Nán e wla fi su kɛ Zoova ti “Ɲanmiɛn kun m’ɔ lafiman-ɔn”

1. ?Kannzɛ bɔbɔ sa kpanngban be o Zoova i sufuɛ’m be su’n, ngue yɛ ɔ uka be naan b’a su i kpa titi-ɔ?

BIBLU’N kle kɛ blɛ nga e o nun yɛ’n, ɔ ti blɛ “kekle kpa.” (2 Tim. 3:1) Sa kunngba nga be tɔ sran kwlakwla su Satan i mɛn tɛ nga nun’n, be tɔ Zoova i sufuɛ’m be su wie. Sanngɛ Zoova i sufuɛ’m be liɛ’n, be kle be yalɛ yɛ be tanndan be ɲrun ekun. ?Ngue yɛ ɔ uka e naan kannzɛ sa kwlaa sɔ’m be o e su’n, y’a su Zoova kpa titi-ɔ? Like cinnjin kun m’ɔ uka e’n, yɛle kɛ e wun kɛ Zoova suan e bo, kpɛkun e si kɛ ɔ ti “Ɲanmiɛn kun m’ɔ lafiman-ɔn.”—Zer. 10:10; 2 Tim. 1:12.

2. ?Wafa sɛ yɛ Zoova kle kɛ ɔ ti Ɲanmiɛn kun m’ɔ lafiman-ɔn?

² Zoova o lɛ sakpasakpa. Ɔ suan e bo sa kwlaa nun. Yɛ kɛ sa kekle’m be o e su’n, ɔ kunndɛ kpa kɛ ɔ́ úka e. (2 Ɲol. 16:9; Jue. 23:4) Kɛ e wla fiman su kɛ Zoova ti Ɲanmiɛn kun m’ɔ lafiman’n naan ɔ kwla uka e’n, i sɔ’n yo maan e kwla jran kekle sa kwlaa nga be tɔ e su’n be nun. Maan e nian wafa nga i sɔ’n kpɛnnin su Famiɛn Davidi i lika’n.

3. ?Kɛ Davidi seli kɛ ‘Zoova lafiman’n,’ i ndɛ sɔ’n i bo’n yɛle benin?

³ Davidi si Zoova kpa, yɛ ɔ fɛli i wla’n guɛli i su. I nun mɔ Famiɛn Saili nin sran wie mun ekun be kunndɛli kɛ bé kún Davidi’n, ɔ srɛli Zoova kɛ ɔ ukɛ i. (Jue. 18:6) Kɛ Ɲanmiɛn tɛli i srɛlɛ’n su m’ɔ deli i’n, ɔ seli kɛ: “Zoova lafiman!” (Jue. 18:46) Ndɛ sɔ’n nun’n, nán kɛ Davidi su kle kɛ ɔ wun i wlɛ kɛ Ɲanmiɛn o lɛ sa ngbɛn-ɔn. Fluwa kun m’ɔ yiyi Biblu’n nun ndɛ’n nun’n, ɔ kan kɛ Davidi su se kɛ ɔ lafi su kɛ Zoova “ti Ɲanmiɛn Kpli yɛ ɔ ukɛ i sufuɛ mun titi.” Davidi si kɛ Zoova wun sa ng’ɔ o i su’n, naan ɔ́ úkɛ i. I sɔ’n wlɛli i fanngan naan w’a su i naan w’a mɛnmɛn i titi.—Jue. 18:​28, 29, 49.

4. ?Kɛ e wun i wlɛ kɛ Zoova ti Ɲanmiɛn kun m’ɔ lafiman’n, i su ye benin yɛ e ɲɛn i-ɔ?

⁴ Kɛ e wun i wlɛ kɛ Zoova ti Ɲanmiɛn kun m’ɔ lafiman’n, i sɔ’n kwla uka e naan y’a su i juejue su. Yɛ kɛ sa’m be tɔ e su’n, e ɲan wunmiɛn e jran kekle, yɛ e ɲan wunmiɛn di Ɲanmiɛn junman’n titi. Asa’n i sɔ’n uka e naan y’a fa e wun y’a mantan Zoova kpa.

