Maan e jran kekle kɛ Zeremi fa jrannin’n sa
‘Fa ɔ wla’n gua Anannganman su. Jran kekle, yɛ tra ɔ awlɛn. Fa ɔ wla’n gua Anannganman su.’—JUE MUN 27:14.
1. ?Mmlusuɛ mennin yɛ Zoova i Lalofuɛ’m be le i ɔ?
ƝANMIƐN ninnge’m be nun’n, Zoova i Lalofuɛ’m be o lika klanman kun nun (Ezai 11:6-9). Ɲanmiɛn ninnge’m be nun aklunjuɛ nga be nin be niaan Klistfuɛ’m be di i mɛn tɛ sukusuku nga nun’n, ɔ leman wunsu. Afin be nin Zoova be afiɛn’n ti fɔuun yɛ be nin be wiengu’m be tran fɔuun (Jue Mun 29:11; Ezai 54:13). Kpɔkun Ɲanmiɛn ninnge’m be nun’n, be lika klanman sɔ’n su trɛ. Afin be kwlaa nga be ‘yo sa ng’ɔ ti Ɲanmiɛn klun su’n,’ be sa o lika klanman sɔ’n i trɛlɛ’n nun wie (Efɛzfuɛ Mun 6:6). ?Wafa sɛ yɛ be sa o nun ɔn? Yɛle kɛ be nian Ɲanmiɛn mmla’n su be nanti, kpɔkun be kle be wiengu’m be kɛ be yo sɔ wie naan be kusu be ɲan Ɲanmiɛn ninnge’m be nun mmlusuɛ dan’n wie.—Matie 28:19, 20; Zan 15:8.
2, 3. ?Sa mennin mun yɛ be ju Klistfuɛ kpa’m be su ɔ?
2 Sanngɛ, nán Ɲanmiɛn ninnge’m be nun lika klanman mɔ e o nun’n, i ti yɛ sa’m be su juman e su kun ɔn. Afin, fɔ’n wo e kwlaa e nun. Ɔ maan, tukpaciɛ nin kpɛnngbɛn yolɛ’n i su afɛ’n tɔ e su, kpɔkun e kwla wu bɔbɔ. Asa ekun’n, sa nga Biblu’n kannin be ndɛ kɛ bé wá jú ‘blɛ kasiɛn’ nun’n, be kpɛn su e ɲin bo lɛ (2 Timote 3:1). Yɛle kɛ alɛ’n, ɔ nin sran kunlɛ ngbɛnngbɛn’n, ɔ nin tukpaciɛ nin awe m’ɔ kpɛn’n, yɛ sa kekleekle kpa wie mun ekun mɔ be tɔ’n, be yo sran’m be kwlaa be su ndɛ. Yɛ be to fuanman Zoova i Lalofuɛ mun.—Mark 13:3-10; Lik 21:10, 11.
3 Ɔ nin i sɔ ngba’n, be nga be diman e Ɲanmiɛn ninnge’m be nun lika klanman’n i nun alaje’n wie’n, be kle e yalɛ kpa. Zezi seli i sɔnnzɔnfuɛ’m be kɛ: ‘Kɛ n fali amun’n, n yili amun mɛn nunfuɛ’m be nun, i ti yɛ maan be kpɔ amun’n niɔn. An bu ndɛ nga n kan kleli amun’n i angunndan. N seli amun kɛ: “Sran m’ɔ su sran’n timan kpa trɛmɛn i min’n.” Sɛ be kleli n yalɛ’n, bé klé amun yalɛ wie.’ (Zan 15:18-21). Be kle e yalɛ wie kusu andɛ. Sran sunman be wunman e Ɲanmiɛn sulɛ’n i bo’n, annzɛ be bumɛn i kɛ ɔ ti like kpa. Wie’m be kan e wun ndɛ tɛ, be yo e finfin, yɛ wie liɛ bɔbɔ’n be kpɔ e kɛ nga Zezi fa kannin’n sa (Matie 10:22). Asa ekun’n, televiziɔn nin aladio nin zronali’m be nun’n, be kan e wun ndɛ tɛ kpɔkun be tɔn e suɛn tɛtɛ kpa (Jue Mun 109:1-3). Nanwlɛ, sa kekle fanunfanun be ju e su. Ɔ maan e nun wie’m be wla bo be wun. ?Wafa sɛ yɛ e kwla jran kekle ɔ?
