“Nvlefuɛ nga Anannganman yɛ ɔ ti be Nyanmiɛn’n”
“Nvlefuɛ nga Anannganman yɛ ɔ ti be Nyanmiɛn’n, be liɛ su ti ye!”—JUE. 144:15.
?WAFA SƐ YƐ AMÚN TƐ́ SU Ɔ?
?Blɛ benin nun yɛ Zoova boli sran wie’m be falɛ bo kɛ be yo i sran ɔn?
?Ngue ti yɛ Zoova fali Izraɛlifuɛ mun yoli i lalofuɛ mun ɔn?
?Ngue yɛ Izraɛlifuɛ’m be wa yoli ɔ? ?I sɔ’n ti’n, ngue yɛ Zoova seli kɛ ɔ́ wá yó ɔ?
1. ?Ɲanmiɛn sulɛ wafa’m be su ndɛ benin yɛ sran wie’m be kan ɔn?
SRAN sunman be se kɛ Ɲanmiɛn sulɛ wafa’m be ukaman sran mun. Afin kɛ ɔ yo naan be kle sran’m be like naan be si Ɲanmiɛn’n, sa tɛtɛ mun yɛ be yo ɔ. Ɔ maan, Ɲanmiɛn klun kwlá jɔman i sulɛ wafa sɔ’m be wun mlɔnmlɔn. Sanngɛ be kunngba’n, be se kɛ sran kpa’m be o Ɲanmiɛn sulɛ wafa kwlaa nun. Naan Ɲanmiɛn si i sɔfuɛ mun. Yɛ i klun jɔ be wun. Ɔ maan, ɔ fataman kɛ be tu Ɲanmiɛn sulɛ wafa kun nun naan be wɔ uflɛ nun. ?Ndɛ sɔ’n ti su sakpa? Kɛ ɔ ko yo naan y’a tɛ su’n, é wá wún Ɲanmiɛn i sufuɛ kpa’m be su ndɛ nga Biblu’n kan’n.
ƝANMIƐN NIN BE TRALI AENGUƐ
2. (a) ?Wan mun yɛ Zoova fali be yoli i sran ɔn? (b) ?Ngue yɛ be fa sieli be nzɔliɛ kɛ be ti Ɲanmiɛn i sran mun ɔn? (An nian desɛn ng’ɔ o kan like suanlɛ’n bo i bo lɛ’n.)
2 Zoova fali sran wie mun yoli i sran i afuɛ 4.000 yɛ. Abraamu yɛ ɔ dun mmua fɛli i yoli i sran ɔn. Abraamu i awlo’n nun sran’m be sɔnnin kpa. Ɲanmiɛn Ndɛ’n se kɛ be kwlaa nga be lafi Ɲanmiɛn su’n, Abraamu ti “be si.” (Rɔm. 4:11; Bob. 14:14) Abraamu trannin Kanaan mɛn’n nun. Lɔfuɛ’m be buli i sran yɛ be ɲin yili i. Ɔ maan, be seli kɛ ɔ ti be “kpɛnngbɛn kun.” (Bob. 21:22; 23:6) Zoova trali Abraamu nin i anunman’m be aenguɛ. (Bob. 17:1, 2, 19) Ɔ seli Abraamu kɛ: “Aenguɛ sɔ’n i su mmla’n yɛlɛ amun yasua’m be kwlaa be klɛn wlalɛ. Klɛn wlalɛ sɔ’n ti aenguɛ nga e nin amun é trá’n i nzɔliɛ.” (Bob. 17:10, 11) Kɛ Zoova kannin sɔ’n, be wlali Abraamu nin i awlo’n i nun yasua’m be kwlakwla be klɛn. (Bob. 17:24-27) Abraamu nin i awlo’n nun yasua’m be klɛn wlalɛ sɔ’n, ɔ ti nzɔliɛ kun. Ɔ kle kɛ Abraamu nin i awlo nunfuɛ’m be ngunmin cɛ, yɛ be ti Ɲanmiɛn i sran mun ɔn.
