?Á klɛ́n ɔ wun súan Zoova junman’n i bo wie?
“Sran ng’ɔ man Nyanmiɛn like i klun-ufue su’n, i klun jɔ i wun.”—2 KOR. 9:7.
MAAN E BU BIBLU’N NUN NDƐ NGA’M BE SU AKUNNDAN KPA
?Sɛ e tu e klun e di Zoova junman’n annzɛ e yoman sɔ’n, wafa sɛ yɛ Biblu’n nun ndɛ mma nga’m be kwla uka e naan y’a wun i wlɛ ɔ?
1. ?Ngue yɛ sran sunman be klɛn be wun be yo ɔ? ?Ngue ti yɛ be yo sɔ ɔ?
KƐ LIKE kun ti sran kun i cinnjin kpa’n, ɔ sisimɛn i bo lele naan like sɔ’n ti’n, w’a klɛn i wun w’a man. I wie yɛle siɛ nin niɛn’m be liɛ’n. Be klɛn be wun be fa be blɛ’n, nin be wunmiɛn’n, ɔ nin be sika’n nian be mma’m be lika. I wie ekun yɛle gbanflɛn nin talua nga be si wanndilɛ’n annzɛ like uflɛ nun akplowa’n be liɛ’n. Kɛ mɔ be kunndɛ kɛ bé ɲɛ́n i’n ti’n, cɛn kwlaa be klɛn be wun be suɛn i yolɛ mlɔnmlɔn. Kɛ ɔ́ yó sɔ nn be wiengu’m bé kán ngowa. Zezi kusu klɛnnin i wun mannin like ng’ɔ ti i cinnjin’n. Ɔ maan, w’a kunndɛman kɛ ɔ́ já bla naan ɔ́ wú ba. Yɛ w’a kloman kɛ ɔ́ kúnndɛ mɛn nun aɲanbeun’n. Ɲanmiɛn junman’n yɛ ɔ tuli i klun dili ɔ. (Mat. 4:17; Lik 9:58) I sɔnnzɔnfuɛ’m be kusu be tuli be klun dili Ɲanmiɛn junman’n wie. Junman sɔ’n i dilɛ m’ɔ yoli be cinnjin kpa’n ti’n, be yacili be ninnge’n kwlaa. (Mat. 4:18-22; 19:27) I sɔ’n ti’n, maan e tinuntinun e fa kosan nga e usa e wun: ‘?Ngue yɛ ɔ ti min cinnjin kpa ɔ?’
2. (a) ?Ninnge benin wie mun yɛ ɔ fata kɛ Klistfuɛ kwlaa klɛn i wun yo ɔ? (b) ?Junman benin ekun yɛ aniaan wie’m be klɛn be wun be di ɔ?
2 Klistfuɛ kwlaa ng’ɔ kunndɛ kɛ ɔ nin Zoova be afiɛn mantan kpa titi’n, ɔ fata kɛ ɔ klɛn i wun yo ninnge wie mun. Ninnge sɔ’m be nun wie yɛle Ɲanmiɛn srɛlɛ nin Biblu’n nun kannganlɛ’n, Ɲanmiɛn sulɛ awlo lɔ’n nin aɲia’m be bo kɔlɛ nin jasin fɛ’n bolɛ.a (Zoz. 1:8; Mat. 28:19, 20; Ebr. 10:24, 25) Kɛ mɔ e tu e klun e bo jasin fɛ’n ti’n, Ɲanmiɛn yra e su. Yɛle kɛ e bo jasin fɛ’n nvlenvle sunman nun. Yɛ sran kpanngban be tu kpuu be ba “oka nga Anannganman i sua’n kplan su’n” i su tititi. (Eza. 2:2) Aniaan wie’m be liɛ’n, be klɛn be wun be di junman Betɛli’m be nun annzɛ be kplan e aɲia sua mun. Wie mun ekun be siesie aɲia dandan mun yɛ wie’m be uka aniaan nga sanvuɛsa kɛ nzue m’ɔ tɔ di lika’n sa’n ɲan be’n. Nán ninnge sɔ mɔ be yo be’n, be ti yɛ bé ɲán anannganman nguan ɔn. Sanngɛ be yo sɔ naan bé súan Ɲanmiɛn junman’n i bo.