4. ?Nin yɛ e kwla ɲan ukalɛ naan y’a jran kekle ɔ?
4 Zoova úka e. Ɲanmiɛn wawɛ’n maan jue tofuɛ’n waan: “Sa kekle ng’ɔ ju Anannganman i sufuɛ nanwlɛfuɛ’n i su’n ɔ sɔnnin, sanngɛ Anannganman de i sa sɔ’m be kwlaa be nun kpan.” (Jue Mun 34:20; 1 Korɛntfuɛ Mun 10:13). E nun sunman e kwla di i nanwlɛ kɛ, kɛ e lafi Zoova su kpa’n, ɔ man e wunmiɛn maan e jran kekle sa’n i kekle wafa kwlaa be ɲrun. Klolɛ mɔ e klo Zoova’n, ɔ nin aklunjuɛ nga é wá dí’n, be wla e fanngan maan e jran kekle awlaboɛ’n i ɲrun, kpɔkun srɛ kunman e (Ebre Mun 12:2). Ɔ maan, kannzɛ bɔbɔ sa’m be o e su sɛ’n, sanngɛ e kpɔnzɔman.
Ɲanmiɛn nuan ndɛ’n wlali Zeremi fanngan
5, 6. (a) ?Ɲanmiɛn i sufuɛ kpa nga be jrannin kekle sa’m be ɲrun’n, be nun kun yɛle wan? (b) ?Kɛ Ɲanmiɛn fali Zeremi kɛ ɔ yo i nuan ijɔfuɛ’n, Zeremi tɛli su sɛ?
5 Kɛ ɔ fɛ i laa nun lele m’ɔ́ fá jú andɛ’n, kannzɛ sa fanunfanun be ju Zoova i sufuɛ kpa’m be su’n, sanngɛ be di aklunjuɛ. Blɛ wie’m be nun’n, kɛ Zoova núnnún be nga be lafimɛn i su’n, ɔ yoli i sufuɛ kpa sɔ wie’m be ɲrun. Ɲanmiɛn i sufuɛ kpa sɔ’m be nun wie yɛle Zeremi nin i blɛ sufuɛ wie mun, ɔ nin afuɛ ya kpɔlɛ klikli’n nun Klistfuɛ mun. Laa sa sɔ mun mɔ e fanngan wlalɛ ti be klɛli be Biblu’n nun’n, e kwla kanngan nun e fa tu e wun fɔ nun (Rɔmfuɛ Mun 15:4). Amun e fa Zeremi i su ndɛ’n naan e nian.
6 I nun mɔ Zeremi ti gbaflɛn kan’n, Ɲanmiɛn fɛli i kɛ ɔ ijɔ i nuan Zida mɛn’n nun. Junman sɔ’n i dilɛ’n w’a yoman pɔpɔ. Afin sran’m be nun sunman be sɔ amuɛn. Kɛ Zeremi bó i Ɲanmiɛn junman dilɛ’n i bo’n, nn Zoziasi yɛ ɔ ti famiɛn’n niɔn. Zosiasi nin Ɲanmiɛn be nantili klanman. Sanngɛ i sin’n, famiɛn nga be bali’n, nin Ɲanmiɛn nuan ijɔfuɛ nin Ɲanmiɛn ɲrun jranfuɛ mun mɔ be yɛ ɔ fata kɛ be kle sran’m be like’n, be kwlaa b’a diman nanwlɛ kun (Zeremi 1:1, 2; 6:13; 23:11). ?Kɛ i sɔ nun’n, Zoova seli Zeremi kɛ ɔ yo i nuan ijɔfuɛ’n, ngue yɛ Zeremi yoli ɔ? Ɔ yoli srongble (Zeremi 1:8, 17)! Like klikli nga Zeremi bɔbɔ yoli’n, ɔ klɛli. I waan: “N tɛli su kɛ: ‘Ee min Min Anannganman, n ti bakan n siman ijɔ.’”—Zeremi 1:6.
7. ?Wafa sɛ yɛ Zeremi i jasin fɛ’n bowlɛ’n nun lɔfuɛ’m be sɔli i nun ɔn? ?I sɔ’n ti Zeremi yoli sɛ?