3. ?Ngue ti yɛ Abraamu i osu’n wa trɛli dan ɔn?
3 Abraamu i anunman’n kun suan Zakɔbu. Be wa flɛli i ekun kɛ Izraɛli, yɛ ɔ wuli ba 12. (Bob. 35:10, 22-26) Ba sɔ’m be kusu be wuli be mma liɛ mun. Be yɛ be ti Izraɛli akpasua blu nin nɲɔn’n niɔn. (Yol. 7:8) Blɛ wie nun’n, awe dan kpa kun kpɛnnin mɛn’n nun. I sɔ’n ti’n, Zakɔbu nin i mma nin i anunman’m be ko trannin Ezipti mɛn’n nun lɔ. Kɛ bé jú lɔ’n, nn Zakɔbu i wa Zozɛfu o lɔ lalaa kpa. Yɛle kɛ, Zakɔbu i mma’m be yoli be niaan bian Zozɛfu i atɛ. Sanngɛ, Ezipti famiɛn’n fali Zozɛfu sieli i mɛn’n su. Ɔ maan, Zozɛfu ja su yɛ sran’m be ko kunndɛ aliɛ ɔ. (Bob. 41:39-41; 42:6) Kɛ ɔ́ kɔ́ i ɲrun’n, Zakɔbu i osu’n wa ‘trɛli dan kpa.’ Yɛle kɛ, i anunman’m be wa kacili nvle kun.—Bob. 48:4; an kanngan Sa Nga Be Yoli’n 7:17 nun.
ƝANMIƐN KPƆLI BE TI
4. ?I klikli nun’n, wafa sɛ yɛ Eziptifuɛ mun nin Izraɛlifuɛ’m be trannin ɔn?
4 Izraɛlifuɛ’m be trannin Ezipti lɔ lika nga be flɛ i Gozɛni’n, i su lɔ lele afuɛ 200 tra su. (Bob. 45:9, 10) Ezipti famiɛn’n yɛ ɔ kplinnin su kɛ be tran lika sɔ’n nun lɔ ɔ. Afin, ɔ si Zozɛfu kpa, yɛ ɔ buli i sran. (Bob. 47:1-6) Eziptifuɛ’m be kloman bua tafuɛ mun. Be ɲin ci be kpa. Sanngɛ, Izraɛlifuɛ’m be ta bua. (Bob. 46:31-34) Ɔ nin i sɔ ngba’n, be nin Izraɛlifuɛ’m be trannin fɔun lele afuɛ ko ju 100. Afin, be ɲin yi be famiɛn’n.
5, 6. (a) ?Ngue ti yɛ Eziptifuɛ’m be nin Izraɛlifuɛ’m b’a tranman fɔun kun ɔn? (b) ?Kɛ be wuli Moizi’n, ngue ti yɛ b’a kunmɛn i ɔ? (c) ?Kɛ Izraɛlifuɛ’m bé dí kanga’n, ngue yɛ Zoova yoli ɔ?
5 Kɛ ɔ́ kɔ i ɲrun’n, Eziptifuɛ’m be nin Izraɛlifuɛ’m b’a tranman fɔun kun. Ɲanmiɛn Ndɛ’n waan: “Famiɛn uflɛ kun mɔ i liɛ’n w’a siman Zozɛf mlɔnmlɔn’n, ɔ wa jasoli su naan w’a sie Ezipti mɛn’n. Ɔ seli i nvlefuɛ’m be kɛ: “Amun nian, Izraɛlfuɛ’m be yɛ b’a sɔn b’a tra e yɛ, kpɛkuun be kekle w’a tra ye. Eziptifuɛ’m be fa be kacili be kanga naan b’a yo be tɛtɛ kpa. Junman’n i kekle b’ɔ yoli’n ti’n, Izraɛlfuɛ’m b’a wunman be wun fɛ, afin be si fa, be kpɛ bliki, be di blo junman’n kwlakwla kpan. E kpɛ kpo e se kɛ be dili junman tɛtɛ’n kwlaa. B’a siman be aunnvuɛ mlɔnmlɔn.”—Tul. 1:8, 9, 13, 14.
