Zoova kacimɛn i ndɛ ng’ɔ kan’n

Ɛsdras fluwa’n i nun ndɛ cinnjin mun

ƐSDRAS fluwa’n bo i bo kan Be Nyoliɛ fluwa’n i nɲɔn su’n wie lɛ’n. Ɲanmiɛn ɲrun jranfuɛ Ɛsdrasi yɛ ɔ klɛli ɔ. Sirisi mɔ ti Pɛrsi famiɛn’n, ɔ mannin Zuifu nga be fali be ɔli lomuɛn Babilɔni lɔ’n, be atin kɛ be sa be sin be nvle’n nun lɔ. Ndɛ sɔ’n su yɛ Ɛsdras fluwa’n bo i bo ɔ. Zuifu’m be nun wie’m be fali mɛn nga be o nun’n i nunfuɛ’m be nzuɛn tɛ’n. Ɛsdrasi fali ajalɛ wie mun naan w’a yo sran sɔ’m be sanwun. Fluwa’n i atabo’n kɛn i sɔ liɛ’n i ndɛ. Ɛsdras fluwa’n nun ndɛ’n dili afuɛ 70. Ɔ fɛ i 537-467 nun naan y’a ju Zezi blɛ su.

Like kun ti yɛ Ɛsdrasi klɛli fluwa sɔ’n niɔn. Zoova tali i nvle’n nunfuɛ nga be o lomuɛn Babilɔni lɔ’n be nda kɛ ɔ́ dé be naan be taka i sulɛ kpa’n ekun Zerizalɛmu lɔ. Wafa nga Zoova maan nda sɔ’n kpɛnnin su’n, i su yɛ Ɛsdrasi fa e ɲin sie ɔ. I sɔ’n ti’n, sa nga be nin Ɛsdrasi i ndɛ sɔ’n kɔ likawlɛ’n, be su yɛ ɔ fɛli i ɲin sieli ɔ. Sɛ bɔbɔ fɔ o Ɲanmiɛn i nvle’n nunfuɛ’m be nun’n, naan be tanndannin be ɲrun’n, sanngɛ be kplannin Ɲanmiɛn i sua’n i uflɛ. Ɛsdras fluwa’n kɛn i sɔ ndɛ. Kpɔkun ɔ kan wafa nga be takali Zoova i sulɛ kpa’n i ndɛ wie. Ndɛ ng’ɔ o fluwa sɔ’n nun’n ti cinnjin man e wie, afin blɛ nga e o nun yɛ’n ti ninnge’m be uflɛ yolɛ blɛ. Sran kpanngban be su tu ajalɛ bé kɔ́ ‘Zoova i oka’n’ su lɔ. Kpɔkun asiɛ wunmuan’n sufuɛ’m be su ‘wun kɛ Zoova le ɲrun.’—Ezai 2:2, 3; Abakik 2:14.

B’A KPLAN ƝANMIƐN I SUA’N I UFLƐ

(Ɛsdras 1:1–6:22)

Kɛ Sirisi mannin atin kɛ be yaci Zuifu’m be nun’n, Zuifu ko ju 50.000 mɔ be o lomuɛn Babilɔni lɔ’n, be sali be sin Zerizalɛmu. Kɛ bé kɔ́’n, mɛn siefuɛ Zorobabɛli mɔ be flɛ i ekun kɛ Sɛsbazari’n, yɛ ɔ dun mmua be ɲrun ɔn. Zuifu nga be sali be sin’n, be kplannin Ɲanmiɛn i tɛ yiwlɛ kun laa liɛ’n i osu’n nun. Be yili tɛ mannin Zoova.

Afuɛ ng’ɔ́ bɛ́ i sin’n, i nun yɛ Izraɛlifuɛ’m be wlali Zoova i sua’n i bo ase ɔ. Zuifu’m be kpɔfuɛ’m be tanndannin be ɲrun sua’n i kplanlɛ’n nun, ɔ maan famiɛn’n jrannin junman’n. Ɲanmiɛn nuan ijɔfuɛ Aze nin Zakari be wlali nvle’n nunfuɛ’m be fanngan. I sɔ ti’n, kannzɛ bɔbɔ be jrannin junman’n, sanngɛ be mannin Ɲanmiɛn sua’n i kplanlɛ’n su ekun. Zuifu’m be kpɔfuɛ’m be sro Pɛrsifuɛ’m be mmla’m be fɔnlɛ. Afin kɛ Pɛrsifuɛ’m be ko kpɛ mmla kun’n, be kacimɛn i kun. I sɔ’n ti’n, b’a kunndɛman kɛ bé yó ɲin kekle Sirisi su. Afin i yɛ ɔ mannin atin kɛ be kplan Ɲanmiɛn i sua’n niɔn. Ɔ maan b’a kwlá yoman like nga be waan bé yó’n kun. Famiɛn Dariisi seli kɛ be niannian fluwa siewlɛ sua nga be fa ninnge kpakpa mun gua nun’n, i nun. Be wunnin fluwa kun mɔ Sirisi klɛli’n. Fluwa sɔ’n nun’n, ‘ɔ kannin Ɲanmiɛn sua’n m’ɔ o Zerizalɛmu lɔ’n i wun ndɛ.’ (Ɛsdras 6:3) Junman’n ɔli i ɲrun, ɔ maan be wieli i di.

