Maan e lafi nda nga Zoova tɛli i kɛ ɔ́ mán e mɛn klanman’n su kpa

1-2. ?Kɛ é mínndɛ mɛn klanman’n, ngue yɛ ɔ fata kɛ e yo-ɔ?

ZOOVA seli kɛ ɔ́ núnnún mɛn tɛ nga naan ɔ́ mán e mɛn uflɛ kun. (2 Piɛ. 3:13) Kannzɛ bɔbɔ e siman blɛ trele nga i nun yɛ ndɛ sɔ’n kpɛ́n su’n, sanngɛ sa kpanngban be kle kɛ ɔ su cɛman kun.—Mat. 24:32-34, 36; Yol. 1:7.

² Kannzɛ e su Zoova w’a cɛ-o annzɛ ɔ nin-a cɛman-o, ɔ fata kɛ e lafi ndɛ sɔ’n su kpa ekun. ?Ngue ti-ɔ? Afin kannzɛ sran kun lafi Ɲanmiɛn su kpa’n sanngɛ blɛ wie nun’n ɔ kwla kpɔnzɔ. I sɔ’n ti’n, akoto Pɔlu seli kɛ sɛ e lafiman Ɲanmiɛn su’n, ɔ ‘cɛman naan sa tɛ’n w’a tanndan e ja nun.’ (Ebr. 12:1) Kɛ ɔ ko yo naan i sɔ liɛ’n w’a juman’n, ɔ fata kɛ e fa blɛ e suan ninnge nga be kle kɛ é trán mɛn klanman’n nun sakpa’n be su like.—Ebr. 11:1.

3. ?Ngue yɛ é wá kɛ́n i ndɛ like suanlɛ nga nun-ɔn?

³ Like suanlɛ nga nun’n, é wá kán ninnge nsan mɔ e kwla yo naan y’a lafi su kɛ Zoova mán e mɛn klanman’n sakpa’n be ndɛ. I klikli’n, yɛle kɛ maan e bu e ti kpɔlɛ tɛ’n i su akunndan kpa. I nɲɔn su’n, maan e bu Zoova i tinmin’n i su akunndan kpa. Yɛ i nsan su’n, maan e fa blɛ e yo Zoova i sulɛ’n nun ninnge wie mun. Asa’n, é wá kán wafa nga ndɛ nga Zoova kan kleli Abakiki’n kwla uka e naan y’a lafi Zoova su’n i ndɛ. Sanngɛ maan e dun mmua e kan sa wie mɔ be nun’n, ɔ fata kɛ e lafi su kɛ Ɲanmiɛn yía nda ng’ɔ tɛli i kɛ ɔ́ mán e mɛn klanman’n be ndɛ.

SA NGA BE NUN’N Ɔ FATA KƐ E LAFI ƝANMIƐN SU KPA’N

4. ?Ajalɛ benin wie mun yɛ be falɛ nun’n, sɛ e lafiman Ɲanmiɛn su kpa’n e kwlá faman be-ɔ?

⁴ Aliɛ ba kwlaa nun’n, e fa ajalɛ wie mɔ sɛ e lafiman Ɲanmiɛn su kpa’n e kwlá faman be-ɔ. Ɔ kwla yo janvuɛ tralɛ’n nun, e ɲin su yiyilɛ’n nun, suklu dilɛ’n nun, aja’n nin ba wulɛ’n nun annzɛ junman dilɛ’n nun. I sɔ yolɛ nun’n, maan e usa e wun kɛ: ‘?Ajalɛ nga n fa be’n be kle kɛ n lafi su kpa kɛ ɔ cɛ kan’n, Ɲanmiɛn núnnún mɛn nga naan ɔ́ mán e mɛn uflɛ kun? ?Annzɛ be nga be lafiman su kɛ é trán nguan nun titi’n be ajalɛ liɛ’n su yɛ n nian-ɔn?’ (Mat. 6:19, 20; Lik. 12:16-21) Sɛ e lafi su kɛ ɔ cɛ kan’n Ɲanmiɛn mán e mɛn klanman’n, é fá ajalɛ kpa.

