Maan e nian e wun su naan e nin sran tɛ y’a sanman nun
“Sɛ sran kpa nin sran tɛ be san nun’n, i nzuɛn tɛ’n sɛ i.”—1 KOR. 15:33.
JUE: 73, 119
?WAFA SƐ YƐ AMÚN TƐ́ SU Ɔ?
?Kɛ Izraɛlifuɛ’m be nin sran tɛtɛ’m be sannin nun’n, wafa sɛ yɛ i bo’n gua mannin be ɔ?
?Ngue ti yɛ ɔ fata kɛ Zoova i sufuɛ’m be bla annzɛ bian jalɛ’n, ɔ yo “e Min’n i klun” su ɔ?
?Wan mun yɛ ɔ fata kɛ e nin be e san nun ɔn?
1. ?Blɛ benin nun yɛ e o ɔ?
LIKA’N w’a yo kekle. Ɲanmiɛn Ndɛ’n kle kɛ, kɛ ɔ fɛ i afuɛ 1914 nun’n, e o mɛn’n i “bue nuan.” Ɔ maan, kɛ afuɛ’m bé sín’n, nn lika’n yó tɛ trá laa’n. (2 Tim. 3:1-5) I kpa bɔbɔ’n, lika’n yó tɛ kpa kɔ́ i ɲrun. Afin Biblu’n se kɛ “sran nga be klun yo wi bɔ be ti gblɛfuɛ’n, be sa tɛ nga be yo’n i tɛ’n ɔ́ trá laa liɛ’n.”—2 Tim. 3:13.
2. ?Ngue yɛ sran’m be nian be fa yiyi be ɲin su ɔ? (An nian desɛn ng’ɔ o kan like suanlɛ’n bo i bo lɛ’n.)
2 Kɛ sran kpanngban bé yíyí be ɲin su’n, be nian annzɛ be yo sa sukusuku mun. I wie yɛle kɛ ɛntɛnɛti su, annzɛ televiziɔn nun, annzɛ fluwa’m be nun’n, be kle bian nin bla kunndɛlɛ ɔ nin utre, ɔ nin bae dilɛ. Sran’m be klo ninnge sɔ’m be nianlɛ kpa siɛn’n. Ɲannzuɛn sa nga sran’m be kwlá yoman be laa’n, siɛn’n nvle wie’m be nun’n, be kpɛli mmla kɛ be kwla yo be. Sanngɛ, i sɔ’n kleman kɛ Zoova klun jɔ su.—An kanngan Rɔmfuɛ Mun 1:28-32 nun.
3. ?Wafa sɛ yɛ sran’m be yo be nga be nanti Ɲanmiɛn i mmla’m be su’n niɔn?
3 Klistfuɛ klikli’m be blɛ su’n, sran’m be niannin sa sukusuku mun be fa yiyili be ɲin su wie. Sanngɛ, Zezi i sɔnnzɔnfuɛ’m b’a yoman sɔ wie. Afin be nantili Ɲanmiɛn i mmla’n su. Be nzuɛn kpa sɔ’n ti’n, sran’m b’a kloman be sa. Be kleli be yalɛ. Piɛli seli kɛ: “Kɛ be nga be ti-man Kristfuɛ’n be wun kɛ amun nin be san-man nun yo-man sa tɛtɛ sɔ’m be kun’n, ɔ bo be nuan, yɛ be kpɛ amun nzowa.” (1 Piɛ. 4:4) Andɛ’n, sran’m be yo be nga be nanti Ɲanmiɛn i mmla’n su’n be finfin wie. I sɔ’n boman be nuan. Afin Ɲanmiɛn Ndɛ’n se kɛ: “Sran kwlaa nga i waan ɔ nin Krist-Jésus bé káci sran wunmuan naan ɔ́ yó Nyanmiɛn klun sa’n, saan bé klé i yalɛ.”—2 Tim. 3:12.
