Maan ‘e tie ndɛ nga Zezi kan’n’ titi

1-2. (1) ?Ngue yɛ Ɲanmiɛn seli Zezi i akoto nsan’m be kɛ be yo-ɔ? (2) ?Kɛ ɔ fɛ i lɛ’n, ngue yɛ be yoli-ɔ? (3) ?Ngue yɛ é wá kɛ́n i ndɛ like suanlɛ nga nun-ɔn?

AFUƐ 32 nun’n, kɛ be dili Delɛ cɛn’n m’ɔ wieli’n, Zezi fali akoto Piɛli nin Zaki nin Zan ɔli oka fleiin kpa kun su. Kɔlɛ’n, Ɛɛmɔn Oka’n i bue kun su yɛ be ɔli-ɔ. Kɛ be juli lɔ’n, akoto’m be wunnin aolia nun like kun. Yɛle kɛ Zezi kacili be ɲrun lɛ. Biblu’n se kɛ: “I ɲrun’n kpajali kɛ wia’n sa, kpɛkun i wun tralɛ’m be kpajali fuaii.” (Mat. 17:1-4) I sin’n, akoto’m be tili Ɲanmiɛn i nɛn’n. Ɔ seli kɛ: “Min Wa’n yɛ, min awlɛn su ba mɔ min klun jɔ i wun’n niɔn. Amun tie ndɛ ng’ɔ kan’n.” (Mat. 17:5) Kɛ ɔ fɛ i lɛ’n, ninnge nga akoto’m be yoli’n be kleli kɛ be tieli Zezi i nuan ndɛ’n sakpa. Ɔ fata kɛ e yo kɛ be sa.

² Like suanlɛ ng’ɔ sinnin lɛ nun’n, e wunnin i kɛ Zezi seli kɛ e yaci ninnge wie’m be yolɛ. Sɛ e kunndɛ kɛ é klé kɛ e ti ndɛ ng’ɔ kan’n, ɔ fataman kɛ e yo ninnge sɔ mun. Sanngɛ ɔ fata kɛ e yo ninnge ng’ɔ seli e kɛ e yo be’n. Ɔ maan like suanlɛ nga nun’n, é wá fá e ɲin é síe i like nɲɔn mɔ Zezi seli e kɛ e yo be’n be su.

“AMUN SIN ANUAN FII’N NUN”

3. ?Kɛ nga Matie 7:13, 14 be fa kan’n sa’n, ajalɛ benin yɛ ɔ fata kɛ e fa-ɔ?

³ An kanngan Matie 7:13, 14 be nun. Zezi kannin akpɔ nɲɔn be ndɛ. Kun ti “dan” yɛ kun ti “kaan.” E sie i nzɔliɛ kɛ Zezi w’a seman kɛ akpɔ’m be ti nsan. I waan be ti nɲɔn cɛ. Ɔ maan ɔ fata kɛ e kle akpɔ nga é fá su’n. Ajalɛ sɔ’n i falɛ’n ti cinnjin kpa. Afin sɛ é ɲán nguan m’ɔ leman awieliɛ’n annzɛ e su ɲɛnmɛn i’n, ɔ fin i.

4. Amun kan akpɔ ng’ɔ ti “dan’n” i ndɛ kan.

⁴ Maan e fa e ɲin e sie i akpɔ nɲɔn sɔ’m be su. Akpɔ ng’ɔ ti “dan’n” sran kpanngban be sin su afin i su sinlɛ’n yoman ya. Be nga be o akpɔ dan’n su’n, be nun wie’m be liɛ’n kɛ mɔ sran kpanngban be sin su’n i ti yɛ be sin lɔ wie-ɔ. Sanngɛ ng’ɔ yo ɲrɛnnɛn’n yɛle kɛ be siman kɛ Satan yɛ ɔ su sran’m be bo yɛ be fa akpɔ sɔ’n su-ɔ. Asa ekun’n, be siman kɛ i agualiɛ’n yɛle wie’n.​—1 Kor. 6:9, 10; 1 Zan 5:19.