Ɲanmiɛn Ndɛ’n i su kosan’m be su tɛlɛ:

1:3-6—?Izraɛlifuɛ nga b’a kplinman su kɛ bé sá be sin be mɛn’n nun lɔ’n, be lafiman Ɲanmiɛn su kpa? Atrɛkpa’n, aɲanbeun ninnge mɔ wie’m be klo be dan’n ti yɛ be waan be saman be sin Zerizalɛmu lɔ’n niɔn. Annzɛ kusu be kloman Ɲanmiɛn sulɛ kpa’n. Sanngɛ nán sa sɔ’m be ti yɛ be nun wie’m be kali lɔ ɔ. I klikli su’n, kɛ bé fɛ́ i Babilɔni lɔ lele mɔ bé jú Zerizalɛmu’n, ɔ ti kilo 1.600. Be kwla di anglo 4 annzɛ anglo 5 atin nun. Asa ekun’n Zerizalɛmu klɔ’n kali srolo lele afuɛ 70. Nanwlɛ lɔ tranlɛ ekun’n yó kekle, afin klɔ’n i uflɛ kplanlɛ’n nun’n, ɔ fata kɛ be ɲan wunmiɛn kpa liɛ su. Kpɔkun tukpaciɛ, annzɛ oke yolɛ, annzɛ kusu be awlobofuɛ’m be lika nianlɛ’n ti Zuifu’m be nun wie’m b’a kwlá saman be sin.

2:43—?Wan mun yɛle Ɲanmiɛn i sua’n nun junman difuɛ mɔ be le su kpɛn mun’n? Sran sɔ’m be timan Izraɛlifuɛ. Be di Ɲanmiɛn i sua’n nun lɔ junman, be ti kanga. Be nun wie mun yɛle Gabaɔnfuɛ be anunman mun ɔ nin ‘be nga Davidi nin Izraɛli famiɛn i awlo lɔ sran dandan’m be sieli be kɛ be uka Levifuɛ mun’n.’—Ɛsdras 8:20.

2:55—?Wan mun yɛle Salomɔn i sufuɛ’m be awlo nun sran mun? Be timan Izraɛlifuɛ. Zoova i sulɛ’n nun, be mannin be junman ngunmin kun. Atrɛkpa’n, be yoli mmla klɛfuɛ Ɲanmiɛn i sua’n nun. Annzɛ kusu be fali mɛn i sielɛ’n nun junman wie mun mannin be.

2:61-63—?Be nga be fin lomuɛn be bali’n, be le ninnge nga be fa si Zoova klun sa’n, mɔ be flɛ be kɛ Urimu nin Tummimu’n? Be nga be waan be ti Ɲanmiɛn i ɲrun jranfuɛ osu nunfuɛ’n, mɔ be kwlá yiman i sɔ liɛ’n i nglo, atrɛkpa’n Urimu’n nin Tummimu’n yɛ be fa sili be afinliɛ’n niɔn. Ɛsdrasi klɛli i kɛ atrɛkpa’n, kɛ ɔ yoli sɔ ɔ. Biblu’n w’a kleman kɛ blɛ sɔ’n nun’n annzɛ blɛ uflɛ wie nun’n, Zuifu’m be fali ninnge nga be fa si Zoova klun sa’n, be fa yoli like. Zuifu’m be su ndɛ’n kle kɛ, kɛ be sacili Ɲanmiɛn sulɛ sua’n afuɛ 607 nun ka naan y’a ju Zezi blɛ su’n, ninnge nga be fa si Ɲanmiɛn klun sa’n be mlinnin.

