Be bu sran i sran’n ɔ yo ye

“Ɔ fata kɛ e mɛn’n kaci naan i nun tranlɛ’n w’a yo fɛ kpa. Yɛle kɛ, maan e yaci sran’m be wanzo yolɛ, e bu sran kwlaa i sran. Afin, ɔ leman sran kun m’ɔ leman ɲrun ɔn.”

HARRY TRUMAN, AMLƐNKƐN’M BE SIEFUƐ’N. SAN FRANSISKO, AFUƐ 1945, AVRILI 25 SU YƐ Ɔ KANNIN NDƐ SƆ’N NIƆN.

KƐ ALƐ dan’n i nɲɔn su’n wieli’n, sran sunman be waan kɛ ɔ fin lɛ’n, ‘mɛn’n wá káci.’ Afin, be lafili su kɛ sa ng’ɔ juli’n, sran’m bé wá fá tú be wun fɔ nun naan siɛn’n, bé bú sran kwlaa i sran. Kɛ Amlɛnkɛn’m be siefuɛ mɔ be flɛ i Truman’n, ɔ lafili su sɔ wie ɔ. Sanngɛ, mɛn’n w’a kaciman. Lele nin andɛ’n, ‘aɲrunɲan mɔ sran kwlaa le i’n,’ be bumɛn i like. Sran’m be te yo be wiengu i wanzo. I lɛ nun’n, kannzɛ be waan klɔ sran’n ti tɛ sɛ o nán ngbɛn ti ɔ. Sran uflɛ m’ɔ ti klɔ sran’n i kpɔfuɛ dan’n, yɛ ɔ wlɛwlɛ i kɛ ɔ yo i wiengu wanzo ɔ.

?Sran wanzo yolɛ’n fin wan?

Biblu’n yi sran’m be kpɔfuɛ sɔ’n i nglo. I waan ɔ ti aolia nun sran naan be flɛ i mmusu’m be si Satan. Mɛn’n i bo bolɛ nun’n, ɔ sili wafa nga Ɲanmiɛn sie nglo nin asiɛ’n i su akplowa. Kɛ ɔ fin cɛn m’ɔ nin Ɛvu be kokoli yalɛ Edɛni fie’n nun lɔ’n, like ng’ɔ kunndɛ’n yɛle kɛ maan sran’m be yaci be Yifuɛ Ɲanmiɛn i sulɛ. (Bo Bolɛ 3:1-5) ?Kɛ Adam nin Ɛvu be fali Satan i nuan ndɛ’n su’n, nán ɲrɛnnɛn ngunmin yɛ be wunnin i ɔ? Kɛ be wieli waka mma’n i di cɛ’n, be ‘ko fiali Ɲanmiɛn ɲrun.’ Kɛ Ɲanmiɛn usali be’n, Adam tɛli i su kɛ: ‘Srɛ kunnin min, afin min wun ti kplɛn, ɔ maan n bali fialɛ.’ (Bo Bolɛ 3:8-10) Adam mɔ laa ɔ nin i Si Ɲanmiɛn be koko yalɛ’n, siɛn’n, ɲannzuɛn w’a kun i kpo. Kɛ ɔ niɛn i wun sa’n, ɔ kwlá nianman, i klun titi i. Ɔ maan kɛ Zoova flɛ i’n, fialɛ yɛ ɔ fia ɔ.

?Sanngɛ ngue ti yɛ Satan yoli mɔ Adam buli i wun wanzofuɛ ɔ? Like’n bɔbɔ nga Satan kunndɛ m’ɔ yo i fɛ’n yɛ ɔ o lɛ. Klɔ sran mɔ Ɲanmiɛn yili i kɛ i bɔbɔ Ɲanmiɛn sa’n, Satan kunndɛ kɛ ɔ yo sa tɛ. I liɛ’n, ɔ su kwlá yiman Ɲanmiɛn i aɲrunɲan’n i nglo. (Bo Bolɛ 1:27; Rɔmfuɛ Mun 3:23) I sɔ’n ti yɛ kɛ mɛn’n boli i bo lele m’ɔ́ fá jú andɛ’n, sran’m be yo be wiengu wanzo’n niɔn. Kɛ mɔ Satan ti “mɛn nga i min’n” kusu’n, ɔ di wla sran mun. Ɔ di wla be sɔ kpa ‘blɛ nga nun mɔ sran kun sie i wiengu kpɔkun ɔ kle i ɲrɛnnɛn’n,’ i nun. (2 Korɛntfuɛ Mun 4:4; Akunndanfuɛ’n 8:9; 1 Zan 5:19) ?Sanngɛ, be bu sran’n i sran ekun ɔ yo ye?