6 Ezipti famiɛn sɔ’n m’ɔ jasoli su uflɛ’n, ɔ seli kɛ sɛ Izraɛlifuɛ’m bé wú ba naan ba’n ti yasua’n, maan be kun i. (Tul. 1:15, 16) I blɛ sɔ’n nun yɛ be wuli Moizi ɔ. Be flɛ Moizi i nin’n kɛ Zokebɛd. Kɛ Moizi ɲannin anglo nsan’n, ɔ fali ba’n ko fiali ndɛ’m be afiɛn Nil nzue’n i nuan lɔ. Kɛ Ezipti famiɛn’n i wa bla’n bali wunnzinlɛ’n, ɔ wunnin ba’n. Kpɛkun, ɔ fɛli i fa yoli i wa. Sanngɛ, Moizi i nin’n yɛ ɔ tɛli i ɔ. Kɛ Moizi ɲinnin’n, ɔ yoli Zoova i sufuɛ nanwlɛfuɛ. (Tul. 2:1-10; Ebr. 11:23-25) Zoova tili Izraɛlifuɛ mɔ be su di kanga’n, be kpanlɛ’n. Yɛ “be yoli i annvɔ.” I sɔ’n ti’n, ɔ sunmannin Moizi kɛ ɔ ko fa be Ezipti lɔ fite. (Tul. 2:24, 25; 3:9, 10) Kɛ Zoova yoli sɔ’n, ɔ ‘kpɔli be ti.’—Tul. 15:13; an kanngan Mmla’n 15:15 nun.
ƝANMIƐN FA BE YOLI I NVLE
7, 8. ?Blɛ benin nun yɛ Zoova fali Izraɛlifuɛ mun yoli i nvle klonglo ɔ?
7 I nun nga Izraɛlifuɛ’m be o Ezipti lɔ’n, Zoova w’a manman be mmla. Yɛ w’a manman be sran m’ɔ́ jrán be nuan ɔn. Sanngɛ, be ti i sran mun. I sɔ’n ti, kɛ ɔ sunmannin Moizi nin Aarɔn Ezipti famiɛn’n i wun lɔ’n, be ko seli famiɛn’n kɛ: “Ndɛ nga Anannganman kan’n yɛ. I waan a yaci i sran’m be nun maan be wɔ aawlɛ flɛnnɛn’n nun lɔ be ko di cɛn be mɛnmɛn i.”—Tul. 5:1.
8 Ezipti famiɛn’n waan ɔ yaciman Izraɛlifuɛ’m be nun. I sɔ’n ti’n, Zoova fali ɲrɛnnɛn blu guali Ezipti mɛn’n nun. Kpɛkun i agualiɛ su’n, ɔ toli Ezipti famiɛn’n nin i sonja mun guali be jenvie’n nun. (Tul. 15:1-4) Kɛ Izraɛlifuɛ’m be fin Ezipti lɔ fiteli’n, i anglo nsan m’ɔ́ jú’n, be juli Sinai oka’n i wun lɛ. Lika sɔ’n nun lɛ’n, Zoova nin be trali aenguɛ. Ɔ seli be kɛ: “Sɛ amun ti ndɛ nga n kan kle amun’n i kpa’n, sɛ amun nian aenguɛ nga e nin amun e tra’n su kpa’n, amún yó min nvle b’ɔ ti min liɛ klonglo nvle kun nga’m be afiɛn.”—Tul. 19:5, 6.
9, 10. (a) ?Kɛ nga Mmla’n 4:5-8 fa kan sa’n, ngue ti yɛ Izraɛlifuɛ’m be su yoman kɛ nvle kun nga’m be sa kun ɔn? (b) ?Ngue yɛ ɔ fata kɛ Izraɛlifuɛ’m be yo naan b’a kle kɛ be ti Zoova “i nvle klonglonglo” ɔ?