5. ?Ngue yɛ e nun sunman e yoli naan y’a wun akpɔ ng’ɔ ti “kaan’n” niɔn?

⁵ Zezi seli kɛ be nga bé wún akpɔ ng’ɔ ti “kaan’n” mɔ bé fá su’n be su sɔnman. ?Ngue ti-ɔ? Kɛ Zezi kannin akpɔ nɲɔn’m be ndɛ’n, i sin’n ɔ seli i sɔnnzɔnfuɛ’m be kɛ be sasa be wun be nga be tɔn be wun suɛn kɛ be ti Ɲanmiɛn nuan ijɔfuɛ’n be lika. (Mat. 7:15) Andɛ’n, be diman asɔnun’m be yalɛ. Yɛ be ngba be waan ndɛ nga be kan’n ɔ ti nanwlɛ. I sɔ’n ti’n, sran’m be wunman kun ng’ɔ ti kpa’n. Ɔ maan be akunndan’n sanngan yɛ be sa sin bubu be. I sɔ’n ti’n, wie’m be bo’a wɛ be kunndɛman asɔnun ng’ɔ ti kpa’n mɔ yɛle akpɔ kaan’n. Kusu nn be kwla wun akpɔ sɔ’n. Afin Zezi seli kɛ: “Sɛ amun fa min ndɛ’n su titi’n, nn amun ti min sɔnnzɔnfuɛ sakpa, yɛ amún sí ndɛ nanwlɛ’n, kpɛkun ndɛ nanwlɛ’n ti’n amún ɲán amun ti.” (Zan 8:31, 32) Sanngɛ e liɛ’n y’a yoman kɛ sran sɔ’m be sa. E miannin e ɲin e kunndɛli ndɛ nanwlɛ’n. Yɛle kɛ e suannin Ɲanmiɛn Ndɛ’n i nun like kpa naan é sí like nga Ɲanmiɛn kunndɛ kɛ e yo’n. Kpɛkun e fali ndɛ nga Zezi kannin’n su. Asa ekun’n, e wunnin i wlɛ kɛ Zoova kunndɛ kɛ e yaci ato ndɛ nga be kan kleli e e asɔnun laa’m be nun’n be su falɛ. Kpɛkun e yacili cɛn nga be takaman Ɲanmiɛn Ndɛ’n su’n be dilɛ. Asa’n, e wunnin i kɛ ɔ fata kɛ e mian e ɲin kpa naan y’a wla ninnge nga Zoova i klun jɔman su’n be ase naan y’a yo i klun sa’n. (Mat. 10:34-36) E si kɛ i sɔ yolɛ’n w’a yoman pɔpɔ e nun wie’m be sa nun. Sanngɛ be miannin be ɲin be yoli sɔ. Afin be klo e Si m’ɔ o ɲanmiɛn su lɔ’n yɛ be kunndɛ kɛ i klun jɔ be wun. E lafi su kɛ i klun jɔ be wun sakpa.​—Nya. 27:11.

LIKE NG’Ɔ FATA KƐ E YO NAAN Y’A NANTI AKPƆ KAAN’N SU TITI’N

6. ?Kɛ nga Jue Mun 119:9, 10, 45, 133 be fa kan’n sa’n, ngue yɛ ɔ kwla uka e naan y’a nanti akpɔ kaan’n i su titi-ɔ?

⁶ ?Kɛ e ko bo akpɔ kaan’n i su nantilɛ bo’n, ngue yɛ ɔ kwla uka e naan y’a nanti su titi-ɔ? Maan e fa sunnzun ase kun e yiyi nun. Lika wie’m be nun’n, sran’m be yi akpɔ oka’m be su. Kɛ ɔ ko yo naan be nga be sin akpɔ sɔ’m be su’n b’a finman lɔ b’a tɔman’n, be nga be yi akpɔ’n be fa waka annzɛ blalɛ be sisi akpɔ sɔ’m be nuan su tɛɛn. Be nga be sin akpɔ sɔ’m be su’n, be nun wie fi seman kɛ ngue ti yɛ be sisili be nuan su-ɔ. Afin be si kɛ ɔ sasa be. Kɛ Zoova i mmla mɔ be o nun Biblu’n nun’n be ti sɔ wie-ɔ. Be sasa e naan y’a nanti akpɔ kaan’n su titi.​—An kanngan Jue Mun 119:9, 10, 45, 133 be nun.