Zoova yoman sran wanzo

?I nun mɔ Adam nin Ɛvu be o Edɛni fie’n nun lɔ mɔ be nin a yoman sa tɛ’n, nán fɛ ngunmin yɛ be dili ɔ? An bu i angunndan be nian. B’a siman like nga be flɛ i awe’n, be yoli juejue. Junman nga be di’n, ɔ mannin be aklunjuɛ. Ɔ leman kɛ be nin be mma’m bé wú cɛn kun sa le. (Bo Bolɛ 1:28) Sran’n i wafa nga Adam nin Ɛvu be ti’n, ɔ nin ninnge kwlaa m’ɔ sin yia be’n, ɔ yi Ɲanmiɛn i klun sa’n i nglo. Yɛle kɛ Ɲanmiɛn bu klɔ sran’n i sran naan ɔ klo i.

?Sanngɛ kɛ Adam nin Ɛvu be fɔnnin’n, Ɲanmiɛn yoli be finfin? Cɛcɛ. Kɛ be fɔnnin’n, ɲannzuɛn m’ɔ kun be ti’n, be kpɛli figie nɲa naan b’a fa yo be tannin. Sanngɛ, kɛ Ɲanmiɛn wunnin be sɔ’n, ɔ “yoli kplo tralɛ” fa wlali be wun. I lɛ nun’n, Ɲanmiɛn kleli kɛ ɔ klo be naan ɔ bu be sran. (Bo Bolɛ 3:7, 21) Nanwlɛ, Ɲanmiɛn w’a yaciman Adam nin Ɛvu be lɛ naan ɲannzuɛn’n ɔ kun be lele.

I sin’n, kɛ Zoova nin Izraɛlifuɛ’m be trali aenguɛ’n, ɔ mannin be mmla. Mmla sɔ’n kle kɛ aika mma mun nin angbeti bla mun, ɔ nin aofuɛ’m be yo i annvɔ. Sanngɛ nn i sɔfuɛ mun yɛ titi’n, sran’m be kle be ɲrɛnnɛn ɔn. (Jue Mun 72:13) Mmla mɔ Ɲanmiɛn mannin Izraɛlifuɛ mun’n, kun se kɛ sɛ bé kpɛ́ be ble, annzɛ be ɔrzu, annzɛ kusu bé tí be olivie mma’n, nán maan be sa be sin ko niannian nun ekun. Ɔ fata kɛ be yaci i lɛ naan ‘aofuɛ mun, nin aika mma mun nin angbeti bla mun be ti be fa.’ (Mmla’n 24:19-21) Kɛ Izraɛlifuɛ’m be nanti mmla sɔ’n su’n, sran fi yoman atanninfuɛ. Kpɔkun kannzɛ sran kun ti yalɛfuɛ sɛ’n, sanngɛ ɔ ɲan junman kpa kun di.

Zezi buli i wiengu sran

I nun mɔ Ɲanmiɛn i Wa Zezi o asiɛ’n su wa’n, ɔ buli i wiengu sran. Cɛn kun’n, kɛ ɔ o Galile lɔ’n, bian kun mɔ kokowe’n w’a di i mlɔnmlɔn’n, ɔ ko toli i. Kɛ ɔ ko yo naan kokowe’n w’a saman sran uflɛ’n ti’n, Moizi mmla’n waan ɔ fata kɛ kokowefuɛ’n ɔ kpan sin se kɛ: “Fiɛn w’a kan min o, fiɛn w’a kan min o!” (Saun Yolɛ 13:45) Sanngɛ kɛ bian’n wunnin Zezi’n, w’a yoman sɔ. Ɔ ko toli Zezi. Kpɔkun, ɔ utuli i ɲin ase, yɛ ɔ srɛli i kɛ: “Nja, yaci, yo maan n kokowe’n wie weiin.” (Lik 5:12) Zezi kusu w’a ijɔmɛn i, w’a kpalomɛn i yɛ w’a dimɛn i amlin. Sanngɛ Zezi tinngɛli i sa kɛnnin i, yɛ ɔ seli i kɛ: “M’an ti, maan ɔ kokowe’n wie weiin.” I lɛ nun’n, ɔ buli bian’n i sran.—Lik 5:13.