9 I nun nga Izraɛlifuɛ’m be o Ezipti lɔ’n mɔ be nin a yoman kanga’n, be awlobo kpɛnngbɛn mun yɛ be di be jɔlɛ mun ɔn. Be kunngba’n mun yɛ be siesie be ndɛ mun ɔn. Asa ekun’n, be yi be awlobo’m be ti tɛ mun. (Bob. 8:20; 18:19; Zɔb 1:4, 5) Sanngɛ kɛ be fin Ezipti lɔ be fiteli’n, Zoova wa mannin be mmla fanunfanun. Ɔ maan, be su yoman kɛ nvle kun nga mun sa kun. (An kanngan Mmla’n 4:5-8 nun; Jue. 147:19, 20) Mmla’n nun’n, Ɲanmiɛn seli kɛ maan be sie sran wie mun i ɲrun jranfuɛ. Asa ekun’n, Mmla’n kle kɛ Izraɛlifuɛ’m be nun “kpɛnngbɛn” wie mɔ be ti ngwlɛlɛfuɛ’n, mɔ sran’m be ɲin yi be kpa’n yɛ be di be jɔlɛ mun ɔn. (Mml. 25:7, 8) Mmla’n kleli Izraɛlifuɛ mun wafa ng’ɔ fata kɛ be su Ɲanmiɛn’n, ɔ nin wafa ng’ɔ fata kɛ be yo be ninnge mun’n.
10 Kɛ Izraɛlifuɛ’m be juli mɛn nga Zoova seli kɛ ɔ́ fá mán be’n i tiwa’n, Moizi fali be ɲin sieli mmla nga Zoova fa mannin be’n su. Ɔ seli be kɛ: “Ndɛkɛn’n, amun kusu amun a ta nda kɛ amún yó i nvle klonglonglo kɛ ɔ fa kannin’n sa, naan amún fɛ́ i mmla’m be su. Anannganman amun Nyanmiɛn’n ɔ klo kɛ amun nyan nyrun. Ɔ klo kɛ amun nvle’n yo dan naan i dunman’n fu, naan i nyrun ba nyan tra nvle ng’ɔ jrali be asiɛ’n su’n be kwlakwla. I liɛ’n, amún yó i nvle klonglonglo kɛ ɔ fa kannin’n sa.”—Mml. 26:18, 19.
AOFUƐ’M BE WA YOLI I NVLE NUNFUƐ WIE
11-13. (a) ?Wan mun yɛ be wa yoli Zoova i nvle nunfuɛ wie ɔ? (b) ?Sɛ sran kun timan Izraɛlifuɛ naan i waan ɔ́ sú Zoova wie’n, ngue yɛ ɔ fata kɛ ɔ yo ɔ?
11 Zoova fali Izraɛlifuɛ mun yoli i nvle. Sanngɛ, be nga be timan Izraɛlifuɛ mɔ be kunndɛli kɛ be nin Izraɛlifuɛ’m bé trán’n, ɔ mannin be atin. I wie yɛle kɛ, i nun nga Izraɛlifuɛ’m bé tú Ezipti lɔ’n, “sran sunman bɔ be ti nvle uflɛ wie’m be nun sran’n,” be nin be yɛ be ɔli ɔ. Eziptifuɛ’m be trannin sran sɔ’m be nun wie. (Tul. 12:38) Atrɛkpa bɔbɔ’n, Ezipti “famiɛn’n i mantanfuɛ’m be nun wie’m” be ɔli wie. Afin, kɛ Zoova wá fá ɲrɛnnɛn’n i nso su’n yí i Ezipti mɛn’n su’n, be buli ndɛ ng’ɔ kannin’n i nanwlɛ.—Tul. 9:20.