3:12—?Ngue ti yɛ ‘awlobo kpɛnngbɛn mɔ be ti kaklaakla’n, mɔ be wunnin Ɲanmiɛn i sua laa liɛ’n,’ be sunnin ɔn? Sran sɔ’m be ɲin kpɛnkpɛnnin Ɲanmiɛn i sua klanman kpa nga Salomɔn kplannin’n i su. Ɲanmiɛn i sua uflɛ nga be su wlɛ i bo ase’n ‘i klanman’n’ su yoman kɛ laa liɛ’n sa. (Aze 2:2, 3) ?Be ɲin mɔ bé mían dí junman’n, ɔ́ kwlá yó maan Ɲanmiɛn i sua uflɛ sɔ’n ɲán ɲrun kɛ laa liɛ’n sa? Nanwlɛ, i sɔ’n bubuli be sa sin, ɔ maan be sunnin.

3:8-10; 4:23, 24; 6:15, 16—?Ɲanmiɛn i sua’n i kplanlɛ uflɛ’n dili afuɛ nɲɛ? Kɛ Zuifu’m ‘be sali be sin’n, i afuɛ nɲɔn’n su’ yɛ be wlali Ɲanmiɛn i sua’n i bo ase ɔ. Afuɛ sɔ’n yɛle 536 naan y’a ju Zezi blɛ su’n. Famiɛn Artaksɛrksɛsi blɛ su’n, yɛle kɛ 522 nun’n, yɛ be jrannin sua’n i kplanlɛ’n niɔn. Be jrannin junman sɔ’n lele fa juli 520 nun. Famiɛn Dariisi i famiɛn dilɛ’n i afuɛ nɲɔn su’n niɔn. Kɛ famiɛn Dariisi trannin bia’n su’n, i afuɛ nsiɛn’n su’n, yɛle kɛ 515 nun yɛ Ɲanmiɛn i sua’n wieli ɔ. (An nian kuku nga be flɛ i kɛ “Pɛrsi Famiɛn mun: 537-467 naan y’a ju Zezi blɛ su” nun.) I sɔ’n kle kɛ Ɲanmiɛn i sua’n i kplanlɛ’n dili afuɛ kɔe 20.

4:8–6:18—?Ngue ti yɛ be klɛli Ɛsdras fluwa’n i nun ndɛ mma nga mun Aramu aniɛn’n nun ɔn? Fluwa nga awa’n i junman difuɛ’m be klɛ ko man famiɛn mun’n, ɔ nin famiɛn’m be liɛ nga be klɛ tɛ su’n, be bue wie’m be o Ɛsdras fluwa’n i bue sɔ’n nun. Be klɛ be nvle’n nun ndɛ mun fluwa wie’m be nun Aramu aniɛn’n nun. Aniɛn sɔ’n yɛ be kɛn i aata dilɛ annzɛ awa’n i ndɛ wie’m be siesielɛ’n nun ɔn. Fluwa sɔ’m be nun yɛ Ɛsdrasi fali ndɛ sɔ mun ɔn. Biblu’n i bue nga be klɛli be Sɛmufuɛ’m be aniɛn sɔ’n nun’n, be nun wie mun yɛle Ɛsdras 7:12-26, nin Zeremi 10:11, ɔ nin Daniɛl 2:4b–7:28.

Afɔtuɛ ng’ɔ man e’n:

1:2. Ndɛ nga Ɲanmiɛn i nuan ijɔfuɛ Ezai kannin’n kpɛnnin su. Ɔ kannin ndɛ sɔ’n afuɛ kɔe 200 i sin naan w’a kpɛn su. (Ezai 44:28) Zoova i nuan ijɔfuɛ’m be ndɛ nga be kannin’n, mɔ be o Biblu’n nun’n, be kpɛn su titi.

1:3-6. Kɛ nga Izraɛlifuɛ wie’m be kali Babilɔni lɔ’n sa’n, andɛ Zoova i Lalofuɛ wie’m be kwlá yoman blɛ kwlaa nun Ɲanmiɛn junman difuɛ. Annzɛ kusu be kwlá boman jasin fɛ’n lika nga be le jasin fɛ’n bofuɛ awuliɛ lɔ’n. Sanngɛ be suan be nga be kwlɛ i sɔ’n yo’n be bo, kpɔkun be wla be fanngan. Be man be klunklo like be fa suan Ɲanmiɛn Sielɛ Blɛ jasin fɛ’n bolɛ’n i bo.