Wie liɛ’n, Zezi w’a ko toman tukpacifuɛ’n naan w’a yo i juejue. Sanngɛ bian kokowefuɛ’n i liɛ’n, Zezi fɛli i sa kɛnnin i. (Matie 15:21-28; Mark 10:51, 52; Lik 7:1-10) Bian’n bɔbɔ wunmuan’n, sɛ sran kɛ́n i o, annzɛ sran kɛnmɛn i o, nán i lifuɛ’n yɛ ɔ ti i cinnjin ɔn. Like ng’ɔ kunndɛ’n, yɛle kɛ maan i kokowe’n wie weiin. Afin Biblu’n waan “kokowe’n wo i wunnɛn’n kwlaa su.” Ɔ maan, e kwla se kɛ sran mɔ be fa be sa be kɛn i’n, be yoli i sɔ wie w’a cɛ kpa. I sɔ’n ti’n, kɛ Zezi tinngɛli i sa kɛnnin i’n, e si kɛ i wun jɔli i fɔuun yɛ i wla guali ase. Wafa nga Zezi wieli bian’n i tukpaciɛ’n i mlɔnmlɔn’n, ɔ yoli maan bian’n wunnin i wlɛ kɛ kannzu ɔ te o sran’m be nun wie. ?Andɛ mɛn nga nun’n, be bu sran’n i sran kɛ ngalɛ’n sa’n ɔ yo ye? ?Wafa sɛ yɛ sran kwla kle kɛ ɔ bu i wiengu sran ɔn?

Sran’n i sran bulɛ mmla

Zezi kleli wafa ng’ɔ fata kɛ sran nin i wiengu be tran’n. Ɔ seli kɛ: ‘Like kwlaa nga an klo kɛ sran yo man amun’n, an yo i kunngba sɔ’n man be, i yɛ ɔ ti Moizi mmla nin Ɲanmiɛn nuan ijɔfuɛ’m be ndɛ’n niɔn.’ (Matie 7:12) I sɔ mmla liɛ’n, sran sunman be waan ɔ lemɛn i wunsu. Sran ng’ɔ nanti mmla sɔ’n su’n, ɔ bu i wiengu sran kɛ nga i bɔbɔ ɔ kunndɛ kɛ be fa bu i sran’n sa.

Lele nin andɛ’n, e wun kɛ Zezi mmla sɔ’n i su nantilɛ’n timan sran’m be nzuɛn. Be flɛ bian kun kɛ Arɔdu. E bɔbɔ yɛ e flɛ i sɔ ɔ. Kɛ é sé yɛ’n, ɔ ti asɔnun kpɛnngbɛn. I waan: “Laa’n, n fa sran’m be wanzo yolɛ’n n kan ngowa. Sɛ min nuan kan sran kun’n, ndɛ bɔbɔ kaan sa nga n kan kle i’n, ɔ yrɛ i sa fiaan. Ɔ tran ɔn, ɔ tranman. Wie liɛ’n, ɔ sun bɔbɔ.” ?Sanngɛ ɔ yo sɛ yɛ maan Arɔdu wa kacili i ayeliɛ’n niɔn? I bɔbɔ tɛ su kɛ: “Zoova i Lalofuɛ’m be bali min awlo lɔ. Kɛ be ba kusu’n, n sɔman be nun kpa. Andɛ bɔbɔ kɛ n wla kpɛn su’n, ɔ kun min ɲannzuɛn. Sanngɛ, b’a yiman min ase. Biblu’n nun ndɛ nanwlɛ nga be kleli min’n, ɔ kannin min awlɛn’n blɛblɛblɛ. Ɔ maan n kacili min ayeliɛ’n.”

Arɔdu i ndɛ’n kle kɛ ‘Ɲanmiɛn i ndɛ nga ɔ ko kan’n, nn w’a kan ɔ kacimɛn i, ɔ maan sran’m be kaci. Sɛ é kwlá sé’n, nn é sé kɛ ɔ la tra tokofi. Ɔ wɔ ɔ wlu lele ɔ ju be wawɛ’n, nin be awlɛn’n, nin be akpɔlɛ’n, ɔ nin be owie i klun lui’m be nun, ɔ si be klun angunndan’n, ɔ nin be klun sa’n.’ (Ebre Mun 4:12) Nanwlɛ, kɛ Ɲanmiɛn Ndɛ’n ko kan sran kun i awlɛn’n, angunndan ng’ɔ bu i laa’n, ɔ wlɛ i ase. Kpɔkun ɔ kaci i nzuɛn’n. Sran ng’ɔ kunndɛ kɛ ɔ́ bú i wiengu sran’n, ɔ lomɛn i ngasi, yɛ ɔ yomɛn i wanzo. Afin, i wiengu sɔ’n i ndɛ lo i.—Sa Nga Be Yoli’n 20:35; Rɔmfuɛ Mun 12:10.