12 Kwlaa naan Izraɛlifuɛ’m b’a kpɛ Zurdɛn nzue ba’n, naan b’a ju Kanaan mɛn’n nun lɔ’n, Moizi seli be kɛ: “Amun klo aofuɛ mun.” (Mml. 10:17-19) Aofuɛ kwlaa ng’ɔ kunndɛli kɛ ɔ́ nánti Ɲanmiɛn i mmla’m be su wie’n, Izraɛlifuɛ’m be nin be trannin. (Sau. 24:22) Ɔ maan, sran wie mɔ be timan Izraɛlifuɛ’n, be wa kacili Zoova i sufuɛ. I wie yɛle Riti m’ɔ fin Moabu’n i liɛ’n. Ɔ seli i sewi Naomi m’ɔ ti Izraɛlifuɛ’n kɛ: “Ɔ nvle’n ti min nvle. Ɔ Nyanmiɛn’n ti min Nyanmiɛn.” (Rit 1:16) Asa ekun’n, aofuɛ sɔ’m be wa fali Zuifu’m be nzuɛn’n. Yɛle kɛ, be wlali be yasua’m be klɛn. (Tul. 12:48, 49) Kɛ be yoli sɔ’n, Zoova fali be yoli i nvle nunfuɛ wie.—Kal. 15:14, 15.
13 Kɛ famiɛn Salomɔn yí Zoova i sua’n i nglo’n, ɔ srɛli Zoova. Ndɛ ng’ɔ kannin’n, ɔ kleli kɛ Zoova klun jɔ be nga be timan Izraɛlifuɛ mɔ be su i’n, be wun wie. Salomɔn seli kɛ: “Kɛ bé bó wɔ dunman b’ɔ yo nyɛnmɛn’n, bɔ bé kán ɔ sa kekleekle nga a yo be’n wɔ fanngan ti’n, sran nga be ti-man wɔ nvle’n nunfuɛ bɔbɔ’n, bé tí ɔ ngan. I sɔ sran’n wie bá ɔ dunman b’ɔ fu’n ti. Sɛ ɔ ba ɔ sua nga nun kɛ ɔ́ wá srɛ́’n, kannzɛ ɔ fin mmua yɛ ɔ ba’n, kɛ a o ɔ tranwlɛ nun nyanmiɛn su lɔ’n, tɛ i su. Yɛ like kwlaa nga aofuɛ sɔ’n srɛ wɔ’n, fa mɛn i. I liɛ’n, asiɛ’n su nvlenvle’n kwlaa be nunfuɛ mun bé tí ɔ ngan, yɛ bé nyin yí wɔ kɛ Izraɛlfuɛ’m be liɛ’n sa. Bé sí kɛ ɔ dunman’n yɛ ɔ o sua nga su-ɔ.” (2 Nyo. 6:32, 33) Zezi blɛ su bɔbɔ’n, sɛ sran kun timan Izraɛlifuɛ naan i waan ɔ́ sú Zoova wie’n, saan ɔ nin Zoova i nvle nunfuɛ mun yɛ be kwla su i ɔ.—Zan 12:20; Yol. 8:27.
ƝANMIƐN I NVLE NUNFUƐ’M BE YOLI I LALOFUƐ
14-16. (a) ?Ngue ti yɛ Zoova fali Izraɛlifuɛ mun yoli i lalofuɛ ɔ? (b) ?Ngue yɛ ɔ fata kɛ andɛ Zoova i nvle nunfuɛ’m be yo ɔ?