3. (a) ?Kɛ e tu e klun e su Zoova’n, wafa sɛ yɛ i bo gua man e ɔ? (b) ?Kosan benin yɛ ɔ fata kɛ e fa usa e wun ɔn?
3 Blɛ nga e o nun yɛ’n nun’n, ɔ ti cinnjin kpa kɛ e yo like kwlaa nga e kwla yo’n naan e suan Ɲanmiɛn Sielɛ’n i bo kpa tra laa’n. Kɛ e wun kɛ aniaan sunman be tu be klun be su Zoova, i sɔ’n yo e fɛ dan. (An kanngan Jue Mun 54:8 nun.) E su minndɛ kɛ Ɲanmiɛn Sielɛ’n i blɛ’n ju. Kɛ é mínndɛ sɔ mɔ e tu e klun e su Ɲanmiɛn’n, e klun jɔ. (Mml. 16:15; Yol. 20:35) I sɔ’n ti’n, maan e tinuntinun e usa e wun kɛ: ‘?Ngue yɛ n kwla yo i ekun naan m’an suan Ɲanmiɛn junman’n i bo ɔ? ?Ngue yɛ n fa min blɛ’n nin min sika’n nin wunmiɛn’n ɔ nin ninnge nga n si be yo’n, n yo ɔ? ?Kɛ ń mán Zoova i like’n, ngue yɛ ɔ fataman kɛ min ɲin kpa su ɔ?’ Laa nun’n, sran wie’m be tuli be klun be yili tɛ annzɛ sraka be mannin Zoova. Sɛ e kusu e tu e klun e man Zoova i like’n, e klun jɔ́ dan. I sɔ’n ti’n, maan e kan wafa nga sran sɔ’m be mannin Zoova i like’n i ndɛ naan e nian wafa nga e kwla yo kɛ be sa’n.
LIKE NGA LAA IZRAƐLIFUƐ’M BE FA MAN ZOOVA’N
4. ?Ngue ti yɛ laa Izraɛli lɔ’n, be yi tɛ nin sraka wie mun ɔn?
4 Laa Izraɛli lɔ’n, be yi tɛ annzɛ sraka be man Zoova naan i klun jɔ be wun. I wie yɛle kɛ sran ng’ɔ yo sa tɛ’n, ɔ yi i ti kpatalɛ tɛ. Tɛ nin sraka’n wie o lɛ’n, mmla’n yɛ ɔ se kɛ be yi be ɔ. Wie o lɛ kusu’n, sran’n bɔbɔ i klunklo yɛ ɔ yi ɔ. (Sau. 23:37, 38) Be klunklo tɛ sɔ mɔ be yi’n, be yra wie’m be nnɛn’n i kɔlikɔli. Kɛ Salomɔn blɛ su bé yí Ɲanmiɛn sua’n i nglo’n, be yili i sɔ tɛ mun.—2 Nyo. 7:4-6.
5. ?Sɛ sran kun i sa nun yoman fɛ’n, Zoova waan ngue yɛ ɔ kwla yo ɔ?
5 Tɛ nga Zoova waan Izraɛlifuɛ’m be yi be’n, be ti tɛ nga Zezi wá fɛ́ i wun yí’n i su “like kpakpa nga bé bá’n be wawɛ.” (Ebr. 10:1-4) Zoova si aunnvuɛ dan. Ɔ si kɛ nán Izraɛlifuɛ ngba yɛ i sa nun yo fɛ ɔ. I sɔ’n ti’n, like nga sran kun kwla man’n, yɛ Zoova seli kɛ ɔ man ɔn. I wie yɛle kɛ sran ng’ɔ kwlá manman bua annzɛ boli’n, ɔ kwla man okunmomo. (Sau. 1:3, 10, 14; 5:7) Sran kun i klunklo like ng’ɔ man’n, Zoova sɔ nun. Sanngɛ Zoova kunndɛ kɛ ɔ́ wún like nɲɔn sran sɔ’n i lika.
6. ?Like nɲɔn benin yɛ Zoova kunndɛ kɛ ɔ́ wún i sran nga i waan ɔ́ yí tɛ’n i lika ɔ? ?Ngue ti yɛ fiɛn’n i su mmla sɔ’n timan aɔwi mmla ɔ?
