Zoova i sulɛ’n mannin min aklunjɔɛ dan

WAFA NGA E TRANNIN AWLO LƆ’N

Be wuli min afuɛ 1934 nun. Min si nin min nin be fin Suisi, yɛ be wa trannin klɔ kaan nga be flɛ i kɛ Ɔntario’n su. Ɔ o Kanada lɔ. Afuɛ 1939 nun’n min nin boli fluwa Sasafuɛ Tranwlɛ’n i nun kannganlɛ bo, yɛ ɔ boli Zoova i Lalofuɛ’m be aɲia’m be bo tranlɛ bo wie. Kɛ ɔ́ kɔ́’n, ɔ nin min nin min niaan onga mun yɛ e kɔ-ɔ. W’a cɛman, ɔ wa kacili Zoova i Lalofuɛ.

I sɔ’n w’a yoman min si i fɛ. Sanngɛ min manmin klo ndɛ nanwlɛ’n. Ɔ fuali kpa kɛ ɔ su kpɔciman Zoova. Afuɛ 1940 nun bɔbɔ mɔ awa waan nán Zoova i Lalofuɛ’m be yo be ninnge mun nvle’n nun kun’n i nun’n, w’a yaciman Zoova sulɛ. Kannzɛ bɔbɔ blɛ wie nun’n min si kannin ndɛ tɛtɛ wie mun kleli i’n, sanngɛ i liɛ’n i ɲin yili i titi. I ajalɛ klanman’n yoli maan e nin min niaan mun e kunndɛli kɛ é sú Zoova wie. Kɛ ɔ́ kɔ́ i ɲrun’n min baba wa kacili. Wafa ng’ɔ nin e yo ninnge mun awlo’n nun’n, w’a yoman kɛ laa’n sa.

BLƐ KWLAA NUN ƝANMIƐN JUNMAN DILƐ’N

Afuɛ 1950 nun’n, n trannin Zoova i Lalofuɛ’m be aɲia dan kun bo. (Assemblée internationale de l’accroissement de la Théocratie) Ndɛ mɔ aniaan mɔ be fin mɛn wunmuan’n nun’n ɔ nin ndɛ mɔ aniaan nga be trannin Galaadi suklu’n i bo’n be kannin’n ɔ wlali min fanngan kpa. I sɔ’n ti’n n fuali kpa kɛ ń tú min klun ń sú Zoova kpa trá laa’n. Ɔ maan kɛ n juli awlo lɔ cɛ’n n klɛli min dunman fluwa nga be klɛ su naan b’a kwla di atin bolɛ junman’n i su. I sin’n, Kanada lɔ Betɛli’n klɛli min fluwa seli min kɛ ɔ fata kɛ be dun mmua yo min batɛmun ka. Be yoli min batɛmun afuɛ 1950 nun, Ɔktɔblu anglo’n nun. Kɛ anglo kun sinnin’n n kacili atin bofuɛ, yɛ be fa min ɔli klɔ nga be flɛ i Kapukasi’n su. Klɔ sɔ’n ɔ nin lika nga e tran lɛ’n be afiɛn ti nun kpa.

Afuɛ 1951 nun’n, Betɛli’n seli kɛ aniaan nga be kan blɔfuɛ’n be kwla kɔ Kebɛki lɔ. Blɛ sɔ’n nun’n be mian jasin bofuɛ’m be wun lɔ kpa. Kɛ mɔ n ti angle nin blɔfuɛ’n ti’n m’an sisiman min bo naan m’an kplin su. Be fali min ɔli Ruan. N siman sran fi lɔ. Lika ng’ɔ fata kɛ n sike lɔ’n i adrɛsi’n yɛ n le i-ɔ. E nin Masɛli e kacili janvuɛ, yɛ afuɛ nnan nga e nin i e dili junman likawlɛ’n nun’n e dili aklunjɔɛ. Blɛ sɔ’n nun’n be sieli min ngunmin atin bofuɛ.

