛ’n i nun’n. Wunmiɛn sɔ’n fin asiɛ’n i klun lɔ lele ɔ bo sin yiɛ i. Ɔ yo kɛ blalɛ nga be flɛ i dinamo’n i wunmiɛn’n sa. Ɔ cuɛn ninnge mun annzɛ ɔ kpalo be. I wie yɛle kɛ ɔ sɔ wia’n i kpajalɛ ng’ɔ kwla yra e’n nun, kpɛkun ɔ kpalo i. I sɔ’n kle kɛ Zoova m’ɔ yili i sɔ like’n ‘i wunmiɛn ti dan’ sakpa.—An kanngan Ezai 40:26 nun.
ASIƐ’N SU NINNGE’M BE YI ƝANMIƐN I NGWLƐLƐ’N I NGLO
8, 9. ?Ngue yɛ Zoova yoli naan asiɛ’n su ninnge’m be ka nguan nun titi ɔ? ?Zoova i su like onin yɛ i sɔ’n kle e ɔ?
8 Wafa nga Zoova yo mɔ asiɛ’n su ninnge nga be lɛ nguan’n be ka nguan nun’n, ɔ yi i ngwlɛlɛ’n i nglo. Sunnzun ase kun yɛ: Maan ɔ yo wɔ kɛ klɔ nga a tran su’n, be sisili i wun yɛ i su sran’m be sɔnnin kpa sa. Kpɛkun be kwlá faman nzue ng’ɔ ti kpa wluman lɔ yɛ be kwlá isaman i su wla mun. I sɔ klɔ liɛ’n, ɔ su cɛman naan b’a kwlá tranman su. Sɛ é kwlá sé’n, asiɛ’n ti kɛ klɔ sɔ’n sa. Nzue kpa o, nzue tɛ o, wlawla o, i kwlaa o su. Sanngɛ ninnge kpanngban kpa mɔ be lɛ nguan’n, be o su tititi. ?Ɔ yo sɛ yɛ be kwla tran su ɔ? Yɛle kɛ asiɛ’n kwla yo maan i su ninnge nga be saci’n, be kaci like uflɛ be yo ninnge nga be lɛ nguan’n be ye.
9 Maan e kan wafa nga e ɲan aunmuan kpa e lo wunmiɛn’n i ndɛ wie. Sran nin ninnge kpanngban kpa nga be o asiɛ’n su mɔ be lo wunmiɛn’n, aunmuan ng’ɔ fin be bue’n nun fite’n timan kpa. Ɔ nin i sɔ ngba’n, aunmuan kpa’n wieman le, yɛ e lo wunmiɛn titi. ?Ngue ti yɛ aunmuan kpa’n wieman ɔn? Yɛle kɛ, kɛ e lo wunmiɛn’n, ijre nin waka’m be sɔ aunmuan tɛ ng’ɔ fin e bue’n nun fite’n nun. Asa ekun’n, ijre nin waka’m be olui’n nɔnnɔn nzue nin asiɛ’n i nun ninnge kpakpa wie mun. Kpɛkun kɛ wia’n bo ijre nin waka’m be su’n, kpukpuwa ng’ɔ fin be su fite’n ti kpa man e. Kpukpuwa sɔ’n yɛ ɔ kaci aunmuan kpa yɛ e lo i wunmiɛn’n niɔn. Ɔ maan sɛ é kwlá sé’n, ijre nin waka nin nnɛn nin sran’m be uka be wiengu. Zoova yoli sɔ naan ɔ́ ‘mán sran’m be kwlaa be nguan’ naan ɔ́ ‘mán be wunmiɛn.’ (Yol. 17:25) Nanwlɛ, i sɔ’n kle kɛ Ɲanmiɛn i ngwlɛlɛ’n ti dan.
10, 11. ?Wafa sɛ yɛ kakaa nɲɔn be yi Zoova i ngwlɛlɛ dan’n i nglo ɔ?