“SƐ SRAN KPA NIN SRAN TƐ BE SAN NUN’N, I NZUƐN TƐ’N SƐ I”
4. ?Be nga be klo kɛ bé yó Ɲanmiɛn klun sa’n, afɔtuɛ benin yɛ Ɲanmiɛn Ndɛ’n man be ɔ?
4 Be nga be klo kɛ bé yó Ɲanmiɛn klun sa’n, Ɲanmiɛn Ndɛ’n man be afɔtuɛ. Ɔ se kɛ nán be klo mɛn dilɛ’n, ɔ nin ninnge nga be o mɛn’n nun’n. (An kanngan 1 Zan 2:15, 16. nun.) Ninnge nga be o mɛn’n nun’n, be wie yɛle Ɲanmiɛn sulɛ ng’ɔ timan su’n, ɔ nin politiki anuannzɛ mun, ɔ nin aata difuɛ dandan mun. Be wie ekun yɛle televiziɔn nin aladio nin ɛntɛnɛti nin zronali mun. Satan m’ɔ ti “mɛn nga i min’n,” ɔ fa ninnge sɔ mun fa laka sran mun naan ɔ́ síe be. (2 Kor. 4:4; 1 Zan 5:19) E mɔ e ti Klistfuɛ’n, e kunndɛman kɛ Satan fa ninnge sɔ mun laka e wie. I sɔ’n ti’n, e nian e wun su naan e nin sran tɛ y’a sanman nun. Ɲanmiɛn Ndɛ’n se weiin kpa kɛ: “Nán an laka amun wun, sɛ sran kpa nin sran tɛ be san nun’n, i nzuɛn tɛ’n sɛ i.”—1 Kor. 15:33.
5, 6. (a) ?Wan mun yɛ ɔ fataman kɛ e nin be e san nun ɔn? (b) ?Ngue ti ɔ?
5 E kunndɛman kɛ e nin Zoova e afiɛn’n saci. I sɔ’n ti’n, maan e nian e wun su naan e nin sran tɛ y’a sanman nun. Nán be nga be suman Zoova’n be ngunmin yɛ be ti sran tɛ’n niɔn. Sanngɛ, Zoova i sufuɛ nga be ɲinfu be nantimɛn i mmla’m be su’n, be ti sran tɛ wie. Sɛ be kaciman be nzuɛn’n, ɔ fataman kɛ e nin be e san nun.—Rɔm. 16:17, 18.
6 Titi’n, e klo kɛ e janvuɛ’m be klo e sa. Ɔ maan, like nga be yo’n, i wie yɛ e yo ɔ. I sɔ’n ti, sɛ sran nga e nin be e san nun’n be ti bla annzɛ bian kunndɛfuɛ’n, ɔ cɛman naan y’a yo kɛ be sa. Klistfuɛ wie’m be yoli sɔ. Yɛ be nga b’a kaciman be nzuɛn’n, be tuli be asɔnun’n nun. (1 Kor. 5:11-13) Sɛ b’a wlaman be nzuɛn tɛ’n i ase’n, bé káci kɛ be nga Piɛli kannin be ndɛ’n be sa.—An kanngan 2 Piɛr 2:20-22 nun.
7. ?Wan mun yɛ ɔ fata kɛ e nin be e san nun ɔn?
7 E kunndɛ kɛ é yó sran’m be ye. Sanngɛ, nɛ́n i sɔ’n ti yɛ be nga be ɲin yiman Ɲanmiɛn’n, e nin be é sán nun annzɛ é trá be janvuɛ ɔ. Asa ekun’n, sran nga b’a yomɛn i batɛmu’n, kpɛkun ɔ nantiman Ɲanmiɛn mmla’m be su’n, ɔ fataman kɛ e kunndɛ kɛ é jɛ́ i. Sɛ Ɲanmiɛn klun jɔ e wun’n, ɔ ti kpa tra kɛ sran’m be klo e sa’n. I sɔ’n ti’n, be nga be yo Zoova i klun sa’n, yɛ ɔ fata kɛ e nin be e san nun ɔn. Zezi seli kɛ: “Sran ng’ɔ yo Nyanmiɛn klun sa’n, i yɛ ɔ ti min niaan bian, nin min niaan bla, nin min nin nin-ɔn.”—Mar. 3:35.