6 Sɛ Izraɛlifuɛ kun i klunklo i waan ɔ́ mán Zoova’n i like’n, ɔ fata kɛ like’n i kpafuɛ’n yɛ ɔ fa man ɔn. Sɛ ɔ fa nnɛn ng’ɔ kpɛnman su’n, annzɛ ng’ɔ ti tukpacifuɛ’n, Zoova su sɔman nun. (Sau. 22:17, 18, 20) Like i nɲɔn su’n yɛle kɛ, ɔ fataman kɛ sran’n wlu fiɛn’n nun. Sɛ ɔ o fiɛn nun’n, ɔ fata kɛ ɔ yi i ti kpatalɛ tɛ annzɛ afiɛn siesielɛ tɛ kwlaa naan w’a yi i klunklo tɛ’n. (Sau. 5:5, 6, 15) Fiɛn nun tranlɛ’n i su mmla sɔ’n timan aɔwi mmla. Afin sɛ Izraɛlifuɛ kun tran fiɛn nun naan ɔ di be klunklo tɛ nnɛn’n, mɔ i wie yɛle bo kun yolɛ tɛ’n i nnɛn’n wie’n, be kun i. (Sau. 7:20, 21) Ɔ maan é kpɛ́ i kpo é sé kɛ sran nga i waan ɔ́ mán tɛ nnɛn’n, ɔ fataman kɛ ɔ tran fiɛn’n nun. Asa ekun’n, ɔ fataman kɛ lɛ tran nnɛn’n i wun. I liɛ’n, Zoova sɔ́ i tɛ’n nun. Kpɛkun, sran’n i klun jɔ́.—An kanngan 1 Be Nyoliɛ 29:9 nun.
LIKE NGA ANDƐ E FA MAN ZOOVA’N
7, 8. (a) ?Kɛ aniaan’m be tu be klun be di Zoova junman’n, wafa sɛ yɛ i bo gua man be ɔ? (b) ?Ninnge benin mun yɛ e kwla fa suan Zoova junman’n i bo ɔ?
7 Andɛ’n, e niaan kpanngban be tu be klun be di Zoova i junman’n. Yɛ Zoova klun jɔ be wun. Kɛ e tu e klun e uka e niaan mun’n, e di aklunjuɛ dan. E niaan kun wunnin i sɔ wie. Aniaan sɔ’n, ɔ uka e niaan nga be kplan Ɲanmiɛn Sielɛ Sua mun’n. Kpɛkun kɛ sanvuɛsa kɛ nzue m’ɔ tɔ di lika’n sa’n, ɔ ɲan aniaan mun’n, ɔ uka be wie. Ɔ seli kɛ: “Kɛ e kplan asɔnun sua e man aniaan mun’n, yɛ kɛ sanvuɛsa ɲan aniaan mun mɔ e uka be’n, ɔ yo be fɛ dan, yɛ be la e ase. Kɛ n wun i sɔ liɛ’n, n wun i wlɛ kɛ m’an fɛman ngbɛn.”
8 Like kwlaa nga e kwla fa suan Zoova junman’n i bo’n, Zoova i anuannzɛ’n i bue ng’ɔ o asiɛ’n su wa’n kunndɛli titi kɛ e fa suɛn i bo. Afuɛ nga be flɛ i 1904 nun’n, aniaan bian Russell klɛli kɛ: “E Min’n mannin e kwlaa e like kɛ e nian su. I wie yɛle e blɛ’n nin ɲrun nga e le i’n nin e sika’n. I sɔ’n ti’n, maan sran kun tu i klun fa ninnge sɔ mun di e Min’n i junman naan e Min’n ɲan ɲrun.” Kɛ é klɛ́n e wun é mán Zoova i like’n, ɔ timan pɔpɔ. Sanngɛ i sin mmlusuɛ nga e ɲɛn i’n i dan liɛ’n, be kanman. (2 Sam. 24:21-24) I sɔ’n ti’n, maan e tinuntinun e fa ninnge nga e le i’n e suan Ɲanmiɛn junman’n i bo kpa tra laa’n.
9. ?Lik 10:2-4 nun’n, afɔtuɛ benin yɛ Zezi mannin ɔn? ?Wafa sɛ yɛ e kwla fa su ɔ?