10 Wafa nga Zoova yili ninnge kpanngban wie mun ekun’n, ɔ kle kɛ ɔ si ngwlɛlɛ. Fluwa sifuɛ’m be waan ninnge sɔ’m be akpasua wafawafa’n kwla fɛ i miliɔn nɲɔn lele ju miliɔn ya kun. (An kanngan Jue Mun 104:24 nun.) Maan e kan ninnge sɔ’m be nun wie be ndɛ e nian. É wún kɛ Ɲanmiɛn ti ngwlɛlɛfuɛ dan.
11 Abɛbɛ wafa kun o lɛ’n, i ti nun miɛn’n ti kaan kɛ biki’n i ti pienbie mɔ be fa klɛ’n sa. Sanngɛ, abɛbɛ sɔ’n kwla tu nvle kun su kɔ nvle uflɛ mɔ be afiɛn kwla ju kilo 3.000 i su. Ɔ nian wia’n i kpajalɛ’n su yɛ ɔ tu ɔ. ?Yɛ kɛ lika’n mlan’n, ɔ yo sɛ yɛ ɔ wun i atin’n niɔn? Wafa nga Zoova yili i ti nun miɛn kaan sɔ’n i ti yɛ ɔ wun i atin’n niɔn. Kakaa kun ekun liɛ’n, i ɲinma’n yo ɲɛnmɛn dan. Kakaa sɔ’n suan azaanzaan. Yɛle kɛ i ɲinma’n i klun lɔ ninnge nga ti yɛ ɔ wun ase’n, be kwla ju be liɛ 30.000. Ɔ maan ɔ ti kɛ ɔ lɛ ɲinma 60.000 sa. I sɔ’n ti’n, ɔ wun ninnge nga be bo sin yiɛ i mɔ sran’m be kwlá wunman be’n.
12, 13. ?Ngue ti yɛ wafa nga Zoova yili selili’n, ɔ ti abonuan dan ɔn?
12 Be flɛ like kun kɛ selili. Ɔ o ninnge kwlaa nga be lɛ nguan’n be nun. Wafa nga Zoova yili like sɔ’n, ɔ ti abonuan wie dan. E kplo’n nun ninnge kanngan sɔ’m be ju be liɛ akpi ngbinngbin lele akpiakpi 100. Selili’m be nun’n, like kun wo nun be flɛ i ADN. Ɔ ti kɛ ɲanman mɔ b’a wɔ’n sa. Like nga ti yɛ sran’m be ti ngunminngunmin’n, i kwlaa o nun.
13 ?Like sɔ m’ɔ wo ADN nun’n, i nuan ti nɲɛ? Be kwla fluwa dan kpa kun i nun ndɛ ngba sie i CD kun su. I sɔ’n ti abonuan, afin CD ti potomo fɛtɛfɛtɛ kaan sa. Sanngɛ sɛ bé wán bé fá ADN i nun ndɛ’n sie i CD su’n, saan bé fá CD miliɔn kpanngban kpa naan w’a yo ye.
14. ?Sran’n i su ninnge nga andɛ e si be’n ti’n, ngue yɛ e kunndɛ kɛ é yó ɔ?
14 Wafa nga sran kun i sran waka’n fa ti’n, Famiɛn Davidi waan ɔ ti kɛ Ɲanmiɛn Zoova klɛ guali fluwa kun nun sa. Ɔ seli kɛ: “I nun bɔ n tɛ yo mmoja bɔbɔ’n, ɔ nyin ta min. Asiɛ’n su cɛn ba nga n ko di’n, a dun mmua klɛli i ngba guɛli i ɔ fluwa’n nun kusu wuun n nian di-man bɔ kun.” (Jue. 139:16) Kɛ e bu wafa nga Zoova yili e klanman’n i akunndan’n, e wun like nga ti yɛ Davidi manmannin Zoova’n. Andɛ’n, sran’n i su ninnge nga fluwa sifuɛ’m be ti e si be’n, ɔ ti abonuan. Ɔ maan e kunndɛ kɛ é mánmán Zoova kɛ jue tofuɛ’n yoli’n sa. Ɔ seli kɛ: “Ń yó ɔ mo yilɛ klanman bɔ a yili min’n ti. Ɔ sa nuan ninnge be yo nyɛnmɛn, n wun i wlɛ sɔ.” (Jue. 139:14) Nanwlɛ, ninnge nga Ɲanmiɛn yili be’n be kle kɛ ɔ o lɛ sakpa.