5-6. ?Ngue ti yɛ blɛ kekle nun’n, ɔ fata kɛ e lafi Ɲanmiɛn su kpa-ɔ? An fa sunnzun ase kun be yiyi nun.

⁵ Kɛ sa’m be tɔ e su’n, ɔ fata kɛ e kle kɛ e lafi Ɲanmiɛn su kpa. Sa sɔ’m be wie yɛle yalɛ klelɛ’n, annzɛ tukpacɛ wie mɔ e yo i ayre-ɔ, ɔ wieman’n, annzɛ sa uflɛ wie m’ɔ kwla bubu e sa sin’n. I bo bolɛ nun’n, e kwla bu i kɛ é ɲán wunmiɛn é trá e awlɛn titi. Sanngɛ blɛ sunman’n, sa kɛ ngalɛ’n sa’n be wieman ndɛ. Ɔ maan kɛ ɔ́ cɛ́ kɔ́’n, ɔ fata kɛ e lafi Zoova su tankaan kpa naan y’a kwla tra e awlɛn y’a su i titi.—Rɔm. 12:12; 1 Piɛ. 1:6, 7.

⁶ Kɛ sa’m be tin e su dan’n, e kwla bu i kɛ mɛn klanman nga Zoova kɛnnin i ndɛ’n i blɛ’n su juman le sa. ?I sɔ’n kle kɛ e lafiman Ɲanmiɛn su kpa kun? Nɛ́n i sɔ-ɔ! Maan e fa e ɲin e sie i sa kun su e nian. Kɛ ayrɛ blɛ’n ko jran kpa’n, e kwla bu i kɛ wawa’n su kpɛnman kun. Sanngɛ i sin’n, wawa blɛ’n ju. I wafa kunngba’n, kɛ sa’m be kle e yalɛ dan’n, ɔ kwla yo e kɛ blɛ nga é wlú mɛn klanman’n nun’n ɔ su juman le. Sanngɛ sɛ e lafi Ɲanmiɛn su kpa’n, é wún i wlɛ kɛ ɔ́ yía nda ng’ɔ tali’n i nuan. (Jue. 94:3, 14, 15; Ebr. 6:17-19) I sɔ’n ti’n, é fá Zoova i sulɛ’n é síe i like kwlaa ɲrun.

7. ?Ngue yɛ ɔ fata kɛ e nian e wun su i lika-ɔ?

⁷ Jasin fɛ bolɛ nun’n, ɔ fata kɛ e lafi Ɲanmiɛn su kpa wie. Be nga e bo mɛn klanman’n i “jasin fɛ’n” e kle be’n, be nun sunman be lafiman su kɛ ndɛ sɔ’n kpɛ́n su sakpa. (Mat. 24:14; Eze. 33:32) Ɔ fataman kɛ akunndan nga sran sɔ’m be bu ti’n e yaci Zoova su lafilɛ. Kɛ ɔ ko yo naan i sɔ sa’n w’a juman e su’n, ɔ fata kɛ e lafi Ɲanmiɛn su tankaan kpa titi. Siɛn’n, maan e fa e ɲin e sie i ninnge nsan mɔ be kwla uka e’n be su.

MAAN E BU E TI KPƆLƐ TƐ’N I SU AKUNNDAN

8-9. ?Kɛ e bu e ti kpɔlɛ tɛ’n i su akunndan’n, i su ye benin yɛ e ɲɛn i-ɔ?

⁸ Like nga e kwla yo naan y’a lafi Ɲanmiɛn su kpa’n i kun yɛle e ti kpɔlɛ tɛ’n i su akunndan bulɛ. E ti kpɔlɛ tɛ’n ti’n, e lafi su kpa kɛ nda nga Zoova tali’n kpɛ́n su. Kɛ e fa e ɲin e sie i sa nga ti yɛ Zoova yili e ti kpɔlɛ tɛ’n, ɔ nin like ng’ɔ yoli naan w’a yi tɛ sɔ’n be su’n, i sɔ’n yo maan e lafi su kpa kɛ saan Ɲanmiɛn yía nda ng’ɔ tali’n i nuan. ?Ngue ti yɛ e kwla se sɔ-ɔ?