9 E blɛ’n. Ɲanmiɛn junman’n i dilɛ’n fa blɛ dan. I wie yɛle e fluwa’m be kacilɛ aniɛnaniɛn’m be nun nin be yilɛ’n, nin e aɲia sua’m be kplanlɛ ɔ nin aɲia dandan’m be siesielɛ’n. Kɛ sanvuɛsa ɲan aniaan wie mun’n, ɔ fata kɛ be uka be. I kwlaa ngalɛ’n ɔ nin ninnge wie mun ekun be yolɛ’n fa blɛ. Kusu kɛ aliɛ’n cɛ́n m’ɔ́ fá sán’n, ɔ ti blɛ kpe kan. Kɛ ɔ ko yo naan y’a saciman blɛ kpe kan sɔ’n ti’n, Zezi kleli like ng’ɔ fata kɛ e yo’n. I nun m’ɔ́ súnman i sɔnnzɔnfuɛ mun kɛ be ko bo jasin fɛ’n, ɔ seli kɛ nán be “yo sran like atin’n nun.” (Lik 10:2-4) ?Ngue ti yɛ Zezi seli be sɔ ɔ? Biblu’n nun like sifuɛ dan kun waan ‘Zezi blɛ su’n, kɛ sran’m bé yó sran like’n, be sunmɛn i nun annzɛ be koto i bo. Sanngɛ nɛ́n i ngba ɔ. Be tɔ be wun nun kpɛ sunman. Wie liɛ bɔbɔ’n, be la sran’n i bo. I kwlaa sɔ’n fa blɛ.’ I sɔ’n ti yɛ Zezi seli i sɔnnzɔnfuɛ mun kɛ nán be yo sran like’n niɔn. Ɔ seli be sɔ naan be yo akunndanfuɛ naan b’a saciman be blɛ’n. (Efɛ. 5:16) Maan e yo akunndanfuɛ wie naan e fa blɛ nga e le i’n, e di Ɲanmiɛn junman’n.
10, 11. (a) ?E klunklo like nga e man’n, junman nga be fa di’n i wie yɛle benin? (b) ?Ɲanmiɛn i like manlɛ i su afɔtuɛ benin yɛ ɔ o 1 Korɛntfuɛ Mun 16:1, 2 nun ɔn?
10 E sika’n. Sika kpanngban kpa yɛ be fa suan mɛn wunmuan’n nun Ɲanmiɛn junman’n i dilɛ’n i bo ɔ. Afuɛ kwlaa nun’n, sika nga be fa uka akpasua sunianfuɛ nin nvle sunianfuɛ nin nvlenvle’m be sunianfuɛ mun, ɔ nin ngunmin atin bofuɛ nin ngaliɛ difuɛ mun naan b’a kwla di be junman’n, ɔ ti miliɔn kpanngban kpa. Asa ekun’n, kɛ ɔ fɛ i afuɛ nga be flɛ i 1999 nun’n, nvle nga lɔ aniaan’m be ti yalɛfuɛ’n, anuannzɛ’n w’a kplan aɲia sua 24.500 tra su w’a man be. Sanngɛ ɔ fata kɛ be kplan aɲia sua ko ju 6.400 ekun. Fluwa Sasafuɛ Tranwlɛ’n nin Réveillez-vous ! nga anuannzɛ’n yi be anglo kwlaa nun’n, be ju be liɛ miliɔn kɔe 100. E klunklo like nga e man’n yɛ be fa di junman kwlaa sɔ mun ɔn.
11 Sran nga be waan bé mán Ɲanmiɛn i like’n, akoto Pɔlu kleli wafa ng’ɔ fata kɛ be yo’n. (An kanngan 1 Korɛntfuɛ Mun 16:1, 2 nun.) Ɔ seli Korɛnti lɔ Klistfuɛ mun kɛ nán be minndɛ kɛ be wie be sika’n i di naan i kan ng’ɔ ka’n, b’a fa man Zoova. Sanngɛ le mɔcuɛ’n i cɛn ba klikli nun’n, maan be yi sika nga be sa ju su’n sie naan b’a fa man. Like kunngba’n yɛ andɛ’n, aniaan wie’m be yo naan b’a kwla man Zoova i like ɔ. (Lik 21:1-4; Yol. 4:32-35) I sɔ mɔ aniaan’m be yo’n, Zoova klun jɔ su.