GALAADI SUKLU’N I DILƐ’N Ɔ NIN NINNGE WIE MƆ M’AN SUNNZUNMAN’N

Kɛ n o Kebɛki lɔ’n be yiali min Galaadi suklu’n i kpɛ 26 su’n i bo. E wieli suklu sɔ’n i di Fevrie anglo’n i le 12 su. I sin’n be fali min ɔli Gana.b Ɔ o Sran ble mɛn’n i wia afiliɛ lɔ. Kwlaa naan min fluwa’m be kwlaa be ti w’a yia’n, min waan ń sá min sin Kanada lɔ sanngɛ n su cɛman lɔ.

Sanngɛ fluwa’m be yolɛ nun’n n dili anglo nso Torɔnto lɔ. Blɛ sɔ’n nun’n, aniaan bian Kripi ɔ nin i yi be awlo lɔ yɛ n trannin-ɔn. I lɛ nun yɛ e nin be wa bla mɔ be flɛ i Seila’n e sili e wun-ɔn. Kpɛkun i sin’n e wa kloli e wun. Kɛ min waan ń úsɛ i sɛ ɔ kunndɛ kɛ ɔ́ já min’n, yɛ min fluwa’m be bali-ɔ. E nin i e srɛli Zoova kpa. I sin’n e fali ajalɛ kɛ n wɔ lika nga be fali min ɔli lɔ’n. E seli e wun kɛ é klɛ́ e wiengu fluwa titi naan é nían sɛ cɛn wie lele é kwlá já-o. Ajalɛ sɔ’n i falɛ’n w’a yoman pɔpɔ, sanngɛ e wunnin kɛ ajalɛ kpa yɛ e fali-ɔ.

N dili anglo kun atin nun naan m’an ju Gana. N fali alie, nin bato, ɔ nin aviɔn naan m’an ju lɔ. Lɔ’n be sieli min nvle sunianfuɛ. Junman sɔ’n i dilɛ nun’n n wlanwlannin Gana nvle’n nun, n ɔli nvle nga andɛ’n be flɛ be kɛ Kɔdivua ɔ nin Togo’n be nun. Blɛ sunman’n min ngunmin yɛ n tu ajalɛ-ɔ. Betɛli’n i loto kun nun yɛ n fu-ɔ. Kɛ n kɔ aniaan’m be osu nianlɛ’n, nanwlɛ n di aklunjɔɛ dan.

Fue cɛn nin Mɔnnɛn cɛn’n n le junman n di i akpasua kun aɲia’m be bo. Blɛ sɔ’n nun’n, e leman aɲia sua naan y’a yo e aɲia dandan mun. Ɔ maan aniaan’m be kplan waka wie mun, kpɛkun be kpɛ mme nɲa be guali su naan wia’n w’a boman be. Kɛ mɔ aniaan’m be leman frigo’n ti’n be fa nnɛn wie mun be ba, kpɛkun be kun be aɲia yowlɛ lɛ naan bé fá mán aniaan nga be bali aɲia’n i bo’n.

Aɲia sɔ’m be bo’n sa wie’m be juli mɔ be kle srilɛ kan-ɔn. Cɛn kun’n aniaan kun mɔ be flɛ i Ɛɛ Jɛnnin’nc ɔ o lɛ íjɔ nzra nun. Kpɛkun é nían-ɔn, nannin kun w’a bo nun yɛ. Ɔ wa jrannin cenje’n ɔ nin nzrafuɛ’m be afiɛn. Aniaan’n yacili ijɔlɛ. Nannin’n kusu’n ɔ wunman lika trele ng’ɔ́ kɔ́’n. Sanngɛ aniaan wie mɔ be le wunmiɛn’n be wa yoli blɛblɛ lele be fɛli i be ɔli.

Cɛn nga n kɔman aɲia dan wie bo’n n fa e flimun nga be flɛ i kɛ La Société du Monde Nouveau en action, n kle sran mun klɔ nga be mantan lɛ’n. I sɔ yolɛ nun’n, n kplan waka nɲɔn kpɛkun n fa tannin ufue kun n sende i be afiɛn. Annzɛ kusu n fa sende i waka nɲɔn be afiɛn. Klɔfuɛ’m be klo i sɔ’n kpa. Be dan lika be nin-a nianman flimun le. Flimun klikli nga bé nían’n yɛ ɔ o lɛ-ɔ. Kɛ be wun sran mɔ be su yo be batɛmun flimun nun’n be bo ndɛ kekle kpa. Flimun sɔ’n ti’n be wunnin i wlɛ kɛ Zoova i Lalofuɛ’m be bo ti kun, yɛ be o mɛn’n wunmuan’n nun.