AN UKA SRAN MUN NAAN BE WUN I WLƐ KƐ ƝANMIƐN O LƐ NAAN BE YI I AYƐ
15, 16. (a) ?Ngue yɛ Zoova i Lalofuɛ’m be yoli naan sran’m b’a wun i wlɛ kɛ Zoova si like yi ɔ? (b) ?Fluwa sɔ mɔ be kan ninnge nga Zoova yili be’n be ndɛ’n, be nun ndɛ onin yɛ ɔ yoli wɔ fɛ kpa ɔ?
15 Afuɛ blu kɔe wie yɛ, fluwa nga Zoova i Lalofuɛ’m be yi be’n, be nun wie’m be kannin ninnge nga Ɲanmiɛn yili be’n be ndɛ. Ɔ maan sran kpanngban kpa be wunnin sran wafa nga Ɲanmiɛn ti’n i wlɛ. Be yili be nun wie mun naan bé fá úka be mɔ be lafi su kɛ ninnge’m be bali kpɛ kunngba sa ngbɛn’n, ɔ nin be mɔ be lafi ato ndɛ wie mun ekun be su’n naan be si ndɛ nanwlɛ’n. Kɛ be yili fluwa sɔ’m be nun kun’n, aniaan bla kun klɛli Betɛli ng’ɔ o Amlɛnkɛn lɔ’n i fluwa. Ɔ seli kɛ: “Kɛ e fali fluwa’n [...] e boli jasin fɛ’n, sran’m be sɔli nun kpa. Bla kun m’ɔ kle ninnge nga be lɛ nguan’n be su like’n srɛli e kɛ e mɛn i fluwa 20 naan ɔ́ fá kó mɛ́n i suklu mma mun.” Aniaan bian kun seli kɛ: “N su wa ɲan afuɛ 75. Kɛ afuɛ nga be flɛ i 1950 wá jú’n, nn m’an bo jasin fɛ’n i bolɛ bo. Kɛ ɔ fɛ i lɛ lele’n, jasin fɛ bolɛ’n nin a yoman n fɛ kɛ anglo nga e fali fluwa’n e mannin sran mun’n i nun sa.”
16 Koko nun wa’n, e fluwa sunman be kannin ninnge nga Ɲanmiɛn yili be’n be ndɛ.a Fluwa sɔ’m be kleli kɛ ninnge sɔ mɔ Ɲanmiɛn yili be’n be yo ɲɛnmɛn. Kpɛkun, be kannin wafa nga sran’m be niannin ninnge sɔ’m be su be yili ninnge wie mun’n, be ndɛ wie. Be yili fluwa sɔ mun naan e wun i wlɛ kɛ Zoova si like yi. Kosan nga be o fluwa sɔ’m be nun’n, be uka sran mun naan be bu akunndan. ?Kɛ a bo jasin fɛ awlo awlo’m be nun annzɛ lika uflɛ’n, a fali fluwa sɔ’m be nun ndɛ fɛfɛ wie mun ukali sran mun?
17, 18. (a) ?Siɛ nin niɛn mun, ngue yɛ amún yo naan sɛ be usa amun mma’m be kosan’n b’a kwla tɛ su ɔ? (b) Wafa nga amun fali e fluwa nga be kan ninnge nga Ɲanmiɛn yili be’n be ndɛ ukali an mma mun awlo lɔ’n, an kɛn i ndɛ.