12, 13. ?Ngue ti yɛ aniaan wie’m be faman be wunmiɛn’n nin like nga be si i yo’n, be diman Zoova junman’n niɔn? ?Sanngɛ sɛ be waan bé dí Zoova junman’n, ngue yɛ Zoova yó ɔ?
12 E wunmiɛn’n nin ninnge nga e si be yo’n. Kɛ e tu e klun e fa e wunmiɛn’n nin ninnge nga e si be yo’n e di Zoova i junman’n, Zoova suan e bo. Ɔ seli kɛ sɛ e yo fakafaka’n, ɔ́ mán e wunmiɛn. (Eza. 40:29-31) ?Ɔ ju wie’n, amun se amun klun lɔ kɛ like nga be nga’m be yo’n, ɔ ti kpa tra amun liɛ’n naan amun siman like fi yo? Sɛ amun se amun klun lɔ sɔ’n, maan Bɛzaleɛli nin Ɔɔliabu be ndɛ’n kpɛn amun klun. Zoova mannin be ngwlɛlɛ naan be yo like nga be si i yo’n i kpa ekun. Zoova kwla yo i sɔ wie man amun.—Tul. 31:1-6; an nian desɛn ng’ɔ o kan like suanlɛ’n bo i bo lɛ’n.
13 Zoova wla e fanngan kɛ nán e yo awɛn. (Nya. 3:27) Sanngɛ Zuifu’m b’a yoman sɔ. I nun nga bé kplán Zoova i sua Zerizalɛmu lɔ’n, ndɛ nga Zoova kan kleli be’n kle kɛ ɔ fata kɛ be nian i junman’n nun be di. (Aze 1:2-5) Afin be ɲin kpali i sua’n i kplanlɛ’n su. Be ninnge liɛ’m be yolɛ’n yɛ ɔ loli be ɔ. Maan e tinuntinun e usa e wun kɛ: ‘?Zoova i junman’n i dilɛ ti min cinnjin tra like kwlaa ɔ? ?Kɛ m bu n klun lɔ nian’n, ngue yɛ mɛn’n i blɛ kasiɛn nga nun’n, n kwla yo n suan Zoova i junman’n i bo kpa tra laa ɔ?’
MAAN LIKE NGA SRAN KUN LE I’N YƐ Ɔ MAN ƆN
14, 15. (a) ?Ngue yɛ aniaan wie mɔ be ti yalɛfuɛ’n be yoli ɔ? (b) ?Ngue yɛ i sɔ’n kle e ɔ?
14 Aniaan sunman be ti yalɛfuɛ. Klɔ nga be tran su’n, be su tranlɛ ti afɛ ngunmin. Anuannzɛ’n i wla fiman aniaan sɔ mun, ɔ suan be bo. (2 Kor. 8:14) Kannzɛ aniaan sɔ’m be ti yalɛfuɛ’n, sanngɛ be tu be klun be man Zoova like klun ufue su. Kɛ be yo sɔ’n, ɔ yo Zoova i fɛ dan.—2 Kor. 9:7.
15 Sran ble’m be mɛn’n nun klɔ kun su’n, aniaan wie’m be di fie. Be kpɛ fie’n i bue kan, i su like nga be ɲɛnnin i’n, be yo i atɛ. Kpɛkun be fa sika’n gua asɔnun lɔ sika guawlɛ’n nun naan be fa suan Ɲanmiɛn junman’n i bo. Klɔ kunngba sɔ’n su’n, anuannzɛ’n boli aɲia sua kun kplanlɛ bo. Kɛ ɔ́ yó sɔ’n nn fie dilɛ’n su kpi kpa. Ɔ nin i sɔ ngba’n, aniaan sɔ’m be kplannin sua’n wie. Kɛ aliɛ’n cɛn’n, be dun mmua kplan aɲia sua’n, kpɛkun nnɔsua nun be su kɔ be fie’m be su. ?Nɛ́n i sɔ’n yɛ be flɛ i be wun klɛnlɛ’n niɔn? Aniaan’m be ayeliɛ sɔ’n ɔ fa e akunndan’n kɔ akoto’m be blɛ su Klistfuɛ nga be o Maseduani lɔ’n be su. Aniaan sɔ’m “be ti yalɛfuɛ” dan. Sanngɛ be yoli aklunyefuɛ kpa. Be srɛli Pɔlu kɛ bé dí be niaan’m be nɛnnɛn wie. (2 Kor. 8:1-4) Maan e nian be ayeliɛ sɔ’n su. Yɛle kɛ sran kun i klunklo like ng’ɔ́ fá mán’n, maan “ɔ nian like nga Anannganman i Nyanmiɛn’n mɛnnin i’n su yɛ ɔ fa man-an.”—An kanngan Mmla’n 16:17 nun.