Kɛ n dili afuɛ nɲɔn kun Sran ble’m be mɛn’n nun’n, n ko trannin nvlenvle’m be aɲia kun bo Niyɔki lɔ. E nin Siela e yiali aɲia sɔ’n i bo. Nanwlɛ, e dili aklunjɔɛ dan. Ɔ fin Kebɛki yɛ ɔ ba-ɔ. Blɛ sɔ’n nun’n, ɔ ti atin bofuɛ lɔ. E nin i e klɛli e wiengu lɛtri cɛli kpa, sanngɛ siɛn mɔ y’a wun e wun’n, n seli i kɛ n kunndɛ kɛ e ja. Ɔ kplinnin su. N klɛli aniaan bian Nɔɔd i fluwa. N usɛli i sɛ Seila kwla di Galaadi suklu’n wie naan i sin w’a to min Sran ble’m be mɛn’n nun lɔ-o. Ɔ kplinnin su. Kɛ i sin lali nun’n Seila toli min Gana lɔ. E jali afuɛ 1959 Ɔktɔblu i le nsan su Gana lɔ. E wunnin kɛ, kɛ mɔ e fali Zoova e sieli i like kwlaa ɲrun’n ti’n ɔ yrali e su.

E DILI JUNMAN LIKAWLƐ KAMERUNUN LƆ

Afuɛ 1961 nun’n be fali e ɔli Kamerunun. Aniaan’m be seli min kɛ e nin aniaan wie mun e yo maan be taka betɛli kun lɔ. Ɔ maan min su junman’n sɔnnin kpa. Kɛ mɔ min yɛ n dun Betɛli junman’n i ɲrun mmua’n ti’n, ninnge kpanngban wie’m be o lɛ m’ɔ fata kɛ n suan be yolɛ-ɔ. Afuɛ 1965 nun’n, Seila wa wunnzɛli. Nanwlɛ, e nin Seila y’a sunnzunman kɛ é wú ba. Sanngɛ kɛ e wa wunnin kɛ junman cinnjin kun yɛ y’a ɲɛn i mɔ e su buabua e wun naan é sá e sin Kanada lɔ’n, sa kekle kun wa tɔli e su.

Seila kpɔli kuɛ. Dɔɔtrɔ bian’n seli e kɛ ba mɔ min yi kpɔli i’n ɔ ti ba yasua. Sa sɔ’n juli w’a di afuɛ 50 tra su sanngɛ e wla su finman su le. Sa sɔ’n ti’n e wla boli e wun dan. Sanngɛ y’a jasoman Kamerunun lɔ, afin e klo lɔ dan.

Kamerunun lɔ’n be kle aniaan’m be yalɛ kpa politiki mɔ be yoman’n ti. Kɛ sran’m bé yó vote’n yɛ lika’n yo kekle kpa Zoova i Lalofuɛ’m be su-ɔ. Afuɛ 1970, Mɛ anglo’n i le 13 su’n sa nga e kunndɛman kɛ ɔ ju mlɔnmlɔn’n ɔ juli. Yɛle kɛ awa waan nán maan Zoova i Lalofuɛ’m be yo be ninnge mun Kamerunun lɔ kun. E betɛli uflɛuflɛ klanman kan mɔ e tu ɔli nun ɔ nin-a diman anglo nnun bɔbɔ’n, awa fɛli i sa sieli su. I sin’n be waan maan ngaliɛ difuɛ’m be kwlaa be jaso nvle’n nun. Ɔ maan ɔ fata kɛ e nin Seila e jaso nvle’n nun. I sɔ’n w’a yoman pɔpɔ w’a manman e kaan sa. Afin e klo aniaan’m be kpa, yɛ e koko be ti afin e siman sa ng’ɔ́ wá jú be su’n.