7 Sran nga Zeremi kan ndɛ’n kleli be’n be su yoli tankaan kpa, kpɔkun be kleli i yalɛ dan. Cɛn kun’n, Pasir m’ɔ ti Ɲanmiɛn ɲrun jranfuɛ’n, ɔ trali Zeremi ko boli i kpaun. Zeremi klɛli angunndan nga ɔ buli i blɛ sɔ nun’n. Ɔ seli kɛ: “N waan: ‘M buman Anannganman i angunndan kun, yɛ n kɛnmɛn i nuan ndɛ kun.’” Atrɛkpa’n, i sɔ angunndan w’a ba amun ti nun blɛ wie nun le kɛ amún yáci Ɲanmiɛn junman’n i dilɛ. Sanngɛ amun sie like nga ɔ wlali Zeremi i fanngan’n i nzɔliɛ be nian. I waan: ‘Like wie [Ɲanmiɛn nuan ndɛ’n] yra min klun lɔ sa fiaan kɛ sin sa. N kplin min ɲin kɛ ń yó naan ɔ kan ase, sanngɛ ngbɛn ɔn.’ (Zeremi 20:9). ?Ɲanmiɛn nuan ndɛ’n le ta amun su sɔ wie?
Zeremi i wiengu mun
8, 9. (a) ?Ajalɛ tɛ mennin yɛ Ɲanmiɛn nuan ijɔfuɛ Iri fali ɔ? ?Yɛ i bo’n guali sɛ? (b) ?Ngue ti yɛ Bariki i wla boli i wun ɔn? ?Yɛ wafa sɛ yɛ Zoova ukɛli i ɔ?
8 Nán Zeremi kunngba yɛ ɔ dili Ɲanmiɛn nuan ijɔfuɛ junman’n niɔn. I blɛ sɔ nun’n, ɔ le i wiengu Ɲanmiɛn junman difuɛ mɔ be kwla wlɛli i fanngan ɔn. Sanngɛ blɛ wie juli’n, i wiengu sɔ’m b’a faman ajalɛ kpa. Be nun kun suan Iri. Zerizalɛmu nin Zida ‘i wun ndɛ nga Zeremi kannin’n,’ ɔ kannin wie. Sanngɛ, kɛ Famiɛn Zozakimu kunndɛli Iri naan ɔ́ kún i’n, srɛ m’ɔ kunnin i’n ti’n ɔ wanndi ɔli Ezipti. I wanndilɛ sɔ’n w’a yomɛn i wun sa ye mlɔnmlɔn. Afin famiɛn’n i sran’m be ko trɛli i Ezipti lɔ be bali Zerizalɛmu naan b’a kun i. Nanwlɛ, i sɔ’n kwla boli Zeremi wla dan!—Zeremi 26:20-23.
9 Zeremi i wiengu’m be nun kun ekun mɔ i liɛ’n ɔ yoli i fluwa klɛfuɛ’n, yɛle Bariki. Bariki ukali Zeremi kpa liɛ su. Sanngɛ blɛ wie nun’n, Bariki w’a buman Ɲanmiɛn ninnge’m be su angunndan kpa kun. Ɔ wa koko seli kɛ: ‘M’an wun min ɲrun ngboko! Laa min waan n wo afɛ nun, kannzu ato yɛ m buali ɔ, sanngɛ Anannganman uka su siɛn’n. M’an kplin lele m’an fɛ ngbɛn, nán wunmiɛn bɔ kaan sa yɛ n ko ɲɛn i n ko lo ɔ.’ Bariki i wla boli i wun. Ɔ maan, Ɲanmiɛn ninnge’m b’a yomɛn i ɲrun cenjele like kun. Sanngɛ klolɛ su’n, Zoova mannin Bariki i afɔtuɛ. Ɔ maan, Bariki kacili i angunndan’n. Zoova guali Bariki i awlɛn su nzue kɛ, ɲrɛnnɛn nga ɔ́ wá jú Zerizalɛmu su’n i nun’n, ɔ́ ɲán nguan (Zeremi 45:1-5). Nanwlɛ, kɛ Bariki sɛli i sin buli Ɲanmiɛn ninnge’m be su angunndan kpa ekun’n, i sɔ’n kwla wlali Zeremi fanngan dan!
Zoova suannin i nuan ijɔfuɛ’n i bo
10. ?Zeremi i sin jranlɛ ndɛ mennin yɛ Zoova kan kleli i ɔ?