ƝANMIƐN M’Ɔ LAFIMAN’N Ɔ WLA E FANNGAN

5. ?Kɛ sa’m be tɔ e su’n, ngue ti yɛ srɛ kunman e-ɔ? (Filipufuɛ Mun 4:13)

⁵ Kɛ e wla fiman su kɛ Zoova lafiman naan ɔ kwla uka e titi’n, kannzɛ sa nga be o e su’n be ti sɛ ti sɛ’n, e jran kekle. Afin sa wie fi timan kekle manman Zoova. Ɔ kwla sa kwlaa yo, yɛ ɔ kwla man e wunmiɛn naan y’a jran kekle. (An kanngan Filipufuɛ Mun 4:13 nun.) I sɔ’n ti’n, kɛ sa’m be tɔ e su’n, srɛ kunman e. Kɛ e wun kɛ Zoova uka e sa kanngan nga be tɔ e su’n be nun’n, e lafi su kɛ sɛ sa kekle’m be tɔ e su’n, ɔ́ úka e ekun.

6. ?I nun mɔ Davidi ti gbanflɛn kan’n, sa benin yɛ ɔ juli m’ɔ ukɛli i naan w’a lafi Zoova su kpa-ɔ?

⁶ Maan e kan sa nɲɔn mɔ be ti’n, Davidi wa lafili Zoova su kpa trali laa’n be ndɛ. I nun mɔ Davidi ti gbanflɛn kan m’ɔ níɛn i si i bua’m be su’n, ursu kun wa trali bua kun. Sanngɛ Davidi kunnin i, kpɛkun ɔ deli bua’n. Cɛn kun ekun’n asɔmɔli kun wa trali bua kun. Davidi kunnin i wie naan w’a de bua’n. Sanngɛ Davidi w’a simɛn i wue’n nun w’a seman kɛ i bɔbɔ i fanngan nun yɛ ɔ kwla yoli sɔ-ɔ. Ɔ si kɛ Zoova yɛ ɔ ukɛli i-ɔ. (1 Sam. 17:​34-37) Davidi i wla w’a fiman sa sɔ’n su le. Ɔ buli su akunndan kpa. Ɔ maan ɔ lafili su kɛ sɛ i ɲrun lɔ’n sa wie’m be tɔ i su’n, Ɲanmiɛn m’ɔ lafiman’n ɔ́ úkɛ i ekun.

7. (1) ?Ngue su yɛ Davidi fɛli i ɲin sieli-ɔ? (2) ?Yɛ wafa sɛ yɛ i sɔ’n ukɛli i naan w’a kwla Goliati-ɔ?

⁷ I sin’n, i nun mɔ Davidi te yo gbanflɛn’n, ɔ ɔli Izraɛli i sonja’m be nanmue’n nun lɔ. Kɛ ɔ juli lɔ’n, ɔ wunnin kɛ srɛ kun Izraɛli sonja’m be dan kpa. Afin Filistifuɛ jajraja kpa kun mɔ be flɛ i kɛ Goliati’n, ɔ “su klɔklɔ Izraɛli i sonja mun.” (1 Sam. 17:​10, 11) Sa nga ti yɛ srɛ kunnin sonja mun dan’n, yɛle kɛ be fali be ɲin sieli i Goliati i sran waka’n, ɔ nin ndɛ ng’ɔ su kan’n be su. (1 Sam. 17:​24, 25) Sanngɛ Davidi liɛ’n, ɔ fɛli i ɲin sieli i like uflɛ su. Davidi ɲrun’n, klɔklɔlɛ nga Goliati su klɔklɔ Izraɛli sonja mun lɛ’n, ɔ ti kɛ “Ɲanmiɛn m’ɔ lafiman’n,” yɛ ɔ su klɔklɔ i sa-ɔ. (1 Sam. 17:26) Ɔ maan Zoova i akunndan yɛ Davidi buli-ɔ. Ɔ lafili su kɛ Ɲanmiɛn m’ɔ ukɛli i blɛ m’ɔ ti bua kankanfuɛ’n, ɔ́ wá úkɛ i sa sɔ’n nun ekun. Kɛ m’ɔ lafi su kɛ Ɲanmiɛn o i sin’n ti’n, ɔ nin Goliati be ko kunnin, kpɛkun ɔ kwlɛli i.—1 Sam. 17:​45-51.