⁹ ?Ngue yɛ Zoova yoli naan w’a yi e ti kpɔlɛ tɛ’n niɔn? Zoova sunmɛnnin i Wa kunngba cɛ mɔ fɔ nunmɛn i nun’n kɛ ɔ bla asiɛ’n su wa. Ba sɔ’n yɛle Zezi. Kusu e si kɛ ɔ nin Zoova be afiɛn mantan kpa tra ninnge nga Zoova yili be’n be kwlaa. Kɛ Zezi bali asiɛ’n su wa’n, sa kekle fanunfanun be tɔli i su. Ɔ fɛli lele kpɛkun ɔ wuli ɲrɛnnɛn wie. I sɔ’n kle kɛ tɛ nga Zoova yili’n ti dan! Sɛ ɔ ti kɛ mɛn nga e ko di’n i ngba yɛle nga’n nn e Ɲanmiɛn m’ɔ klo e’n, w’a fɛmɛn i Wa’n w’a kpɔman e ti. (Zan 3:16; 1 Piɛ. 1:18, 19) Kɛ mɔ Zoova fɛli i Wa m’ɔ klo i kpa’n yili e ti tɛ’n ti’n, e si kɛ ɔ́ yó like kwlaa ng’ɔ kwla yo naan w’a man e nguan m’ɔ leman awieliɛ’n mɛn klanman’n nun.

MAAN E BU ZOOVA I TINMIN’N I SU AKUNNDAN

10. ?Kɛ nga Efɛzifuɛ Mun 3:20 fa kan’n sa’n, ngue yɛ Zoova kwla yo man e-ɔ?

¹⁰ Like kun ekun mɔ e kwla yo naan y’a lafi Zoova su kpa’n yɛle i tinmin’n i su akunndan bulɛ. Kɛ m’ɔ le tinmin’n ti’n, ɔ kwla yia nda kwlaa ng’ɔ tali’n be nuan. Sran wie’m be kwla bu i kɛ e su tranman nguan nun titi mɛn klanman kun nun. Sanngɛ blɛ sunman’n, like nga Zoova se kɛ ɔ́ yó’n klɔ sran fi kwlá yoman. Afin Zoova liɛ’n, ɔ ti Ɲanmiɛn m’ɔ Kwla Like Kwlaa Yo’n. (Zɔb. 42:2; Mar. 10:27) Ɔ maan kɛ ɔ se e kɛ ɔ́ yó like kun m’ɔ ti abonuan e ɲrun’n, ɔ boman e nuan.—An kanngan Efɛzifuɛ Mun 3:20 nun.

11. Amun kan abonuan sa wie mɔ Ɲanmiɛn yoli be’n be ndɛ. (An nian kuku nga be flɛ i kɛ “Nda nga Ɲanmiɛn tali be m’ɔ yiali be nuan’n be nun wie mun” nun.)

¹¹ Maan e kan ninnge wie mɔ laa blɛ’n nun’n, Zoova seli i sufuɛ’m be kɛ ɔ́ wá yó mɔ sran wie’m be kwla bu i kɛ ɔ su kpɛnman su’n be ndɛ. I wie yɛle kɛ ɔ seli kɛ Abraamun nin Sara bé wá wú ba, kusu nn b’a yo oke. (Bob. 17:15-17) Ɔ seli Abraamun ekun kɛ ɔ́ fá Kanaan mɛn’n mɛ́n i osu’n nunfuɛ mun. Sanngɛ Abraamun i osu’n nunfuɛ’m be wa kacili Eziptifuɛ’m be kanga afuɛ kpanngban kpa. Blɛ sɔ’n nun’n, atrɛkpa’n be buli i kɛ ndɛ sɔ’n su kpɛnman su le. Sanngɛ ndɛ sɔ’n kpɛnnin su. I sin’n, Zoova seli Elizabɛti mɔ w’a yo oke’n kɛ ɔ́ wá wú ba kun. Asa’n, ɔ seli Mari kɛ ɔ́ wá wú i bɔbɔ Ɲanmiɛn i Wa’n. Kusu nn blɛ sɔ’n nun’n, Mari siman bian. Ba sɔ’n yɛ Edɛnin fie’n nun lɔ’n, Zoova tali nda kɛ ɔ́ wá bá’n niɔn. Kɛ ɔ kannin ndɛ sɔ’n, ɔ dili afuɛ kpanngban kpa sanngɛ ɔ kpɛnnin su.—Bob. 3:15.