8. ?Kɛ Izraɛlifuɛ’m be nin sran tɛ’m be sannin nun’n, wafa sɛ yɛ i bo’n gua mannin be ɔ?
8 Sɛ e nin sran tɛ e san nun’n, i bo’n gúa tɛ mán e. Maan e fa Izraɛlifuɛ’m be sunnzun ase. Kɛ Zoova deli be Eziptifuɛ’m be sa nun’n, ɔ fa be ɔli mɛn ng’ɔ seli kɛ ɔ́ fá mán be’n nun. Kɛ bé kɔ́’n, wafa ng’ɔ fata kɛ be nin nvle nga be mantan be’n be tran’n, Zoova kleli be. Ɔ seli be kɛ: “Nán amun koto nvle sɔ’m be amuɛn’m be bo, nán an sɔ be. Nán amun nian be aeliɛ’m be su yo wie. Amun bubu be waka sran’m be nun, yɛ amun saci yɛbuɛ nga be takali be’n mun. M bɔbɔ min Anannganman bɔ n ti amun Nyanmiɛn’n yɛ amun su min-ɔn.” (Tul. 23:24, 25) Sanngɛ Izraɛlifuɛ’m be nun sunman b’a timan Zoova i aniɛn’n. Be yoli ɲin kekle i su. (Jue. 106:35-39) Kɛ Zezi bali’n, ɔ seli be kɛ: “An nian, amun awlo’n ɔ wa ka amun sa nun.” (Mat. 23:38) Zoova yili i sa Izraɛli nvle’n su. Kpɛkun, ɔ fali Klistfuɛ mun yoli i nvle.—Yol. 2:1-4.
MAAN E KPA LIKE NGA E NIAN’N Ɔ NIN FLUWA NGA E KANNGAN NUN’N BE NUN
9. ?Ngue ti yɛ ninnge nga be kle be televiziɔn nun’n, nin fluwa’m be nun’n, nin ɛntɛnɛti su’n, be dan lika be timan kpa ɔ?
9 Ninnge nga be kle be televiziɔn nun’n, nin fluwa’m be nun’n, nin ɛntɛnɛti su’n, be dan lika be timan kpa mlɔnmlɔn. Afin be saci sran ti nun naan w’a lafiman Ɲanmiɛn su kun. Naan sanngɛ, ɔ yo Satan i klun sa. I sɔ’n ti’n, maan e kpa ninnge nga e nian be’n, ɔ nin fluwa nga e kanngan be nun’n, ɔ nin ndɛ nga e sie e su e tie’n be nun. I liɛ’n, e ɲin su bloman “mɛn nun ninnge” nga be saci sran ti nun’n, be su.—Tit 2:12.
10. ?Ngue yɛ ɔ ka kaan’n, be su tranman lɛ kun ɔn?
10 Satan i mɛn’n nun ninnge mɔ be saci sran’n, ɔ ka kan be su tranman lɛ kun. Ɲanmiɛn Ndɛ’n se kɛ: “Mɛn’n nin i nun ninnge kwlaa bɔ sran nyin blo su’n, bé wíe, sanngɛ sran ng’ɔ yo Nyanmiɛn klun sa’n, ɔ́ ká lɛ tititi.” (1 Zan 2:17) Famiɛn Davidi seli kɛ: “Be nga be yo sa tɛ’n, bé kán be bo. Yɛ be nga be fa be wla gua Anannganman su’n, mɛn’n ɔ́ yó be liɛ. Yalɛfuɛ mun yɛ mɛn’n ɔ́ wá yó be liɛ ɔ. Be wun jɔ́ be kpa fɔuun! Mɛn’n ɔ́ yó sran kpa’m be liɛ.” ?Yɛ ɔ́ yó be liɛ afuɛ nɲɛ? Davidi tɛ su kɛ: “Bé trán nun tititi.”—Jue. 37:9, 11, 29.