14 Izraɛlifuɛ’m be su Zoova. Sanngɛ nvle kun nga’m be liɛ’n, be sɔ amuɛn mun. Ɔ maan kosan cinnjin nga sran kun kwla usa’n, yɛle kɛ: “?Ɲanmiɛn yɛ ɔ fata kɛ be su i annzɛ kusu’n, amuɛn mun yɛ ɔ fata kɛ be sɔ be ɔ?” I sɔ kosan liɛ’n, Zoova bɔbɔ tɛli su i nuan ijɔfuɛ Ezai blɛ su. Wafa ng’ɔ tɛli su’n, ɔ ti kɛ sran mɔ b’a ɔ jɔlɛ difuɛ’m be ja su’n sa. Yɛ ɔ fata kɛ sran kun yi i lalofuɛ mun. Zoova seli kɛ: “?Maan nvlenvle’m be nunfuɛ’m be yia, maan mɛnmɛn’m be nunfuɛ’n be tian be nuan, be nun onin yɛ ɔ boli sa nga su ɔ? ?Wan mun yɛ be kannin sa klikli’m be wun ndɛ kleli ye ɔ? Maan be yi be lalofuɛ mun bla, maan be kpli be ti, maan be ti be ndɛ nga bé kán’n naan b’a kwla se kɛ: ‘Ɔ ti nanwlɛ!’”—Eza. 43:9.
15 Amuɛn’m b’a kwlá ɲanman lalofuɛ m’ɔ kwla kleli kɛ be yɛ be ti nanwlɛ ɔ. Amuɛn’m be le nuan, sanngɛ be kwlá ijɔman. Kɛ be o lɛ’n, be kwlá kanman be wun. Saan sran yɛ ɔ́ mán be su ɔ. (Eza. 46:5-7) Sanngɛ Ɲanmiɛn Zoova liɛ’n, ɔ le i lalofuɛ mun. Ɔ seli Izraɛlifuɛ mun kɛ: “Amun yɛ amun ti min lalofuɛ mun ɔn. Amun ti min sufuɛ, amun yɛ n kpali amun ɔn. Kɛ ɔ́ yó naan amu’an lafi min su, naan amu’an si sɔ, naan amu’an wun i wlɛ kɛ min yɛ n wo lɛ’n ti. Like fi nunman min ɲrun, like fi nunman n sin. Min ɔn, min kunngba cɛ yɛ n ti Anannganman nin ɔn, defuɛ wie fi nunman min sin kun. [...] Amun ti min lalofuɛ, [...] min yɛ n ti Nyanmiɛn nin ɔn.”—Eza. 43:10-12.
16 Zoova mannin i nvle nunfuɛ’m be atin kɛ be kɛn i sran kwlakwla be ɲrun kɛ i yɛ ɔ fata kɛ be su i ɔ. Zoova bɔbɔ seli kɛ: “Min nvle nunfuɛ mɔ n yili be’n, bé mánmán min.” (Eza. 43:21) Zoova yɛ ɔ deli Izraɛlifuɛ mun Eziptifuɛ’m be sa nun ɔn. Ɔ maan, be ti i liɛ yɛ i dunman o be su. Izraɛlifuɛ’m be kusu’n, ɔ fata kɛ be nanti i mmla’m be su be klunklo su naan nvle onga’m be wun i wlɛ kɛ Zoova yɛ ɔ ti Ɲanmiɛn’n niɔn. I lɛ’n nun’n, ɔ fata kɛ be nanti ndɛ kun mɔ Ɲanmiɛn nuan ijɔfuɛ Mise kannin’n su. Andɛ Zoova i nvle nunfuɛ’m be nanti ndɛ sɔ’n su wie. Mise seli kɛ: “Like nga nvle kun nga’m be ko yo naan w’a jɔ be amuɛn’m be klun’n, yɛ be yo-ɔ. E kusu e liɛ nga e ko yo naan ɔ ko jɔ Anannganman e Nyanmiɛn’n i klun titi’n yɛ e yo-ɔ.”—Mis. 4:5.
BE WA YOLI ƝIN KEKLE
17. ?Ngue ti yɛ Zoova fali Izraɛlifuɛ mun sunnzunnin “blo vinyi’n” niɔn?