12. ?Zoova i tinmin’n i su ndɛ benin yɛ Zozie 23:14 nin Ezai 55:10, 11 be kan-ɔn?

¹² Kɛ e bu nda kwlaa nga Zoova tali be’n, ɔ nin wafa ng’ɔ yiali be nuan’n be akunndan’n, e wun i wlɛ kɛ ɔ le tinmin dan. I sɔ’n ti’n, e lafi su kpa kɛ nda ng’ɔ tɛli i kɛ ɔ́ mán e mɛn klanman’n, ɔ́ kpɛ́n su sakpa. (An kanngan Zozie 23:14; Ezai 55:10, 11 be nun.) Ɔ maan, e kwla uka sran uflɛ naan w’a wun i kɛ nda sɔ’n timan lafilɛ nun ndɛ. Kɛ Zoova bɔbɔ kán ɲanmiɛn su uflɛuflɛ’n nin asiɛ uflɛuflɛ’n be ndɛ’n, ɔ seli kɛ “be ti nanwlɛ, yɛ be kwla lafi su.”—Ngl. 21:1, 5.

MAAN E YO NINNGE WIE MUN NAAN E NIN ZOOVA E AFIƐN MANTAN KPA

13. ?Wafa sɛ yɛ aɲia’m be bo tranlɛ’n kwla uka e naan y’a lafi Ɲanmiɛn su kpa-ɔ? An yiyi nun.

¹³ Like uflɛ nga e kwla yo naan y’a lafi Ɲanmiɛn su kpa’n, yɛle kɛ maan e tu e klun e su Ɲanmiɛn. Maan e kan wafa nga aɲia’m be bo tranlɛ’n kwla yo e ye’n i ndɛ kan. Be flɛ aniaan bla kun kɛ Ana. Ɔ dili blɛ kwlaa nun Ɲanmiɛn junman’n afuɛ kpanngban kpa. Ɔ seli kɛ: “Aɲia’m be bo tranlɛ’n uka min maan n lafi Ɲanmiɛn su kpa titi. Kannzɛ bɔbɔ aniaan ng’ɔ su ijɔ nzra nun’n, i nuan nin-a tɔman nzra nun ijɔlɛ nun kpa’n annzɛ kusu n si ndɛ ng’ɔ su yiyi nun’n, sanngɛ n sie min su i nuan bo kpa. Afin n kunndɛ kɛ ń tí ndɛ wie m’ɔ kwla uka min naan m’an wun Biblu’n nun ndɛ’n i wlɛ kpa’n kpɛkun w’a uka min naan m’an lafi Ɲanmiɛn su kpa m’an tra laa’n.”b Nanwlɛ, kɛ aniaan’m be tɛ kosan’m be su aɲia’m be bo’n, i sɔ’n wla e fanngan kpɛkun ɔ yo maan e lafi Ɲanmiɛn su kpa.—Rɔm. 1:11, 12; 10:17.

14. ?Wafa sɛ yɛ jasin fɛ bolɛ’n yo maan e lafi Ɲanmiɛn su kpa ekun-ɔn?

¹⁴ Kɛ e bo jasin fɛ’n, i sɔ’n yo maan e lafi Ɲanmiɛn su kpa ekun. (Ebr. 10:23) Be flɛ aniaan bla kun kɛ Baabara. Yɛ ɔ su Zoova w’a di afuɛ 70. Ɔ seli kɛ: “N sieli i nzɔliɛ kɛ kɛ n bo jasin fɛ’n, n lafi Ɲanmiɛn su tankaan kpa. Kɛ n kan nda nga Zoova tali be’n be ndɛ n kle sran mun’n, i sɔ’n yo maan n lafi be su kpa ekun.”