8. ?Kɛ sa’m be o e su’n, é yó sɛ naan y’a lafi su titi kɛ Zoova úka e? (An nian foto’n wie.)

⁸ Sɛ e kusu’n e wla fiman su kɛ Ɲanmiɛn lafiman naan ɔ́ úka e’n, é kwlá jrán sa nga be tɔ e su’n be ɲrun kekle. (Jue. 118:6) Sɛ e fa e ɲin e sie i like nga Zoova yoli laa’n su’n, i sɔ’n úka e naan y’a lafi su kpa kɛ ɔ́ úka e wie. I sɔ’n ti’n, Biblu’n nun ndɛ nga be kle wafa nga Zoova deli i sufuɛ mun laa’n, maan e kanngan be nun. (Eza. 37:​17, 33-37) Asa’n, ndɛ nga be o jw.org® su mɔ be kle e wafa nga Zoova suɛn i sufuɛ’m be bo andɛ’n, maan e kanngan be nun. Asa ekun’n, bu wafa nga Zoova ukali ɔ bɔbɔ sa wie’m be nun’n, i akunndan. Sɛ ɔ yo wɔ kɛ Zoova nin-a yoman abonuan sa nin-a deman wɔ kɛ ng’ɔ fa deli Davidi ursu’n nin asɔmɔli’n be sa nun’n sa le’n, nán maan i sɔ’n bubu ɔ sa sin. Nanwlɛ, ninnge nga Zoova w’a yo w’a man wɔ’n, be diman be yalɛ. I wie yɛle kɛ ɔ yoli maan a kacili i janvuɛ. (Zan 6:44) Asa’n, i fanngan nun ti yɛ andɛ nin andɛ’n a te su i-ɔ. Atrɛkpa’n, blɛ wie nun’n, a srɛli i yɛ ɔ tɛli ɔ su. Ɔ mannin wɔ like trele nga ɔ sa miɛn i wun’n blɛ ng’ɔ nin i fata’n nun sɛsɛ. Annzɛ kusu ɔ deli wɔ sa kekle wie nun. I sɔ’n ti’n, srɛ i naan ɔ yo naan ɔ wla kpɛn sa sɔ’m be su. Sɛ a bu sa sɔ’m be su akunndan’n, i sɔ’n úka ɔ naan w’a lafi su kpa kɛ Zoova úka ɔ titi.

9. ?Kɛ sa’m be tɔ e su’n, ngue yɛ ɔ fata kɛ e wla kpɛn su-ɔ? (Ɲanndra Mun 27:11)

⁹ Kɛ e wun i wlɛ kɛ Zoova ti Ɲanmiɛn kun m’ɔ lafiman’n, sɛ sa’m be tɔ e su’n, é bú akunndan kɛ ɔ nin i fata’n sa. Kɛ sa’m be o e su’n, ɔ fata kɛ e fa e ɲin e sie i ndɛ cinnjin kpafuɛ’n su. Yɛle kɛ Satan seli kɛ sɛ sa kekle’m be tɔ e su’n, é yáci Zoova sulɛ. I sɔ’n ti’n, kɛ sa’m be o e su’n, like nga e yo’n ɔ kwla yo maan Zoova i klun jɔ e wun, annzɛ i klun su jɔman e wun. (Zɔb. 1:​10, 11; An kanngan Ɲanndra Mun 27:11 nun.) Kɛ sa’m be o e su mɔ e jran kekle’n, e kle kɛ e klo Zoova naan Satan ti gblɛfuɛ. ?Kɛ é sé yɛ’n, awa tanndan ɔ ɲrun? ?Annzɛ sika ndɛ’n w’a yo kekle ɔ su? ?Kɛ a bo jasin fɛ’n sran’m be sɔman nun klanman? ?Annzɛ kusu sa kekle uflɛ o ɔ su? Sɛ sa kɛ ngalɛ sa’m be o ɔ su’n, maan ɔ wla kpɛn su kɛ a kwla yo naan Zoova i klun jɔ ɔ wun. Asa’n maan ɔ wla kpɛn su kɛ sa ng’ɔ tɔ ɔ su’n, ɔ su kplinman su kɛ sa sɔ’n tra ɔ kpɛn. (1 Kor. 10:13) Ɔ́ wlá ɔ fanngan naan w’a kwla jran kekle.