7. ?Ngue yɛ ɔ fata kɛ gbanflɛn nin talua’m be wun i wlɛ-ɔ?

⁷ Gbanflɛn nin talua mun, atrɛkpa’n ɔ yo amun kɛ Zoova i mmla’m be su nantilɛ’n ti’n amun kwlá yoman amun klunklo like. Sɛ ɔ yo amun sɔ’n, nán amun wla fi su kɛ like nga Satan kunndɛ’n yɛ ɔ o lɛ-ɔ. Ɔ kunndɛ kɛ amun fa amun ɲin sie i ninnge nga be nga be o akpɔ dan’n su’n be yo’n be su. I waan amun bu i kɛ sran sɔ’m be di aklunjɔɛ tra amun. Sran sɔ’m be nun wie mun yɛle amun wiengu suklu ba mun annzɛ be nga amun wun be ɛntɛnɛti su’n. Satan kunndɛ kɛ amun bu i kɛ Zoova i mmla’m be ti’n, amun kwlá diman amun klunklo mɛn.b Sanngɛ nán amun wla fi ndɛ nga su: Satan kunndɛman kɛ be nga be o akpɔ dan’n su’n be si agualiɛ ng’ɔ́ wá gúa be’n. Sanngɛ Zoova liɛ’n, ninnge kpakpa nga be nga be o akpɔ kaan’n su’n bé wá ɲɛ́n i’n, ɔ yiyi nun weinwein kle e.​—Jue. 37:29; Eza. 35:5, 6; 65:21-23.

8. ?Ngue yɛ Olafu i su ndɛ’n kle gbanflɛn nin talua mun-ɔn?

⁸ Maan e fa e ɲin e sie i sa kun m’ɔ juli aniaan gbanflɛn kun su’n i su. Aniaan sɔ’n suan Olafu.c I wiengu suklu ba’m be wlɛwlɛli i kɛ ɔ kunndɛ bla. Sanngɛ ɔ seli be kɛ ɔ ti Zoova i Lalofuɛ naan Biblu’n waan nán e kunndɛ bla nin bian sukusuku. Kɛ ɔ seli be sɔ’n, talua wie’m be fuali kpa kɛ bé yó naan ɔ nin be la kekle nun. Sanngɛ Olafu jrannin kekle. Sanngɛ sa uflɛ tɔli i su ekun. Olafu seli kɛ: “Min suklu klefuɛ’m be waan n di suklu dan. I liɛ’n, sran’m bé bú min sran. Be seli min ekun kɛ sɛ m’an yoman sɔ’n, n su ɲanman junman kpa n diman.” ?Ngue yɛ ɔ ukali Olafu naan w’a jran kekle-ɔ? I bɔbɔ seli kɛ: “N fali min wun mantannin e asɔnun’n nun aniaan’m be kpa ekun. Be kacili kɛ min osufuɛ sa bɔbɔ. Asa’n, n boli min ɲin ase n suannin Biblu’n nun like kpa ekun. I ti’n, n ma lafili su kpa kɛ n wo nanwlɛ atin’n su sakpa. Ɔ maan n fuali kpa kɛ ń sú Zoova kpa titi.”

9. ?Sɛ e kunndɛ kɛ é nánti akpɔ kaan’n su titi’n, ngue yɛ ɔ fata kɛ e yo-ɔ?

⁹ Satan kunndɛ kɛ e yaci akpɔ kaan mɔ i awieliɛ’n yɛle nguan’n i su nantilɛ naan e ko sin akpɔ dan’n mɔ i “awieliɛ’n yɛle wie’n” i su. (Mat. 7:13) Sanngɛ sɛ e fa ndɛ nga Zezi kannin’n su’n naan e wun i wlɛ kɛ akpɔ kpafuɛ’n i su yɛ e wo’n, é nánti akpɔ sɔ’n i su titi. Siɛn’n, maan e fa e ɲin e sie i like kun ekun mɔ Zezi seli e kɛ e yo’n i su.