15. ?Wafa sɛ yɛ e ngunmin e Biblu’n nun like suanlɛ’n uka e naan y’a lafi Ɲanmiɛn su kpa-ɔ? (An nian desɛn mun wie.)

¹⁵ Like kun ekun mɔ sɛ e yo’n é láfi Ɲanmiɛn su kpa’n, yɛle e ngunmin e Biblu’n nun like suanlɛ’n. Be flɛ aniaan bla kun kɛ Sizanin. Ɔ seli kɛ kɛ ɔ siesie i blɛ mɔ i ngunmin suan Biblu’n nun like’n, i sɔ’n yo i ye kpa. Ɔ seli kɛ: “Mɔnnɛn cɛn’n, n siesie Sasafuɛ Tranwlɛ’n i nun like suanlɛ nga é suɛ́n i lemɔcuɛ ng’ɔ su i su’n nun’n. Kisie cɛn nin Jɔlɛ cɛn’n, n siesie lemɔcuɛ afiɛn’n nun aɲia’n. Cɛn onga’m be nun’n, n suan Biblu’n nin fluwa nga anuannzɛ’n yili be’n be nun like.” Kɛ mɔ Sizanin yo ninnge sɔ mun titi’n ti’n, i sɔ’n ukɛ i naan w’a lafi Ɲanmiɛn su kpa. Be flɛ aniaan bla kun ekun kɛ Irɛnin. Yɛ ɔ di junman Anuannzɛ’n i bo bia’n su lɔ i afuɛ kpanngban yɛ. Ɔ wunnin i wlɛ kɛ kɛ ɔ suan ndɛ nga Ɲanmiɛn nuan ijɔfuɛ’m be kannin’n i su like’n, i sɔ’n ukɛ i naan w’a lafi Ɲanmiɛn su kpa. Ɔ seli kɛ: “Kɛ n wun i kɛ Ɲanmiɛn nuan ijɔfuɛ’m be ndɛ nga be kannin’n, i ngbɛsungbɛsu kwlaa be kpɛn su’n, i sɔ’n yo min ɲɛnmɛn.”c

“SAAN I NUAN YÍA”

16. ?Ngue ti yɛ e kwla se kɛ ndɛ nga Zoova kan kleli Abakiki’n ti e liɛ wie-ɔ? (Ebre Mun 10:36, 37)

¹⁶ Zoova i sufuɛ wie’m be su minndɛ kɛ mɛn tɛ nga wie nán andɛ sa-ɔ. Sran’m be bu i kɛ Zoova sisi i bo naan w’a yia nda ng’ɔ tali’n i nuan. Zoova wun wafa nga i sufuɛ’m be wun yo be’n i wlɛ. I sɔ’n ti’n, ɔ seli Abakiki kɛ: “Kɛ blɛ nga be sieli’n ɔ ko ju’n, like nga a wunnin i aolia nun’n kpɛ́n su, ɔ su ba ndɛndɛ, ɔ́ yó sɔ sakpa. Kannzɛ ɔ́ cɛ́ sɛ’n, tran minndɛ i titi! Afin saan i nuan yía, ɔ su kaman siɛn!” (Aba. 2:3) ?Abakiki i ngunmin liɛ ti yɛ Zoova kannin ndɛ sɔ’n niɔn? ?Annzɛ ndɛ sɔ’n ti e liɛ wie? Ɲanmiɛn maan akoto Pɔlu seli kɛ ndɛ sɔ’n ti Klisifuɛ nga be su minndɛ mɛn klanman’n be liɛ wie. (An kanngan Ebre Mun 10:36, 37 nun.) I kwlaa sɔ’n kle kɛ kannzɛ bɔbɔ ɔ yo e kɛ e ti ɲanlɛ blɛ’n su cɛ dan’n, sanngɛ maan e si kɛ nda nga Zoova tali’n, “saan i nuan yía, ɔ su kaman siɛn!”