ƝANMIƐN M’Ɔ LAFIMAN’N Ɔ́ YÓ Ɔ YE

10. ?Ngue yɛ Ɲanmiɛn m’ɔ lafiman’n, ɔ́ yó mán be nga be su i’n niɔn?

¹⁰ Zoova yo be nga be su i’n, be ye titi. (Ebr. 11:6) Dɔ nga su’n, ɔ yo maan e di alaje, yɛ e wla gua ase. Asa’n, ɔ́ yó sɔ e ɲrun lɔ ekun. E kwla fa e wla’n e guɛ i Zoova su kpa. Afin e si kɛ ɔ kunndɛ kpa kɛ ɔ́ úka e, yɛ ɔ kwla yo sɔ kusu. Kɛ mɔ e si sɔ’n ti’n, e tu e klun e su i, kɛ nga laa i sufuɛ’m be fa yoli’n sa. I sufuɛ sɔ’m be nun kun yɛle Timote.—Ebr. 6:​10-12.

11. ?Ngue ti yɛ Timote tuli i klun dili junman asɔnun’n nun-ɔn? (1 Timote 4:10)

¹¹ An kanngan 1 Timote 4:10 nun. Timote fɛli i wla’n guali Ɲanmiɛn m’ɔ lafiman’n su. I sɔ’n ti yɛ ɔ tuli i klun dili junman mannin Zoova nin i wiengu mun-ɔn. ?Junman benin yɛ ɔ dili-ɔ? Akoto Pɔlu wlɛli i fanngan kɛ ɔ miɛn i ɲin kle sran’m be like kpa tra laa’n asɔnun’n nun nin jasin fɛ bolɛ’n nun. Asa’n, ɔ seli Timote kɛ ɔ kle i wiengu Kisifuɛ’m be ajalɛ kpa, naan gbanflɛn nin talua mun nin sran kpɛnngbɛn’m be nian su. Asa ekun’n, be mɛnnin i junman wie mun. Yɛ junman sɔ’m be dilɛ’n timan pɔpɔ. I wie yɛle kɛ ɔ fata kɛ ɔ man aniaan’m be afɔtuɛ blɛ ng’ɔ nin i fata’n nun. (1 Tim. 4:​11-16; 2 Tim. 4:​1-5) Kannzɛ ɔ ju wie’n i niaan’m be sieman junman ng’ɔ di’n i nzɔliɛ’n, annzɛ kusu be kleman kɛ be si ye’n, sanngɛ ɔ kwla lafi su kɛ Zoova liɛ’n, ɔ́ yó i mo.—Rɔm. 2:​6, 7.

12. ?Ngue ti yɛ asɔnun kpɛnngbɛn’m be di junman kekle kpa asɔnun’n nun-ɔn? (An nian foto’n wie.)

¹² Andɛ kusu’n, asɔnun kpɛnngbɛn’m be kwla lafi su kɛ Zoova wun junman nga be di’n naan ɔ bu i like dan. Asɔnun kpɛnngbɛn’m be nian aniaan’m be lika, be kle be like yɛ be bo jasin fɛ’n. Asɔnun kpɛnngbɛn kpanngban kpa be suan aniaan nga be kplan Ɲanmiɛn sulɛ sua mun’n be bo, wie’m be uka aniaan nga sanvuɛsa tɔ be su’n. Yɛ wie mun ekun be ko nian aniaan nga tukpacɛ wie ti’n, be la be dɔɔtrɔ’n be osu. Kpɛkun wie’m be o komite nga be nin dɔɔtrɔ’m be di junman’n be nun. Asɔnun kpɛnngbɛn’m be si kɛ asɔnun’n ti Zoova liɛ naan nán klɔ sran liɛ-ɔ. I sɔ’n ti’n be di junman kekle kpa asɔnun’n nun, yɛ be lafi su tankaan kpa kɛ Zoova yó be mo, junman mɔ be di’n ti.—Kol. 3:​23, 24.