10 Like ng’ɔ fataman kɛ e wla fi su’n yɛle kɛ, Zoova w’a yimɛn i sa Zeremi su. Ɔ tili Zeremi i fɛfɛlɛ’n, kpɔkun ɔ wlɛli i fanngan, yɛ ɔ mɛnnin i like nga i sa miɛn i wun’n. I wie yɛle kɛ, kɛ i bo bolɛ nun’n Zeremi seli kɛ ɔ nin Ɲanmiɛn junman’n i dilɛ fataman’n, Zoova seli i kɛ: ‘Nán yo srongble sran fi ɲrun, afin n jin ɔ sin, ń dé wɔ.’ I sin’n, kɛ Zoova wieli junman nga Zeremi wá dí’n i nun yiyi’n, ɔ seli i kɛ: ‘Be nin wɔ bé kún, sanngɛ be su kwlaman wɔ, afin n jin ɔ sin, ń dé wɔ. Anannganman’n yɛ ɔ kan sɔ ɔ.’ (Zeremi 1:8, 19). Ndɛ sɔ’n guali Zeremi i awlɛn su nzue dan kpa! Kpɔkun Zoova kusu yoli i ndɛ nga ɔ kannin’n, i nuan su sa mɛnnin i sakpa.
11. ?Ngue yɛ ɔ kle kɛ Zeremi i sin jranlɛ ndɛ nga Zoova kannin’n, ɔ kpɛnnin su sakpa ɔ?
11 I sɔ’n ti’n, kɛ be cili Zeremi mɔ bé yó i finfin’n, i wla w’a bomɛn i wun. Ɔ maan, ɔ kwla seli kɛ: ‘Anannganman’n m’ɔ ti kɛ safuɲrɛn sa’n, ɔ jin min sin. Min kpɔfuɛ’m bé wá tɔ́. Nán be yɛ bé kwlá ɔ. Be su ɲanman jranwlɛ, ɔ maan bé wún ɲannzuɛn.’ (Zeremi 20:11). Kɛ afuɛ nga be bɛli i sin nun’n be kunndɛli kɛ bé kún Zeremi’n, Zoova jrɛnnin i sin titi. Ɔ maan, kɛ ɲrɛnnɛn juli Zerizalɛmu su’n, Zeremi ɲannin nguan kɛ Bariki sa. Sanngɛ, i kpɔfuɛ mun nin be nga b’a buman ndɛ nga ɔ kannin’n i like fi’n, be wuli annzɛ be trali be lomuɛn ɔli Babilɔni.
12. ?Kannzɛ bɔbɔ e wla’n kwla bo e wun sa wie’m be ti’n, sanngɛ ngue yɛ ɔ fata kɛ e angunndan’n tran su ɔ?
12 Andɛ kusu’n, Zoova i Lalofuɛ’m be nun sunman be wun be ɲrun wie kɛ Zeremi liɛ’n sa. Kɛ nga e dun mmua e fa kannin’n sa’n, wie’m be ɲrɛnnɛn liɛ’n fin fɔ m’ɔ o be nun’n. Wie’m be liɛ ekun’n, ɔ fin mɛn’n i sukusuku m’ɔ w’a yo’n. Kpɔkun wie mun ekun be liɛ’n kusu’n, ɔ fin be kpɔfuɛ mɔ be tanndan be junman’n i ɲrun’n. I sɔ’n kwlaa ngalɛ’n, ɔ kwla bo sran wla. Wie liɛ’n, kɛ Zeremi sa’n, e kwla bu angunndan kɛ é yáci Ɲanmiɛn junman’n i dilɛ. Maan e si kɛ e sa sin’n kwla bubu e cɛn kunngun. Afin klolɛ mɔ e klo Zoova’n, awlaboɛ’n sɛ i nian. I sɔ’n ti’n, maan e fua cinnjin kpa kɛ e su manman sa wie i su awlaboɛ’n i atin kɛ ɔ yo naan e yaci Zoova i junman’n i dilɛ kɛ nga Iri fa yoli’n sa. Sanngɛ, Zeremi m’ɔ fɛli i wla’n guali Zoova su’n, mɔ Zoova jrɛnnin i sin’n, maan e niɛn i ajalɛ liɛ’n su.
Wafa nga e kwla jran kekle awlaboɛ’n i ɲrun’n
13. ?Wafa sɛ yɛ e kwla nian Zeremi nin Davidi be ajalɛ’n su ɔ?