17. ?Wafa sɛ yɛ aniaan bla kun nantili afɔtuɛ nga Zoova mannin Abakiki’n su-ɔ?

¹⁷ Zoova wlɛ i sufuɛ’m be fanngan kɛ be “tran minndɛ i titi.” Zoova i Lalofuɛ sunman be nanti afɔtuɛ sɔ’n su i afuɛ kpanngban yɛ. I wie yɛle Luizi liɛ’n. Ɔ boli Zoova i sulɛ bo afuɛ 1939 nun. Ɔ seli kɛ: “Blɛ sɔ’n nun’n, n seli min wun kɛ n su wieman suklu di naan Aamagedɔn’n w’a ba. Sanngɛ w’a yoman sɔ. Kɛ afuɛ’m bé sín’n, n kanngannin Zoova i sufuɛ nga be tran minndɛli i naan ɔ yia nda ng’ɔ tali’n be’n be nuan’n, be su ndɛ’m be nun. I sɔ’n ukali min naan m’an tran m’an minndɛ wie. N kanngannin sran kɛ Nowe nin Abraamun nin Zozɛfu nin sran uflɛ wie mun ekun be su ndɛ’n nun. Sran sɔ’m be minndɛli Zoova cɛli kpa ka naan w’a yo like ng’ɔ seli kɛ ɔ́ yó mán be’n. Kɛ mɔ min nin aniaan wie mun e tran minndɛ Zoova ti’n, e lafi su kpa kɛ mɛn uflɛ’n nun tranlɛ’n w’a mantan koko.” Zoova i sufuɛ kpanngban mɔ be su i’n w’a cɛ’n be si kɛ ndɛ sɔ’n ti nanwlɛ.

18. ?Wafa sɛ yɛ ninnge nga Ɲanmiɛn yili be’n be yo maan e lafi su kɛ é trán mɛn klanman’n nun-ɔn?

¹⁸ I yo, e si kɛ dɔ nga su’n mɛn uflɛ’n nunman lɛ. Sanngɛ maan e bu ninnge nga Ɲanmiɛn yili be’n be su akunndan kan e nian. I wie yɛle nzraama mun, nin waka mun, nin nnɛn mun nin e wiengu klɔ sran mun. Ninnge sɔ’m be nunman lɛ laa. Kɛ mɔ Zoova yili be’n, i ti yɛ be o lɛ andɛ-ɔ. Sanngɛ sran fi kwlá seman kɛ be timan jrɛiin. (Bob. 1:1, 26, 27) E Ɲanmiɛn’n tali nda kɛ ɔ́ mán e mɛn uflɛ kun. Kusu e si kɛ saan ɔ́ yía nda sɔ’n i nuan. Mɛn uflɛ nun lɔ’n, sran’m bé yó juejue yɛ bé dí aklunjɔɛ titi. Kɛ blɛ nga Ɲanmiɛn bɔbɔ kleli’n ko ju’n, ɔ́ yó maan é wlú mɛn klanman’n nun sakpa.—Eza. 65:17; Ngl. 21:3, 4.

19. ?Ngue yɛ e kwla yo naan y’a lafi Ɲanmiɛn su tankaan kpa titi-ɔ?

¹⁹ Kwlaa naan mɛn uflɛ’n i nun tranlɛ blɛ’n w’a ju’n, maan e yo like kwlaa nga e kwla yo naan y’a lafi Ɲanmiɛn su kpa’n. Maan e lafi e ti kpɔlɛ tɛ’n su. Maan e bu Zoova i tinmin’n, i su akunndan. Yɛ maan e yo ninnge wie mun naan e nin Zoova e afiɛn mantan kpa titi. Sɛ e yo i kwlaa sɔ’n, é trán “be nga be lafi Ɲanmiɛn su mɔ be tra be awlɛn lele be ɲan like nga Ɲanmiɛn fa sie be ɲrun’n,” be nun wie.—Ebr. 6:11, 12; Rɔm. 5:5.