13. ?Kɛ e mian e ɲin e di Zoova i junman’n, i sɔ’n yo i sɛ?

¹³ Aniaan’m be kwlaa be kwlá yoman asɔnun kpɛnngbɛn. Sanngɛ e kwlaa e kwla yo like e man Zoova. Kɛ e tu e klun e su e Ɲanmiɛn’n, i sɔ’n yo i fɛ dan. Kannzɛ bɔbɔ e junman liɛ nga e di’n ɔ ti kaan sɛ’n, sanngɛ ɔ wun e liɛ nga e yo e fa suan mɛn wunmuan’n nun jasin fɛ bolɛ junman’n i bo’n. Kɛ e man e sa’n su e tɛ kosan’m be su, kusu nn e sa ɲan’n, annzɛ kɛ e wiengu’m be yo e sa mɔ e yaci e cɛ be’n, i sɔ’n yo i fɛ dan. Ɔ maan kannzɛ a bu i kɛ ɔ liɛ nga a kwla yo’n ɔ ti kaan’n, sanngɛ lafi su kɛ Zoova liɛ’n ɔ bu i like dan. Ɔ klo wɔ, yɛ cɛn wie lele’n ɔ́ yó ɔ mo ɔ junman liɛ nga a dili’n ti.—Lik. 21:​1-4.

MAAN E FA E WUN MANTAN ƝANMIƐN M’Ɔ LAFIMAN’N I KPA TITI

14. ?Ngue ti yɛ e kwla se kɛ sɛ e nin Zoova e afiɛn mantan kpa’n, i klun sa’n i yolɛ’n su yoman kekle e sa nun-ɔn? (An nian foto’n wie.)

¹⁴ Sɛ e nin Zoova e afiɛn mantan kpa’n, i klun sa’n i yolɛ’n su yoman kekle e sa nun. I wie yɛle Zozɛfu liɛ’n. Zozɛfu w’a kplinman su kɛ ɔ nin bla wie m’ɔ timɛn i yi’n bé lá. Ɔ nin Ɲanmiɛn be afiɛn mantan kpa. Yɛ ɔ kunndɛman kɛ ɔ́ yó like ng’ɔ jɔmɛn i klun’n. (Bob. 39:9) Kɛ ɔ ko yo naan e nin Zoova e afiɛn’n w’a mantan kpa’n, ɔ fata kɛ e fa blɛ e srɛ i, yɛ e suɛn i nuan ndɛ’n nun like. Sɛ e yo sɔ’n, e nin i e janvuɛ’n trá kpa kɛ Zozɛfu liɛ’n sa. Ɔ maan e su yoman like wie m’ɔ jɔmɛn i klun’n.—Zak. 4:8.

15. ?Ngue like yɛ sa ng’ɔ juli Izraɛlifuɛ’m be su aawlɛ flɛnnɛn’n nun lɔ’n, ɔ kle e-ɔ? (Ebre Mun 3:12)

¹⁵ Be nga be wla fi su kɛ Zoova ti Ɲanmiɛn kun m’ɔ lafiman’n, be kwla yaci i sulɛ ndɛndɛ kpa. Maan e fa e ɲin e sie i sa ng’ɔ juli Izraɛlifuɛ’m be su i nun mɔ be o aawlɛ flɛnnɛn’n nun lɔ’n su. Be si jrɛiin kɛ Zoova o lɛ sakpasakpa. Sanngɛ b’a lafiman su kpa kun kɛ ɔ́ nían be lika. I kpa bɔbɔ’n, be usali kɛ: “?Zoova o e afiɛn annzɛ ɔ nunman e afiɛn?” (Tul. 17:​2, 7) I sɔ’n ti’n, be yoli ɲin kekle Ɲanmiɛn su. E liɛ’n e kunndɛman kɛ é nían be ajalɛ tɛ sɔ’n su. Ɔ ti sa kun m’ɔ fata kɛ e fa tu e wun fɔ-ɔ.—An kanngan Ebre Mun 3:12 nun.