13 Zeremi nin Zoova be kokoli yalɛ titi. Yɛle kɛ, ɔ kɛnnin i klun ndɛ kleli Zoova kpɔkun ɔ srɛli i kɛ ɔ mɛn i wunmiɛn. I sɔ’n ti ajalɛ kpa m’ɔ fata kɛ e fa su ɔ. Laa blɛ nun’n, Davidi m’ɔ kunndɛli kɛ Zoova mɛn i wunmiɛn kunngba sɔ’n wie’n, ɔ seli kɛ: ‘Anannganman, tie ndɛ mɔ n kan’n, nian kplinlɛ mɔ n su kplin ɔn. Min famiɛn, min Ɲanmiɛn sie ɔ su tie flɛlɛ mɔ n flɛ wɔ’n, afin wɔ yɛ n srɛ wɔ ɔ.’ (Jue Mun 5:2, 3). Sa nga be juli Davidi su mɔ Biblu’n kan be ndɛ’n, be kle kɛ Zoova tɛli Davidi i srɛlɛ’n su titi, naan ɔ ukɛli i (Jue Mun 18:2, 3; 21:1-6). I sɔ kunngba’n, kɛ sa kekle ju e su mɔ e lemɛn i yowlɛ’n, like ng’ɔ ti kpa kɛ e yo’n yɛle kɛ e srɛ Zoova, kpɔkun e kan e klun ndɛ e kle i (Filipfuɛ Mun 4:6, 7; 1 Tɛsalonikfuɛ Mun 5:16-18). Zoova su kpaloman e nuan. I kpa bɔbɔ’n, ɔ gua e awlɛn su nzue kɛ, ‘ɔ́ nían e lika.’ (1 Piɛr 5:6, 7). ?Sanngɛ, sɛ e srɛ Zoova naan i sin’n e fɛmɛn i ndɛ liɛ’n ng’ɔ kan kle e’n i su’n, ngwlɛlɛ ayeliɛ yɛle i sɔ’n?
14. ?Wafa sɛ yɛ Zoova i nuan ndɛ’n ɲannin ta Zeremi su ɔ?
14 ?Wafa sɛ yɛ Zoova kan ndɛ kle e ɔ? Amun e bu wafa ng’ɔ nin Zeremi be ijɔli’n i angunndan e nian. Kɛ mɔ Zeremi ti i nuan ijɔfuɛ’n ti’n, ɔ nin i be ijɔli trele. Kpɔkun, wafa nga Zoova i nuan ndɛ’n ɲannin ta Zeremi su’n, Zeremi bɔbɔ kɛnnin i ndɛ. I waan: ‘Kɛ ɔ nuan ndɛ’n ko to min sa’n, n ka lɛ n sɔ nun. Ɔ ndɛ’n yo min fɛ, ɔ ndɛ sɔ’n ti maan min klun jɔ. Afin Anannganman Ɲanmiɛn, ɔ mɔ a sie mɛn wunmuan’n, ɔ dunman’n wo min su.’ (Zeremi 15:16). Ɛɛn, Ɲanmiɛn dunman’n m’ɔ wo Zeremi su’n ti’n, Zeremi klun jɔli. Kpɔkun Ɲanmiɛn nuan ndɛ’n yoli i nanndoliɛ like. Kɛ nga Pɔlu fa kannin’n sa’n, Zeremi kusu kunndɛli kɛ ɔ miɛn i ɲin kan ndɛ nga Ɲanmiɛn fa wlɛli i nuan’n.—Rɔmfuɛ Mun 1:15, 16.
15. ?Wafa sɛ yɛ Zoova nuan ndɛ’n kwla yo e fɛ maan e klun jɔ ɔ? ?Kpɔkun, ngue yɛ kɛ e bu i angunndan’n ɔ su e bo naan y’a muanman e nuan ɔn?