11. ?Ngue yɛ Ɲanmiɛn yo naan y’a lafi i su titi ɔ?
11 Zoova i anuannzɛ’n liɛ’n, like nga e ko yo naan y’a ɲan anannganman nguan’n yɛ ɔ kle e ɔ. Kɛ Zezi srɛ́ Zoova mɛ́n i sɔnnzɔnfuɛ mun’n, ɔ seli kɛ: “Kɛ be se kɛ bé nyán anannganman nguan’n, i bo’n yɛlɛ kɛ bé sí wɔ bɔ ɔ kunngba cɛ yɛ a ti Nyanmiɛn’n nin Jésus-Krist bɔ a sunmɛnnin i’n.” (Zan 17:3) Zoova maan i anuannzɛ’n yi fluwa mun, ɔ nin video mun, yɛ ɔ klɛ ndɛ wie mun sie i ɛntɛnɛti su. Ɔ yo i kwlaa sɔ’n man e naan e su Zoova titi. Asa ekun’n, anuannzɛ’n siesie aɲia’m be yolɛ’n titi. Yɛ mɛn wunmuan’n nun’n, asɔnun 110.000 tra su be nian su. Biblu’n nun like mɔ e suɛn i aɲia sɔ mun, ɔ nin aɲia dandan’m be bo’n ti’n, e lafi Ɲanmiɛn su kpa. Yɛ e fa e wla gua ndɛ nga Ɲanmiɛn kannin be’n be su.—Ebr. 10:24, 25.
MAAN E AJA’N Ɔ YO “E MIN’N I KLUN SU”
12. ?Kɛ Ɲanmiɛn Ndɛ’n se kɛ maan Klistfuɛ’n i aja’n yo “e Min’n i klun su’n,” i bo’n yɛle benin?
12 Klistfuɛ nga be kunndɛ kɛ bé já bla annzɛ bian’n, ɔ fata kɛ be nian be wun su naan be nin sran tɛ b’a sanman nun. Ɲanmiɛn Ndɛ’n se kɛ: “Nán amun nin be nga be lafi-man Krist su’n, bɔ amun nzuɛn’n sɛ-man’n, an san nun. ?Nzu anuansɛ yɛ sran kpa nin sran tɛ’n be di-ɔ? Wia’n nin aosin’n be kwla tran likawlɛ?” (2 Kor. 6:14) ?Kɛ Ɲanmiɛn Ndɛ’n se kɛ maan Klistfuɛ’n i aja’n yo “e Min’n i klun su’n,” i bo’n yɛle benin? I bo’n yɛle kɛ sran nga be yoli i batɛmu m’ɔ nanti Zoova i mmla’m be su’n, i yɛ ɔ fata kɛ Klistfuɛ’n jɛ i ɔ. (1 Kor. 7:39) Kɛ Klistfuɛ kun ja sran ng’ɔ klo Zoova’n, be sran nɲɔn’n be kwla suan be wiengu bo be su Zoova tititi.
13. ?Bla nin bian jalɛ’n i su mmla benin yɛ Ɲanmiɛn mannin Izraɛlifuɛ mun ɔn?
13 Zoova si like ng’ɔ ti kpa mɛn i sufuɛ mun’n. Bian annzɛ bla jalɛ’n i su mmla ng’ɔ fa mɛnnin i sufuɛ mun’n, ɔ finman andɛ. Laa’n, wafa ng’ɔ fata kɛ Izraɛlifuɛ mun nin nvle nga be mantan be lɛ’n be tran’n, ɔ kleli be. Maan e nian mmla ng’ɔ mannin be mɔ Moizi kan kleli be’n. Ɔ seli kɛ: “Nán amun nin nvle sɔ nunfuɛ mun amun ja amun afiɛn bla. Nán amun fa amun wa bla man be wa yasua kɛ ɔ jɛ i. Yɛ nán amun ja be sa nun bla man amun wa yasua. Sɛ amun yo sɔ’n, bé cúɛn amun mma bla nin amun mma yasua mun, bé fá be wlɛ́ i amuɛn sɔlɛ nun, kpɛkuun bé káci be sin sí Anannganman. Yɛ sɛ ɔ yo sɔ kusu’n, Anannganman’n fá ya dan kpa amun wun, Kpɛkuun ɔ́ núnnún amun ndɛndɛ kpa.”—Mml. 7:3, 4.