17 ?Siɛ nin niɛn mun, kɛ amun nin amun mma’m bé sú Ɲanmiɛn awlo lɔ’n, amun nin be kokoli ndɛ sɔ’m be yalɛ? Sɛ amun yo sɔ’n, amun awlofuɛ’m bé wún i wlɛ kɛ Ɲanmiɛn o lɛ yɛ bé kló i kpa. Ba nga be kɔ kolɛzi’n, be kle be kɛ nán Ɲanmiɛn yɛ ɔ yili ninnge mun ɔn, naan ninnge’m be boli nun sa ngbɛn. Asa ekun’n, televiziɔn nin flimu nin be ɲin su yiyilɛ ninnge’m be nun’n, be kan ndɛ kunngba’n. Sɛ amun wa kun kɔ kolɛzi’n, an fa e Sasafuɛ Tranwlɛ’n fluwa nga be kan ninnge nga Ɲanmiɛn yili be’n be ndɛ’n ukɛ i. Naan suklu lɔ’n, i kusu w’a kwla fa kle kɛ Ɲanmiɛn yɛ ɔ yili ninnge mun ɔn. Fluwa sɔ’m be uka gbanflɛn nin talua mun naan be bu ‘akunndan.’ (Nya. 2:10, 11) Ɔ uka be ekun naan sɛ like nga be kle be suklu lɔ’n ti nanwlɛ ndɛ’n, b’a wun i wlɛ.
18 Ɔ ju wie’n, be bo i jɔ kɛ fluwa sifuɛ’m b’a fite lalafuɛ ninnge wie’m be su, naan ninnge sɔ’m be kle kɛ nán Ɲanmiɛn yɛ ɔ yili ninnge mun naan klɔ sran’n fin ndo sakpa. Kɛ be kan sɔ’n, amun uka amun mma mun naan be bu akunndan be nian, sɛ like sɔ mɔ be wunnin i kle kɛ klɔ sran fin ndo sakpa o. Asa ekun’n, amun uka be naan be kle kɛ ndɛ sɔ mɔ fluwa sifuɛ’m be kan’n timan su, naan ninnge’m b’a boman nun kpɛ kunngba sa ngbɛn. Siɛ nin niɛn mun, an fa e fluwa mun uka amun mma mun. I liɛ’n, sɛ be usa be like nga ti yɛ be lafi su kɛ Ɲanmiɛn yɛ ɔ yili ninnge mun’n, bé kwlá tɛ́ su.—An kanngan 1 Piɛr 3:15 nun.
19. ?Ngue yɛ i yolɛ’n yo e fɛ ɔ?
19 Fluwa nga Zoova i anuannzɛ’n yi be’n, be nun wie’m be kan ninnge nga Zoova yili be’n be ndɛ. Kɛ e kanngan be nun’n, e wun kɛ Zoova i nzuɛn’n yo ɲɛnmɛn dan. Ninnge sɔ mɔ Zoova yili be’n ti’n, e kunndɛ kɛ é tú e klun é yí i ayɛ. (Jue. 19:2, 3) Kɛ e o be mɔ be manman Zoova be yi i ayɛ’n be nun wie’n, nanwlɛ i sɔ’n yo e fɛ dan. Afin Zoova m’ɔ yili ninnge kwlaa’n, ɔ nin i sɔ’n fata dan.—1 Tim. 1:17.
[Ja ngua lɛ ndɛ’n]
a An kwla nian Sasafuɛ Tranwlɛ’n nga’m be nun: w11 1/2 bue 14-18; w07 1/7 bue 15-19.
[Foto, bue 9]
[Foto, bue 11]
Wafa nga Ɲanmiɛn yili azaanzaan’n i ɲinma’n, ɔ kle kɛ ɔ si ngwlɛlɛ dan. Kɛ i ɲinma’n i klun lɔ’n ti sa. (An nian ndɛ kpɔlɛ 11 nun.)
[Foto cifuɛ mun]
Inset: Boris Krylov, www.macro-photo.org
[Foto, bue 13]
Siɛ nin niɛn mun, amun uka an mma mun naan sɛ be usa be like nga ti yɛ be lafi su kɛ Ɲanmiɛn yɛ ɔ yili ninnge mun’n, b’a kwla tɛ su. (An nian ndɛ kpɔlɛ 17 nun.)