15 Andɛ, Zoova nin sran fi be ijɔman sa trele. Sanngɛ, i nuan ndɛ’n wo Biblu’n nun. Ɔ maan, sɛ e nian nun e suan Biblu’n nun like naan e bu like nga e suan’n i su angunndan’n, Ɲanmiɛn nuan ndɛ’n yó e ‘fɛ, yɛ é klun jɔ́.’ Kpɔkun, Zoova dunman’n m’ɔ wo e su’n ti’n, kɛ e kɛn i nuan ndɛ’n e kle e wiengu mun’n, e klun jɔ su. Andɛ mɛn nga nun’n, sran uflɛ fi nunman lɛ m’ɔ kan Zoova dunman’n i ndɛ ɔ. Nán e wla fi i sɔ liɛ’n su le. Zoova i Lalofuɛ’m be ngunmin cɛ, yɛ be bo Ɲanmiɛn Sielɛ Blɛ nga be takali’n i jasin fɛ’n be kle be wiengu mun ɔn. Kpɔkun be ngunmin cɛ yɛ be kle sran’m be like maan be kaci Zezi Klist i sɔnnzɔnfuɛ ɔ (Matie 28:19, 20). Junman sɔ mɔ Ɲanmiɛn fa mannin e’n, ɔ ti e sran bulɛ dan! ?Junman sɔ mɔ Zoova i sran klolɛ’n ti ɔ mannin e’n, kɛ e bu i su angunndan’n, e kwla muan e nuan?
Maan e nian e wun be nga e nin be san nun’n be lika
16, 17. ?Sran nga be nin i san nun’n i su angunndan mennin yɛ Zeremi buli ɔ? ?Yɛ wafa sɛ yɛ e kwla niɛn i liɛ’n su e yo ɔ?
16 Zeremi kannin sa kun ekun m’ɔ ukɛli i naan w’a jran kekle’n, i ndɛ. I waan: ‘Kɛ sran’m be yia mɔ bé srísrí’n ń kó tranman be nun n yiyiman min ɲin su. A tra min nun kekle ti maan n trannin min ngunmin ya mɔ maan ɔ kunman min ngowa’n ti.’ (Zeremi 15:17). Kɛ ɔ ko yo naan sran tɛtɛ’m be ayeliɛ’n w’a sɛmɛn i’n ti’n, Zeremi trɛnnin i ngunmin. Angunndan kunngba sɔ’n yɛ ɔ fata kɛ e fɛ i andɛ ɔ. Kannzɛ bɔbɔ e nzuɛn’n ti kpa titi’n, sanngɛ afɔtuɛ nga Pɔlu mannin m’ɔ seli kɛ ‘sɛ sran kpa nin sran tɛ san nun’n, i nzuɛn tɛ’n sɛ i’n,’ nán e wla fi su le.—1 Korɛntfuɛ Mun 15:33.
17 Sran tɛ’n kwla fa angunndan nga sran’m be bu’n saci e (1 Korɛntfuɛ Mun 2:12; Efɛzfuɛ Mun 2:2; Zak 4:4). I sɔ’n ti’n, maan e tike e ɲin kpa naan e wun sran nga be ti tɛ’n be wlɛ naan e cuɛn e wun be lika (Ebre Mun 5:14). ?Sɛ Pɔlu o lɛ andɛ’n, ndɛ mennin yɛ amun bu i kɛ ɔ kwla kan kle Klistfuɛ nga be nian televiziɔn nun sa sukusuku mun, annzɛ sa kekleekle mun’n, annzɛ be wun kpinngbinlɛ kekleekle mun’n niɔn? ?Afɔtuɛ mennin yɛ ɔ kwla fa man aniaan nga be siman sran’n i laa mɔ be trɛ i janvuɛ ɛntɛnɛti nun’n niɔn? ?Klistfuɛ nga video su ngowa kanlɛ’n, annzɛ televiziɔn nianlɛ’n yɛ ɔ fa cici i ti’n, ɔ maan ɔ ɲɛnmɛn i ti naan w’a suan i ngunmin Biblu’n nun like’n, angunndan mennin yɛ Pɔlu kwla bu i lika ɔ?—2 Korɛntfuɛ Mun 6:14b; Efɛzfuɛ Mun 5:3-5, 15, 16.
Maan e tran Ɲanmiɛn ninnge’m be nun lika klanman’n nun titi
18. ?Ninnge mennin mun yɛ be kwla uka e naan Ɲanmiɛn ninnge’m be nun’n, y’a ɲan wunmiɛn ɔn?