14, 15. ?Kɛ Salomɔn w’a nantiman Zoova i mmla’n su’n, wafa sɛ yɛ i bo’n gua mɛnnin i ɔ?
14 Kɛ Salomɔn boli i famiɛn dilɛ’n i bo’n, ɔ srɛli Zoova kɛ ɔ mɛn i ngwlɛlɛ. Ɲanmiɛn tɛli i su klanman. Ɔ maan, Salomɔn sili i nvle’n i sie, yɛ i dunman’n fuli. I sɔ’n ti’n, Seba famiɛn bla’n jasoli i mɛn’n nun lɔ bali kɛ ɔ́ kpɛ́ Salomɔn i ngwlɛlɛ’n i bo nían. Kɛ ɔ wunnin Salomɔn i ngwlɛlɛ m’ɔ si i’n, ɔ seli kɛ: “N tili i lɔ m’an faman. Min bɔbɔ m’an ba. M’an wun i nin min ɲinma. Kɛ n bali’n, nanwlɛ, n wunnin kɛ i kpa’n b’a kanman ɔ wun ndɛ’n i bue bɔbɔ. Ɔ ngwlɛlɛ’n, ɔ nin ɔ sa nun ninnge mun be tra ɔ wun ndɛ nga n tili’n fatifati.” (1 Fam. 10:7) Sanngɛ, kɛ ɔ́ kɔ́ i ɲrun’n, Salomɔn wa dili sinnzin. Ɔ ko jali bla nga be suman Zoova’n.—Aku. 4:13.
15 Zoova yrali Salomɔn i su dan. Sanngɛ, i ɲin w’a yiman Zoova. Ndɛ nga Zoova kan kleli Izraɛlifuɛ mun kɛ nán be ja nvle uflɛ nun bla’n, Salomɔn w’a nantiman su. Ɔ “jali nvle uflɛ nun bla mun sa kakaka.” Salomɔn i bo bla’m be ti 700, yɛ i soman’m be ti 300. ?Wafa sɛ yɛ i bo’n gua mɛnnin i ɔ? Kɛ Salomɔn yoli kpɛnngbɛn’n, bla kwlakwla sɔ’m be “cuɛnnin i kɛ ɔ sɔ ninnge mun. [...] Salomɔn yoli sa nga Anannganman klo-mɛn i’n.” (1 Fam. 11:1-6) Sran tɛ mɔ Salomɔn nin be sannin nun’n ti’n, ɔ yacili Zoova sulɛ. Like ng’ɔ kunnin nja kloko’n, ɔ kwla kun nja klaka. Yɛle kɛ sa ng’ɔ ɲannin Salomɔn’n, ɔ kwla ɲan e wie. I sɔ’n ti, maan e nian e wun kpa naan y’a jaman sran ng’ɔ kloman Zoova’n.
16. ?Afɔtuɛ benin yɛ Zoova man Klistfuɛ nga i wun’n annzɛ i yi’n, ɔ timɛn i sufuɛ’n niɔn?