E ɔli Aflansi lɔ betɛli’n nun, e dili anglo nsiɛn lɔ. Kɛ e o lɔ’n, n yoli like kwlaa nga n kwla yo naan m’an suan aniaan nga be o Kamerunun lɔ’n be bo’n. Afuɛ kunngba sɔ’n i Desanblu nun’n, be fali e ɔli betɛli ng’ɔ o Nizeria lɔ’n nun. Lɔ yɛ be nian junman nga aniaan’m be di i Kamerunun lɔ’n su-ɔ. Aniaan nga be o lɔ’n be sɔli e nun klanman kpa, yɛ e dili junman lɔ afuɛ kpanngban.

AJALƐ KUN MƆ I FALƐ’N W’A YOMAN PƆPƆ’N

Afuɛ 1973 nun’n, sa kekle kun wa tɔli e su. Yɛle kɛ Seila i wunnɛn’n kpɛjɛmɛn i kpa. Cɛn kun mɔ e o aɲia dan kun bo Niyɔki lɔ’n, ɔ boli sunlɛ bo, yɛ ɔ seli min kɛ: “N kwlá diman junman nga kun, m’an fɛ. N tɔ tukpacɛ tikatika yɛ afɛ’n o min kplo’n nun.” Seila dili junman Sran ble mɛn’n nun afuɛ 14. Wafa ng’ɔ tuli i klun dili junman’n ɔ yoli min fɛ kpa. Sanngɛ siɛn’n ɔ fata kɛ ɔ fa ajalɛ. E nin i e kokoli su yalɛ, yɛ e srɛli Zoova kpa. I sin’n e fali ajalɛ kɛ é sá e sin Kanada lɔ. E si kɛ lɔ’n, be kwla yo i ayre kɛ ng’ɔ nin i fata’n sa. Blɛ kwlaa nun Ɲanmiɛn junman dilɛ’n i yacilɛ’n yoli kekle kpa. Ajalɛ kwlaa nga n fali be’n be nun kekle kpafuɛ’n yɛle ngalɛ’n.

Kɛ e juli Kanada lɔ’n e nin min janvuɛ kun mɔ e si e wun w’a cɛ’n e dili junman likawlɛ. Ɔ yo loto atɛ Torɔnto i ngua lɔ lika’n nun. Ɔ maan e kwla lueli sua, e totoli sua’n nun ninnge wie mɔ e sa ju su’n, yɛ y’a faman kalɛ. E seli e wun kɛ e su kunndɛman ninnge kpanngban. I liɛ nja, sɛ cɛn wie lele’n é kwlá sá e sin dí blɛ kwlaa nun Ɲanmiɛn junman’n nin-o. E buli i kɛ i sɔ’n fá blɛ. Sanngɛ i ɲin mɔ é bó i bla-ɔ, e ɲɛnnin i sɔ yolɛ’n i wun atin ekun.

Fue cɛn kwlaa’n, n kɔ aniaan nga be su kplan e aɲia yowlɛ dan Nɔɔvali m’ɔ o Ɔntario lɔ’n be bo suanlɛ. Kɛ ɔ́ kɔ́ i ɲrun’n be sieli min aɲia yowlɛ sɔ’n i sunianfuɛ. Blɛ sɔ’n nun’n nn Seila i wun su kpɛjɛ i kanngan. Ɔ maan e wunnin kɛ n kwla di junman sɔ’n. Ɔ maan afuɛ 1974, Zuɛn anglo’n nun’n e ko trannin aɲia yowlɛ lɔ’n i nun lɔ sua ba kun nun. Nanwlɛ, kɛ e sali e sin ko dili blɛ kwlaa nun Ɲanmiɛn junman’n ekun’n, i sɔ’n yoli e fɛ kpa.

Ɲanmiɛn sa, Seila i wun wa kpɛjɛli i kpa. Kɛ afuɛ nɲɔn sinnin’n be seli min kɛ n ko di akpasua sunianlɛ junman’n. Be flɛ lika nga e ɔli lɔ junman dilɛ’n kɛ Nanitoba, ɔ o Kanada lɔ. Be blɔ kɛ ayrɛ o lɔ kpa. Lɔ’n aniaan’m be sɔli e nun kpa. E wunnin kɛ nán lika nga sran kun su Zoova’n yɛ ɔ ti cinnjin. Sanngɛ ng’ɔ ti cinnjin’n yɛle kɛ kan kwlaa nga e o’n e su Zoova titi.