16. ?Ngue yɛ é yó naan Zoova w’a sɔ like nga e fa mɛn i’n nun ɔn?
16 Kɛ Izraɛlifuɛ’m bé mán Zoova i like’n, ɔ fata kɛ be yo ngwlɛlɛfuɛ naan Zoova w’a sɔ be like’n nun. Ɔ fata kɛ e yo kɛ be sa. Yɛle kɛ kannzɛ e fa e klunklo like e man Zoova’n, ɔ fataman kɛ e ɲin kpa ninnge cinnjin wie’m be yolɛ’n su. Ninnge sɔ mun yɛle e awlobo’n i lika nianlɛ’n nin Zoova sulɛ’n. Sɛ e fa e blɛ nin e sa nun ninnge e uka e wiengu’n, ɔ ti kpa. Sanngɛ nɛ́n i sɔ’n ti yɛ e ɲin kpá e awlobo’n i lika nianlɛ’n su ɔ. Sɛ e yo sɔ’n, nn like nga e lemɛn i’n yɛ e su fa man Zoova ɔ. (An kanngan 2 Korɛntfuɛ Mun 8:12 nun.) Asa ekun’n, maan e yo like kwlaa nga e kwla yo naan e bɔbɔ e nin Zoova e afiɛn w’a mantan kpa’n wie. (1 Kor. 9:26, 27) Maan ɔ tran e klun titi kɛ sɛ e mian e ɲin e nanti Biblu’n nun mmla’m be su’n, Zoova ‘sɔ́’ like nga e fa mɛn i’n nun. Kpɛkun e klun jɔ́.
LIKE NGA E MAN ZOOVA’N LE ƝRUN KPA
17, 18. ?Like nga aniaan wie’m be yo fa suan Zoova junman’n i bo’n, wafa sɛ yɛ amun bu i ɔ? ?Ngue yɛ e kwla bu i akunndan e fa wla srɛlɛ’n nun ɔn?
17 E niaan sunman be tu be klun be fa be blɛ’n nin be wunmiɛn’n, ɔ nin be sika’n suan Zoova junman’n i bo. (Fil. 2:17) É lá e niaan sɔ’m be ase lele. Aniaan nga be di junman dan anuannzɛ’n nun’n, é lá be yi nin be mma’m be ase wie. Afin be buman be ngunmin be wun akunndan.
18 Ninnge ng’ɔ fata kɛ e yo naan Ɲanmiɛn i junman’n w’a ɔ i ɲrun’n, be diman be yalɛ. Like nga e tinuntinun e kwla yo naan y’a tu e klun y’a man Zoova i like kpa ekun’n, maan e bu i akunndan yɛ e fa wla srɛlɛ’n nun naan e fa man. Sɛ e yo sɔ’n, Zoova yrá e su dan kɛ é sé yɛ’n ɔ nin “blɛ ng’ɔ́ bá lɔ’n” nun.—Mar. 10:28-30.
[Ja ngua lɛ ndɛ’n]
a An nian afuɛ 2012 nun Sasafuɛ Tranwlɛ’n, Zanvie 1 liɛ’n i bue 23-27, ndɛ nga be flɛ i “Wafa nga e kwla tu e klun e man Zoova like’n,” i nun.
[Foto, bue 13]
[Foto, bue 14, 15]
Izraɛlifuɛ’m be klunklo be man Zoova like. Andɛ kusu’n, e klunklo e man Zoova i like. (An nian ndɛ kpɔlɛ 7-13 nun.)
[Foto, bue 14]
Aniaan nga’m be o aɲia sua kun nun sran ble mɛn’n nun nvle nga be flɛ i Kenya’n i nun lɔ.
[Foto, bue 14, 15]
Aniaan nga be kplan aɲia sua’m be nun kun yɛ. Tuxedo, New York, Amlɛnkɛn’m be lɔ.
[Foto, bue 15]
Aniaan nga’m be di junman Betɛli ng’ɔ o Ɔstrali lɔ’n nun.