3:1-6. Afuɛ 537 nun naan y’a ju Zezi blɛ su’n, i anglo nso’n su Izraɛlifuɛ nga be sali be sin’n be yili be tɛ klikli’n. (Tisri anglo’n nun ɔn. Ɔ fɛ i Sɛptamblu anglo’n i afiɛn lele fa ju Ɔktɔblu anglo’n i afiɛn’n.) 607 i anglo nnun’n su yɛ famiɛn Nɛbikadnɛzali wluli Zerizalɛmu klɔ’n nun lɔ ɔ. (Abu anglo’n nun ɔn. Ɔ fɛ i Zuie anglo’n i afiɛn lele fa ju Utu anglo’n i afiɛn’n.) Yɛ ɔ boli klɔ’n i sacilɛ’n bo. Ɔ wɔli nun. (2 Famiɛn Mun 25:8-17) Ɲanmiɛn i nuan ijɔfuɛ’m be seli kɛ sran fi su tranman Zerizalɛmu klɔ’n nun lele afuɛ 70. Kɛ blɛ sɔ’n sinnin cɛ yɛ Zuifu’m be sali be sin Zerizalɛmu lɔ ɔ. (Zeremi 25:11; 29:10) Sa kwlaa nga Zoova i Ndɛ’n bo su’n, be kpɛn su.

4:1-3. Zuifu nga be sali be sin’n, mɔ be lafi Ɲanmiɛn su’n, be nin be nga be suman Zoova’n b’a sanman nun. (Ezipt Lɔ Tulɛ 20:5; 34:12) Andɛ kusu Zoova i sufuɛ’m be fa ajalɛ kunngba sɔ’n su.

5:1-7; 6:1-12. Zoova kwla siesie sa mun naan i nvle’n nunfuɛ’m be wun sa’m b’a yo ye.

6:14, 22. Kɛ be di Zoova i junman’n juejue su’n, Zoova klun jɔ be wun kpɔkun ɔ yra be su.

6:21. Samarifuɛ nga be o Zuifu’m be klɔ’n su’n, ɔ nin Zuifu nga be sali be sin’n mɔ be fali nvle uflɛ’m be nzuɛn tɛ’n, be wunnin kɛ Zoova i junman’n kɔ i ɲrun kpa. I sɔ’n yoli maan be kacili be nzuɛn’n. Maan juejue su’n, e di junman nga Ɲanmiɛn mannin e’n. Ɲanmiɛn Sielɛ Blɛ jasin fɛ’n bolɛ’n o junman sɔ’n nun wie.

ƐSDRASI I ZERIZALƐMU BALƐ’N

(Ɛsdras 7:1–10:44)

Kɛ é jú afuɛ 468 nun’n, nn b’a yi Ɲanmiɛn i sua’n nga be kplɛnnin i uflɛ’n i nglo w’a di afuɛ ablenun. Ɛsdrasi yiali Zuifu nga be kali Babilɔni lɔ’n be nun wie mun, yɛ ɔ fali ninnge nga famiɛn’n fa mɛnnin i’n kwlaa. Yɛ be ɔli Zerizalɛmu ɔ. ?Ngue yɛ ɔ wunnin i lɔ ɔ?

Famiɛn i awlo lɔ sran dandan’m be wa seli Ɛsdrasi kɛ: ‘Ɲanmiɛn ɲrun jranfuɛ mun, nin Levifuɛ mun, nin Izraɛlifuɛ’m be nin nvle nga be tran mɛn nga nun wa’n, ngbaciɛ w’a tranman be afiɛn, afin tete like nga be yo’n i wie yɛ be yo ɔ.’ I kpa’n bɔbɔ’n, ‘famiɛn i awlo lɔ sran dandan nin jɔlɛ difuɛ’m be yɛ be kleli be atin tɛ sɔ’n niɔn.’ (Ɛsdras 9:1, 2) Ndɛ sɔ’n boli Ɛsdrasi i wla. Be wlɛli i fanngan seli kɛ: ‘Mian ɔ ɲin, yo ng’ɔ fata’n.’ (Ɛsdras 10:4) Ɛsdrasi tuli be nga be yoli i sɔ sa’m be fɔ. Kpɔkun nvle’n nunfuɛ’m be kacili be sa.