18 E Ɲanmiɛn ninnge’m be nun lika klanman’n ti e like nanndoliɛ kpa. Be ɲɛnmɛn i wunsu andɛ mɛn’n nga nun. Klistfuɛ’m be ayeliɛ kpa’n ti’n, be nga be lafiman Ɲanmiɛn su bɔbɔ’n, be kannin be ndɛ kpa. Afin, Klistfuɛ’m be klo be wiengu, be bu be sran, yɛ be yo be wiengu ye (Efɛzfuɛ Mun 4:31, 32). I sɔ’n ti’n, maan e jran kekle awlaboɛ’n i ɲrun, nán e lo e wun e mɛn i le. Sran nga be nzuɛn’n ti kpa’n be mantanlɛ’n, ɔ nin Ɲanmiɛn srɛlɛ’n ɔ nin e ngunmin Biblu nun like suanlɛ’n, ɔ kwla uka e maan e ɲan wunmiɛn Ɲanmiɛn ninnge’m be nun titi. Ninnge kunngba sɔ’m be kwla man e wunmiɛn maan é jrán kekle ɲrɛnnɛn wafawafa’n kwlaa be ɲrun ɔ nin Zoova su mɔ e lafi’n ti.—2 Korɛntfuɛ Mun 4:7, 8.
19, 20. (a) ?Ngue yɛ ɔ kwla uka e naan y’a jran kekle ɔ? (b) ?Like suanlɛ nga ɔ́ bá lɛ’n, ɔ ti wan liɛ? ?Yɛ wan yɛ ɔ́ yó be liɛ wie ɔ?
19 Be nga be kpɔ Biblu’n nun ndɛ nga e kan’n, nán e man be atin naan be wlanwlan e naan e kpɔnzɔ Ɲanmiɛn sulafilɛ’n nun. Be nga be kleli Zeremi i yalɛ’n, Ɲanmiɛn i nuan yɛ be kunndɛli ɔ. I sɔ kunngba’n, Ɲanmiɛn nuan yɛ be nga be kle e yalɛ’n, be kunndɛ ɔ. Be su ɲanman jranwlɛ. Zoova mɔ i wunmiɛn’n tra e kpɔfuɛ’m be liɛ’n, ɔ se e kɛ: ‘Fa ɔ wla’n gua Anannganman su. Jran kekle, yɛ tra wɔ awlɛn. Fa ɔ wla’n gua Anannganman su.’ (Jue Mun 27:14). Maan e wla’n m’ɔ gua Zoova su’n ɔ tra ndin kpa naan nán e yaci sa ng’ɔ ti kpa’n i yolɛ’n le. Maan e wla mɔ e fa guɛ Ɲanmiɛn su’n, ɔ yo kɛ Zeremi nin Bariki be liɛ’n sa. I liɛ sɛ y’a fɛman’n, é ɲɛ́n i nuan like kɛ be liɛ’n sa.—Galasifuɛ Mun 6:9.
20 Awlaboɛ’n i ɲrun kekle jranlɛ’n ti like mɔ Klistfuɛ sunman be nin i kpli titi ɔ. I sɔ nun’n, gbaflɛn nin talua’m be le sa wie mun mɔ be ɲrun kekle jranlɛ’n, ɔ ti be ngunmin be liɛ ɔ. Sanngɛ be gbaflɛn nin talua blɛ’n, ɔ ti blɛ kpa man be. I sɔ’n ti’n, like suanlɛ nga ɔ́ bá lɛ’n ɔ ti be liɛ trele. Sanngɛ siɛ nin niɛn mun, ɔ nin sran kpɛnngbɛn kwlaa nga be fali be wun mannin Ɲanmiɛn mɔ be kwla fa be nuan nun ndɛ’n, ɔ nin be ajalɛ kpa uka asɔnun’n nun gbaflɛn nin talua mun’n, like suanlɛ sɔ’n ti be liɛ wie.
?Wafa sɛ yɛ amún tɛ́ kosan’m be su ɔ?
• ?Ngue ti yɛ awlaboɛ sa’m be kwla ɲan e ɔ? ?Yɛ wan ɲrun yɛ e kwla nian e kunndɛ ukalɛ ɔ?
• ?Kannzɛ junman’n i dilɛ’n nun sa’m be ɲannin Zeremi’n, sanngɛ ɔ yoli sɛ yɛ ɔ kwlali awlaboɛ’n niɔn?
• ?Kannzɛ bɔbɔ sa’m be o e su’n, sanngɛ ngue yɛ e kwla yo maan ‘e klun jɔ ɔ?’