A NIN Ɔ NIAAN’N AMUN SIESIE AMUN AFIƐN

10. ?Kɛ nga Matie 5:23, 24 be fa kan’n sa’n, ngue yɛ Zezi wlali e fanngan kɛ e yo-ɔ?

¹⁰ An kanngan Matie 5:23, 24 be nun. Cɛn kun’n, Zezi kannin like kun m’ɔ ti Zifu’m be cinnjin kpa’n i ndɛ. Like sɔ’n yɛle tɛ yilɛ’n. Wienun-ɔn, sran kun w’a ɔ Ɲanmiɛn sua’n nun lɔ naan ɔ́ kó yí tɛ. Sanngɛ kɛ ɔ juli Ɲanmiɛn ɲrun jranfuɛ’n i ɲrun lɛ mɔ i waan ɔ́ fá nnɛn’n mɛ́n i’n kpɛkun i wla w’a kpɛn su kɛ i wun ndɛ o i niaan wie klun. ?Ngue yɛ ɔ fata kɛ ɔ́ yó-ɔ? Zezi waan ɔ fata kɛ ɔ yaci i nnɛn’n i lɛ naan ‘ɔ wɔ.’ ?Ngue ti-ɔ? Afin ɔ fata kɛ ɔ ko yo like cinnjin kpa kun ka naan w’a yi tɛ w’a man Zoova. Zezi kannin like sɔ’n i ndɛ seli kɛ: “Kɔ naan a nin ɔ niaan’n amun ko siesie amun afiɛn ka.”

11. ?Ngue yɛ Zakɔbu yoli naan ɔ nin i niaan bian Ezau b’a siesie be afiɛn-ɔn?

¹¹ Sɛ ndɛ tɔ e nin e niaan kun e afiɛn’n, Zakɔbu i su ndɛ’n kwla uka e naan y’a siesie. Kɛ Zakɔbu jasoli i awuliɛ mɛn’n nun lɔ’n m’ɔ dili afuɛ kɔe 20, Ɲanmiɛn sunmɛnnin i anzi kun i sin. Anzi’n seli i kɛ ɔ sɛ i sin i awuliɛ mɛn’n nun lɔ. (Bob. 31:11, 13, 38) Sanngɛ ndɛ ng’ɔ o lɛ’n yɛle kɛ i niaan bian Ezau fuali kpa kɛ ɔ́ kún i. (Bob. 27:41) Kɛ mɔ Zakɔbu si kɛ i wun ndɛ o i niaan bian Ezau i klun’n ti’n, ‘srɛ kunnin i dan kpa.’ (Bob. 32:8) ?Ngue yɛ ɔ yoli naan ɔ nin i niaan bian’n b’a siesie be afiɛn-ɔn? Ɔ dun mmua srɛli Zoova tankaan kpa fali sa sɔ’n wlɛli i sa nun. I sin’n, ɔ fali ninnge kpanngban kpa fa mannin sran wie mun naan be fa ko man Ezau. (Bob. 32:10-16) Kpɛkun kɛ ɔ nin i niaan bian’n be yiali’n, ɔ yoli like kun fa kleli kɛ i ɲin yi i. Yɛle kɛ ɔ kotoli i bo. W’a yoman sɔ kpɛ kunngba annzɛ kpɛ nɲɔn, sanngɛ ɔ yoli sɔ lele kpɛ nso. Kɛ mɔ Zakɔbu yoli wun ase kanfuɛ m’ɔ buli Ezau i sran’n ti’n, ɔ nin i niaan bian’n be kwla siesieli be afiɛn.​—Bob. 33:3, 4.

12. ?Ngue yɛ Zakɔbu i su ndɛ’n kle e-ɔ?