Ɲanmiɛn Ndɛ’n i su kosan’m be su tɛlɛ:

7:1, 7, 11—?Artaksɛrksɛsi ng’ɔ yoli maan be jrannin sua’n i kplanlɛ’n, i ndɛ yɛ ndɛ mma nga’m be kwlaa be kan ɔn? Cɛcɛ. Pɛrsi mɛn’n su famiɛn nɲɔn be suan Artaksɛrksɛsi. Be nun kun yó Bardiya annzɛ Gomata mɔ afuɛ 522 nun naan y’a ju Zezi blɛ su’n, ɔ seli kɛ be jran Ɲanmiɛn i sua’n i kplanlɛ’n. I nun mɔ Ɛsdrasi kɔ́ Zerizalɛmu’n, Artaksɛrksɛsi nga be kɛn i ndɛ’n yɛle Artaksɛrksɛsi Sa tɛnndɛn.

7:28–8:20—?Ngue ti yɛ Zuifu’m be nun sunman b’a kunndɛman kɛ be nin Ɛsdrasi bé sá be sin Zerizalɛmu lɔ ɔ? Zuifu’m be akpasua klikli’n sɛli i sin w’a di afuɛ 60. Sanngɛ sran’m be nin a sɔnman Zerizalɛmu lɔ. Sɛ Zuifu’m be kplin su kɛ bé sá be sin Zerizalɛmu lɔ’n, i sɔ’n kle kɛ be mɛn dilɛ’n wafa uflɛ’n ɔ́ wá yó kekle be sa nun kwlaa naan w’a si be wun. Afin atrɛkpa’n be nun wie’m be le aɲanbeun ninnge kpanngban kpa Babilɔni lɔ. Ninnge sɔ’m be wie nunman Zerizalɛmu lɔ. Asa ekun’n, be sin salɛ atin’n ti tɛ. Nanwlɛ, ɔ nin i fata kɛ be nga bé sá be sin’n be lafi Zoova su dan kpa, be su i juejue su naan be yo yakpafuɛ. Ɛsdrasi bɔbɔ yoli yakpafuɛ afin Ɲanmiɛn jrɛnnin i sin. Ɛsdrasi wlali Zuifu’m be fanngan. I sɔ’n ti’n, awlobo 1.500 be nin i ɔli. Atrɛkpa’n, be kwla ju sran 6.000. Ɛsdrasi fali ajalɛ wie mun ekun. I sin’n, Levifuɛ 38 nin Ɲanmiɛn i sua’n nun junman difuɛ 220 be nin Ɛsdrasi be ɔli wie.

9:1, 2—?Kɛ Izraɛlifuɛ’m be ja nvle uflɛ nunfuɛ’n, ngue ti yɛ ɔ ti tɛ ɔ? Ɔ nin i fata kɛ Izraɛlifuɛ nga b’a sa be sin be klɔ’n nun’n be nian nun be su Zoova kpa naan i sulɛ kpa’n i osu w’a nunnunman. Ɔ fata kɛ be yo i sɔ lele fa ju Mɛsi’n i balɛ blɛ’n. Kɛ bé já mɛn sɔ’n nun mmla mun’n, mɔ bé já wie mán be mma mun’n, ɔ kwla yo maan Ɲanmiɛn i sulɛ kpa’n i osu’n nunnun mlɔnmlɔn. Mɛn sɔ’n i nunfuɛ’m be sɔ amuɛn. Kɛ mɔ Izraɛlifuɛ wie’m be jali be nun wie mun’n ti’n, kɛ ɔ́ kɔ́ i ɲrun’n ngbaciɛ su tranman be nin Izraɛlifuɛ’m be afiɛn kun. Ɲanmiɛn sulɛ kpa’n i osu’n núnnún mlɔnmlɔn asiɛ wunmuan’n su. ?Yɛ sɛ ɔ yo sɔ’n niɔn, wan ti yɛ Mɛsi’n bá ɔ? Ɔ maan sɛ sa sɔ’m be ti’n Ɛsdrasi i wla boli i wun’n, i su ɔ.

10:3, 44—?Ngue ti yɛ kɛ bé fúan bla mun’n, be fuannin be mma mun wie ɔ? Sɛ ba’m be ka lɛ’n, be ti’n, niɛn’m be kwla sa be sin. Kpɔkun kɛ mɔ ba’m be te yo kanngan’n, ɔ fata kɛ be nin’m be nian be lika.

Afɔtuɛ ng’ɔ man e’n:

7:10. Ɲanmiɛn Ndɛ’n i suanfuɛ dan kun yɛle Ɛsdrasi, yɛ ɔ si Ɲanmiɛn Ndɛ’n nun like kle kpa. I sɔ yolɛ nun’n, ɔ man e ajalɛ kun. Kwlaa naan Ɛsdrasi w’a suan Zoova i mmla’n, ɔ srɛ Ɲanmiɛn yɛ ɔ nian nun suɛn i mmla’n. Kɛ Ɛsdrasi nían Ɲanmiɛn Ndɛ’n nun’n, ɔ fɛ i ɲin sie i ndɛ nga Zoova kan’n su kpa. Ɛsdrasi fali like ng’ɔ suan’n su kpɔkun ɔ fa kle sran uflɛ.

