?Srɛ nun kpɛlɛ’n i su ndɛ benin yɛ Biblu’n kan-ɔn?
Ndɛ nga Biblu’n kan’n
Lalafuɛ nun’n, Ɲanmiɛn klun jɔli sran wie’m be kpɛli srɛ nun’n be wun. Sanngɛ, kɛ akunndan ng’ɔ o sran kun i klun mɔ i ti yɛ ɔ kpɛ srɛ nun’n ɔ timan kpa’n, Ɲanmiɛn i klun jɔmɛn i wun. Andɛ’n, Biblu’n seman kɛ san fii e kpɛ srɛ nun. Be nga be kpɛ srɛ nun kusu’n, Biblu’n buman be fɔ.
?Ngue ti yɛ sran wie mɔ Biblu’n kan be ndɛ’n, be kpɛli srɛ nun-ɔn?
Be kunndɛli kɛ Ɲanmiɛn uka be annzɛ ɔ kle be like ng’ɔ fata kɛ be yo’n. Kɛ Ɲanmiɛn i nvle’n nunfuɛ’m bé sá be sin Zerizalɛmun’n, be srɛli Ɲanmiɛn naan ɔ sasa be atin’n nun. Yɛ be kpɛli srɛ nun fa kleli kɛ ndɛ sɔ’n ti be cinnjin kpa. (Ɛsdras 8:21-23) Ɔ ju wie’n, kɛ Pɔlu nin Baanabasi bé síe asɔnun kpɛnngbɛn mun asɔnun’m be nun’n, be kpɛli srɛ nun.—Sa Nga Be Yoli’n 14:23.
Kɛ bé búabúa be wun naan b’a kwla Ɲanmiɛn i klun sa’n. Kɛ be yoli Zezi i batɛmun’n, Zezi kpɛli srɛ nun cɛn ba 40, naan ɔ́ búɛbúɛ i wun naan w’a kwla di Ɲanmiɛn i junman’n.—Liki 4:1, 2.
Be fa kle Ɲanmiɛn kɛ be sa tɛ’m be yo be nsisɔ’n. Ɲanmiɛn maan i nuan ijɔfuɛ Zoɛli seli Izraɛlifuɛ nga be nanti i mmla’m be su’n kɛ: “An sa amun sin bla min sin. Kɛ ɔ o yɛ’n, i blɛ nian sinman. Amun tu amun klun bla, an ci nglɛmun, an sun, yɛ an kpata min.”—Zoɛl 2:12-15.
Sa tɛ’n i ti srɛlɛ cɛn’n nun. Mmla nga Ɲanmiɛn mannin Izraɛlifuɛ mun’n i nun’n, ɔ seli kɛ Sa tɛ’n i ti srɛlɛ cɛn’n nun’na be kpɛ srɛ nun. (Saun Yolɛ 16:29-31) Sɛ be kpɛ srɛ nun cɛn sɔ’n nun’n, ɔ ti su. Afin, ɔ yo maan be wla kpɛn su kɛ be ti sa tɛ yofuɛ naan ɔ fata kɛ Ɲanmiɛn yaci sa tɛ nga be yo’n cɛ be.
?Sa benin wie mun ti yɛ sɛ sran kun kpɛ srɛ nun’n, Ɲanmiɛn klun su jɔmɛn i wun-ɔn?
Sɛ sran’n kpɛ srɛ nun naan ɔ́ fɛ́ i wun klé’n. Zezi seli kɛ, srɛ nun kpɛlɛ’n ɔ ti sran ng’ɔ kpɛ srɛ nun’n nin Ɲanmiɛn be afiɛn ndɛ.—Matie 6:16-18.
Sɛ ɔ yo sɔ naan be bu i sran kpa’n. Nán kɛ sran kun kpɛ srɛ nun’n, i ti yɛ ɔ su Ɲanmiɛn kpa-ɔ.—Liki 18:9-14.
Sɛ i ɲinfu yo sa tɛ’n naan ɔ yo sɔ naan Ɲanmiɛn yaci cɛ i’n. (Ezai 58:3, 4) Sran ng’ɔ kpɛ srɛ nun’n, ɔ fata kɛ ɔ kaci i nzuɛn’n yɛ ɔ yo Ɲanmiɛn i klun sa. I liɛ’n, Ɲanmiɛn yáci cɛ́ i.
Sɛ ɔ bu i kɛ ɔ ti Ɲanmiɛn sulɛ like ngbɛn sa ti yɛ ɔ yo sɔ’n. (Ezai 58:5-7) I lɛ’n nun’n Ɲanmiɛn yo kɛ siɛ kun mɔ i mma’m be yo like be mɛn i mianlɛ su’n sa. I klun kwlá jɔman i sɔ’n su.
?Ɔ fata kɛ san fii Klisifuɛ’m be kpɛ srɛ nun?