N WUNNIN LIKE CINNJIN KPA KUN WLƐ

Kɛ e dili akpasua sunianlɛ junman’n lele’n, afuɛ 1978 nun’n be seli e kɛ e ko di junman Kanada lɔ betɛli’n nun. Kɛ ɔ yoli sɔ’n w’a cɛman, be mannin min afɔtuɛ cinnjin kun. Yɛle kɛ aɲia cinnjin kun bo’n, be seli min kɛ n ijɔ nzra nun. Nzra nun ijɔlɛ’n sɔ’n dí dɔ kun nin sin, yɛ ɔ fata kɛ n kan ndɛ’n blɔfuɛ’n nun. Sanngɛ min nzra nun ijɔlɛ’n w’a yoman sran’m be fɛ dan. Ɔ maan aniaan kun m’ɔ o biolo ng’ɔ nian jasin fɛ’n bolɛ junman’n su’n i nun’n, ɔ flɛli min mannin min afɔtuɛ. Sɛ min waan n su di min wun nanwlɛ’n, n kwla se kɛ nzra nun ijɔlɛ’n nun’n, ɔ fata kɛ n mian min ɲin kpa ekun. Sanngɛ m’an sɔman afɔtuɛ ng’ɔ mannin min’n nun klanman. E nuan w’a sɛman, yɛ n fali ya afin n seli min wun kɛ i like yolɛ yo ya ngboko, yɛ w’a yoman min mo. Wafa ng’ɔ fa kannin ndɛ’n ɔ nin wafa nga i bɔbɔ ba’n fa ti’n, i su yɛ n fali min ɲin n sieli-ɔ. I sɔ’n kusu timan su.

Kɛ i sin lali nun kan’n, betɛli komite’n i nunfuɛ kun ɔ nin min kokoli sa ng’ɔ juli’n i su yalɛ. N dili i nanwlɛ kɛ, kɛ aniaan klikli’n mannin min afɔtuɛ’n, wafa nga n tɛli i su’n ɔ timan su, naan i sɔ’n yo min nsisɔ. I sin’n e nin aniaan ng’ɔ mannin min afɔtuɛ’n e kokoli yalɛ. N kpɛtɛli, yɛ i waan ɔ tili. N wla su fiman sa sɔ’n su le. N wunnin i wlɛ kɛ be wun ase kanlɛ’n ti cinnjin kpa. (Ɲan. 16:18) N srɛli Zoova kpɛ sunman kɛ ɔ uka min. Yɛ n fali ajalɛ kɛ, sɛ cɛn uflɛ be man min afɔtuɛ’n n su faman ya kun.

N o Kanada betɛli wa i afuɛ 40 yɛ. Yɛ kɛ ɔ fɛ i afuɛ 1985 su’n n ti betɛli komite’n i nunfuɛ. Afuɛ 2021, Fevrie nun’n min yi Seila wuli. Min wla lo i dan, asa’n min wun kpajaman min kpa kɛ laa’n sa. Sanngɛ junman nga n di i Zoova i anuannzɛ’n nun’n ti’n, ‘blɛ’n sín-ɔn, n wunman nun.’ (Aku. 5:20) Sa kekle sunman be tɔli min su. Sanngɛ ninnge nga be mannin min aklunjɔɛ’n, be sɔnnin dan tra kekle nga be tɔli min su’n. N miannin min ɲin naan m’an fa Zoova i sulɛ’n m’an sie i like kwlaa ɲrun. Yɛ n dili blɛ kwlaa nun Ɲanmiɛn juman’n afuɛ 70. Nanwlɛ i sɔ’n mannin min aklunjɔɛ dan. N srɛ Zoova kɛ gbanflɛn nin talua’m be fa Zoova i sulɛ’n be sie i like kwlaa ɲrun. N lafi su kpa kɛ sɛ be yo sɔ’n bé dí aklunjɔɛ dan. I sɔ aklunjɔɛ liɛ’n Zoova kunngba cɛ yɛ ɔ man-ɔn.