7:13. Zoova kunndɛ kɛ be nga be waan bé sú i’n, be su i be klunklo su.

7:27, 28; 8:21-23. Ɛsdrasi lafili Zoova su kpa. Ka naan w’a tu ajalɛ w’a ɔ Zerizalɛmu’n, ɔ srɛli Zoova kɛ ɔ sasa be afin atin’n wali yɛ ɔ ti tɛ. Asa ekun’n, Ɲanmiɛn i aɲrunɲan’n ti’n, w’a buman sa tɛ ng’ɔ kwla ɲɛn i’n i angunndan. I sɔ yolɛ’n man e ajalɛ klanman kpa kun.

9:2. Maan Ɲanmiɛn i mmla ng’ɔ se kɛ ‘maan aja’n yo e Min’n i klun su’n,’ ɔ yo e cinnjin kpa.—1 Korɛntfuɛ Mun 7:39.

9:14, 15. Sɛ e nin sran tɛ mun san nun’n, Zoova fá ya e wun.

10:2-12, 44. Be nga be jali nvle uflɛ nun bla’n, be kannin be wun ase yɛ be kacili be sa. Be angunndan bulɛ wafa sɔ’n nin be ayeliɛ’n man e ajalɛ klanman.

Zoova yo maan i nda ng’ɔ ta be’n be kpɛn su

Nanwlɛ, Ɛsdras fluwa’n ti nanndoliɛ kpa! Zoova tali nda kɛ ɔ́ yó maan i nvle’n nunfuɛ nga be o lomuɛn Babilɔni lɔ’n, bé ɲán be ti yɛ bé táka Ɲanmiɛn sulɛ kpa’n ekun. Kɛ i blɛ’n juli cɛ’n, Zoova yoli maan i nda sɔ’n kpɛnnin su. ?I sɔ’n wlaman e fanngan kɛ e lafi Zoova su naan e fa e wla guɛ i nda ng’ɔ ta be’n be su?

E bu ajalɛ nga Ɛsdras fluwa’n man e’n be angunndan. Ɛsdrasi nin Zuifu nga be sali be sin Zerizalɛmu’n, be klɛnnin be wun mannin Ɲanmiɛn. Be takali Ɲanmiɛn sulɛ kpa’n i uflɛ. Be ayeliɛ yoli kpa dan. Asa ekun’n, Ɛsdras fluwa’n fa e ɲin sie be nga be timan Izraɛlifuɛ’n be Ɲanmiɛn sulafilɛ’n su. Kpɔkun be nga be yoli sa tɛ mɔ be kannin be wun ase be kacili be sa’n, ɔ fa e ɲin sie be ayeliɛ’n su wie. Nanwlɛ, Ɲanmiɛn i ndɛ ng’ɔ fa mannin Ɛsdrasi kɛ ɔ klɛ’n, ɔ kle weiin kɛ ‘Ɲanmiɛn i ndɛ ng’ɔ kan’n, nn w’a kan ɔ kacimɛn i, ɔ maan sran’m be kaci.’—Ebre Mun 4:12.

[Be klɛ lɔngɔ su/Foto, bue 23]

Sirisi

PƐRSI FAMIƐN MUN: 537-467 NAAN Y’A JU ZEZI Blɛ Su

Sirisi (Ɛsdras 1:1) ɔ wuli 530  naan y’a ju Zezi blɛ su.

Kambizi, (Ɛsdras 4:6) 530-22 naan y’a ju Zezi blɛ su.

annzɛ Asierisi

Dariisi I (Ɛsdras 4:24) 522-486 naan y’a ju Zezi blɛ su.

[Ja ngua lɛ ndɛ’n]

[Foto]

Asierisi

[Foto, bue 23]

“Le Cylindre de Cyrus” ti ufa kondowa. Ɔ kan be nga be ɔli lomuɛn’n be sin salɛ’n i ndɛ.

[Foto cifuɛ mun]

Ufa kondowa: British Museum lɔfuɛ mun yɛ be mannin e atin kɛ e ci foto nga ɔ

[Foto, bue 26]

?Amun si like nga ti yɛ Ɛsdrasi yoli like klefuɛ dan’n?