¹² Like nga Zakɔbu yoli naan ɔ nin i niaan bian’n b’a siesie be afiɛn’n, ɔ kle e like kpanngban. Zakɔbu dun mmua srɛli Zoova kɛ ɔ ukɛ i. I sin’n, ɔ yoli i srɛlɛ’n i nuan su sa. Yɛle kɛ ɔ yoli like kwlaa ng’ɔ kwla yo naan ɔ nin i niaan bian’n b’a ti be wun aniɛn’n. I wie yɛle kɛ kɛ ɔ nin Ezau be yiali’n, w’a kunndɛman ndɛ fɛ. Like ng’ɔ yoli i cinnjin’n yɛle kɛ be ti be wun aniɛn. ?Wafa sɛ yɛ e kwla nian Zakɔbu i ajalɛ’n su-ɔ?

?WAFA SƐ YƐ E NIN E WIENGU MUN E KWLA SIESIE E AFIƐN-ƆN?

13-14. ?Sɛ e loli aniaan kun i ngasi’n, ngue yɛ ɔ fata kɛ e yo-ɔ?

¹³ E mɔ e nanti akpɔ kaan’n su’n, ɔ fata kɛ e yo like kwlaa nga e kwla yo naan e nin e wiengu mun y’a tran klanman’n. (Rɔm. 12:18) ?Yɛ sɛ e sie i nzɔliɛ kɛ e loli aniaan kun i ngasi nin? ?Ngue yɛ ɔ fata kɛ e yo-ɔ? Kɛ Zakɔbu sa’n, maan e srɛ Zoova tankaan kpa naan e se i kɛ ɔ uka e naan e nin aniaan sɔ’n e ti e wun aniɛn.

¹⁴ Asa ekun’n, maan e usa e wun kɛ: ‘?Kɛ ń má kɔ́’n, ń kplín su kɛ sran’n se min kɛ min ndɛ yoman fɛ? ?Sɛ ɔ se min sɔ kusu’n ń kpɛ́tɛ i? ?Ń yó like kwlaa nga n kwla yo naan y’a siesie e afiɛn? ?Sɛ n ko wun sran sɔ’n i wun naan e siesie e afiɛn’n, i sɔ’n yó Zoova nin Zezi be sɛ?’ Sɛ e bu kosan sɔ’m be su akunndan’n, i sɔ’n úka e naan y’a nanti ndɛ nga Zezi kannin’n su yɛ é kó wún e niaan’n i wun naan é síesíe e afiɛn. I lɛ nun’n, Zakɔbu i su ndɛ’n kwla uka e kpa.

15. ?Wafa sɛ yɛ ndɛ ng’ɔ o Efɛzifuɛ Mun 4:2, 3 nun’n kwla uka e naan e nin aniaan kun y’a siesie e afiɛn-ɔn?

¹⁵ Kɛ Zakɔbu nin i niaan’n be yiali’n, sɛ ɔ ti kɛ Zakɔbu kunndɛli ndɛ fɛ sa’n, nn b’a kwlá siesieman be afiɛn. I kpa bɔbɔ’n, be afiɛn sáci trá laa’n. Ɔ maan sɛ ndɛ o e nin aniaan kun e afiɛn naan e ko wun i wun’n, blɛ sɔ’n nun’n ɔ fata kɛ e kan e wun ase. (An kanngan Efɛzifuɛ Mun 4:2, 3 be nun.) Nyanndra Mun 18:19 se kɛ: “Sɛ ndɛ tɔ a nin ɔ niaan amun afiɛn’n, i mantanlɛ’n yo ya tra klɔ wun talɛ bulɛ. Utre’n wie yo sro kɛ bisua anuan nun gboklo sa.” Sanngɛ sɛ e kan e wun ase naan e kpata sran’n, é kwlá tí e wun aniɛn.

16. (1) ?Kwlaa naan y’a ko wun e niaan’n i wun’n, ngue yɛ ɔ fata kɛ e bu i akunndan kpa-ɔ? (2) ?Ngue ti-ɔ?