16. ?Ngue yɛ maan Ɲanmiɛn sulafilɛ’n kwla yo kekle man e-ɔ?

¹⁶ Mɛn tɛ nga ti’n, kɛ ɔ yo naan e fa e wun mantan Zoova’n ɔ ti kekle. Sran kpanngban be lafiman su kɛ Ɲanmiɛn o lɛ. Blɛ sunman’n, ɔ yo e kɛ be nga be ndɛ nunman Ɲanmiɛn i ndɛ nun’n, be liɛ yo ye sa. Kɛ e wun i sɔ’n, Ɲanmiɛn i sulafilɛ’n kwla yo kekle. Yɛ kannzɛ bɔbɔ e lafi su kɛ Ɲanmiɛn o lɛ’n, sanngɛ e kwla usa e wun sɛ ɔ́ úka e-o. I sɔ sa’n juli Ɲanmiɛn i sufuɛ ng’ɔ klɛli Jue Mun 73 su’n i su wie. Ɔ wunnin kɛ i mantanfuɛ nga be nantiman Ɲanmiɛn i mmla’m be su’n, be tran pɔɔ nun. I sɔ’n ti’n, ɔ wa usɛli i wun sɛ ɔ fata kɛ ɔ su Ɲanmiɛn titi-o.—Jue. 73:​11-13.

17. ?Ngue yɛ ɔ kwla uka e naan y’a su Zoova lele y’a guɛ i ti nin i bo-ɔ?

¹⁷ ?Ngue yɛ ɔ ukali Ɲanmiɛn i sufuɛ sɔ’n naan w’a kaci akunndan ng’ɔ bu’n niɔn? Ɔ buli sa ng’ɔ́ wá jú be nga be lafiman Zoova su kun’n be su’n, i su akunndan kpa. (Jue. 73:​18, 19, 27) Asa’n ɔ fɛli i ɲin sieli i Ɲanmiɛn i sulɛ’n i su ye nga be ɲɛn i’n su. (Jue. 73:24) E kusu maan e bu ninnge kpakpa kwlaa nga Zoova yo mannin e’n be su akunndan. Kpɛkun e usa e wun kɛ: ‘?Sɛ ɔ ti kɛ n suman Zoova sa’n, nn dɔ nga su’n min liɛ w’a yo sɛ?’ Sɛ e yo sɔ’n, é sú Zoova kpa lele é gúɛ i ti nin i bo. Kpɛkun é kán ndɛ kunngba nga Ɲanmiɛn i sufuɛ sɔ’n kannin’n wie. Ɔ seli kɛ: “Min liɛ’n, min wun mɔ n fa mantan Ɲanmiɛn’n ɔ ti kpa man min.”—Jue. 73:28.

18. ?Ngue ti yɛ ɔ fataman kɛ sa nga bé wá jú e ɲrun lɔ’n ti’n, srɛ kun e-ɔ?

¹⁸ Sa kwlaa nga be tɔ e su mɛn’n i awieliɛ blɛ nga nun’n, e kwla jran be ɲrun kekle. Afin e “di junman kekle man Ɲanmiɛn Kpli m’ɔ lafiman’n.” (1 Tes. 1:9) E Ɲanmiɛn’n o lɛ sakpa, yɛ ɔ nian be kwlaa nga be su i’n be lika. Laa’n, ɔ jrɛnnin i sufuɛ’m be sin. Yɛ andɛ’n ɔ kle kɛ ɔ o e sin wie. Ɔ cɛ kan’n, ɲrɛnnɛn kun mɔ be nin-a wunmɛn i wunsu le’n, ɔ́ tɔ́ sran’m be su. Sanngɛ blɛ sɔ’n nun’n, Zoova su yaciman e lɛ ngbɛn, ɔ́ jrán e sin. (Eza. 41:10) I sɔ’n ti’n, maan e kwlaa e ɲan “wunmiɛn e se kɛ: ‘Zoova ti min ukafuɛ. Ɔ maan srɛ su kunman min.’”—Ebr. 13:​5, 6.