17 Kɛ ɔ́ kɔ́ i ɲrun’n, Izraɛlifuɛ’m be yacili Zoova. Be niannin nvle kun nga’m be ayeliɛ’n su. Yɛle kɛ, be sɔli yɛbuɛ nin waka mun. Ɲanmiɛn nuan ijɔfuɛ Oze kán Izraɛlifuɛ’m be ndɛ’n, ɔ fa be sunnzunnin viɲi fie m’ɔ suman mma kpa kun’n. Kpɛkun, ɔ seli kɛ: “Be anwlɛn’n ti nnyɔn-nnyɔn, bé wá súa be sa tɛ’n i trɔ’n siɛn’n.” (Oze 10:1, 2) Kɛ afuɛ 150 sinnin’n, Izraɛlifuɛ’m be ɲin kekle yolɛ kunngba’n ti’n, Ɲanmiɛn nuan ijɔfuɛ Zeremi fa be sunnzunnin viɲi fie wie. Ɔ seli kɛ: “N kpali wɔ kɛ be kpa vinyi mma kpa’n sa yɛ n tali wɔ-ɔ. N tali wɔ kɛ vinyi wie bɔ fiɛn kaan sa nun-mɛn i wun’n sa. ?Ɔ yo sɛ yɛ maan a wa kaci yoli blo vinyi’n nin-ɔn? ?Zidafuɛ mun amuɛn nga amun yili be’n be o nin? Sɛ be kwla de amun’n, maan be wa de amun blɛ bɔ nyrɛnnɛn’n tɔ amun su’n. [...] Min nvlefuɛ’m be liɛ’n, be wla fili min.”—Zer. 2:21, 28, 32.
18, 19. (a) ?Ngue yɛ ɔ kle kɛ Zoova wá fá sran uflɛ mun yó i nvle nunfuɛ mun ɔn? (b) ?Kosan benin mun yɛ like suanlɛ ng’ɔ́ bá lɛ’n wá tɛ́ be su ɔ?
18 Izraɛlifuɛ’m be yacili Zoova sulɛ, be ko sɔli amuɛn mun. Ɔ maan, b’a yoman Zoova i lalofuɛ mun kun. Be kacili kɛ blo viɲi sa, b’a suman mma kpa kun. I sɔ’n ti’n, Zezi seli Zuifu kpɛnngbɛn gblɛfuɛ mun kɛ: “Bé wá dé Nyanmiɛn famiɛn dilɛ’n amun sa nun, bé fá mán nvle uflɛ bɔ bé wá yó sa kpa mɛ́n i’n.” (Mat. 21:43) Nvle uflɛ sɔ’n yɛle Izraɛlifuɛ nga be ti Ɲanmiɛn liɛ sakpa’n. Ɲanmiɛn seli kɛ ɔ nin bé wá trá “aenguɛ uflɛ” kɛ nga i nuan ijɔfuɛ Zeremi fa kannin’n sa. Nvle sɔ mɔ Ɲanmiɛn nin be wá trá aenguɛ uflɛ’n, be ngunmin cɛ yɛ bé yó i nvle nunfuɛ ɔ. Afin, ɔ seli kɛ: “Ń yó be Nyanmiɛn, be kusu bé yó min sran.”—Zer. 31:31-33.
19 Kɛ Izraɛlifuɛ’m be nin Zoova b’a nantiman klanman kun’n, Zoova kusu yili be ase. Kpɛkun, kɛ ɔ́ kɔ́ i ɲrun’n, ɔ fali sran uflɛ mun yoli i nvle nunfuɛ mun. Be yɛ be ti Izraɛlifuɛ nga be ti Ɲanmiɛn liɛ sakpa’n niɔn. ?Wan mun yɛ andɛ be ti Ɲanmiɛn i nvle nunfuɛ mun ɔn? ?Ngue yɛ be kwla fa sie be nzɔliɛ kɛ be yɛ be ti Ɲanmiɛn i sufuɛ kpa mun ɔn? Like suanlɛ ng’ɔ́ bá lɛ’n wá tɛ́ kosan sɔ’m be su.