¹⁶ Sɛ ndɛ o e nin aniaan kun e afiɛn naan e waan é kó wún i wun’n, maan e dun mmua e bu ndɛ nga é wá kán’n ɔ nin wafa nga é kán ndɛ’n be akunndan kpa. Kɛ é wá kó wún i wun kusu’n, maan e kan ndɛ’n wɛtɛɛ su naan ɔ gua i ya’n i ase. I bo bolɛ nun’n, ɔ kwla kan ndɛ tɛtɛ kle e. Blɛ sɔ’n nun’n, e kwla se kɛ é tɛ́ i su annzɛ é fá ya. ?Sanngɛ sɛ e yo sɔ’n, é kwlá síesíe e afiɛn? Ɔ si’ɛ. Nán e wla fi su kɛ y’a ɔman ndɛ fɛ kunndɛlɛ. Sanngɛ e ɔli kɛ e nin e niaan’n é tí e wun aniɛn.​—1 Kor. 6:7.

17. ?Ngue yɛ Zilbɛɛ i su ndɛ’n kle e-ɔ?

¹⁷ Maan e kan aniaan bian kun m’ɔ suan Zilbɛɛ’n i ndɛ kan. Aniaan bian’n miɛnnin i ɲin kpa naan ɔ nin i wa bla’n b’a ti be wun aniɛn ekun. Ɔ seli kɛ: “Kɛ ndɛ tɔli e nin min wa’n e afiɛn’n, n yoli like kwlaa nga n kwla yo naan y’a ti e wun aniɛn’n. N yoli sɔ lele afuɛ nɲɔn tra su sanngɛ ngbɛn-ɔn.” Sanngɛ aniaan bian’n i sa sin w’a bubumɛn i. Ɔ seli kɛ: “Kwlaa naan e nin min wa’n y’a koko yalɛ’n, n dun mmua n srɛ Ɲanmiɛn. Kpɛkun sɛ ɔ kan ndɛ tɛtɛ kle min’n, n tɛmɛn i su yɛ n yaci n cɛ i. N wunnin i wlɛ kɛ nán ndɛ fɛ kunndɛlɛ’n yɛ ɔ ti cinnjin-ɔn. Sanngɛ like ng’ɔ fata kɛ n yo naan y’a siesie e afiɛn’n yɛ ɔ ti cinnjin-ɔn.” ?Kɛ ɔ yoli sɔ’n, wafa sɛ yɛ i bo’n guali-ɔ? I bɔbɔ tɛli su kɛ: “Andɛ’n, min wla gua ase. Afin e nin min mma’m be ngba e nuan sɛ yɛ e bo ti kun.”

18-19. (1) ?Sɛ e loli aniaan kun i ngasi’n, ngue yɛ ɔ fata kɛ e yo-ɔ? (2) ?Ngue ti-ɔ?

¹⁸ ?Sɛ e loli aniaan kun i ngasi’n, ngue yɛ ɔ fata kɛ e yo-ɔ? Maan e nin i e siesie e afiɛn kɛ nga Zezi fa kannin’n sa. I lɛ nun’n, maan e srɛ Zoova yɛ e fa ndɛ’n e wlɛ i sa nun. Kpɛkun maan e se i kɛ ɔ fɛ i wawɛ’n man e naan e nin e niaan’n y’a kwla ti e wun aniɛn. Sɛ e yo sɔ’n, é dí aklunjɔɛ kpɛkun é klé kɛ e fa ndɛ nga Zezi kannin’n su sakpa.​—Mat. 5:9.

¹⁹ Kɛ Zoova fanngan nun’n, Zezi Klisi m’ɔ ti “asɔnun’n i su kpɛn’n” ɔ man e afɔtuɛ kpakpa mun’n, ɔ yo e fɛ dan. (Efɛ. 5:23) I sɔ’n ti’n, maan e fua kpa kɛ kɛ akoto Piɛli nin Zaki nin Zan be sa’n, ‘é tíe ndɛ nga Zezi kan’n’ titi. (Mat. 17:5) Yɛle kɛ sɛ ndɛ tɔ e nin aniaan kun e afiɛn’n, maan e siesie. Sɛ e yo sɔ’n naan e mian e ɲin e nanti akpɔ kaan’n su titi’n, Ɲanmiɛn yrá e su dɔ nga su. Kpɛkun e ɲrun lɔ’n, é ɲán suyralɛ kaka kpa ekun.