Aɲrunɲan’n i kpafuɛ’n, sran’m bé ɲɛ́n i ekun

Zoova i Lalofuɛ mun kusu’n, sran’m be ndɛ lo be wie. I sɔ’n ti’n, sa kpakpa nga Ɲanmiɛn wá yó’n mɔ Biblu’n kan be ndɛ’n, be kan kle sran mun. (Sa Nga Be Yoli’n 5:42) Kɛ e bu e wiengu’m be sran mɔ e ‘bo jasin fɛ’n’ e kle be’n, i sɔ’n leman wunsu. (Ezai 52:7) ‘Jasin fɛ’n’ sɔ mɔ e bo’n i wie yɛle kɛ maan sran’m be ‘fa nzuɛn uflɛ’ naan ‘be konvi m’ɔ sɔ ɲannzuɛn sa mun’ kɛ be wiengu wanzo yolɛ sa’n, be wlɛ i ase. (Kolɔsfuɛ Mun 3:5-10) I wie ekun yɛle kɛ ɔ ka kaan sa’n, Zoova wá yó maan sa nga ti yɛ sran’m be yo be wiengu wanzo’n, ɔ su tranman lɛ kun. Kpɔkun sran’m be su yoman be wiengu wanzo kun. Mmusu’m be si Satan m’ɔ di wla sran mun kusu’n, i liɛ wíe mlɔnmlɔn. (Daniɛl 2:44; Matie 6:9, 10; Sa Nglo Yilɛ 20:1, 2, 10) Kɛ ɔ ko yo sɔ’n, ‘asiɛ wunmuan’n su sran’m bé sí Zoova lelele.’ Ɔ maan, sran’m be kwlaa bé bú be wiengu sran.—Ezai 11:9.

É srɛ́ amun kpa kɛ amun fa amun wun mantan Zoova i Lalofuɛ mun, naan sa kpakpa nga Ɲanmiɛn wá yó’n, be kle amun. I liɛ’n, amún wún kɛ sran ng’ɔ nanti Biblu’n nun mmla’n su’n, ɔ yomɛn i wiengu wanzo sanngɛ ɔ bu i sran. Asa ekun’n, amún wún i wlɛ kɛ ɔ ka kaan sa’n, Ɲanmiɛn Sielɛ Blɛ’n wá yó maan ‘mɛn’n káci yɛ i nun tranlɛ’n, ɔ́ yó fɛ kpa.’ Mɛn’n sɔ nun’n, é wún kɛ “ɔ leman sran kun m’ɔ leman ɲrun ɔn.” Yɛ sran fi su yoman i wiengu wanzo mlɔnmlɔn kun.

[Foto, bue 5]

Zezi buli tukpacifuɛ ng’ɔ yoli be juejue’n be sran.

[Foto, bue 7]

Zoova i Lalofuɛ’m be bu be wiengu’m be sran, afin be ‘bo jasin fɛ’n’ kle be.

[Kuku/Foto, bue 6]

Be nantilɛ seiin ti’n b’a yoman be wun wanzo

Alɛ dan’n i nɲɔn su nun’n, Zoova i Lalofuɛ’m be like nga be lafi su’n ti’n, be trali be nun sran 2000 tra su guali be Nazi’m be sran ɲrɛnnɛn klelɛ lika’m be nun. Be flɛ bla kun kɛ Gemma La Guardia Gluck. Be fɛ i ɔli be lika sɔ’m be nun kun m’ɔ o Ravensbrück i nun lɔ. Ɔ sieli i nzɔliɛ kɛ Zoova i Lalofuɛ’m be Ɲanmiɛn sulafilɛ’n ti tankaan. Ɔ maan, ɔ klɛli i fluwa kun nun kɛ: “Blɛ wie nun’n, Alemaɲi lɔ polisie nga be flɛ be Gestapo’n, be seli kɛ Biblu’n nun like suanfuɛ kwlaa nga i waan ɔ́ fíte nun naan be yaci i ɲrɛnnɛn klelɛ’n, maan ɔ klɛ fluwa kun su kɛ i like ng’ɔ lafi su’n, ɔ lafiman su kun.” Kɛ bla’n kán be nga b’a klɛman fluwa sɔ’n wie’n be ndɛ’n, ɔ seli kɛ: “Kɛ ɔ yo naan be fite’n, be klo kɛ be kle be ɲrɛnnɛn naan cɛn wie lele be ɲan be ti.” (My Story) ?Ngue ti yɛ be fɛli i sɔ ajalɛ’n niɔn? Magdalena mɔ e dun mmua kɛnnin i ndɛ’n, ɔ seli kɛ: “Sɛ e nin Zoova e nanti seiin’n, ɔ ti kpa tra kɛ saan fii e sasa e nguan’n. Kɛ mɔ e waan e yoman e wun wanzo’n ti’n, e nantili seiin.”a

[Ja ngua lɛ ndɛ’n]