Cɛcɛ. Laa’n, Ɲanmiɛn seli Izraɛlifuɛ’m be kɛ Sa tɛ’n i ti srɛlɛ cɛn’n nun’n, maan be kpɛ srɛ nun. Sanngɛ, kɛ mɔ Zezi fɛli i wun yili e ti tɛ’n ti’n, Ɲanmiɛn seman e kɛ e kpɛ srɛ nun kun. Afin tɛ sɔ mɔ Zezi fɛ i wun yili’n ti’n, Ɲanmiɛn yaci e sa tɛ mun cɛ e mlɔnmlɔnmlɔn. (Ebre Mun 9:24-26; 1 Piɛli 3:18) Asa ekun’n, Klisifuɛ’m be diman Moizi Mmla’n su kun. Moizi Mmla’n nun kusu yɛ be kan Sa tɛ’n i ti srɛlɛ cɛn’n ndɛ-ɔ. (Rɔmunfuɛ Mun 10:4; Kolɔsufuɛ Mun 2:13, 14) Ɔ maan, sɛ Klisifuɛ kun fa ajalɛ kɛ ɔ́ kpɛ́ srɛ nun’n, annzɛ ɔ su yoman sɔ’n, ɔ ti kɛ i bɔbɔ sa.—Rɔmunfuɛ Mun 14:1-4.
Klisifuɛ’m be wun i wlɛ kɛ, nán srɛ nun kpɛlɛ’n yɛ ɔ fata kɛ ɔ yo be cinnjin-ɔn. Biblu’n kleman le kɛ srɛ nun kpɛlɛ’n man aklunjuɛ. Sanngɛ Klisifuɛ nanwlɛfuɛ’m be liɛ’n, kɛ bé sú Ɲanmiɛn’n, be klun jɔ. Afin, be yi Ɲanmiɛn Zoova m’ɔ‘di aklunjuɛ’n’ i nzuɛn’n i nglo.—1 Timote 1:11; Akunndanfuɛ’n 3:12, 13; Galasifuɛ Mun 5:22.
Srɛ nun kpɛlɛ’n i su ndɛ nga sran’m be kan m’ɔ timan su’n
Ndɛ nga sran’m be kan’n: Kɛ be yoli Zezi i batɛmun’n, ɔ ɔli aawlɛ flɛnnɛn’n nun lɔ, yɛ ɔ kpɛli srɛ nun cɛn ba lele 40. I sɔ’n ti, afuɛ kwlaa nun’n, kɛ blɛ nga Zezi yoli sɔ’n ko ju’n, ɔ fata kɛ Klisifuɛ’m be kusu, be kpɛ srɛ nun cɛn ba 40.
Ndɛ ng’ɔ ti nanwlɛ’n: Zezi w’a seman le kɛ e kpɛ srɛ nun kɛ ɔ fa yoli’n sa. Biblu’n kusu seman kɛ Klisifuɛ klikli’m be yoli sɔ.b
Ndɛ nga sran’m be kan’n: Kɛ cɛn nga Klisifuɛ’m be wla kpɛ́n Zezi i wie’n su’n ko ju’n, ɔ fata kɛ be kpɛ srɛ nun.
Ndɛ ng’ɔ ti nanwlɛ’n: Zezi w’a semɛn i sɔnnzɔnfuɛ’m be kɛ, kɛ bé wlá kpɛ́n i wie’n su’n, maan be kpɛ srɛ nun. (Liki 22:14-18) Zezi seli kɛ kɛ ɔ́ wá wú’n, i sɔnnzɔnfuɛ’m bé kpɛ́ srɛ nun. Sanngɛ nán kɛ mmla yɛ ɔ su kpɛ man be-ɔ. Sa ng’ɔ́ wá jú’n, i ndɛ yɛ ɔ kannin-ɔn. (Matie 9:15) Biblu’n nun’n, be seli Klisifuɛ’m be kɛ, ka naan b’a yia kɛ be wla kpɛ́n Zezi i wie’n su’n, maan be di like be awlo lɔ.—1 Korɛntifuɛ Mun 11:33, 34.
a Ɲanmiɛn seli Izraɛlifuɛ’m be kɛ: “Amun kwlakwla, amun ci nglɛmun.” (Saun Yolɛ 16:29, 31) Srɛ nun kpɛlɛ’n i ndɛ yɛ ndɛ mma sɔ’n kan-ɔn. (Ezai 58:3) Biblu kun kacili ndɛ sɔ’n kɛ: “Nán amun di aliɛ, amun kle kɛ sa tɛ nga amun yo’n ti’n, amun wo ngokɔɛ’n nun.”—Contemporary English Version.
b Fluwa kun (New Catholic Encyclopedia) kannin Katoliki’m be srɛ nun kpɛlɛ blɛ m’ɔ di cɛn ba ablanan’n (karɛmun) i ndɛ. Ɔ seli kɛ: “Kɛ ɔ fɛ i Klisifuɛ klikli’m be blɛ su lele m’ɔ́ fá jú afuɛ 300 nun’n, kwlaa naan b’a di Delɛ cɛn’n, be kpɛ srɛ nun. Sanngɛ ɔ traman le mɔcuɛ kun. Titi ɔ di cɛn ba nɲɔn annzɛ cɛn ba kun. [...] Katoliki be su kpɛnngbɛn’m be aɲia nga be yoli Nise lɔ’n (afuɛ 325 nun) i bo lɔ yɛ be kpɛli cɛn ba 40 srɛ nun kpɛlɛ’n su mmla’n niɔn. Fluwa sifuɛ wie’m be waan nán karɛmun nga Katoliki’m be di’n i ndɛ yɛ mmla sɔ’n kan-ɔn, sanngɛ be bɔbɔ be kwlá dimɛn i nanwlɛ.”—Deuxième édition, Volume 8, page 468.