16 ?Sɛ yasua nin bla kun be jali naan i sin’n, be nun kun kaci Zoova i sufuɛ’n, ngue yɛ ɔ fata kɛ ɔ yo ɔ? Biblu’n se kɛ: “Mmo mun, amun kusu an bu amun wun’m be sran, nán an fa amun nyin wlawla be. I liɛ’n sɛ be nun wie’m be fa-man Nyanmiɛn ndɛ’n su’n, kɛ be wun amun nzuɛn kpa’n nin sran bɔ an bu be’n, an su kan-man ndɛ fi naan b’a yaci.” (1 Piɛ. 3:1, 2) Kannzɛ afɔtuɛ sɔ’n ti mmo’m be liɛ’n, sanngɛ ɔ ti yasua nga be yi’m be timan Zoova i sufuɛ’n be liɛ wie. Afɔtuɛ nga Ɲanmiɛn Ndɛ’n man’n, ɔ ti weiin. Yɛle kɛ, maan yasua annzɛ bla ng’ɔ ti Klistfuɛ’n, ɔ nanti bla annzɛ bian jalɛ’n i su mmla nga Ɲanmiɛn mannin’n i su kpa. Klistfuɛ nga be yoli sɔ’n, kpɛ sunman be wun mun, annzɛ be yi’m be kacili Klistfuɛ wie.
MAAN E NIN BE NGA BE KLO ZOOVA E SAN NUN
17, 18. (a) ?Ngue ti yɛ kɛ nzue dan’n tɔ́’n, Nowe fiteli nun ɔn? (b) ?Ngue ti yɛ kɛ bé sáci Zerizalɛmu klɔ’n, Klistfuɛ’m be fiteli nun ɔn?
17 Sɛ e nin sran tɛ e san nun’n, é fɛ́ i nzuɛn tɛ’n. Sanngɛ sɛ e nin sran kpa e san nun’n, é níɛn i nzuɛn kpa’n su. Maan e fa Nowe i sunnzun ase. Nowe nin sran tɛ b’a sanman nun. I blɛ su’n, “Anannganman nían-an, sran’m be klunwi’n kɔ i nyrun cɛn’n kwlaa. Kɛ aliɛ’n cɛ́n b’ɔ́ sán’n, wuun be klun akunndan’n yó tɛ kɔ́ i nyrun.” (Bob. 6:5) I sɔ’n ti, Ɲanmiɛn seli kɛ ɔ́ tɔ́ nzue dan kun fá núnnún klunwifuɛ mun. Sanngɛ Nowe liɛ’n, “i wun yoli Anannganman fɛ.” Afin ɔ “ti sran kpa.”—Bob. 6:7-10.
18 Nowe nin be nga be suman Zoova’n b’a sanman nun. Ɔ nin i awlofuɛ’m be boboli mmeli’n. Yɛ be boli “sa nga be yo-ɔ ɔ ti su’n i ndolo’n.” (2 Piɛ. 2:5) Nowe nin i yi nin i mma mun, ɔ nin i mma’m be yi mun yɛ be sannin nun ɔn. Be yoli Ɲanmiɛn i klun sa. I sɔ’n ti’n, be fiteli nun. Be dunman nun ti yɛ andɛ’n, sran’m be o asiɛ’n su ɔ. Klistfuɛ klikli’m be kusu’n, be nin be nga be kloman Zoova’n b’a sanman nun. Be nantili ndɛ nga Zezi kan kleli be’n su. I sɔ’n ti, kɛ afuɛ 70 nun bé sáci Zerizalɛmu klɔ’n, be fiteli nun.—Lik 21:20-22.
19. ?Ngue yɛ é yó naan Ɲanmiɛn i klun w’a jɔ e wun ɔn?
19 Nowe nin i awlofuɛ mun, ɔ nin Klistfuɛ klikli’m be kle e ajalɛ kpa. Yɛle kɛ, nán e nin be nga be kloman Zoova’n, e san nun. E niaan Klistfuɛ nga be o mɛn’n nun’n, be ju akpinngbin. Maan e tra be nun wie janvuɛ. Lika m’ɔ w’a yo kekle yɛ’n nun’n, e niaan sɔ’m be kwla wla e fanngan naan y’a “lafi Krist su,” y’a jran kekle. (1 Kor. 16:13; Nya. 13:20) Kɛ Zoova wá núnnún mɛn tɛ nga’n, é fíte nun. Kpɛkun, é trán mɛn uflɛ’n nun. I sɔ’n wá yó e fɛ dan. I sɔ’n ti, maan e nian e wun su kpa naan e nin sran tɛ y’a sanman nun.